скачать книгу бесплатно
Кыяфәтең, сыйфатың суда кондыз,
Үзең былбыл, күзең мисальдә[516 - Мисальдә – чагыштыруда.] йолдыз.
Сәнең дәрдең белән даим йөримен,
Сәнә күргәч, сары майтик эримен!
Сәнең дәрдең билә булдым герифтар[517 - Герифтар – дучар.],
Хода кыйлса иде сәне, гүзәл йар!
Сәнең буең Ак Иделнең камышы,
Сүләгән сүзләрең былбыл тауышы.
Сәнең өчен акыздым күздә йәшем,
Бу хәсрәтдин чыкар микән бу башым?!
«Гүзәлсән мисле алмадый…»
Гүзәлсән мисле алмадый,
Җәмалең күңелем алдадый,
Түзәр халем калмадый, –
Нитәен бән бу бәляне?!
«Ишет хотбә гыйшыклык мөнбәрендән…»
Ишет хотбә гыйшыклык мөнбәрендән:
Бәйан идәм мәхәббәт гъәнбәрендән[518 - Гъәнбәр – хуш исле үлән; мәхәббәт гъәнбәрендән – мәхәббәт ароматыннан.].
И җаныем, бәне ташлыйсың, ахры,
Беленәдер сүзеңнең рәһбәрендән[519 - Сүзеңнең рәһбәрендән – сүзеңнең сөрешеннән.].
«Бән сезләрә бер сүземне…»
Бән сезләрә бер сүземне
Йад итәлем, ки аңлагыл,
Колак дотып бу сүземне
Ихлас берлә [ки] дыңлагыл.
Әй нигярем[520 - Нигярем – гүзәлем, чибәрем.], теләгел сән
гыйлем йарны,
Үзеңә эзләйүбән
алгыл аны.
Гүйә очкан кош кебидер
гыйлем кеше,
Күп мәшакъкать берлә тотар
аны кеше.
Кулыңдан сән аны куйма,
Онытып, гыйльмеңне йуйма[521 - Йуйма – җуйма.],
Гыйлемлек кошыный суйма, –
Сәңа булгай разый Алла.
Табар булсаң гыйлем ирне,
Ки муафикъ булыр йарны;
Бу үгетне тотар булсаң,
Сәңа булыр разый Алла.
Үзең наданлара катма,
Гыйлемлекне суга атма,
Тутый берлә ки карганы
Килтереп бер ивгә[522 - Ивгә – өйгә.] япма.
Надан ир малына кызма[523 - Кызма – кызыкма.],
Алар сари[524 - Сари – таба.] кулың сузма,
Каралык көенә йөзмә, –
Ки булырсән гъисйан Алла[525 - Гъисйан Алла – Аллага каршы баш күтәрүче.].
Надан ирне көтеп алмак,
Ирүр мөшкел кочып ятмак;
Аның малын утка якмак –
Нәданә гъәсъбәи Алла[526 - Нәданә гъәсъбәи Алла – белмәгәнгә Алла әҗере (җәзасы).].
Кирәк малын утка якмак…
Аның чөн хәсрәтә калмак…
……………………………………….
………………………………………..
Наданга үз буең сонсаң,
Үзең аңа мотыйгъ булсаң[527 - Мотыйгъ булу – буйсыну, баш ию.],
Аңа разый булыр исәң,
Сәңа разый имәс Алла!
Разый булып, ата-ана
Бирәм дисә ки наданга,
Алар ризалыкы өчен
Гомерлек хәсрәтә калма.
Дигел анлара бу сүзне,
Бакып анлара дөз күзне[528 - Бакып анлара дөз күзне – аларга күзне туры төбәп.]:
«Ятыр катыңда кискәдәй,
Бирүбән тын ки мичкәдәй!»
Оялмасана, и җаный,
Дигел анлара сән аный;
Оялып хәсрәтә калсаң,
Разый ирмәс сәңа Алла.
Ике мәгъшук бергә кушла –
Ефәк булып ки ишелә,
Кәлүб куйнына ки керсә,
Нәсыйб итеп, кушып Алла.
…………………………………………..
………………………………………….
Муафикъ кулларын салса,
Гүйә разый аңа Алла.
Кушылып [бу] ике җаный,
Ки белеп хөкме уганый[529 - Хөкме уганый – Ходаның хөкеме.],
Ки мондан яхшысы къәный[530 - Къәный – кайда.]? –
Бу дорур ризаи Алла.
Бу икеләре гыйлем булса,
Белүб андай гамәл кыйлса,
Ки галимнең кулун алса, –
Булыр и һөдаи Алла[531 - Һөдаи Алла – Алланың тугры юлы.]!
Сүзем тотып ки ал гыйбрәт,
Ярин[532 - Ярин – киләчәктә, алда.] сәңа булыр рәхәт,
Бу эшләрдер сәңа гыйбрәт, –
Сәнеңчөндер җәннәти Мәүля[533 - Мәүля – хуҗа, ия; монда: Алла.].
Гыйлемдән ки йөз дүндермә,
Гыйлем чырагын сүндермә,
Аңа чытык йөзең вирмә, –
Разый булыр сәңа Алла…
Салур андин түбән башны,
Чытар йөзи, күзне-кашны,
Ачылып хатнына дәшми, –
Көлеп бакмак аңа къәный?
Каралык къәлбене[534 - Къәлбене – йөрәген, күкрәген, күңелен.] баскан,
Агыр балта биленә аскан,
Юан-юан агач кискән, –
Арыгач уйнамак къәный?
Арыгач ачылып тормаз,
Үзе йәш, ултырып тормаз,
Хәлалене күзе күрмәз, –
Торыр килеш карап аный.
Йәнә ул дәмдә[535 - Ул дәмдә – шул мизгелдә.] кич булгай,
Кәлүб түшәккә ултыргай,
Хәлаленә моны айгай[536 - Айгай – әйткән, әйтер.]:
«Дийәен бән, ишет моный.
Дийәем бән, сән ишеткел,
Кәлүб аякымны чишкел,
Үгетне бу онытмагыл:
Кибәргә пичкә сал аный».
Китәндәй[537 - Китән – мамыктан, киндердән эшләнгән ак тукыма.] ак беләкләрен,
Кәлүб ул сызганып анда,
Чишеп алыр аякларын,
Алып пичкә салур аный.
Наданның хале бу улгай,
Чабатасына туфрак тулгай,
Оекы һәм кара булгай, –
Чыкуб хатун кагар аный.
Йәнә сузар аякыны,
Ки тартырга оекыны,
Коеп тузан увакыны[538 - Тузан увакыны – тузан вагын (увак – уалу).], –
Буянурсән йәнә, җаный.
Бу мескин чыкубән какгай,
Ки әле туфракга баткай,
Керүбән катында яткай, –
Торып да ул үбәр аный.
Кияр аякына лапта[539 - Лапта (лапти) – чабата.],
Аны киеп йөри таптап,
Көйдермәгел берүк утка,
Әгәр салса кибәргә аный.
Киеп лапталары тузгай,
Кадерсез гомре, бел, узгай,
Ишетеңез моны сез, һай, –
Ахирәт эстәмәк къәный?
Аякы, тубыкы бәйләнгәй,
Йите кат киндерә әйләнгәй,
Кәзеб[540 - Кәзеб – ялган.] сүзләргә бәйләнгәй, –
Басубән гъәфләти аный.
Надан [дин] хур дәхи барму,
Бу сүзгә сүз дәхи барму?
Галимне хур күргәнләргә
Ходаның рәхмәте къәный?
Ни мәгъкульдер моный күрмәк,
Гыйлем кызны нәданга вирмәк,
Гыйлем егет наданны алмак,
На мәгъкульдер дидем аный.
Әгәрчә ир галим улса,
Хәлял кәсеб: иген иксә,
Возу кыйлып[541 - Возу кыйлу – тәһарәт алу.], намаз кыйлса,
