скачать книгу бесплатно
Йөзембикә. Минем әти сине мактый. Ун кеше өчен эшли, ди. Печән чапканыңны карап торган.
Әлмәндәр. Алай булгач, эш пешә икән.
Йөзембикә. Нинди эш?
Әлмәндәр. Сиңа яучы җибәрсәм, әтиең ык-мык килеп тормас.
Йөзембикә. Минем әти яучыларны яратмый, кызларым үзләре теләгәннәргә барсыннар, ди.
Әлмәндәр. Алай булгач, бигрәк тә җайлы. Көзгә туй ясарбыз.
Йөзембикә. Мин сиңа барырга җыенмыйм да.
Әлмәндәр. Нигә?
Йөзембикә. Син әллә нинди. Сиңа ышанып булмый. Син авылдагы бөтен кызларга да күз кысасың.
Әлмәндәр. Аның хәйләсе бар, Йөзембикә. Бүтән кызларга мин күз кыскан булып бер күзем белән генә карыйм, сиңа ике күземне тутырып карыйм.
Йөзембикә. Миңа ник алай карыйсың?
Әлмәндәр. Бүтән кызлар сарык кебек. Үз күләгәләреннән үзләре өркеп, өерләре белән йөриләр, син берүзең, кәҗә кебек, берәүгә дә исең китми, туры басып, урамның уртасыннан йөрисең.
Йөзембикә. Әти шулай өйрәтә. Ходай ир балалар насыйп итмәгән, кызларым җебегән булмасын, ди. Беркемнән дә бер сүз әйттермәм, ди.
Әлмәндәр. Шуның өчен сиңа «ирдәүкә» дип әйтәләрме?
Йөзембикә. Әйтсеннәр. Исем дә китми.
Әлмәндәр. Кил, минем янга утыр, Йөзембикә.
Йөзембикә. Ник?
Әлмәндәр. Су анасының чәч тараганын карарбыз.
Йөзембикә. Кешеләр күрсә…
Әлмәндәр. Син курыкмыйсың ич.
Йөзембикә. Мин үзем генә булганда курыкмыйм.
Әлмәндәр. Берәрсе сүз әйтеп карасын, җиде бабасына «Иман шарты» укытырмын… Нигә көләсең?
Йөзембикә. Син усал түгел.
Әлмәндәр. Сиңа усаллар кирәкмени?
Йөзембикә. Кирәкми. Усаллар кирәкми. (Әлмәндәргә якын килмичә генә алачык идәненә утыра.)
Пауза.
Әлмәндәр. Ай нигә якты, беләсеңме, Йөзембикә?
Йөзембикә. Белмим, Әлмәндәр.
Әлмәндәр. Болытлар ышкылып йөреп шулай ялтыратып бетергәннәр аны.
Йөзембикә рәхәтләнеп көлә.
Йолдызлар нигә җемелди, беләсеңме?
Йөзембикә. Белмим.
Әлмәндәр. Басма өстендә Мәкәрҗә чиләге кебек матур кыз утыра, кем икән ул дип, күзләрен кысып-кысып карыйлар.
Йөзембикә. Тиле-миле!
Пауза.
Әлмәндәр, без олыгайгач та Ай шул урында торыр микән?
Әлмәндәр. Юк.
Йөзембикә. Кая китә?
Әлмәндәр. Мин аны алып төшеп, үзебезнең өй кыегына кадаклап куям.
Йөзембикә. Алай итмә, Әлмәндәр. Бүтәннәргә дә кирәк ич Ай.
Әлмәндәр. Ярый, алайса, тимәм, урынында торыр.
Йөзембикә. Без картаербыз микән, Әлмәндәр?
Әлмәндәр. Мескеннәр генә картая.
Йөзембикә. Без үләрбез микән, Әлмәндәр?
Әлмәндәр. Таптың сөйләшер сүз.
Йөзембикә. Ни сөйләшик соң?
Әлмәндәр. Мескеннәр генә үлә.
Йөзембикә. Ходай язганнан узып булмый.
Әлмәндәр. Белмим ни язгандыр, мин укый белмим.
Йөзембикә. Алай димә, Әлмәндәр.
Әлмәндәр. Нәрсә остабикә булып утырасың, чурту-матыр.
Йөзембикә. Ни дигән сүз ул «чурту-матыр»?
Әлмәндәр. Әти Антун урысыннан өйрәнеп кайткан. Ачу килгәндә әйтә торган сүз, ди.
Йөзембикә. Ачуланма инде, Әлмәндәр. Миңа ул сүзне әйтмә.
Әлмәндәр. Ачуны китермәсәң әйтмәм.
Әтәч кычкырган тавыш.
Йөзембикә (торып). Таң әтәчләре кычкыра.
Килгән ягына борылып китә башлый. Әлмәндәр, көлә-көлә, утырган урыннан тора.
Йөзембикә (борылып). Нигә көлеп каласың, Әлмәндәр?
Әлмәндәр. Су алырга оныттың.
Йөзембикә. И синең белән… Чык басмадан.
Әлмәндәр. Ә син минем яннан үтеп кит.
Йөзембикә. Басма тар, егылам.
Әлмәндәр. Мин тотып калырмын.
Йөзембикә. Әйем.
Әлмәндәр. Куркак.
Йөзембикә. Син үзең куркак. (Алачык идәненә баса.) Кулың белән кагылма, ярыймы?
Идән буйлап атлый, Әлмәндәр идән читендә басып тора. Йөзембикә үткәндә, бер аягына гына басып, Йөзембикәне уздырып җибәрә.
Әлмәндәр. Тизрәк тутыр чиләкләреңне, аягым арыды.
Йөзембикә тавышы. «Тилеләнмә, егыласың».
Шул сүзне генә көткәндәй, Әлмәндәр чайкалып китә. Бакчага Өммия белән Искәндәр чыгалар.
Өммия. Күр, үз күзләрең белән күр.
Әлмәндәр. Күрәм, Йөзембикә, күрәм.
Искәндәр (Әлмәндәр янына килеп). Әти…
Әлмәндәр (ике аягына басып, текәлеп, Искәндәргә карап тора). Улым, синме соң бу?
Искәндәр. Мин, әти, мин…
Әлмәндәр. Мин әле әниең белән сөйләшеп утырдым.
Өммия. И ходаем, шул гына җитмәгән иде.
Әлмәндәр. Килен, син дә мондамыни?
Өммия (куркыбрак). Монда, әткәй, монда.
Әлмәндәр. Ачуланма инде, килен.
Өммия. Ачуланмыйм, әткәй, ачуланмыйм.
Әлмәндәр. Авыр сүз әйтеп күңелеңне рәнҗеткәнем булмады бит, килен. Ачуланганда да яратып, үз итеп ачуландым.
Өммия. Шулай, әткәй, шулай…
Әлмәндәр. Әй телең, килен. Бигрәк тәмле. Сандугач кебек сайрыйсың. Шундый телне кырык ел миннән яшереп яшәдең.
Искәндәр. Әти, өйгә керик.
Әлмәндәр. Минем белән әрепләшү синең үзеңә дә дөнья рәхәте бит, килен. Синең юньсез ирең көн озынына өч сүз дә әйтми. Ә хатын-кыз сөйләшмичә тора алмый. Дөрес әйтәмме, килен?
Өммия. Хак, әткәй, хак сөйлисең. (Искәндәргә шыпырт кына.) Малайларга, кызларга хәбәр итәргә кирәк.
Әлмәндәр. Ни сөйләшәсез, килен?
Өммия. Сине мактыйбыз, әткәй.
Әлмәндәр. Шулай дөрес. Юкса, кара аны, матри, килен. Килегез, тезелешеп утырыйк әле. (Алачык идәненә утырып.) Улым, син – уң ягыма, килен, син суң ягыма утыр.
Өммия. Утырабыз, әткәй, утырмыйбызмы соң.
Утыралар. Өммия шикләнебрәк кырыйгарак утыра.
Әлмәндәр. Якынрак кил, килен. Менә шулай. Күрәсезме, балалар, таң ата. Озакламый кояш чыгар. (Искәндәргә.) Син нигә өстеңә кимәдең? Таң атканда салкын була. (Өстеннән казакиен салып, Искәндәр иңенә яба.)
Өммия. Авырткан җирең юктыр бит, әткәй?
Әлмәндәр. Йөрәгем урынында түгел. Кош булып очып йөри.
Өммия. Алай икә-ән. Болай кайда утырганыңны, нишләп йөргәннәреңне беләсеңме соң?
Әлмәндәр. Килен, бар әле, Хәмдебануны чакырып кер.
Өммия. Хәмдебануны?.. Йоклыйдыр ул, әткәй.
Әлмәндәр. Таң атканда йоклап яталармы?
