скачать книгу бесплатно
«Тәмам яндырды, көйдерде…»
Тәмам яндырды, көйдерде
Сәнең бу чын сәлам хатың;
Сулар агызга китерде
Гүзәл, сылу, матур атың.
Кауышыр көн булырмы бер?
Хатың еш яз, ки саргайтма!
Телә Хакъдан күрешергә,
Шәкерт чагымда картайтма!
Ки шау-шу, мәдрәсә гөрли,
Мәнем къәлбем[153 - Къәлбем – йөрәгем.] сәне уйлый;
Гашыйкың һич йокы күрми,
Яна кич-төнләре буйлый.
Ерак йирдә имәсмен мән,
Дәгел Шам йә Мәдинәле,
Нәчек барыйм, нәчек күрим:
Әминәме, Сәминәме[154 - Сәминә – таза, көр; симез.]?
«Кәлеб ирдем сәбәб берлән ивеңгә…»
Кәлеб ирдем сәбәб берлән ивеңгә,
Күзем төшде сәнең күркәм йөзеңгә.
Күреп ирдем сәнең гөлдик йөзләреңне,
Ишетдем бал шикәрдик сүзләреңне.
Дәхи күрдем мөбарәк буйларыңны,
Белалмадым вәләкин уйларыңны!..
«Түгәрәк алмадай башың…»
Түгәрәк алмадай башың,
Каләмдәй сызылган кашың,
Сагынып дивана башым, –
Сабыр телим бер Алладин.
Сагынамын көндезләрдә,
Дога кыйламын кичләрдә,
Оныта алмыйм һичләр дә, –
Сабыр телим бер Алладин.
«Гыйшкъилә вә илля…»
Гыйшкъилә вә илля[155 - Вә илля – бары тик.] хәйраным[156 - Хәйраным – шашуым.] мәнем,
Дәрдилә зар-[у]-пәришаным[157 - Дәрдилә зару-у-пәришаным – кайгы-хәсрәттән зарым һәм моңым.] мәнем.
Мән сәне йар әйләмешем та әбәд[158 - Та әбәд – ахыргача, мәңгегә.], –
Сакласын гъәһдилән пәйман ул Әхәд[159 - Сакласын гъәһдилән пәйман ул Әхәд – ул Әхәд вәгъдә һәм шарты белән сакласын иде.].
Иртә-кич вәсъфыңны укырмын һәйбәт[160 - Вәсъфыңны… һәйбәт – сыйфатыңны… олылап.],
Укырым чүн[161 - Чүн – нәкъ, шикелле, кайчан (шулчак).] «къөл-һу-Аллаһу әхәд».
Әй никярем, гөлгъизарем, сәрви къәдд[162 - Никярем, гөлгъизарем, сәрви къәдд – гүзәлем, алсу йөзем, сәрви (кипарис) сынлым.],
Вай ләбе гъөнҗә, дәһани лялә хәдд[163 - Ләбе гъөнҗә, дәһани лялә хәдд – иреннәре гөнҗә, авызы лаләдәй.]!
Гыйшкың уты уш мәне кыйлды һәляк,
Висалең[164 - Висаль – кавышу, ирешү.] утындин ирмәзсә гъәдәд[165 - Ирмәзсә гъәдәд – бер кадәре булмаса.].
Хуриларың хөснендин[166 - Хөснендин (хөснедин) – матурлыгыннан, күркәмлегеннән.] сәңа нәсыйб
Кем вирә? – Алла вирүр, хәйрелмөҗиб.
Хаҗәтең висалемдер һәр собхе-шам[167 - Собхе-шам – иртә-кич.],
Висалеңне рузи кыйлсын зу-л-кәрам[168 - Рузи кыйлсын зу-л-кәрам – кодрәтле Алла бүләк итсен.].
Озын гомер вирә Хода бә-тәүфикъ[169 - Бә-тәүфикъ – тәүфыйклы, игелекле.],
Мөәллиф[170 - Мөәллиф – дус.] кыйла сәне мәңа тәхкыйкъ[171 - Тәхкыйкъ – анык, төгәл.].
Теле тутый, өне былбыл никярем,
Һәмбәрем[172 - Һәмбәрем – юлдашым (?).] (?) сәрви буем, гөлгъизарем.
Догагүйең[173 - Догагүйең – дога укучың (сиңа изге теләк теләүчең).] илән ачып кәлями[174 - Кәлями – кәлямне; кәлям: сүз.],
Җәнабеңә йибәрдем чук сәлями.
Дәхи хөршидә[175 - Хөршид – кояш.] биңзәш[176 - Биңзәш – охшаш, охшаган.] йөзләрүңә,
Шәкәрдин датлу сүзлү телләрүңә,
Әйләб ирсаль[177 - Әйләб ирсаль – күндерү, җибәрү.] догалар гәүһәрени,
Дәхи йөз мең сәналәр[178 - Сәналәр – мактаулар.] җәүһәрени.
Озын итсен сезнең гомрегезне Хакъ, –
Һәмишә шул догамыз сезгә мотлакъ.
Вируб тәүфикъ, һидайәт[179 - Һидайәт – юл күрсәтү, тугры юлга басу.] үзеңезгә,
Явыз күз[ләр] төшмәсен йөзеңезгә.
Бәдигъәт сәнсен[180 - Бәдигъәт сәнсен – тиңе булмаган матурлык (гүзәллек) син үзең.] – анлар[ның] кулында;
Мәнем җаным фида улсын юлыңда!
Ходайа тәслим итдем[181 - Тәслим итү – тапшыру.] сезләри мән,
Чыкарма хәтереңдин безләри сән.
Иляһе әйләсүн сәңа гъинайәт[182 - Гъинайәт – ярдәм, изгелек.],
Идүбән бәр-дәуам хифза химайәт[183 - Идүбән бәр-дәуам хифза химайәт – саклыкка дәвамлы яклау күрсәтү белән.].
Мәхәббәт атәшенә[184 - Атәшенә – утына.] бәгърүм буйнмыш,
Ки гыйшык дәрде илә бәгърүм янмыш.
Сабр идәрсәм, эчеми гыйшкың якар,
Гыйшкың ирүр мәни кыйлан би-карар[185 - Би-карар – карарсыз, чарасыз, тынычсыз.].
Маһитабан[186 - Маһитабан – ай нурлары.] сәндә күрде бер җәмаль[187 - Җәмаль – гүзәл чырай; күркәмлек, гүзәллек.],
Сулды йөзем дәрдеңлән, улды һилял[188 - Һилял – ай (яңа туган ай).].
Дәрдилән[189 - Дәрдилән – дәрт белән: чир (кайгы-хәсрәт) белән.] йөзе, зөлфе[190 - Зөлфе – чәч бөдрәләре (чигә һәм җилкәләрдә).] пәришан[191 - Пәришан – моңлы, сагышлы.] нәүбәһар[192 - Нәүбәһар – иртә яз, яз башы.],
Сарыйгъ идб йөземезне чүн лялә-зар[193 - Чүн лялә-зар – лаләле кыр шикелле.],
Күрде мәгъшукыны микән гъәндәлиб[194 - Гъәндәлиб – былбыл, сандугач.],
Шадлыкындин агълайур диб: «Йа хәбиб[195 - Хәбиб – сөекле.]!»
Монтазыйр[196 - Монтазыйр – өмет итү, көтү; интизар булу.] улыб къәдәмеңә къийам[197 - Къәдәмеңә къийам – баскан адымнарыңа.],
Нәзър идүбән кәндеми нәчә сыйам[198 - Нәзър идүбән кәндеми нәчә сыйам – үземә ничә ураза нәзер әйтү белән.].
Бу халем[и] сәңа дидем сәр-а-сәр[199 - Сәр-а-сәр – баштан ахыргача.],
Дәуа улгыл бу халемгә [сән], әй йар.
Дога-и хәйремез бу җане садыйк[200 - Җане садыйк – тугрылыклы җан.]:
Хода кыйлсын сәне җәннәткә лаикъ.
Гөле сәрби Бохаратик[201 - Гөле сәрби Бохаратик – Бохараның сәрби гөле шикелле.] җәмалең,
Тәрәккый ула һәрдәм гъизз-у-җаһең[202 - Гъизз-у-җаһең – хөрмәтең һәм урының: кадер-хөрмәтең.].
Аһ фиракъәт1, ваһ фиракъәт[203 - Фиракъәт (фиракъ) – аерылу, аерым тору.], әл-фиракъ,
Бу фиракъәт такъәтемне кыйлды такъ[204 - Такъәтемне кыйлды такъ – сабырымны җуйды, тәкатемне бетерде.].
Чүн фиракъ кыйлды Ходаем бу заман,
Бу фиракълыкдин юк җиһанда яман.
Әһл бәйтең илән укубән шадеман[205 - Шадеман – шатлыклы.],
Дөньяда вә ахирәтдә җавидән[206 - Җавидән – мәңгелек; мәңгегә.].
Җаиңны[207 - Җаиңны – урыныңны.] җәннәтдә вирүбән мәҗид[208 - Мәҗид – макталган, дан казанган (Алланың исем-эпитеты).],
Сакласын наре җәһәннәмдин бәгъид[209 - Наре җәһәннәмдин бәгъид – җәһәннәм утыннан ерак.].
Йөзләрең айа[210 - Айа – айга.] биңзәш[дер], и гъөлү[211 - Гъөлү – биек; югары, өстен; зур дәрәҗә иясе, асыл зат.],
Чук дога дидек сәңа [без], и олу!
Көн-бә-көн[212 - Көн-бә-көн – көннән көнгә.] дәүләтең[ез] улсын гъөлү,
Сакласын Хакъ, гәр кыйлса дошман гъәдү[213 - Гъәдү – дошман, көндәш; көнчелек, дошманлык.].
Нә дийәем сәңа – яр улсын мәләк[214 - Мәләк – фәрештә.], –
Тәхте паиң, гъәрше көрси нә фәләк[215 - Тәхте паиң, гъәрше көрси нә фәләк – торган җирең, утырган урының имин булсын.]!
Илтимасым[216 - Илтимасым – үтенечем.]: гъәйбә кичмә би-мәрам[217 - Би-мәрам – теләксез, теләмичә; ирексездән (кеше сүзенә ияреп).],
Гъәйби гъәйбәт[218 - Гъәйби гъәйбәт – гаепне гайбәтләү.] – җөмләсе мотлакъ хәрам!
Иртә-кичә догаңызда мән гъәриб,
Булсак иде кыйамәтдә бәр-фәрикъ[219 - Бәр-фәрикъ – бергә, бер төркемдә.].
Әгәр гыйшкың хак улырса би-гөман[220 - Би-гөман – гөмансыз, шиксез, шөбһәсез.],
Почмагындин ертып алгайсән һаман.
Хәзрәтеңдин[221 - Хәзрәтеңдин – син олы заттан, син хөрмәткә лаек шәхестән.] безләрә мәкъсудымыз:
Безгә бер къәтгъ кәгазьдер мәхмүдемез[222 - Бер къәтгъ кәгазьдер мәхмүдемез – бер кисәк кәгазьдер мактаячагыбыз.].
Гыйшкың мәндә улмаз ирсә, и никяр,
Бу хатымны кайтарасың би-зарар[223 - Би-зарар – зарарсыз (ертылмаган килеш).].
Йибәрдем мәктүб итеб бу намәне,
Белүр өчен арада маҗараны.
Әгәр намәм сәңа баруб юлыкса,
Кабул кыйла кичергел, күңел якса[224 - Күңел якса – күңелгә ошаса; күңел ятса.].
Сәлам яздым, ирүр күңлем хәкъикъәт,
Хода бирсен йәшеңезгә бәракәт.
Сәлам алмак фаразыдыр бөрадәр[225 - Фаразыдыр бөрадәр – туганлык фаразыдыр.],
Җәһед берлән җыйнарга (?) бәрабәр.
Ишет әмма сүземне үгет иркән[226 - Үгет иркән – үгет икән.],
Шәригъәткә муафикъ сүзләр икән.
Дийеңез бу намәне шәргъи ирмеш[227 - Шәргъи ирмеш – шәригатьчә икән.],
Шәригъәт бу намәдин хариҗ[228 - Хариҗ – тышкы, тышта; катнашусыз.] ирмеш.
Шәригъәткәчә безгә күреп йәрәшмәк…
……………………………………………………….
«Бу сүземә инангыл, и гүзәл йар…»
Бу сүземә инангыл, и гүзәл йар,
Мәңа юкдыр сәндин үзгә вәфадар[229 - Вәфадар – ышанычлы, тугрылыклы.].
Мәнем бер сәндин үзгә сәрдәшем юк,
Хода бел үр: сәнендик тиңдәшем юк.
Дидем сәңа тәмами сүзләремне,
Тулидүбән[230 - Тулидүбән – тулы идүбән: тулы итеп.] йәш илә күзләремне.
Моны яздыкда итдем берничә аһ,
Дәйүб: «Мәңа мәдәд[231 - Мәдәд – ярдәм.] бир, Раббем, Аллаһ!»
«Бер ан руйе зәминә кәлде рахъәт…»
Бер ан руйе зәминә кәлде рахъәт[232 - Бер ан руйе зәминә кәлде рахъәт – бермәл җир йөзенә хәсрәт килде.]:
«Пәришан[233 - Пәришан – моң, кайгы; аптыраш.], үлде!» – дәйү кәлде афәт.
