скачать книгу бесплатно
Хәмдебану. Булмаса да…
Әлмәндәр. Син, Хәмдебану, тегеләй-болай дигән булып миннән гаеп эзләмә. Миннән дә әйбәтрәкне таба алмассың. Боргаланма, Хәмдебану.
Чәчең бөдрә, чәчең көдрә,
Көдерәсен җил өрә;
боргаланып йөргән булып,
Кызлар үзен сөйдерә.
Хәмдебану. Әстәгъфирулла… Тфү, кешедән оят! (Кинәт борылып, капкага таба атлый.) Чакырып кертеп, рисвай итеп чыгармасаң… (Капканы тарткалап.) Кая, нәрсә соң бу?
Әлмәндәр. Бикләнгән ул, Хәмдебану.
Хәмдебану. Нишләгән тагын?..
Әлмәндәр. Бикләнгән, дим.
Хәмдебану. Ач, ач тизрәк!
Әлмәндәр. Нәрсә кычкырасың. Әйтмәк бар, көчләмәк юк. Хәзер элекке заман түгел, бар да үз иркеңдә. Теләмисең икән, дүрт ягың кыйбла. Үзеңә яхшылык эшләмәкче идем. (Капканы ачып, Хәмдебануны чыгарып җибәрә. Сөйләнеп кала.) муладис карчык, нык тора.
Мансур тавышы: «Исәнмесез, Әлмәндәр бабай!»
Әлмәндәр. Исән әле, малай. Әйдә, кер.
Мансур керә.
Мансур. Кереп торырга вакытым юк. Әлмәндәр бабай, Гөлфирә кайтмадымы әле?
Әлмәндәр. Кем соң ул Гөлфирә?
Мансур. Көлмә инде, Әлмәндәр бабай.
Әлмәндәр. Көләм әле, малай. Гөлфирәнең кем икәнен әйтмәсәң, мин дә әйтмим.
Мансур. Синең оныгың.
Әлмәндәр. Дөрес әйтмәдең, оныгымның кызы. Минем оныгымның кызы сиңа нигә кирәк?
Мансур. Нигә кирәк дип, болай гына.
Әлмәндәр. Бар, чыгып кит. Минем оныгымның кызы болай гына кирәк булгач, сөйләшеп тә тормыйм.
Мансур. Кайтмадымыни?
Әлмәндәр. Белмим.
Мансур. Әйт инде, Әлмәндәр бабай.
Әлмәндәр. Әйт, нигә кирәк?.. Яратам, шуңа кирәк диген, җебегән авыз… Кайтмады әле. Кайткач, үзем барып әйтермен.
Мансур. Сау булып тор, Әлмәндәр бабай.
Әлмәндәр. Исән бул, малай. (Мансур чыгып киткәч, капканы яба да тәрәзә янына килә.) Әй!.. Әй, дим. Нәрсә анда, әллә йоклап ятасызмы? Чәй чыгарыгыз! (Җавап бирүче булмагач, тәрәзәне шакырга тотына.)
Тәрәзә ачыла, анда – Өммия.
Өммия. Ни булды инде тагын?
Әлмәндәр. Әллә колагыгызга сумала сылап куйдыгызмы? Ярты сәгать кычкырам!
Өммия. Йә, йә, әткәй, узынма. Нәрсә кирәк?
Әлмәндәр. «Нәрсә кирәк…» Чәй кирәк!
Өммия. Самавыр кайнаган, өйгә кереп эч.
Әлмәндәр. Өйгә кереп эчәргә – беткән ди минем эшем. Мин бит сезнең кебек тик ятмыйм.
Өммия. Кем кушкан сиңа… Кирәкле эш эшләп йөрмисең, такта әрәм итеп кенә йөрисең.
Әлмәндәр. Телеңә салынма. Килен булсаң, телеңне тый!
Өммия. Җитәр, болай да кырык ел тел яшердем. Җүләр булганмын.
Әлмәндәр. Кырык ел сөйләмәгәнеңне ун елда чыгарып бетердең инде. Матри, килен!.. Мин кызсам…
Өммия. Кызсам, дигән була… Кызып нишләрсең… (Тәрәзәне ябып куя.)
Әлмәндәр. Уңмады, уңмады малай. Әрәм үтте гумере малайның. Шулай… Чурту-матыр, дөбер-шатыр, үтте китте яшь гумер, диген. (Верстак янына килә.)
Чынаяк күтәреп, өйдән Өммия чыга.
Өммия. Кая куйыйм? Бал белән эчәсеңме, әткәй, вәринҗә беләнме?
Әлмәндәр. Китер монда.
Өммия чынаякны верстак өстенә куя.
Бал тирләтә килен, шикәр чыгар.
Өммия кереп китә.
Акылына килгән. Пәриләрен качырып тормасаң, хәзер базыналар.
Өммия, шикәр чыгарып, верстак өстенә куя да кереп китә.
Әллә кая югалма, кычкырырлык булмасын! (Верстак өстенә утырып чәй эчә.) Юк инде, үзеңнең хәләл хатының булмаса, юк инде. Чурту-матыр, Йөзембикә ясаган чәйне эчеп җибәргәч, өчәр көн айный алмый йөри идем.
Шулчак койма өстендә Илсурның чуалган чәчле башы күренә.
Илсур. Бабай, нихәл!
Әлмәндәр. А-а-а… Илсур килгән. Төш әйдә минем янга, агай-эне ак мыек.
Илсур. Төшмим.
Әлмәндәр. Ник төшмисең?
Илсур. Ату, канфит бирәсең.
Әлмәндәр. Бирсә ни…
Илсур. Мин аны ашыйм да, тешем авырта.
Әлмәндәр. Кер, канфит бирмәм.
Илсур капкадан керә дә туп-туры верстак янына барып, верстак өстенә менеп кунаклый.
Йә, Илсур, агай-эне, күрешеп җибәрик. Шапылдатып күреш. (Кулын суза, Илсур аның кулына чәпелдәтеп суга.) Менә шулай. Инде, кил, борыныңны сөртеп куйыйк. (Күлмәк итәген әйләндереп, Илсурның борынын сөртә.) Менә шулай. Юкса маңкалы борын белән йөрү егетләргә килешми, кызлар сөймәс үзеңне.
Илсур. Мин аны сөртәм, ул тагын чыга.
Әлмәндәр. Йә, нинди яңа җырлар өйрәндең?
Илсур (кычкырып җырлап җибәрә).
Су буенда тал-тирәк,
Тал-тирәккә су кирәк;
Кыска буйлы егетләргә
Озын буйлы кыз кирәк.
Әлмәндәр. Шәп!
Илсур (тагын да кычкырыбрак).
Аклы күлмәкләр килешми
Кия белмәгәннәргә;
Сөягеңне әрәм итмә
Сөя белмәгәннәргә.
Әлмәндәр. Әйбәт! Тагын, тагын.
Илсур. Тагын әле өйрәнгәнем юк.
Әлмәндәр. Киләсе юлы күбрәк өйрәнеп кил, ярыймы?
Илсур. Ярый.
Әлмәндәр (тәрәзә янына барып). Килен! Әй, килен, сиңа әйтәм!
Өммия (тәрәзәне ачып). Нәрсә инде тагын?
Әлмәндәр. Кашык белән бал алып бир.
Өммия. Үләм, тирләтә, дидең бит әле генә.
Әлмәндәр. Үземә түгел.
Өммия (Илсурны күреп). Бетмәс монда алар. Бөтен авыл малае безнең ишегалдында.
Әлмәндәр. Әйткәнне тыңла.
Өммия. Канфит ярамаган, бигрәк тагын – бал.
Әлмәндәр. Канфит ашаса, теше авырта аның.
Өммия. Бал ашаса, эче авыртыр.
Әлмәндәр. Канымны кыздырасың, килен!
Өммия. Соң бит, әткәй…
Әлмәндәр. Әйткәнне эшлә!
Өммия югала да кашык белән бал алып килеп, Әлмәндәргә суза.
Әлмәндәр (Илсур янына килеп). Яле, агай-эне, кабып җибәр әле.
Илсур. Кирәкми.
Әлмәндәр. Нәрсә «кирәкми»? Син алай тиз үпкәләүчән булма… Егет бул, кабып җибәр. Ач әле авызыңны. (Илсур авызын ача, Әлмәндәр бал каптыра.) Тәмлеме?
Илсур. Эһе.
Әлмәндәр. Эһе булмаска, бал ич ул. Инде болай эшлик, кашыкка сыланганын менә монда сылап куйыйк. Кабып йоткач тиз бетә, болай озак итеп ялап йөрисең. (Кашыкка ягылган балны Илсурның ирен кырыйларына сылый.) Инде, бар, иптәшләрең янына йөгер.
Илсур. Рәхмәт, бабай. (Ирен кырыйларын ялый-ялый чыгып йөгерә.)
Өммия (Әлмәндәрнең кыланышларын тәрәзәдән карап торган). Сабый да сабый, син дә сабый.
Әлмәндәр. Синең кебек тумас борын картаймам инде. Җиде бала үстереп, балалар яратмыйсың. Алар булмаса, бу дөнья ни чуртыма… Чәең бетте, чәй чыгар.
Өммия. Үләм, кай арада чүмереп бетердең? Мин сиңа афисәнке түгел!
Әлмәндәр. Телең тагын озынайдымы?..
Өммия. Озынайса да, кыскарса да – үз телем.
Әлмәндәр. Үз телең түгел – шайтан теле.
