скачать книгу бесплатно
Че хушемән мийайәд тарильдә орех.
Вә ин ләм йөэкәл булырса грех.
«Дийә кат ки…»
Дийә кат ки: – Читек кимә,
Гаед елда ике килә;
Мона угълың йитеп килә, –
Аңарга калсын ул мирас.
Бабаңдан калмыш атаңа,
Атаңдан соң дәхи сәңа.
Ки сәндин калсын угълыңа, –
Нәселгә калсын ул мирас…
«Мажик дигәндә, без динлек…»
Мажик дигәндә, без динлек,
Нә дөньясы, нәдер динлек[116 - Нә дөньясы, нәдер динлек – ни дөньясы (байлыгы) юк, нәрсәсе дин өчен (бар)?]?
Аны йар әйләмәк шинлек[117 - Шинлек – кимлек, түбән төшү.]
Сәнең кебек матур затка…
«Бу юха ла, бу юха ла, бу юха…»
Бу юха ла, бу юха ла, бу юха,
Гүйә охшады ла имрәти Нуха[118 - Имрәти Нуха – Нухның хатыны.];
Пылута[119 - Пылута – плута (плутовка): алдакчы, мәкерле.] ла, пылута ла, пылута,
Гүйә охшады ла имрәти Лута.
«Къәләмгөл атлыдыр карчык…»
Къәләмгөл атлыдыр карчык,
Хөбәйбәнең йөзе ачык;
Киленне хурлыйдыр: «Малчук,
Гөлестанны, бар, алып чык!»
«Әфзале нисани…»
Әфзале нисани[120 - Әфзале нисани – хатыннарның иң яхшысы.] булдичә,
Хөснине хурлыйдыр Хәдичә;
«Къәдичә – къөндичә», –
Диеп әйтә Хәлимәкәй.
«Килсен, дигәндә, бедняшка[121 - Бедняшка – бедняжка (русча): мескенкәй.],
Утыралмыйдыр, йоклашка[122 - Йоклашка – йоклый ашка.],
Кимерә коры муклашка», –
Диеп әйтә Хәлимәкәй.
«Мажик кия аршын ярым чабата…»
Мажик кия аршын ярым чабата,
Чабатасын кия-кия таң ата.
«Унике күркә бер әтәчне кайчан җиңмәс?…»
Унике күркә бер әтәчне кайчан җиңмәс?
Әтәч дәхи күркә берлә бер тиң ирмәс,
Алай да һәм анларга серен бирмәс,
Артка чигеп: «Ки-крик!» – дип кычкырыр имди.
«Каләм әйтер: караң улса, тагын яз…»
Каләм әйтер: караң улса, тагын яз,
Абыстайга укырга булмасын аз.
Каләм әйтер: тагын әзрәк язасы,
Абыстайның китә төшсен мазасы.
«Фатыйма, сән, сеңелем…»
Фатыйма, сән, сеңелем,
Бүген әллә нишләгән:
Тышы күгән[123 - Күгән – көйгән.] камырыңның
Эче генә пешмәгән.
«Ашап карачы бер кашык ашымны…»
Ашап карачы бер кашык ашымны,
Кара кашларың ашады башымны.
«Мөхәммәдия» алып кулга…»
«Мөхәммәдия» алып кулга,
Даим кызлар көйләр микән?
«Мөхәммәдия» каты серле,
Сезең берлән сөйләр микән?
«Әгәр, җаным, барыр булсаң наданга…»
Әгәр, җаным, барыр булсаң наданга,
Салам салып, ябып куяр аранга.
«Сәнең башың ирер мисле пудаука…»
Сәнең башың ирер мисле пудаука[124 - Пудаука – пудовка: бер пот ашлык сыя торган зур чиләк (үлчәү итеп кулланылган).],
Колакларың гүйә торыр ылаука[125 - Ылаука – ләүкә (лавка).],
Күзең елтырыйдыр сулы чиләкти,
Авызың җәйрәгән иске иләкти.
Нәсыйб булып, ала калсам, җанашым,
Савыт-саба, табаклар да кирәкми!
«Йа сакалым, сән юк идең, бән хуб идем…»
Йа сакалым, сән юк идең, бән хуб идем,
Кызларның каршысында мәхбүб[126 - Мәхбүб – сөйкемле.] идем.
И сакалым, сәнлә[127 - Сәнлә (сәнең илә) – синең белән.] булдым бичара:
Кая барсам, андин кызлар кача ла!
III
«Ки бән алдым каләмемне…»
Ки бән алдым каләмемне
Язаем дип сәламемне,
Яза белмим кәлямемне[128 - Кәлям – сүз, сөйләм.], –
Кем илткәй бу сәламемне?
Кызыл гөлдер сәнең йөзең,
Кызыл йакут сәнең ирнең,
Төшемдә агъзыма тирдең[129 - Тирдең – тидердең.], –
Кем илткәй бу сәламемне?
Атаң улдыр фәлян атлы,
Сүзеңдер шикәрдин датлы,
Нәчек тугъмыш бу сыйфатлы? –
Кем илткәй бу сәламемне?
Әйа җаным, нечкә билем,
Үзең зирәк, үзең гыйлем,
Үзең үткен дә бик дилем[130 - Бик дилем (бик тәлим) – бик күп.], –
Кем илткәй бу сәламемне?
Буш сүзләргә колак салма,
Бәнем күз йәшемә калма,
Гомергә хур булып калма, –
Кем илткәй бу сәламемне?
Әгәр калсам сәне алмай,
Кулымны буйныңа салмай,
Гомерлеккә булыр ай-вай, –
Кем илткәй бу сәламемне?!
«Нигә булган бу Шонталы?…»
Нигә булган бу Шонталы?
Минем йөрәкне тырнады:
Мин өйләнгәнче тормады,
Китеп барды бу кыз иргә.
Нигә юкка моңайдым мин?
Кямиләмдин соңайдым мин.
Үз илемне нахак ташлап,
Ки тап булдым бу ят җиргә.
«Әйа җаным, кызыл алма…»
Әйа җаным, кызыл алма,
Ки бәндин гайригә варма;
Сәнең кебек матур җарны
Кайчан нәсыйб итәр Алла?
Кашыңданмы, күзеңдәнме? –
Сийакың[131 - Сийакың – тәртибең, әдәбең, манераң, монда: кыяфәтең.] кыйлды дивана;
Җиһанга киләне вармы
Сәнеңдик матур кыз бала?!
Нәзъме Йосыф
Хакъ Тәгалә язып, әгәр сәне алсам,
Тәкъдир кыйлып, ки куйныңа керә калсам,
Ләбләреңдин сурып үбеп[132 - Ләбләреңдин сурып үбеп – иреннәреңнән суырып үбеп.] ләззәт алсам, –
Ул ләззәти гомерлеккә китәр имди.
Һилялә охшар[133 - Һилялә охшар – яңа туган айга охшар.] сәнең кашларың бар,
Йенҗүйә биңзәр[134 - Йенҗүйә биңзәр – энҗегә охшар.] сәнең дешләрең бар,
Гаҗәб зиба кара җефәк сачларең бар, –
Һич кемсәнә сәңа тиңдәш булмас имди!
Тулган айга охшар сәнең йөзләрең бар,
Бал-шикәрдин татлы сәнең сүзләрең бар,
Зөһрә йолдыз кебек сәнең күзләрең бар, –
Кыяфәтең фәрештәгә биңзәр имди.
Хакъ Тәгалә гашыйк кыйлды бәне сәңа,
Фазле берлә[н] үзе бирсен сәне бәңа;
Хөкме берлән бирер булса сәне бәңа, –
Бер Ходайда һич мохтаҗым калмас имди.
Бер Ходайдин бән сорыймын сәне даим,
Теләкләрне кабул кыйлсын бер Ходаем,
Сәнең өчен эреп сарка йөрәк маем, –
Фазле берлән[135 - Фазле берлән – рәхмәте, мәрхәмәте белән.] сәне бәңа бирсен имди!
Әйа җаным, гайәт күркәм сәнең йөзең,
Нәзар кыйлсам[136 - Нәзар кыйлсам – карасам.], ала алмыйм сәндин күзем,
Кичә-көндез телләремдә сәндер сүзем, –
Бер Ходаем сәне бәңа бирсен имди!
