скачать книгу бесплатно
Гомәр. Миндәлә.
Нәҗип. Әйбәт. Беднең районнан кала әйбәт кешеләр Миндәләдә. Клуб салырга килдегедмени беднең авылга?
Гомәр. Клуб түгел – Культура сарае.
Нәҗип. Сәхнәле булса, клуб була инде ул. Исемең ничек, апаем?
Гомәр. Гомәр.
Нәҗип (Заһирга). Ә синең?
Заһир. Заһир.
Нәҗип (Низамга). Ә синең?
Низам. Габделмиңлемөхәммәт.
Нәҗип. Андый исем булмый. Мин алдашкан кешеләрне яратмаем, апаем. Аркам кычыта башлай.
Гомәр. Низам ул.
Нәҗип. Низам? (Низамга.) Мине дуракка санама, ярыймы, апаем. Сигез класс бетергән. (Ризванга.) Ә син ни исемле?
Ризван. Нигә кирәк ул?
Нәҗип. Әйтәсең килмәймени?
Ризван. Килми.
Нәҗип. Килмәй икән – әйтмә. Безнең авылда яшисең бар, апаем.
Гомәр. Үзегез ни исемле соң?
Нәҗип. Нәҗип. Фермада эшләем мин. Җәен көтү көтәм, кышын тирес түгәм. (Гомәрнең гитарасын кулына алып.) Бу каз муенында кайсыгыз уйный?
Гомәр. Мин.
Нәҗип. Яхшы уйнайсыңмы?
Низам. Яхшы.
Нәҗип. Синнән сорамаем, апаем, уйнаучыдан сораем. (Гомәргә.) Яле, уйнап күрсәт!
Ризван. Низам! Заһир! Йокларга! Гомәр, бернинди уйнау юк, без йоклыйбыз.
Нәҗип. Нәчәлник мәллә син, апаем, кыланган буласың. (Гомәргә.) Уйнап күрсәт.
Ризван чатыр эченә кереп китә. Низам белән Заһир кызыксынып калалар.
Уйнап күрсәт, мин барында курыкма. Районга – глава, авылга мин хуҗа.
Гомәр. Нинди көйне уйныйм?
Нәҗип. «Гөлҗамал» ны.
Гомәр. Аны белмим шул.
Нәҗип (куанып). Әһә, белмәйсең. Ә мин беләм. (Гармунын кулына алып, уйнап җырлый.)
Шәмдәлләрдә генә утлар яна, Гөлҗамал,
Җиткән кызлар киндер-җеп эрлиләр.
Энҗе-мәрҗән кызларның кул бавы,
Авыр җан сөйгәннәрнең булмавы.
Булдымы?
Гомәр. Булды.
Нәҗип. Әйдә, син дә булдыр.
Гомәр. Алай тиз генә булмый ул.
Нәҗип. Булмаймы? Уйна мин белмәгән көеңне.
Гомәр. Туктагыз әле…
Нәҗип. Туктамаем. Уйна! (Низам белән Заһирга.) Уйнасынмы?
Низам. Уйнасын, уйнасын.
Нәҗип (Заһирга). Нигә син уйнасын дип әйтмәйсең, апаем?
Заһир. Уйнасын.
Нәҗип (Гомәргә). Уйна!
Гомәр. Әкәмәт! (Әлегә хәтле ишетелмәгән яңа көйне уйный.)
Нәҗип (бераз вакыт колагын салып тыңлап торгач). Тукта!
Гомәр туктый.
(Шул көйне гармунда уйный.) Булдымы? Әйдә миңа кушыл.
Икәүләп уйнагач.
Кайда синең каз муеныңның тавышы? Гармун бугазлап ташладымы? Егет булсаң, дыңгылдатма бу каз муеныңны, гармунга өйрән. Гармун орып бирә синең бу каз муеныңны. Дөресме?
Низам. Дөрес, дөрес!
Нәҗип (Заһирга). Син нигә дөрес дип әйтмәйсең, апаем?
Заһир. Һәр инструментның үз урыны.
Нәҗип. Струмент, струмент… Ышкы да струмент, өтерге дә струмент, бу да струмент. Гармун струмент түгел, гармун ул – гармун. Алинә дә шул каз муенында уйнавы белән мактанган була. Шуны кулларына тоталар да әллә кем булалар. (Еларга җитешеп.) Минем күзем төшеп йөргән кыз каз муенын уйнаучы синең кебек шабашникка ияреп китте. Алты ел, сүз әйтергә дә оялып, яратып йөрдем. Уналты яшемнән егерме икегә хәтле. Алты ел тәрәзә төпләреннән гармун уйнап уздым – сизмәде. Иярде дә китте. Сезнең кебек берәү өченче ел сыерлар абзары салырга килде дә, каз муенын уйнап, Гөлнарны ияртеп китте. Эх! («Авыл көе» нә сыздырып җибәрә.)
Гармун бәләкәй булса да,
Әйтә ул кирәкләрен.
Сикер дә төш, чум суларга,
Янса яшь йөрәкләрең.
Шаярмагыз, апайлар, шаярмагыз гармун белән. Бернәрсә белән дә шаярмагыз. (Кинәт борылып чыгып китә.)
Пауза.
Низам (кинәт көлеп җибәрә). Шаярмагыз, кызлар!
Гомәр. Ни булды соң бу? Каян килеп чыкты?
Ризван (чатыр эченнән). Йокларга!
Заһир. Шаярмагыз, ди. Мәгънәсе бар бугай бу сүзнең?..
Нәҗип (яңадан әйләнеп кереп). Безнең авылда бер кыз бар. Хәзер минем күзем аңа төшеп йөри. Карагыз, апайлар, әгәр дә башын әйләндерсәгез, барыгызны бергә өеп куеп ярам. (Чыгып китә.)
Низам. Күрдеңме, Заһир, мәгънәсен? Ишеттеңме, Гомәр? Шаярма, дидеме сиңа?
Ризван (чатыр ишегеннән башын тыгып). Йокларга!
Гомәр. Миңа нәрсә, сез нишләрсез? Син нишләрсең, Низам? Кызлар күрсәң, күзләрең зырылдап әйләнә башлый.
Низам. Сер бирмәбез дошманга. (Чатырга кереп китә.)
Гомәр (Заһирга). Ә син?
Заһир. Син Тәнзиләне чынлап күрдеңме? Егетләр белән идеме?
Гомәр. Кызлар белән басма өстендә йөрмәс инде.
Ризван (чатыр эченнән). Йокларга!
Заһир. Йөрсен. Анысы аның эше. (Чатырга кереп китә.)
Гомәр, гамакка менеп утырып, гитара чиртеп, «Гөлҗамал» көен уйнап азаплана. Тәнзилә керә.
Тәнзилә. Кайда егетләр?
Гомәр. Йоклыйлар.
Тәнзилә. Ничек «йоклыйлар»?
Гомәр. Ничек йоклаганнарын белмим, Тәнзилә, кереп карамадым.
Тәнзилә. Син гитараңны әйбәт уйныйсың, Гомәр, ләкин сөйләшкәндә тапкырлыгың җитеп бетми.
Гомәр. Ягъни мәсәлән?
Тәнзилә. Әллә алар чынлапмы?
Гомәр. Чынлап, Тәнзилә.
Тәнзилә. Арттырып җибәрәсез. Син аларга кушылмадыңмы?
Гомәр. Кушылмадым. Программалары белән килешеп бетмим.
Тәнзилә. Әйдә, алайса, су буена.
Гомәр. Мин бит шигырь язмыйм, Тәнзилә.
Тәнзилә. Гомәр, әгәр минем белән болай сөйләшсәң, мин, гомумән, синең белән сөйләшмәячәкмен.
Гомәр. Тәүбә, тәүбә, Тәнзилә.
Тәнзилә. Әйдә. Анда синең гитараң кирәк.
Гомәр. Булмый.
Тәнзилә. Нигә?
Гомәр (чатырга күрсәтеп). Аларны ташлап китә алмыйм. Программалары белән килешмәсәм дә, мин алар компаниясендә. Алар барса барам, бармаса – юк.
Тәнзилә. Юкка сезгә иярдем, ахрысы. Күңелсез сезнең белән. (Чыгып китә.)
Гомәр. Күрдегезме, әфәнделәр, кадеремне белегез, мин дә сезнең белән калдым. Йоклагыз, матурларым. Хәзер мин сезгә бишек җыры җырлыйм.
Әлли-бәлли итәрләр болар,
Черем итеп китәрләр болар,
Ниләр эшләп бетәрләр болар,
Әлли-әлли, әү-әү, бәлли-бәлли, бәү-бәү.
Тавыклар да йокламый әле,
Балыклар да йокламый әле,
Халыклар да йокламый әле,
Сез тынычлап йоклагыз, яме.
Әлли-әлли, әү-әү, бәлли-бәлли, бәү-бәү.
Гитара аскан Алинә керә, Гомәрнең бишек җырын тыңлап тора.
Алинә. Абыйга ялкынлы сәлам!
