скачать книгу бесплатно
Агырдыр хәсрәтем дөнья утындин.
Җаныкаем, чиләнмә сән укырга,
Күңел төшде боны һәм туктатырга.
Мөбарәк исмеңез фәлян икәндер,
Тарафындин гыйшык йиле искәндер.
Сәнең гыйшкың белән ахир үләрмен,
Фиракъең[604 - Фиракъең – аерым булуың, аерым торуың, бергә булмавың.] утында әксәр күәрмен[605 - Әксәр күәрмен – бик, көчле көярмен.].
Сәне күрдем ике күзем нурытик,
Күренәсең бәңа оҗмах хурытик.
Йибәр яулык ике башын нәгышлап[606 - Нәгышлап (нәкъешләп) – бизәп, чигеп.],
Дәхи бер көн кауышмакый багышлап.
Кабул күрмәй кире мәхрүм кыйларсән,
Гомри гъоссә белән мәхзүн кыйларсән[607 - Гомри гъоссә белән мәхзүн кыйларсән – гомерне сагыш белән кайгылы (хәсрәтле) кылырсың.].
Кешегә сүзләмәдем бу сүземне,
Сабыр берлән тыя тордым үземне.
«Китабларда бу сүзне күргәнем бар…»
Китабларда бу сүзне күргәнем бар:
«Оялган кемсәнең ризкы булыр тар;
Икеләнеп, оялып корган эшләр
Сүтеләдер, сүреләдер!» – димешләр.
«Биреңез үк!» – дигел, бер дә оялма,
Сүзем будыр сәңа, җаным, багалма.
Сәнеңчөн нә дәкле бән әйләдем зар,
Әгәр ялган дисәң, бер Ходаем бар!
Бу инәлүләрем таш да белерде,
Урыс кызы динен ташлап кәлерде.
Ишетмәдең, җаным, фөрйади-зарый[608 - Фөрйади-зарый – зардан кычкырып егълауны.],
Йитәр инде, инәлмәм мондин арый.
Күп ирде лә язсам хатка тагы да,
Туласы булды ла ике ягы да.
Йитәр, сүзне йибәрмә күп озынга,
Дәхи инәлдерәм диеп кузынма[609 - Кузыну – кызулану, исәрләнү; кәпәренү (куз – «утлы күмер» тамырыннан).].
Әйа җаным, вәйа җаным, җәмалем,
Сәнең өчен өзеләдер бу җаным!
Әдәбле диделәр ки әһле инсаф,
Тәнигә кул тимәгән диделәр: саф.
Нә хурлыкдыр сәнең кебек матурга
Надан астында мимылдап ятырга!..
«Карарым калмаен яздым сәламем…»
Карарым калмаен яздым сәламем,
Мөгъәккъиб әйлә[йү]бән дәхи кәлямем[610 - Мөгъәккъиб әйлә[йү]бән дәхи кәлямем – тагы сүзләремә аңлатмалар ясау белән.].
Җиһан зольмәт ирер[611 - Җиһан зольмәт ирер – дөнья караңгыдыр.] бәнем күземә,
Көенмәкдән фәлянага җөнанем[612 - Җөнанем – йөрәгем; бәгырем; күңелем.].
Зәһи халь-ү, зәһи халь-ү, зәһи халь[613 - Зәһи халь! – Нинди хәл!]! –
Бән егълармын – һәммә галәм сәр-асим[614 - Сәр-асим – гаҗәпләнгән, таңга калган, исе китеп пошынган.].
Мәнем сез бакмаңызлар сурәтемгә,
Йөрәгем кан ирер, мәхзүн җөнанем[615 - Мәхзүн җөнанем – күңелем хәсрәтле.].
Әйа абзый вә абыстай, сүземдән
Нәбиләр хаккычөн[616 - Нәбиләр хаккычөн – пәйгамбәрләр хакы өчен.] бәне исергәң[617 - Исергәү (исеркәү) – истә тоту, игътибар итү; хөрмәт күрсәтү.].
Мөдилл улың[618 - Мөдилл улың – дәлилле булыгыз; монда: ышаныгыз.], кабул идеп, сүземдән,
Бәне чәндан[619 - Чәндан – шул кадәрле, шул тикле.] җәфаләрә дөшермәң!
Нәбинең хаккъ-хөрмәте гыйззәтичөн
Фәрекъ итдең дөнеми көндеземдән.
Әгәр тәзвиҗ[620 - Тәзвиҗ – никахлау.] идәрсәм кардәшеңне,
Хәлегъ идәм[621 - Хәлегъ идәм – аерам; талак кылам.] хәлялемне соңындан.
Гаҗәб хәйран ирермен бу эшемдин,
Берәр ләхза[622 - Ләхза – чак, мизгел (кыска вакыт).] китә белмәз исемдин.
Тәфәххөсъ әйләң халем әкъуалемдән[623 - Тәфәххөсъ әйләң халем әкъуалемдән – хәлемне сүзләремнән тикшереп (күзәтеп) аңлагыз.],
Йөрәгем айпылырдай сагышымдан.
Гаҗәб катыйгъ исергәң бу сүземдән:
Хәҗәр[624 - Хәҗәр – таш.] йомшар иде йомшак күңелдән.
Физинһар, сөммә[625 - Сөммә – янә, тагын.] зинһар, бәгъдә[626 - Бәгъдә – аннан соң, соңра, соңыннан.] зинһар,
Мөдилл улың, аермаң мәгъшукъемдән!
Сәбәб улың висалә ба җәнанә[627 - Висалә ба җәнанә – җәннәт белән кавышырга.],
Колыңызмын сезә җан-у-дилемдән.
Әйа абзый вә абыстай, белеңләр,
Ки гяһ-гяһ[628 - Гяһ-гяһ – вакыт-вакыт.] екылып китәм һушымдан.
Нәтәк былбыл гашыйкдыр җөмлә гөлгә,
Чәнаникә[629 - Чәнаникә – шуның шикелле, шуның кебек үк.] гашыйкмын сеңлеңезгә.
Әйа абзый, өмидем хат язмакыңдыр,
Кире бәңа, кабул идеп…
«Язаем сән җанашыма сәламләр…»
Язаем сән җанашыма сәламләр,
Сәламләр бәгъдендә бераз кәлямләр[630 - Кәлямләр – сүзләр.].
Булыр микән күреп күзем туяр көн,
Тулан айтик йөзеңне һәм үбәр көн?
Булыр микән йөрәгем басылыр көн,
Шифа татып висалең бәрһәмендин[631 - Висалең бәрһәмендин – синең белән кавышудан.]?
Зифа буең күреп туймас булыпмын,
Күреп дәхи йөзеңнең күрклекендин.
Нәчек итим, бәнем тереклегем тар,
Ходай кыйлсын үзеңне дә герифтар[632 - Герифтар – дучар, тоткын, әсир.].
Гаҗәб хәйран буламын бу эшемдин,
Кичә ятсам ки чыкмыйсың дөшемдин.
Әйа җаным, беләсән дә беләсән,
Кабул идеп, бу тарафка киләсән.
Әйа җаным, сереңне гизләмәсмен[633 - Гизләмәсмен – яшермәсмен.],
Сәне ташлап, бүтән йар эзләмәсмен.
Бу дөньяда күрепмен дөхтәри[634 - Дөхтәр – кыз бала.] чук,
Сәнең кебек зифаны күргәнем юк!
«Аты фәлян гүзәл, матур икәндер…»
Аты фәлян гүзәл, матур икәндер,
Укырга да дәхи матур икәндер.
Фәлян шәкерт фәлян атлы бу йарга
Язып хатлар йибәргән күңле барга.
* * *
Нәдән тора икән гъәфләт эчендә:
«Нә вар икән, – диде, әлбәт, – эчендә?»
* * *
Шушы айның көнендә, йә кичендә
Бән буламын микән күңлең эчендә?
Вә йә барча җәендә, йә кышында
Булам микән сәнең күңлең тышында?
* * *
Нәдән үртәнмисең гомрең үтүдин?
Ятырсың[мы], җаный, йокың китүдин?
* * *
Җәмалендин йә алданып торамы?
Сылумын дип, матур дип лаф орамы?
Ки бу фикрә булып фәлян-сөрур да,
Тора микән бик алданып горурда?
Җәмал дәхи китә торган буяутик,
Китәр тәндин көздә дәшкән кыраутик.
* * *
Гомер һәм чылтырап сукган сагъәттик;
Бу форсатлар үтәр тиз йөгрек аттик.
* * *
Ышанма һич атаңның байлыкына,
Олугъланма йөзеңнең айлыкына.
Атаң байлыгымы вирмәз сәңа һич,
Янып, тәүбә кыйлып, бу сүздин ваз кич!
* * *
Әҗәл угын әгәр корса атарга,
Әман вирмәз мишәргә һәм татарга.
«Мәхәббәтне сәңа салды Ходаем…»
Мәхәббәтне сәңа салды Ходаем,
Моны язмай ни халь илә түзәем?
Сәламемне кабул әйләп ала күр,
Бәңа каршы үзең дә хат яза күр!
