скачать книгу бесплатно
Ки белми ничек[дер] исмең;
Йөрәгем, бәгърем и кисдең,
Ки күргәзеп кәмаляти[414 - Кәмаляти – камиллекне.].
Билең нечкә, буең һәм төз,
Тәнең саф, гүйәки ак бүз;
Әгәр дисәң дә сән бер сүз,
Укыр идем йөз айати[415 - Айати – аятьләрне (догаларны).].
Гаҗәбдер ки билең анчә,
Ләбең[416 - Ләбең – иренең.] ләгъел, дешең гъөнчә[417 - Гъөнчә – чәчәк бөресе.];
Юк ирде күрдекем бончә,
Күрүбән күп кәмаляти.
Үзең сылу, йөзең күркәм,
Нәчә дисәм дә улыр кәм;
Язарга фәһм[418 - Фәһм (фәһем) – аң, аңлау, төшенү.] йитмидер һәм
Кәгазь, кара, мәкаляти[419 - Мәкалят – мәкаләләр; бу очракта: сөйләр сүзләр.].
Кашың кара сызылмышдыр,
Дешең йинҗү дезелмешдер,
Йөрәк-бәгърем өзелмешдер
Гыйшык дотып сәңа катый.
Сачең кара ирер төндик,
Сачең ара йөзең көндик;
Улыбмын имди Мәҗнүндик,
Идеп гыйшык хыйаляти[420 - Хыйаляти – хыялыйларча.].
Сәнең өчен, әйа җаным,
Тәнемдә калмады каным;
Бетебдер дәрде-дәрманым,
Күрәчәк[421 - Күрәчәк – күргәч.] ошбу халяти.
Әйа җаным, кызыл алмам,
Ки сәндин күңлеми алмам;
Килүрсән – гайрени алмам,
Идеп сәңа макаляти!
* * *
…Колак салып ишет, җаным,
Идәем бер хикәяйәти…
Яратыбдыр сәне ул Хакъ,
Кызыл йакут кеби һәм ак
Йөзеңә салды күп рәүнәкъ[422 - Рәүнәкъ – яктылык, нур.],
Идүбән күп ригайәти[423 - Ригайәти – ригайәтне: олылауны, игътибарны.].
Йөзеңне әйдәде гөлтик,
Сачеңне кыйлды сөнбелтик,
Ауазың итде былбылтик,
Идеп фазли гъинайәти[424 - Идеп фазли гъинайәти – фазыйльлекне (өстенлекне, камиллекне) бүләк итеп.].
Сылу әйләде үзеңне,
Тулан ай итде йөзеңне,
Идеп нәргистәй күзеңне
Мөдәүвирсез бигайәти[425 - Мөдәүвирсез бигайәти – бик тә туры карый торган.].
Кашыңны әйләде кара,
Ачык кыйлды ике ара,
Һилялә охшашы вара[426 - Һилялә охшашы вара – айга охшашлыгы бар.], –
Чигелмеш биниһайати!
Йөзең биңзәр тәмам айа[427 - Биңзәр… айа – айга… охшаш.],
Күрәнләр хур кеби сайа[428 - Сайа – саный.];
Сәңа охшашлы, әйт, кайа? –
Яңылдым бер бу айати.
Йөзең охшар кызыл гөлә,
Йөзеңдин нурларың агыла,
Күрәчәк күзләр чагыла,
Көнәш кеби шәрайати[429 - Көнәш кеби шәрайати – шартлары (сыйфатлары) кояш шикелле.].
Күзең гәр кешегә бакылыр[430 - Бакылыр – багылыр: төбәлер, карар.],
Күзеңдин утларың чакылыр,
Кәлүбән сөрмә якылыр, –
Кидәрер һәм бу сагъәти[431 - Кидәрер һәм бу сагъәти – бу сәгатьләрдә һәм җуяр (шунда ук юкка чыгар да).].
Ки ак йакут кеби балкып,
Ике садрең тора калкып,
Ки күлмәк үтәли балкып, –
Нуры улыр галямати!
«Мөбарәк къамәтең хубий…»
Мөбарәк къамәтең хубий[432 - Къамәтең хубий – буй-сының гүзәл.],
Үзең мәхбүбләрнең хуби[433 - Хуби (хубы) – яхшысы, әйбәте, матуры.],
Ки тугаймусың күби[434 - Тугаймусың күби – күпләп, күп булып туганмысың.]? –
Бу галәм бәрчидә нәбат[435 - Бу галәм бәрчидә нәбат – бу галәм яшеллек (гөл-чәчәк?) белән тулы.]!
Кашың карасыдин сәүдем,
Ки күрмәен сәне сәүдем.
Җанка… суйдым (?),
Вә илля соңрада һәйэат[436 - Вә илля соңрада һәйэат – әмма соңында үкенеч.].
Сәнең исмең зикер әйләп[437 - Зикер әйләү – искә төшерү, кабатлау, гел истә тоту.],
Сыйфатыңны фикер әйләп,
Ки һушың гакълыми бәйләп,
Вә илля соңрада һәйэат!
«Сөйгәнемгә инанмасаң, Бәдига…»
Сөйгәнемгә инанмасаң, Бәдига,
Ни әйтерсән йөземдәге сарига?
Инәлә белмәдем сәңа, күрәсең:
Итеп мәхрүм, ишегеңдин сөрәсең.
Бәдига, ник болай мәңа катасың[438 - Катасың – катысың.]?
Бәнем күз йәшемә ничек батасың?
Әгәр чәнди[439 - Чәнди – монда: моның кадәре, моның тикле.] мәне мәхрүм итәрсән,
Күрәек, нинди егеткә китәрсән!
Мәхәббәт булмасын барган йиреңдә,
Сафалар[440 - Сафалар – рәхәтләр.] сөрмә һич барган иреңдә:
Болыттик кайгылар башыңа ягъсын,
Тәәссефтин[441 - Тәәссефтин – үкенечтән.] күзеңдин йәшләр аксын!
Йә тап булгыл ки бер залимгә хун-хар[442 - Хун-хар – канечәр.],
Йә бер зәнки[443 - Зәнки – тупас, кырыс, мәрхәмәтсез.] кеби астында бул хар[444 - Хар булу – хур булу.]!
Этен сөргәндәй кусайде[445 - Кусайде – куса иде.] катындин,
Җәфа күрсәтсәйде[446 - Күрсәтсәйде – күрсәтсә иде.] көндәш хатындин!
Йә, сөйәмен дип алдап, бер мут алсын,
Утырыр йиреңне, баргач, ут алсын!
Җәмалең[447 - Җәмалең – матурлыгың, гүзәллегең.] күрсәйде кара төтендик,
Мөбарәк йөзеңи хурлап этендик!
Мөбарәк күксиңә[448 - Күксиңә – күкрәгеңә, түшеңә.] мендергәнеңне,
Күңел алып сөеп көлдергәнеңне.
Тәваззигълык итәнләрең йөз анча[449 - Тәваззигълык итәнләрең йөз анча – йөзләрчә түбәнчелек итүләрен.],
Берин күрмәсә иде ул тузанча!
Йә онтылсаң иде сән кала-кала,
Йә тап булсаң иде бер ак сакала!
Мыекы санысчайде михе әлимтик[450 - Михе әлимтик – кайгы кадагы шикелле.],
Агыз-йары тоелсайде хәмимтик[451 - Агыз-йары тоелсайде хәмимтик – авыз тарафы тоелса иде тирләгән кебек.].
Сулышы килсәйде баде сәмумтик[452 - Баде сәмумтик – сәмум җиле шикелле.],
Кирәкле әгъзасе булсайде мумтик[453 - Мумтик – мум шикелле, балавыз шикелле.].
Уенны уйнай алмасдин уенча,
Ки моктандырсайде[454 - Моктандырсайде – интектерсә иде.] гомре буенча.
Бәдига, рәнҗемә: каргадым уйнап,
Хатерең калмасын юк фикри уйлап.
Сәңа килеп бу кайгылар, бу дәмләр,
Мәңа шул хәлдә юктыр яхшы дәмләр[455 - Дәмләр – вакытлар; сулышлар.].
Йөреткәнгә якын булдым йүләргә,
Юк ирсә ярамас болай сөйләргә.
Нидән үфкәлисәң мәңа, Бәдига?
Нидән биздең, нә эш булды, зәригъә[456 - Зәригъә – монда: яшь кыз (асылда: үсенте).]?
Күземнең рәушане, җаным Бәдига,
Төшәр бер көнге сүз күңлең йадига[457 - Күңлең йадига – күңелең хәтеренә.].
Колак салдым сораган ул үләткә,
Йәрәштермә, дидем, надан егеткә!
Кийәү итсәң надан ирне үзеңә,
Кыямәтдә кара якар йөзеңә.
Матур булсаң да, баргачдин наданга,
Керәлмассән гомер буенча санга.
Бу дөньяны беләсән һич, Бәдига,
Вәфасы юк, зәуаледер сәригъә[458 - Вәфасы юк, зәуаледер сәригъә – ышанычы юк, ә бетүе исә тиз.].
Беземтик килде күп гашыйкы-мәгъшук,
Тора торгачтан ук һәб[459 - Һәб – барысы да, һәммәсе.] булдылар юк.
У[460 - У – ул.] Тәймус шаһ кызы ирде Зөләйха,
Ничә ел егълайуб, итәрде нәүхә[461 - Итәрде нәүхә – зар елар иде.].
Дир ирде, сагынып, һәр дәмдә «уф!» дип,
«Йосыф лә! И Йосыф лә! И Йосыф!» – дип.
Ахир бер көнне ул мәкъсудка ийтде:
Тереклек итде бергә, үлде-китде.
Мисъри шаһ[462 - Мисъри шаһ – Мисыр шаһы.] угълы Сәйфелмөлек дә
Ничә ел йөрде хәсрәтдә, көекдә.
Дир ирде: «Ник ишетмисән, сәригъәм[463 - Сәригъәм – ашыгучым, сабырсызым.],
Бәдигам лә, Бәдигам лә, Бәдигам!»
Адашыңны алып, мәкъсудка йитде,
Сафалар сөрде һәм дөньядин үтде.
Дәхи Мәҗнүн, тотып күп гыйшкы-мәйле,
