скачать книгу бесплатно
Səs yaxınlaşırdı: qapı üç dəfə döyüldü. Qonaqlar heyrətlə bir-birlərinə baxdılar.
– Qanun naminə! – Deyə güclü bir səs eşidildi; kimsə cavab vermədi.
Həyəcan vahiməyə döndü.
Komissarla tanış olan armator, ona yaxınlaşıb soruşdu:
– Nə məsələdir? Bu, yəqin, anlaşılmazlıqdır.
Komissar cavab verdi:
– Cənab Morrel, anlaşılmazlıqdırsa, arxayın ola bilərsiniz, hər şey çox tez həll olunacaq, hələlik isə mənim əlimdə həbslə bağlı əmr var, təəssüflə də olsa, bu vəzifəni icra edirəm, hər halda onu yerinə yetirməliyəm. Cənab Edmon Dantes hansınızdır?
Nəzərlərin hamısı Edmona tərəf yönəldi, bərk həyəcan içində olsa da, qürurunu qoruyaraq irəli çıxıb dedi:
– Mənəm, sizə nə lazımdır?
– Edmon Dantes, qanun naminə sizi həbs edirəm!
Edmon, rəngi qaçmış halda təkrarən soruşdu:
– Həbs edirsiniz? Nəyə görə həbs edirsiniz?
– Bilmirəm, lakin ilk sorğuda hər şeyi öyrənəcəksiniz.
Morrel başa düşürdü ki, heç nə etmək olmaz: kəmərlənmiş komissar adam deyil; o qanunu həyata keçirən lal, kar, soyuq bir heykəldir.
Lakin yaşlı Dantes komissarın üzərinə atıldı; ata və ya ana qəlbinin başa düşməyə qadir olmadığı işlər də var. Lakin ümidsizlik o dərəcədə böyük idi ki, komissarın ona yazığı gəldi. O dedi:
– Sakit olun, cənab, ola bilsin, oğlunuz hansısa gömrük sənədini düzgün yerinə yetirməyib, lazımi izahat verdikdən sonra onu dərhal azad edərlər.
Kadruss qaşlarını çataraq özünü təəccüblənmiş kimi göstərmək istəyən Danqlara dedi:
– Bu nə deməkdir?
Danqlar cavab verdi:
– Mən nə bilim. Mən də sənin kimi təəccüblənirəm və nə etdiklərini başa düşə bilmirəm.
Kadruss gözləri ilə Fernanı axtarırdı, lakin o, yoxa çıxmışdı. Bu zaman dünənki səhnə faciəli bir şəkildə ona aydınlaşmağa başladı: baş verən faciə, sanki onun yaddaşı üzərindən örtüyü qaldırdı.
O, xırıltılı səslə dedi:
– Bu dünən sizin etdiyiniz zarafatın nəticəsi olmasın? Belədirsə, bunu başladanın vay halına, burada sevinməli heç nə yoxdur.
Danqlar ucadan dedi:
– Yox, yox! Axı sən bilirsən, mən o kağızı cırdım.
Kadruss dedi:
– Sən onu cırmadın, sadəcə küncə tulladın, vəssalam.
– Səsini kəs, sən heç nə görməmisən, sərxoş idin.
Kadruss soruşdu:
– Fernan hardadır?
– Mən hardan bilim? – Danqlar cavab verdi. – Yəqin, işlərinin dalınca gedib. Yaxşısı budur, boş şeylərlə məşğul olmaq əvəzinə, gedib yazıq qocaya kömək edək.
Dantes gülə-gülə dostları ilə xudahafizləşib özünü əsgərlərə təslim etdi.
– Sakit olun, yəqin, mən heç həbsxananın qapısına çatmamış səhv aydınlaşacaq.
Özünü yetirən Danqlar onun sözünü dəstəklədi:
– Əlbəttə, mən lap mərc də gələrəm!
Dantes pilləkəndən endi. Ondan qabaqda komissar, yanlarında isə əsgərlər gedirdilər. Qapının qarşısında onları qapıları açıq karet gözləyirdi. Dantes oturdu, komissarla iki əsgər də oturdular. Qapılar örtüldü və karet Marselə tərəf yola düşdü.
Mersedes holla çıxaraq ucadan dedi:
– Dantes, salamat qal! Edmon, salamat qal!
Məhbus, nişanlısının parçalanmış qəlbindən hıçqırtıya bənzər qışqırığı eşidib karetin pəncərəsindən boylanaraq dedi:
– Mersedes, salamat qal!
Karet Müqəddəs Nikolay istehkamının küncündə gözdən itdi.
Armator dedi:
– Məni burada gözləyin, ilk rastıma çıxan karetə oturub Marseldən sizə xəbər gətirərəm.
– Gedin və tez qayıdın! – Hamı bir səslə səsləndi.
Onun gedişindən sonra yerdə qalanların arasında bir neçə dəqiqəlik kədərli sükunət hökm sürdü.
Mersedes də, Edmonun atası, hər biri öz dərdi içində, uzun müddət ayrı-ayrılıqda dayandılar; nəhayət onların baxışları rastlaşdı. Hər ikisi bir zərbə ilə vurulub salınan qurbanlar olduqlarını anlayıb bir-birinin qucağına atıldılar.
Bu zaman Fernan salona qayıtdı, bir stəkan su içərək oturacağa oturdu.
Təsadüfən Mersedes onun yanındakı oturacağa oturdu.
Fernan qeyri-ixtiyari olaraq oturacağını çəkdi.
Katalanlıdan gözünü ayırmayan Kadruss Danqlara dedi:
– Bu odur!
Danqlar cavabında:
– Düşünmürəm, – dedi, – o, həddindən artıq səfehdir, hər halda bunu edən böyük günaha batıb.
– Sən ona bu məsləhəti verəni unudursan, – Kadruss dedi.
Danqlar cavabında dedi:
– Bilirsən nə var! Havaya deyilən sözlər üçün cavab vermək lazım gəlsəydi…
– Havaya deyilən sözlər başqalarına zərər verirsə, onda cavab vermək məcburiyyətindəsən!
– Bəs siz Danqlar, bu haqda nə düşünürsünüz? – Kimsə soruşdu.
– Görəsən, qadağan olunmuş bir şey keçirməyib ki deyə, düşünürəm?
– Lakin Danqlar, axı siz mühasib kimi bunu bilməliydiniz?
– Əlbəttə, lakin mühasib yalnız ona bəyannamədə verilənləri bilir. Mənə məlumdur ki, biz pambıq kağız gətirmişik, vəssalam; bir də İsgəndəriyyədə Postre, Smirnada isə Paskal yaxınlığında yük vurmuşduq; məndən başqa heç nə soruşmayın.
Biçarə ata sonuncu ümidə dayanaraq pıçıldadı:
– Hə, indi xatırladım. O, mənim üçün bir qutu qəhvə, bir qutu da tütün gətirdiyini deyirdi.
– Görürsünüz, dediyim kimi də oldu! – Danqlar dedi, – görünür, bizim yoxluğumuzda gömrük işçiləri “Faraon”da axtarış aparıb, qaçaq mal aşkar ediblər.
Mersedes buna inanmırdı. Uzun müddət gizlədilən kədər gözlənilmədən üzə çıxdı və o hönkür-hönkür ağlamağa başladı.
Qoca özü də bilmirdi, nə deyir:
– Yaxşı, yaxşı, ümid edək ki…
Danqlar təkrar etdi:
– Ümid edək!
Fernan da “ümid edək!” ifadəsini təkrarlamaq istədi, lakin sözlər onun boğazına tıxanıb qaldı, dodaqları isə səssizcə hərəkət etməyə davam edirdi.
Qalereyada gözləyən qonaqlardan biri uca səslə dedi:
– Cənablar! Morrelin kareti, cənablar. Yəqin, bizə şad xəbərlər gətirir!
Mersedes və qoca armatorun qarşısına yürüdülər. Qapının qarşısında onunla rastlaşdılar. Morrelin rəngi ağappaq idi.
Eyni vaxtda:
– Nə oldu? – deyə soruşdular.
Armator başını yırğalayaraq cavab verdi:
– Mənim əzizlərim! Məsələ biz düşündüyümüzdən də ciddidir.
Mersedes əsəbi halda dedi:
– Ah, cənab Morrel! O, günahsızdır!
Morrel cavab verdi:
– Mən buna əminəm, lakin onu təqsirləndirirlər…
Qoca Dantes soruşdu:
– Nədə?
– Bonapartın agenti olmaqda.
Hekayənin əhatə etdiyi dövrdə yaşayan oxucular, bunun nə dərəcədə qorxulu bir ittiham olduğunu yaxşı xatırlayırlar.
Mersedes ucadan çığırdı; qoca isə oturacağın üzərinə düşdü.
Kadruss pıçıldadı:
– Danqlar, siz heç nəyə baxmadan oyununuzu oynayıb məni aldatdınız; lakin mən zavallı qocanın və nişanlı qızın dərddən ölməsini istəmirəm, indicə hər şeyi onlara danışıram.
Danqlar onun əlindən tutaraq ucadan dedi:
– Səsini kəs, bədbəxt! Əgər həyatın sənin üçün qiymətlidirsə, səsini boğ. Kim sənə dedi ki, Dantes günahkar deyil? Gəmi Elba adasına yan almış, Dantes isə sahilə enərək bütün günü Porto-Ferrayoda keçirmişdi. Əgər onda bir ittihamedici məktub tapsalar, necə? Onda onu müdafiə edənlərin hamısını həmrəylikdə təqsirləndirəcəklər. Kim düşünə bilərdi?
Danqlar cavab verdi:
– Cənab, siz nə arzu edirsiniz? Mən sizə demişdim, Dantes heç bir səbəb olmadan Elba adaları sahilində dayanmışdı; bu mənə çox şübhəli gəlmişdi.
– Siz şübhələrinizi məndən başqa kiməsə danışmısınızmı?
Danqlar pıçıltı ilə əlavə etdi:
– Siz nə deyirsiniz? Özünüz yaxşı bilirsiniz ki, o zamanlar orada qulluqda olan və bu gün də fikirlərindən dönməyən dayınız Polikar Morrelə görə, sizdən də Napoleonun təəssübkeşi kimi şübhələnirlər… Məndə sizə və Dantesə xətər gətirəcəyindən qorxduğum elə şeylər var ki, tabelikdə olan adam onu öz sahibinə deməyə məcburdur, başqalarından isə ciddi bir sirr kimi saxlamalıdır.
– Düzdür, Danqlar, düzdür, siz namuslu adamsınız. Bu baxımdan da hər təsadüfə qarşı, əgər yazıq Dantes “Faraon”a kapitan təsdiq edilmiş olsaydı, mən sizin haqqınızda bəzi şeylər düşünmüşdüm.
– Necə yəni?
– Mən qabaqcadan Dantesdən sizin haqda nə düşündüyünü və sizi əvvəlki işdə saxlayıb-saxlamayacağımı soruşmuşdum; bilmirəm nədən, amma mənə elə gəldi ki, sizin münasibətlərdə soyuqluq var.
– Bəs o sizə nə cavab verdi?
– O dedi ki, belə bir hadisə olmuşdu, lakin məhz hansı hadisə olduğunu söyləmədi, lakin etibar etdiyi adama həmişə etibar etməyə hazır olduğunu dedi.
