скачать книгу бесплатно
Әлмәндәр (көйләмичә генә).
Без андый малай түгел,
Без мондый малай түгел:
Безнең башлар балык түгел,
Куырып ашамаслар.
Илсур (елмаеп). Алай түгел.
Әлмәндәр. Ничек соң?
Илсур. Беләсең. Юрый-марый гына кыланасың.
Әлмәндәр. Кыланмыйм инде. Онытканмын. Шуңа күрә сине чакырып китердем.
Илсур. Көләсең.
Әлмәндәр. Көлмим ич инде.
Илсур (көйләмичә генә).
Без андый малай түгел,
Без мондый малай түгел:
Кая барсак та ярыйбыз,
Күгәргән калай түгел.
Әлмәндәр. Муладис! Әйдә, хәзер көйләп…
Илсур. Алма бир!
Әлмәндәр. Алмамы? Бирәм. Ал үзең өзеп.
Илсур. Син үзең бир.
Әлмәндәр. Үземме? Хәзер, хәзер… (Якындагы алмагачтан алмалар өзеп, Илсур алдына өеп куя.) Менә… Булдымы?
Илсур. Булды. (Җырлый.)
Без андый малай түгел лә,
Без мондый малай түгел.
Илсурга Әлмәндәр кушыла.
Кая барсак та ярыйбыз,
Күгәргән калай түгел.
Әлмәндәрнең күзе алмагач артында басып торган Әҗәлгә төшә.
Әлмәндәр. Яле, Илсур, тагын берне сыздыр. «Шырдый» ны…
Илсур. Мин җырлыймын бырдыйны,
Бырдый белән шырдыйны.
Мин җырлаганны ошатмасаң,
Үзең җырла шундыйны.
Илсур җырлаганда, Әлмәндәр Әҗәл янына бара. Әҗәлнең кулыннан кәгазь-карандаш алып, кәгазьне Әҗәлнең сыртына җәеп, кул куя.
Җырның соңгы ике юлын кабатлап җырлап, алачык янына килә.
Әлмәндәр. Мин җырлаганны ошатмасаң,
Үзең җырла шундыйны.
Ут сүнә.
Эпилог
Пролог һәм интермедиядәге күренеш. Сәхнәнең бер ягыннан – Газраил, икенче ягыннан Әҗәл чыга.
Газраил. Кайда Әлмәндәр?
Әҗәл (кәгазьне сузып). Алыгыз, сезнеңчә булды.
Газраил. Кайда үзе?
Әҗәл. Алгы бүлмәдә утыра.
Газраил. Алып кер.
Алгы бүлмәдә Фәрештәнең чәрелдәп кычкырганы ишетелә һәм Газраил кабинетына Фәрештә атылып килеп керә.
Газраил. Ни булды?
Фәрештә (кытыкланып). Ул, ул мине кочаклый.
Газраил. Кем?
Фәрештә. Карт.
Әҗәл. Карт түгел, Әлмәндәр. Әлдермештән Әлмәндәр.
Алгы бүлмәдән Әлмәндәрнең «Бырдый белән Шырды» е яңгырый.
Пәрдә.
Ак тәүбә, кара тәүбә
Катнашучылар:
Ризван
Низам
Заһир –
Гомәр.
Тәнзилә.
Студентлар.
Алинә – авылда клуб мөдире.
Нәҗми – гармунчы егет.
Дамирә – Низамның сөйгән кызы, студентка.
Беренче пәрдә
Беренче күренеш
Тар гына елганың яшел үләнле яры. Юан гына ике тирәк үсеп утыра. Елга аша басма салынган. Вакыт кич. Пәрдә ачылганда, Ризван, Низам, Заһир зур гына чатырның соңгы бавын казыкка бәйләп торалар. Гомәр бер читтәрәк, берүзе ике тирәк арасына гамак бәйләп маташа. Өч егет чатыр бавын бәйләп куялар да Гомәрнең азапланганын күзәтәләр.
Ризван. Аерым хуҗалыкка дөнья көтүләре һәрвакытта да авыр булган.
Низам. Коллективтан аерылганны аю ашаган.
Заһир. Ялгыз башка кайда да бер –
Таң ата да кич була.
Гомәр эндәшми генә бәйләвен дәвам итә.
Ризван. Һәрбер хуҗалык үзе өчен генә тырышканга, крестьян восстаниеләре җиңелүгә дучар булган.
Низам. Бөтен коллектив – уң якка, ул берүзе – сул якка…
Заһир. Ялгыз башың, түгелер яшең,
Кемнәр булыр юлдашың?
Гомәр гамакны бәйләп бетерә дә, гамак өстенә менеп, аякларын бөкләп утыра.
Ризван. Тәхеткә үзе менеп утырган бер генә патшаның да уңышка ирешкәне булмаган.
Низам. Гамак өстендә берүзең солтан булганчы, палатка эчендә коллективның олтаны бул.
Заһир. Өскә менгән – егылып төшкән, толып төшеп башын тишкән.
Гомәр (тирәк ботагында эленеп торган гитараны кулына алып, кылларын чиртә).
Көлегез, көлегез,
Файдасы юк – белегез.
Ризван. Оппортунист!
Низам. Ренегат!
Заһир. Индивидуалист!
Гомәр. Көнләшегез, туң күчәннәр!
Низам. Бик исебез китте, әйеме, кызлар?
Ризван. Вакытны уздырмыйк. Килегез, тезелегез!й
Сәхнә алдына килеп басалар.
Ризван. Антның текстын укыйбыз. «Без, Төзелеш академиясенең дүртенче курс студентлары, җәйге каникулыбыз вакытында, аерым бригада оештырып, авылда Культура сарае төзелешенә эшләргә килдек».
Гомәр (гамак өстеннән). Ха-ха!
Ризван
Низам
Заһир
Шабашкага килдек.
Ризван. Без шабашниклар түгел, намус белән акча эшләүчеләр. Без – Низамов Ризван, Рамазанов Низам, Закиров Заһир тантаналы рәвештә ант итәбез: эшләү чорында бөтен ихтыяр көчебезне бары тик эшкә генә тупларга, бары тик башкарылачак эш турында гына уйларга. Бу максаттан читкә тайпылуларга юл куймаска.
Гомәр. Ха-ха!
Өч егет (Гомәр ягына борылып). Нәрсә «ха-ха»?
Гомәр. Бирелгән антыгыз ха-ха булачак!
Ризван. Болай булмый. Әйдәгез, шул карганың оясын туздырабыз, очсын безнең яннан.
Өчәүләп Гомәр янына баралар.
Өч егет (берьюлы). Очып кит безнең яннан, эзең булмасын!
Гомәр. Кая телим, шунда кунам. Мин – ирекле кош. Кошларга тимәгез, балалар, табигатьне яратыгыз!
Ризван. Алайса, телеңне тый!
