скачать книгу бесплатно
Гөлсем. Нәрсә кирәк булган тагын, чәнчелгерләргә. (Чыгып китә.)
Чәчкә бүлмәсенә узмакчы була, Хафиз туктата.
Чәчкә. Ты чего?
Хафиз. Оныттыңмыни?
Чәчкә. Нәрсәне?
Хафиз. Чәчкә! Сөйләшкән идек бит инде. Мин сине бик күптәннән яратып йөрим. Синсез яши алмыйм. Әйдә монда, мин сине бик…
Чәчкә аның кулын тешли, Хафиз аны ычкындырып җибәрә. Чәчкә елый.
Чәчкә. Син! Тварь! Чего захотел! (Өстәлдәге пычакны алып.) Кит моннан, зараза, үтерәм хәзер!
Хафиз. Чү, чү, син нәрсә, китәм!
Чәчкә. Ычкын, мент калдыгы! Все вы твари! Ничек котылырга сездән, кая качарга, куда провалиться? Чәнчелимме соң әллә?!
Хафиз аның пычагын бәреп төшерә. Чәчкә капланып елый. Рәшидә керә.
Хафиз. Син нәрсә, мин шаярдым гына, үзе әйтте дә… Мин нәрсә… Мин болай гына…
Рәшидә. Чәчкә, ни булды?
Чәчкә. Ничек яшәргә инде бу дөньяда, Рәшидә апа?! Берсенә акча надо, одному хатын-кыз, другим ещё что-то!.. Неужели просто гына, тынычлап кына яши алмам микәнни?
Рәшидә. Тынычлан, акыллым, тынычлан. Син әле яшь, бары да яхшы булыр. Синең әле киләчәгең алда… Менә укырсың…
Чәчкә. Что син, апа. Нинди алда, нәрсә алда? Минем менә шушы яшьтән уже жить не хочется, ә син әйтәсең…
Рәшидә. Yтә ул, сеңлем, тынычлан.
Чәчкә. Yтә! А мин не хочу үткәрергә! Yткәч, менә сезнең кебек бөтен нәрсәгә битараф калгач, нәрсәгә яшәп торырга?! Ә бәлки, апа, наши предки яшәгәннәр бесмысленной жизнью? Бәлки, шуңа күрә безнең тормышның да мәгънәсе юктыр? Бәлки, без дә обречённые люди?
Рәшидә. Кем белә инде, сеңлем. Шулай да ныграк бул, яшәргә кирәк. Бу тормышның пычраклыклары күп очрар әле.
Чәчкә. Ни өчен?
Рәшидә. Нәрсә ни өчен?
Чәчкә. Яшәргә кирәк?
Рәшидә. Турысын гына әйткәндә, үзең ана булганчы ашыкма, сеңлем. Yзеңнең балаң, буының барлыкка килгәч, үзеннән-үзе тормышка омтылыш уяна ул, алар өчен яшисе килә. Йә, йә, булды… Акыллы булырга сүз бирәсеңме?
Чәчкә. Ладно… Попробуем.
Көчәя башлаган гармун тавышы.
Апа, ведь нет бернинди надежда да алга таба. Такая тоска. Не знаю ничек яшәргә? Бернәрсә дә не хочется, уйлыйсы килми. Беләм: мин үзем дә бик гаепле… Ләкин бит я хочу, чтоб яхшырак булсын, а не получается. Шагаю, ә алда әйтерсең бездна… упкын…
Рәшидә. Тынычлан, сеңлем, кая, бер елмай әле. Елмай инде, менә шулай. Ә без синең белән соңыннан сөйләшербез. Бар, бераз йөреп кер, бар, сеңлем.
Хәкимне Хафиз белән Валера җилкәләренә утыртып, самолёт тавышы чыгарып үкереп керәләр. Хәким гармун тарта. Көлү, шау-шу.
Хәким. Чү, кияүләр, төшереп җибәрә күрмәгез. Ватарсыз карт савытны. Сезнең самолёт куркынычрак икән.
Ногман. Куегыз инде әтине, тәрбиясезләр.
Хафиз. Курыкма, каенагай, бер төшүдән берни булмас.
Валера. Если мы бросим, так повыше, с высоты.
Көләләр. Хәкимне утырталар.
Сәкинә. Тәртип белән, культурно гына, җәмәгать! Вәт, әти, үзеңне күтәреп кенә йөртәләр!
Хәким. Әйтмә инде, кызым. Аллага шөкер, уңдым кияүләрдән.
Гайшә. Ә киленнәрдән уңмадыңмыни, әткәй?
Хәким. Сине, килен, әйтеп тә тормыйм инде, чәчрәп торасың. (Хафиз көлә.)
Гайшә. Ник көләсең? Уңган хатын чәчрәп торырга тиеш инде ул. Әйеме, әткәй?
Хәким. Нәкъ үзе, килен!
Ногман. Әти, әгәр берәр нәрсә эшләтәсегез булса, миңа гына әйт. Сүз белән ул кияүләр барысы да бик яхшы. Менә эшләп күрсәтегез сез. Әти безнең кооператив, ни кирәк, шуны эшли.
Хәким. Алайса, улым, мин үлгән булсам, табут та ясаткан булыр идеңме?
Ногман. Әй, әти, айн момент. Без аны хәзер эшләп атабыз.
Хәким. Yл генә диген, ә?
Ногман. Юк инде, әти. Просто шулай килеп чыкса, дим. Син әле озак яшәрсең.
Гөлсем. Тагын үзенекен башлады инде. Туймадыңмыни әле? Yләсе кеше кешегә әйтеп тормый ул…
Хафиз. Син, Ногман, әтине күмеп тә куйдың инде, ә, өлгер…
Валера. Да, шустрый какой…
Гайшә. Берегез дә артык түгел, боргаланмагыз. Карале, әткәй, нигәдер тамак кибеп китте, бии-бииме шунда…
Хәким. Чыннан да, кардәшләр, без ник болай утырабыз соң әле? Мин исән, мин үлмәм! Кияү, давай, буш тотма бокалларны! Ягез әле, салыйк әле туганнарның туганлыгы өчен!
Гайшә. Ничек инде?
Хәким. Ничекме? Менә бер-берегезне якын итеп, бер-берегездән берни дә жәлләмичә яшәү өчен.
Гайшә. Әй, алай яшәп булмыйдыр ул.
Хәким. Нигә булмасын, теләк булсын.
Ногман. Алай яшәү өчен hәркемнең бай булуы кирәк.
Рәшидә. Ә синеңчә нәрсә соң ул байлык?
Гайшә. Хе-хе-хе… (Көлә.) Белми… Нәрсә булсын ди инде байлык. Акча, билгеле… Акчаң булса, бар да була.
Ногман. Кәнишне.
Хафиз. Бик дөрес.
Валера. Но ведь «Волгу» можно и украсть.
Сәкинә. Аңа китсә, акчаны да урлап була.
Хафиз. Һе, андый байлык өчен Уголовный кодексның бик әйбәт статьялары бар. (Бармакларын рәшәткәләп күрсәтә.) Әнә Иректән сорагыз.
Рәшидә. Ә Ирек кайда соң әле?
Гөлсем. Китте ул.
Хәким. Эше килеп чыкты аның.
Хафиз. Эше… Күрә алмый ул безне, шуңа китте. Нигә күрә алмый, аңламыйм. Без бит аңа яхшылык кына телибез.
Чәчкә. Не трожьте абыйны! Сезнең эшегез түгел…
Рәшидә. Йә, йә, сеңлем. Чыннан да, кагылмагыз аңа. Ул болай да…
Гайшә. Мескен. Yзе гаепле.
Хәким. Җитте, килен! Синең башың җитәрлек эш түгел бу. Әйдәгез, нәрсәгә тукталдык? Ә, әйе, туганнарның туганлыгы өчен.
Сәкинә. Шулай итеп, акча дип исәплибез инде байлыкны…
Ногман. Соң, нәрсә кабат сорап торасың. Вәт кызык, тагын нәрсә булсын инде байлык?
Сәкинә. Ә син нәрсә әйтмәкче идең, Рәшидә?
Рәшидә. Әйе, акчасыз яшәве кыен.
Гайшә. Кыен гына түгел, үлем…
Рәшидә. Кем акча белән бай, кем җаны белән, кем балалары белән. Рух дигән әйбер, рухи байлык та бар бит әле.
Гайшә. Хе-хе-хе… Бар, чыгарып сатып кара син ул байлыгыңны базарга, кем сукыр тиен бирер икән…
Хафиз. Көлкегә калдырып йә типкәләп ташламасалар ярар.
Валера. Что-то ты не ту тему завела, жена.
Сәкинә. Культура кирәк, җәмәгать.
Рәшидә. Бөтен кеше дә акча гына җыеп ятмый бит. Менә безнең отделениедә бер карт ятты. Ак сакаллы, чәче дә кардай ак. Ә күзләре чем-кара. Эчендә ниндидер аңлап бетермәслек сагыш, моң. Yзләре шундый бәхетле ялтырыйлар. Ә бит ул үзенең озакламый үләсен белеп, сизеп ятты. Кемнәр генә килми иде аның янына: балалары, оныклары, туганнары, кияү-киленнәре, әллә кайчан бергә эшләгән кешеләр, шәкертләре, тагын әллә кемнәр. Санап бетерерлек түгел. Көн дә киләсе кешеләргә исемлек төзергә туры килә башлады. Режим керттек. Югыйсә картны алҗытып бетерәләр. Юк, ул үзе тыштан берни дә күрсәтми. Киресенчә, hәркемне күргән саен талпынып, канатланып китә. Минемчә, ул бик бәхетле кеше иде. Yлгәндә дә елмаеп үлде.
Гайшә. Һе, аңа калса, безнең әти – иң бай, иң бәхетле кеше. Әнә күпме акчасы, күпме балалары, җаны да үз урынында.
Хафиз. Чыннан да, шулай бит, әй.
Валера. Сказал же я вам, что он Христос.
Гайшә. Бутама, керәшен түгел, мөселман ул.
Хәким. Карале, кызым, кем булып эшләгән ул?
Рәшидә. Музыкант шикелле…
Хәким. Музыкант? Исемен белмисеңме?
Рәшидә. Заhид абый бугай.
Хәким. Заhид, Заhид… Юк, белмим шул, белмим. Завскладларны, директор урынбасарларын, спекулянтларны беләм, хәтта замминистр торговлины да. Ә аны белмим, кызганыч…
Гайшә. Нәрсәсен кызганырга, әткәй. Ул инде картаеп киткән, беткән. Ә без әле синең белән яшь, бергәләп дөньясын дер селкетеп яшәрбез.
Хәким. Сүз ул турыда түгел шул, килен.
Гайшә. Син пешмәгән духтыр, әллә ниләр бутап, әтине борчыма, яме. Матур гына утырганда…
Хәким. Рәшидә кызым дөрес әйтә, акча белән генә яшәп булмый.
Ногман. Шулайдыр анысы, әти. Yзең дә бит шактый туплагансың. Аны ничек аңларга?
Хәким. Шуңа күрә мин артык куанмыйм да. Элек булдырам дип яши идем, ә хәзер…
Хафиз. Сез нәрсә инде, бала-чагалар кебек? Әти шаяра гына. Ә сез авызыгызны ачып тыңлыйсыз! Тост!
Ногман. Әйе, җәмәгать, Хафиз дөрес әйтә, нигә болай утырабыз әле, әти, тот бокалларны.
Хәким. Туктале, хәзер, балалар. Минемчә, сезгә бөтен булганыгызны берләштереп яшәргә кирәк.
Гөлсем. Менә әйттем бит мин сезгә.
Хәким. Туктале, хатын, Рәшидә әйткәнне дә, акча мәсьәләсендә дә, бүтәнне дә. Кем нәрсәгә мохтаҗ, шуны ала алсын.
