скачать книгу бесплатно
Әҗәл. Шулай булыр инде, Әлмәндәр.
Әлмәндәр. Әллә соң бераз көтәсеңме?
Әҗәл. Күпме?
Әлмәндәр. Илле ел.
Әҗәл. Шаярма, Әлмәндәр.
Әлмәндәр. Дөньясы бигрәк әйбәтләнде бит.
Әҗәл. Булмый.
Әлмәндәр. Хет ун ел.
Әҗәл. Булмый.
Әлмәндәр. Бер ел.
Әҗәл. Әйтәм бит, Әлмәндәр, булмый. Ярамый.
Әлмәндәр. Бер ай, бер атна…
Әҗәл. Булмаганны сөйләмә.
Әлмәндәр. Соң, явыз, минем оныкларым бар, оныкларымның уллары, улларының уллары бар. Мин үлгәндә алар минем янда булырга тиеш. Минем соңгы киңәшләремне ишетеп калырга тиешләр. Алар читтә, аларга хәбәр итеп өлгерергә кирәк.
Әҗәл. Телеграмма сук, бүген кайтып җитәрләр.
Әлмәндәр. Сиңа җиңел. Телеграмма сук, имеш. Синнән башка белмиләр ди. Алар бит хөкүмәт эшендә.
Әҗәл. Нәрсә, министр булып эшлиләрмени?
Әлмәндәр. Ахмак. Кем булып эшләүдәмени хикмәт. Эшләгән җирләрендә алар кирәк. Аларны эшләреннән аерырга ярамый. Мин үзем алар янына барырга тиеш.
Әҗәл. Гафу ит, алай булмаячак. Сиңа мин иң күбендә чардуганыңны эшләп бетерерлек кенә вакыт бирәм.
Әлмәндәр. Базардагы сыман сатулашма инде.
Әҗәл. Эшем күп бит, Әлмәндәр. Хуҗа әйтте, озаклама, тиз алып килеп җиткер, диде. Синең аркада шелтә аласым килми.
Әлмәндәр. Бар соң, кит, бүтән эшләреңне эшли тор, вакыты җиткәч килерсең.
Әҗәл. Һәркемнең үз нәүбәте, Әлмәндәр. Әйдә, тотындык, ләкин бу юлы син кадакла, мин такта тотып торам.
Әлмәндәр. Шулаймыни?.. Әйт әле, кәҗәгә алты яшь тулгач нишли?
Әҗәл. Бу нинди мәгънәсез сорау? Кәҗәнең монда ни катнашы бар?
Әлмәндәр. Җавап бир.
Әҗәл. Мин каян белим, кәҗә асраганым юк.
Әлмәндәр. Белмәсәң бел, кәҗәгә алты яшь тулгач, җиденче яшькә чыга.
Әҗәл. Әллә ни сөйлисең.
Әлмәндәр. Әйдә, кадакла.
Рәшәткә янына Мансур килә.
Мансур. Әлмәндәр бабай, Гөлфирә кайтмадымы?
Әлмәндәр. Нигә кирәк соң ул сиңа?
Мансур. Яратам, Әлмәндәр бабай.
Әлмәндәр. Шулаймыни? Кайтмады шул әле.
Мансур. Капкагызга ниндидер бер кыз кереп китте ич.
Әлмәндәр. Минем оныгымның кызы ниндидер бер кыз түгел.
Мансур. Кайттымыни, Әлмәндәр бабай?
Әлмәндәр. Кайтты шул, малай.
Мансур йөгереп узып китә.
Әҗәл. Кем ул?
Әлмәндәр. Нәрсә син кеше күргән саен төпченәсең?
Әҗәл. Таныша торыйм, кирәк булып чыгуы бар.
Әлмәндәр (йодрыгын Әҗәлнең борын төбенә китереп). Менә бу биштән төргәнне күрәсеңме?
Әҗәл. Күрәм.
Әлмәндәр. Күрсәң, әйдә, кадакла.
Әҗәл. Сүз әйтергә дә ярамый, хезмәтчең итеп бетердең.
Әлмәндәр. Дөрес әйтәсең, яллатып эшләтәм. Хезмәтең өчен гумерем белән түлим ич.
Икесе дә торып эшкә тотыналар. Сүзсез генә бераз эшлиләр.
Әлмәндәр. Әйт әле дөресен, Әҗәлетдин, ни өчен мин синең кәгазеңә кулымны куярга тиеш?
Әҗәл. Әйттем ләбаса. Син бер ел артык яшәгәнсең. Газраилнең сезнең авыл өчен язган законын бозгансың.
Әлмәндәр. Шулаймы?
Әҗәл. Әлбәттә, шулай.
Әлмәндәр. Ярар, сезнеңчә булсын. Мин, чурту-матыр, сезнең законыгызны бозган булып чыгыйм ди. Ә синең Газраилең бер нәрсәне беләме?
Әҗәл. Ни-нәрсәне?
Әлмәндәр. Минем берсеннән-берсе таза биш малаем бар иде. Кырык беренче елда бишесе дә сугышка киттеләр. Дүртесе кайтмады. Иң олысына – утыз алты, иң кечесенә егерме яшь иде. Әгәр дә синең Газраилең безнең авыл кешеләренә туксаннан узарга рөхсәт бирми икән, нигә минем малайларымның туксанга җиткәнен көтмәгән?
Әҗәл. Анысы минем эш түгел бит, Әлмәндәр.
Әлмәндәр. Әһә, синең эш түгелме?! Китереп терәгәч, синең эш түгелмени?
Әҗәл. Сугышны адәм балалары үзләре чыгаралар.
Әлмәндәр. Адәм балалары түгел, адәм актыклары чыгара. Синең Газраилең ни өчен сугыш чыгаручыларның җанын алмый?
Әҗәл. Алды.
Әлмәндәр. Ничаклы яхшы кешеләрнең башына җиткәчме? Сугыш чыгарырга җыенуларын күрүгә үк муеннарын борырга иде аларның.
Әҗәл. Бик эчкәрегә кермә, Әлмәндәр.
Әлмәндәр. Кермәме?! Кермим алай булса, чыгам. Бар, Газраилеңә кайтып әйт, Әлмәндәргә үләргә иртәрәк, диген. Дүрт баласы яшәячәк гумерен яшисе бар әле аның, диген. Киметеп санаганда йөз утыз ел. Мин нәфесле түгел, миңа тагын утыз-кырык ел җиткән. Шуннан соң килерсең. Дөрес әйтәмме?
Әҗәл. Соң, үзеңчә дөрестер дә инде ул… Әмма дә ләкин сабыр гына уйлап кара әле, Әлмәндәр. Тагын, әйтик, утыз ел яшәдең ди. Ул яшәүнең ни кызыгы? Кемгә кирәк син?
Әлмәндәр. Шаярма, Әҗәлетдин. Үзең ишеттең, присидәтел, лифкавай машинасы белән бакча янына туктап нәрсә диде? Печән өябез, нигә эскерт башында торырга чыкмадың, Әлмәндәр бабай, дидеме?
Әҗәл. Ул бит аны көлеп әйтте. Күреп тордың, елмайды.
Әлмәндәр (көлеп). Тагын эләктең, Әҗәлетдин. Кеше мине күреп елмая икән, мин кирәк дигән була. Минем яннан елмаеп киткәч, бүтәннәр янында да елмая ул. Аның елмайганын күреп, бүтәннәр дә елмая. Минем аркада ничаклы кеше елмая. Шуннан соң кирәк булмыйммы инде мин?
Әҗәл. Өйләнәм диюең нәрсә инде? Туксан бер яшьлек картка кем чыксын?
Әлмәндәр. Чиләгенә күрә капкачы табыла.
Әҗәл. Ярый, табылсын да ди. Өйләндең дә ди. Ни кызыгы инде?
Әлмәндәр. Әй, агай-эне. Аның кызыгын өйләнгән кеше үзе генә белә.
Әҗәл. Мактанасың ла инде.
Әлмәндәр. Мактанса ни. Ир мактаныр, корал эшләр. (Шак иттереп чүкеч белән кадакка сугып куя да.) Әйдә, утыр, ял итеп алыйк.
Рәшәткә янына Илсур килә.
Илсур. Бабай, нихәл!
Әлмәндәр. А-а… Илсур. Кер әйдә, кер.
Илсур. Кермим, корт чага.
Әлмәндәр. Балыңны ялап бетердеңме соң?
Илсур. Бетте шул.
Әлмәндәр. Алайса, чакмый. Кер.
Илсур. Минем бал ашыйсым килми.
Әлмәндәр. Нәрсә ашыйсың килә?
Илсур. Алма. Өчне бир. Илдус белән Ринатка да.
Әлмәндәр. Нигә үзләре килмәде?
Илсур. Вакытлары юк. Су буенда каз сугыштыралар.
Әлмәндәр. Хәзер, алай булса, хәзер. (Түбәтәенә алма тутырып, Илсур янына бара да алманы Илсурның күлмәк итәгенә бушата.)
Илсур. Җырлыйммы?
Әлмәндәр. Ашыгасың бит.
Илсур. Ә син нәрсә ясыйсың?
Әлмәндәр. Дача.
Илсур. Нәрсәгә ул?
Әлмәндәр. Йокларга.
Илсур. Төнлә дәме?
Әлмәндәр. Төнлә, билгеле. Көндез кеше йоклап ятамы?
Илсур. Курыкмыйсыңмы?
Әлмәндәр. Нәрсәдән куркасың ди. Бар инде, йөгер, иптәшләрең көтәдер.
Илсур. Рәхмәт, бабай! (Чыгып йөгерә.)
Әлмәндәр (алачык янына килеп). Шуларны калдырып ничек инде якты дөньядан китәсең. Миннән башка нишләрләр? Укытып чыгарасы бар, өйләндерәсе бар…
Әҗәл. Бер айдан ук онытачаклар.
