скачать книгу бесплатно
Хәсән (уйлап тора да аңа өстәп сала). Синең хәтле эшләгән кеше юк хәзерге көндә… Ә нинди рольләр… Мин бит карыйм, күрәм… Ник исем бирмиләрдер?.. Менә әйтәм әле…
Гайсә. Йә, йә, анысы ук кирәкмәс… болгатма, яме…
Хәсән. Әйтәм. Ничек инде ул? Минем сүз үтә, беләсең… Дусларны якламыйча… Ярый, мин карап килим әле, ник килмиләр икән. Ату тегендә дә өлгерергә кирәк. Син, ни инде, ашыкма, яме…
Гайсә. Юк, юк, миңа булды…
Хәсән. Җыелгач. Аракы – диңгез… Борчылма. Кара әле, сине анда берәү сораган иде. Дәшимме?
Гайсә. Кем тагын?
Хәсән. Ну, чибәр үзе, яшь…
Гайсә. Сорап торасың, чибәр дә булгач… Бар инде, бар, торма.
Хәсән китә. Гайсә киемен алыштыра. Тагын бер рюмка салып ала…
Яшәргәме, әллә үләргәме, менә сорау нәрсәдә… (Эчеп куя.)
Альберт керә. Бик канәгать кыяфәтле күренсә дә, күңел түрендә ниндидер ризасызлыгы барлыгы сизелеп тора: әллә акча җитенкерәми, әллә дәрәҗә җитеп бетми, әллә роль, әллә үзе шундыйрак.
Альберт. Ну, картлач, премьера белән что ли?! (Кул суза.)
Гайсә. Что ли, что ли… (Кулын бирә.)
Альберт. Автор иптәш кайда соң әле безнең?
Гайсә. Монда… Чыкты бугай.
Альберт (чишенә-чишенә). Ә бу нәрсә? Ул, хайван, нәрсә, безне монда гына сыйлап котылмакчы мәллә?
Гайсә. Белмим.
Альберт. Белмим, белмим… Нәрсә, шушы мыскыллауга риза булмакчы буласыңмы? Безнең аркада күтәрелә, зараза, тагын сыйларга да иренә.
Гайсә. Миңа барыбер. Монда уңайрак та әле…
Альберт. Нәрсә уңай, нәрсә?
Гайсә. Тынычлап эчәргә була. Бер хуҗа да юк… Һәм…
Альберт. Сиңа инде шул булса… Аңла: безне хәзер кеше рәтенә дә кертми башладылар. Утызны узып, кырык ягына чыктык. Бөтен җүнле рольләрдә без диярлек…
Гайсә. Җитте инде… Ташла әле.
Гарәфи керә.
Гарәфи (чишенеп). Ничек инде ул хуҗалар булмасын ди?! Ә? Ә мин кем? Понимаешь? Театрны ашатып торам…
Альберт. Әй, кит әле, син дә торма… Карачкы… Синсез ачка үләр идек…
Гарәфи. Җ-ә, җ-ә, мин булмасам… театрыгыз әллә кайчан таралып бетәр иде… (Гайсәгә.) Мә, тот. (Кулын суза.) Премьера белән…
Гайсә. Сезне дә…
Гарәфи (Альбертка). Ишеттеңме? Җүнле адәм сез дип дәшә белә… Аңлый, потому что…
Альберт. Бар әле, бар…
Гарәфи. Барырмын да мин… Ни, кая соң, кайда җыенабыз?..
Альберт. Кайда? Утыр урыныңда, син кемгә хаҗәт.
Гарәфи. Ничек? Безне банкетка дәшмиләрмени?
Альберт. Көтеп утыр.
Гарәфи. Ну-у, җәмәгать. Бу дирекциясен дә әйтер идем.
Гайсә. Барыбер түгелмени, кайда эчсәк тә…
Гарәфи. Мин, энем, беренчедән, гүпчем эчмим.
Альберт. Нәрсә? (Көлә.)
Гарәфи. Көлмәгез, пожалуйста. Икенчедән, бу ни бу? Гел безне санга сукмау? Гелән-гелән безне читтә калдыру?! Театрны ашатып торабыз, понимаешь ли… Ул режиссёр белән директорын да әйтер идем, шуны да күрә белмиләр… Карале, нигә әле син берни дә дәшмисең?
Гайсә. Ни диим, миңа барыбер…
Гарәфи. Ничек барыбер булсын?.. Туктале, тукта… Ә-ә, әллә син манчыган да инде… Чынлап та…
Гайсә. Манчыса… Сиңа ни…
Альберт. Ул өлгермәсә…
Гайсә. Шуннан… Хәл начар иде…
Гарәфи. Ярар, ярар, барыбызда да була.
Хәсән Сөмбелне ияртеп керә. Ул әле бик яшь hәм саф күңелле кызга охшаган. Кулында чәчәкләр.
Хәсән. О-о, мондагы чәчәк, мондагы гөлләр. Минем аркада үсепме-үсәсез, ә?
Гарәфи. Yселде инде, үселде. Пенсиягә дә күп калмый.
Альберт. Әллә үзеңме безнең җилкәдә?
Хәсән. Шаярам, егетләр. Бергә-бергә инде. Бар да җыелган, башласак та була.
Гайсә. Әйдә, башласаң башла инде.
Аны Альберт туктата.
Альберт. Нәрсә башларга?
Хәсән. Соң, мәҗлесне ачык дип белдерәм.
Альберт. Ә калганнар кайда?
Хәсән. Кемнәр?
Альберт. Син башыңны җүләргә салма, яме…
Гарәфи. Җегетләр, каты кылана күрмәгез, берүк, каты кылана күрмәгез… Халыкны тәгәрәтерлек спектакль уйнадык…
Хәсән. Ә-ә, син хатын-кызларны әйтәсеңме? Хәзер башлыйк та аңлатам…
Гайсә. Җә башласак башлыйк, җә таралыйк.
Хәсән. Ә-ә, әйе, менә, егетләр, танышыгыз, сезнең поклонница…
Сөмбел. Юк, ни… Мин… Мин Гайсә янына гына идем…
Хәсән. Димәк, Гайсәнең уйнавын ошаткансыз, димәк, безнең кунак…
Сөмбел. Ошаттым дип…
Хәсән. Узыгыз, уз…
Гайсә. Кергәч үт инде, уз… Өйгә кил дигән идем түгелме мин?
Сөмбел Гайсәгә чәчәк бирә.
Рәхмәт…
Хәсән. Менә хәзер башласак та була. Ә ни, Рәсүл кайда соң? Гайсә, дәшмисеңме?
Альберт. Әй, йөрмәсен әле.
Хәсән. Белмим дә инде, миңа яхшы түгел.
Альберт. Ярар, бетмәс монда җыен «ботка пеште» ләр. Бер җүнле роль уйнаганы юк, йөрмәсен безнең арада буталып…
Хәсән. Белмим инде…
Гарәфи. Ярар, килмәсә килмәс, керсә утырыр.
Альберт. Һе, керми ул.
Хәсән. Нигә?
Альберт. Горур, менә шундый.
Гайсә. Башлыйбызмы, юкмы?
Сөмбел (Гайсәгә генә). Ул – минем ерак булса да туганым.
Гайсә. Кем?
Сөмбел. Рәсүл абый.
Гайсә. Шуннан ни?
Сөмбел. Әлегә берни дә түгел.
Хәсән. Әйдәгез, җәмәгать. (Өстәл япмаларын ача.)
Гарәфи. Охо, монда малай…
Хәсән. Бар да бар, егетләр, гөрлибез…
Гарәфи. Моны сыйладыңмы?
Хәсән. Авырыйм дигәч…
Гайсә. Санап бар, яме…
Эчеп куялар.
Хәсән. Егетләр, ашыкмагыз инде, берәр тост!
Гарәфи. Сыла.
Хәсән. Ни диим… Рәхмәт, егетләр. Халык нишли, ә? Егыла-егыла көлә. Аннан мәгънәсе, мәгънәсе ни тора! Мин тирәнгә салган мәгънәви аспектны, сверхзадачаны режиссёр ничек куйган да, сез ничек итеп оста китереп чыгардыгыз, ә?! Рәхмәт, дуслар! Алла боерса, киләчәктә дә шулай уңышлы итеп, халык күңелен күтәрерлек итеп иҗат итәргә язсын. Без бит – иҗат кешеләре, егетләр! Әйдәгез, бөек иҗат өчен!
Альберт. Шәп әйттең, моның өчен күтәрми булмас.
Гарәфи. Сөйлисең бармы? (Гайсәгә.) Син ник дәшмисең?
Гайсә. Искиткеч. Әйдәгез шуның өчен…
Хәсән. Тә-ә-әк, тагын кемгә сүз бирик?
Альберт. Yзем әйтим әле.
Гарәфи. Тукта әле, менә Гайсә әйтсен әле, син соңрак.
Хәсән. Әйе, әйе. Йә Гайсә, дускай?
