скачать книгу бесплатно
– Bu da çoxdur, həddindən artıq çoxdur! – deyə Vilfor pıçıldadı.
Məktubu oxuduqca onun sifəti get-gedə tutulurdu; rəngi qaçan dodaqları, əsən əlləri, alovlanan gözləri Dantesdə ən pis hisslər yaradırdı. Məktubu oxuyan Vilfor, başını tutaraq donub qaldı.
Dantes qorxaraq soruşdu:
– Cənab, sizə nə oldu?
Vilfor cavab vermədi, sonra rəngi qaçmış və dəyişilmiş sifətini qaldırıb məktubu bir daha oxudu.
– Siz əmin edirsiniz ki, bu məktubun məzmunu haqda heç nə bilmirsiniz?
– Təkrar edirəm, namusuma and olsun ki, heç nə. Sizə nə oldu? Özünüzü pis hiss edirsiniz? İstəyirsiniz mən zəngi çalım, kimisə çağırım?
Vilfor tez ayağa qalxaraq dedi:
– Xeyr, – yerinizdə qalın və səsinizi kəsin; burada mən əmr verirəm, siz yox.
Dantes incimiş halda dedi:
– Bağışlayın, mən sizə yalnız kömək etmək istəyirdim.
– Mənə heç nə lazım deyil. Bu bir dəqiqəlik zəiflikdir, vəssalam. Özünüz haqda düşünün, mənim haqqımda yox. Cavab verin.
Dantes sual gözləyirdi, lakin əbəs yerə; Vilfor kresloya oturub güclü əli ilə üzündən tərini silərək, üçüncü dəfə məktubu oxumağa başladı. Sonra pıçıltı ilə dedi:
– Birdən o, burada nə yazıldığını öyrənibsə, nə vaxtsa Nuartyenin mənim atam olduğunu bilsə, onda məhv olaram, birdəfəlik məhv olaram!
Arabir Edmona baxaraq, sanki baxışları ilə görünməz səthi keçib, onun ürəyini əhatə edən və dodaqlarının söyləmədiyi sirrə çatmaq istəyirdi. Birdən ucadan dedi:
– Tərəddüd etmək lazım deyil.
Bədbəxt gənc dedi:
– Göylərə and verirəm, əgər tərəddüd edib şübhələnirsinizsə, məni sorğuya çəkin. Sizə cavab verməyə hazıram.
Vilfor özünü ələ alaraq qətiyyətli bir səslə dedi:
– İfadənizə əsasən üzərinizə ağır ittihamlar düşür; bu baxımdan da sizi ümid etdiyim kimi, bu tezlikdə azad etməyə səlahiyyətim yoxdur. Bu addımı atmazdan əvvəl müstəntiqlərlə məsləhətləşməliyəm. Hələlik isə sizə olan münasibətimi gördünüz.
Dantes ucadan dedi:
– Əlbəttə, sizə təşəkkür edirəm. Mənimlə hakim kimi deyil, bir dost kimi rəftar etdiniz.
– Beləliklə, sizi daha bir müddət saxlamalı olacağam, ümid edirəm ki, bu az çəkəcək, sizə qarşı olan əsas dəlil bu məktubdur, siz görürsünüz ki…
Vilfor buxarıya yaxınlaşıb məktubu oda atdı və tam yanana qədər gözlədi. Davam etdi:
– Görürsünüz, onu məhv etdim.
Dantes ucadan dedi:
– Siz ədalətdən daha yüksəksiniz, mərhəmətin özüsünüz!
Vilfor sözünü davam etdirdi:
– İndi məni dinləyin. Əlbəttə, bu kimi davranışdan sonra mənə inanmalı olduğunuzu başa düşürsünüz.
– Əmr edin, bütün əmrlərinizi yerinə yetirərəm.
Vilfor Dantesə yaxınlaşaraq dedi:
– Xeyir, mən sizə əmr etməyə hazırlaşmıram, ancaq məsləhət vermək istəyirəm, başa düşürsünüzmü?
– Söyləyin, mən sizin məsləhətinizi əmr olaraq yerinə yetirərəm.
– Mən sizi burada, məhkəmə binasında axşamadək saxlayacağam. Ola bilsin, sizi kimsə başqa biri də dindirsin, mənə dediklərinizin hamısını deyin, amma məktub haqda yarım kəlmə də!
– Cənab, söz verirəm.
İndi Vilfor sanki yalvarırdı, müttəhim isə hakimi sakitləşdirirdi.
Vilfor məktub formasında olan külə baxıb davam etdi:
– Başa düşürsünüz, indi məktub artıq məhv edilib. Onun varlığından yalnız biz xəbərdarıq; onu sizə təqdim edə bilməyəcəklər; sizdən bu haqda soruşsalar, inkar edin, cəsarətlə inkar edin və azad olunacaqsınız.
Dantes dedi:
– Narahat olmayın, mən inkar edəcəyəm.
Vilfor zəngə əl ataraq dedi:
– Yaxşı… – sonra bir az ləngiyərək soruşdu. – Sizdə yalnız bu məktub idi?
– Ancaq bu.
– And için!
Dantes əlini qaldırdı.
– And içirəm!
Vilfor zəngi çaldı.
Polis komissarı içəri daxil oldu.
Vilfor onun qulağına bir neçə kəlmə söz dedi; komissar başını tərpədərək cavab verirdi.
Vilfor Dantesə dedi:
– Komissarın ardınca gedin.
Dantes baş əyərək bir daha Vilfora minnətdarlıqla baxıb çıxdı.
Qapı bağlanar-bağlanmaz Vilfor demək olar, qüvvədən düşmüş və hissiyyatsız halda kreslonun üzərinə düşdü.
Bir dəqiqədən sonra pıçıldadı:
– Aman Tanrım, bəzən həyat və xoşbəxtlik gör nədən asılı olur!… Əgər kral prokuroru Marseldə olsaydı, mənim yerimə müstəntiq çağırsaydılar, məhv olmuşdum… bu məktub, bu lənətə gəlmiş məktub məni uçuruma sala bilərdi!… Ah, ata, ata! Doğrudanmı sən həmişə mənim xoşbəxtliyimə mane olacaqsan? Doğrudanmı mən daima sənin keçmişinlə mübarizə aparacağam?
Birdən onun ağlına nə isə gəldi, əyilmiş dodaqlarına gülüş qondu; çaşmış baxışları sanki hansısa bir fikir üzərində dayanmışdı. Ucadan dedi:
– Bəli, bəli, məni məhv edəcək o məktub, mənim xoşbəxtliyimin mənbəyi ola bilər… Haydı, Vilfor, iş dalınca!
Təqsirləndirilənin dəhlizdə olmadığına əmin olan kral prokurorunun köməkçisi də çıxaraq, iti addımlarla nişanlısının evinə tərəf yollandı.
VIII. İF QALASI
Polis komissarı dəhlizə çıxaraq iki jandarma işarə etdi. Onlardan biri Dantesin sağ tərəfində, digəri isə sol tərəfində durdu. Məhkəmə binasına gedən qapı açıldı, məhkumu heç bir səbəb olmadan belə lərzəyə gətirən, o uzun və qaranlıq dəhlizlərdən biriylə apardılar.
Vilforun mənzili məhkəmə binası ilə yanaşı olduğu kimi, məhkəmə binası da eləcə onun qarşısında ucalan və bütünlüklə ona tərəf açılan, Akkul zəng qülləsinin maraqla tamaşa etdiyi, kədər doğuran bir tikinti ilə, həbsxana ilə yanaşı idi.
Dəhlizdə bir neçə dəfə döndükdən sonra, Dantes barmaqlıq pəncərəli qapı gördü. Komissar dəmir çəkiclə onu üç dəfə döydü, Dantesə elə gəldi, çəkic onun ürəyinə dəyir. Qapı açıldı, jandarmlar hələ də pərişan halda olan məhkumu yüngülcə qabağa itələdilər. Dantes kandardan keçdi və qapı səs-küylə ardınca bağlandı. O, artıq başqa, ağır və boğuq hava ilə nəfəs alırdı; həbsxanada idi.
Dantesi daha səliqəli, lakin ağır siyirməli və barmaqlıqlı pəncərəsi olan kameraya saldılar. Yeni yaşayış yerinin görüntüsü onu qorxutmadı; həm də kral prokuror köməkçisinin kömək məqsədi ilə dediyi ümidverici və sakitləşdirici sözlər hələ də onun qulağında səslənməkdə idi.
Dantesi kameraya gətirəndə günorta saat dörd idi. Qeyd etdiyimiz kimi, bunların hamısı 28 fevralda baş verirdi; məhkum tezliklə qaranlığa qərq oldu.
Dərhal eşitmə qabiliyyəti iki dəfə yüksəldi. Ona gələn kiçik səsdən belə, dik qalxıb qapıya yürüyürdü, hesab edirdi ki, ona azadlıq vermək üçün arxasınca gəliblər, lakin səs başqa istiqamətdə itirdi, Dantes yenidən oturacağın üzərinə düşürdü.
Nəhayət axşam saat onda, Dantes ümidini itirdiyi bir vaxtda, onun kamerasına yaxınlaşan yeni bir səs eşidildi. Sonra dəhlizdən ayaq səsləri eşidilməyə başladı, bu səslər onun qapısı ağzında kəsildi. Kilid içində açar çevrildi, siyirmələr cırıldadı və kip, palıd ağacından olan qapı açıldı, iki məşəlin gözqamaşdırıcı işığı kameranı bürüdü.
Onların işığı altında, Dantes dörd jandarmın tüfəng və qəmələrinin parıltısını gördü.
– Mənim ardımca gəlmisiniz? – Dantes soruşdu.
Jandarmlardan biri:
– Bəli, – cavabını verdi.
– Kral prokurorunun köməkçisi əmr verib?
– Əlbəttə.
– Yaxşı, mən sizin ardınızca getməyə hazıram.
Vilforun adından, onun ardınca gəlmələrindən əmin olan bədbəxt gəncin bütün qorxusu dağıldı, o, sakit və məcbur edilmədən çıxıb jandarmlar arasında yerini tutdu.
Həbsxananın qapısında karet dayanmışdı; çatmada, faytonçunun yanında isə pristav oturmuşdu.
Dantes soruşdu:
– Bu karet mənim üçündür?
Jandarmlardan biri cavab verdi:
– Bəli, sizin üçündür, oturun.
Dantes etiraz etmək istədi, lakin qapı açıldı və onu karetin içinə itələdilər. O, müqavimət göstərə bilmədi və heç istəmirdi də; bir anda özünü oturacaqda, iki jandarmın arasında gördü; digər ikisi onlarla üz-üzə oturdu, ağır ekipaj qorxunc bir səslə çaparaq yola düşdü.
Məhbus pəncərələrə baxdı; onlar dəmir barmaqlıqla bağlanmışdı. O, yalnız həbsxanasını dəyişmişdi; yeni həbsxana təkərlər üzərində idi və naməlum hədəfə doğru gedirdi. Əlin zorla keçdiyi dəmir barmaqlıq arasından, Dantes onu Kessari, sonra Sen-Loran və Taramis küçələrindən keçirərək, sahilə doğru apardıqlarını görməyə müvəffəq oldu.
Bir az keçdikdən sonra, pəncərə və yanından keçdikləri heykəlin məhəccərindən, liman İdarəsinin işıqlarını gördü.
Karet dayandı, pristav çatmadan enib qarovulxanaya yaxınlaşdı; oradan ona yaxın əsgər çıxıb iki sırıya düzüldülər. Sahildə yanan fənərlərin işığında onların tüfəngləri parıldayırdı.
Edmon düşünürdü: “Doğrudanmı bunların hamısı mənə görədir?”
Açarla qapını açan pristav sakit bir şəkildə bu sualın cavabın verdi, çünki karetdən sahilədək düzülən iki sıra əsgər arasındakı dar keçidi Dantes artıq görmüşdü.
Qarşı oturacaqda oturmuş iki jandarma karetdən birinci çıxdılar, onların ardınca Dantes, onun ardınca isə yanında oturmuş digər iki jandarma. Hamı gömrük qulluqçusu tərəfindən zəncirdə saxlanılan qayığa tərəf yönəldi. Əsgərlər Dantesə səfeh, küt bir maraqla baxırdılar. Onu cəld dörd jandarma arasına, sükanın yanına oturtdular, pristav isə qayığın burnuna oturdu. Güclü təkan qayığı sahildən ayırdı; dörd avarçı Pilon istiqamətinə doğru cəld bir şəkildə avar çəkirdi. Qayıqdan verilən haraya uyğun olaraq, qayığı limanı bağlayan zəncir götürüldü və Dantes belə demək mümkündürsə Friulenə, yəni limandan kənara düşdü.
Məhbus açıq havaya çıxdıqda ilk hiss etdiyi sevinc əlaməti oldu. Dantes bütün köksü ilə, dəniz və gecənin şəfaverici havasını sehrli qanadlarında gətirən küləyi, içinə çəkdi. Lakin tezliklə kədərlə dərindən nəfəs aldı: çünki həbsdən bir dəqiqə əvvəl, bu gün səhər ona sevinc bəxş edən “Rezerv” yeməkxanasının yanından üzüb keçirdi; güclü işıqlandırılan pəncərələrdən şən rəqs musiqisi eşidilirdi.
Dantes əllərini cütlədi, gözlərini göyə qaldırıb dua etməyə başladı.
Qayıq yoluna davam etdi; o Ölü Təpəni keçib, Faro limanı ilə bərabərləşərək batareyanı dolanıb keçirdi; Dantes heç nə başa düşə bilmirdi.
O, jandarmların birindən soruşdu:
– Bəs məni hara aparırlar?
– İndi bilərsiniz.
– Lakin…
– Bizə sizinlə danışmağı qadağan ediblər.
Dantes qismən əsgər idi: odur ki, cavab verməyə qadağa qoyulan jandarmlardan nə isə soruşmaq ona lüzumsuz gəldi, susdu.
Onda Dantesin başında qəribə fikirlər dolaşmağa başladı. Etibarsız qayıqda çox da uzağa getmək mümkün deyildi, ətrafda isə lövbərdə duran bir dənə də olsun gəmi yox idi; sahildən uzaq bir yerə aparıb, orada azad edildiyini elan edəcəklərini fikirləşirdi. Onun əllərini bağlamır, qandallamağa cəhd göstərmirdilər; bunların hamısı ona mərhəmət əlaməti kimi gəlirdi; bununla yanaşı, məgər rəhmdil və mülayim prokuror köməkçisi bədbəxt Nuartye adını dilinə gətirməsə, heç nədən qorxmağa ehtiyac olmadığını demədimi? Axı Vilfor, gözləri qarşısında, ona qarşı yeganə dəlil olan həmin qorxulu məktubu yandırdı.
O, sükut içində bunların hamısının nə ilə nəticələnəcəyini gözləyirdi, eyni zamanda qaranlıqda dənizçi gözü ilə sahəni ölçməyə adət etdiyindən ətrafı da gözdən keçirməyə çalışırdı.
Mayak yanan Ratonno adası sağ tərəfdə qalmışdı, qayıq isə sahildən yaxın məsafədə üzərək, Katalan limanına yaxınlaşdı. Məhbus daha da diqqətlə baxmağa başladı: ona elə gəlirdi, Mersedes buradadır və qaranlıq sahildə qadının aydın olmayan silueti görünür.
Mersedesin hissiyyatı necə olur ona, sevgilisinin üç yüz addımlığında olduğunu pıçıldamır?
Bütün Katalanda yalnız bir pəncərədə işıq yanırdı. Dantes diqqətlə baxıb işığın onun nişanlısının otağından gəldiyinə əmin oldu. Bütün kənddə yalnız Mersedes yatmamışdı. Əgər o, var gücüylə qışqırmış olsaydı, səsi Mersedesə çatardı. Lakin əsasız utancaqlıq onu durdurdu. Dəli kimi bağırsaydı jandarmlar nə deyərdilər? Ona görə də o ağzını açmadan və gözünü işıqdan ayırmadan sevgilisinin yanından ötüb keçdi.
