скачать книгу бесплатно
Хатыңдагы шигъри тостың белән
Чәкештереп, сиңа багышлап,
Күтәрәм бу шигъри бокалны мин
Иҗат саулыгына, Арслан!
Хәйямнарның шигъри бокалларын
Анналларга язды гасырлар.
Бу чордан да шундый тузмый торган…
Алтын җырлар калсын, Арслан!
Корычлансын, димәк, поэзия,
Сыгылмаслык булсын, Арслан,–
Иске дөнья дигән хәерсезне
Җиңәргә без тиеш ярышта.
Шигъриятнең тимерен, юкәсен
Барлый калса килер гасырлар,
Әйтсен иде, әйтә алсын иде:
– Тимер икән безнең Арслан!
Һәрберебезнең шигъри авазында
Чыңлап тора таныш тавышлар,
Минем яшьлек сезнең арагызда
Дәвам итә кебек, Арслан!
Сафташларым, башкорт чордашларым
Агач түгел, Тимер булганга,
Уфа миндә туган йортым булып –
Уфам булып яши, туганнар.
1956
«Һаман шулай, даһи егет хәлдә…»
Һаман шулай, даһи егет хәлдә,
Олы юлда безнең сафларда,
Иң сыналган байракчыбыз сыман
Нурланасың алгы якларда.
Табыш та күп булды, югалту да,
Күченгәндә иске дөньядан.
Тик җуймадык, саклап калдык,
Безнең белән бергә син һаман.
«Халык гомере – мәңгелек», – диләр,
Бу – сыналган, тугры сүз бугай.
Килер гасырларның аръягын да
Илең белән бергә уз, Тукай!
Алтын мирас итеп алдык сине,
Вәкил хәлдә татар иленнән.
Кул бирерсең килер гасырларга
Яңа чорга безнең исемнән.
«Башкаема сылу сеңелләрнең –…»
Башкаема сылу сеңелләрнең –
Каеннарның – кулы сарыла,
Сагынуларның билгеләре булып,
Яшел шәлләр иңгә ябыла.
Сылу сеңелләргә – каеннарга –
Туганнарча сәлам бирәм дә
Намазлыкка килеп баскан кебек
Сәҗдә кылам яшел чирәмгә,–
Табигатькә табынучы булып
Сәҗдә кылам сиңа хәзер мин.
Сискәнәм дә шулчак, кап-карасын,
Дәһшәтлесен юлның хәтерлим…
Аһ, юлың да, юлың, туган ягым,
Ямь-яшел бит, һәрьяк ямь-яшел!..
Сиңа гына сөйли ала торган
Хисләр дөньясында мин хәзер…
«Соңгы сүзен әйтеп чыгар өчен микән…»
Соңгы сүзен әйтеп чыгар өчен микән,
Чал астроном килеп керде бүген иртән:
– Галәм ничек яралганны белдем, – диде, –
Әмма нигә яралганын белми китәм.
Дөм караңгы Галәм чүлендәге
Сүнми калган нурлы учаклар –
Сириуслар, эре-вак йолдызлар –
Күңел хушлыгы ул һәрчаклар.
Лирикларга йолдыз, Галактика –
Иң романтик хисләр сахрасы.
Фәнгә-галимнәргә бу Галәмнең
Җитми икән тагын нәрсәсе?!
Матдә каян? Нигә киңәя ул?..
Җавап эзли, тынмый адәмнәр,
«Ничек?» белән «Нигә?» уртасыннан
Башланадыр гүя Галәмнәр.
Миллиард сорау – үзе Галактика.
Җавап – тузан, мескен бер бөҗәк!..
Сизелерлек нәтиҗә тапканчы,
Кеше – бу Галәмгә килмешәк…
Ә син, бөҗәк, кичер, үпкәләмә:
«Кимсетә, – дип, – мине бу язмаң».
Ә кем белә, син дә миллиард сорау
Булырсыңдыр, бәлки, берзаман.
«Ничек?» дигән һәрбер сорауга…»
«Ничек?» дигән һәрбер сорауга
Үз җавабын ачык әйтә фән.
«Нигә? Нигә?» – Боларына әле
Җавап бирә алмый фәлсәфәң.
Тел дигәннең берсен генә түгел,
Бүтәнен дә аз-маз белсәм дә,
Сүз табалмыйм менә: нәрсә соң ул
«Бу дөнья» дип йөргән бу нәрсә?
Гаҗәп гүзәл хәят вәгъдә итә,
Вәгъдә итә… Ләкин алдый бит.
Әйтерсең лә мәңге табылмаслык
Элексирны эзли алхимик.
Галәмдәге «кара упкыннар»
Бу кояшны әгәр упмаса,
Орбитадан чыккан берәр йолдыз
Җирне әгәр бәреп екмаса –
Үсә барыр тормыш, камилләшер.
Камилләшеп беткәч нишләр ул?
Һәр камилдә инкяр орлыгы бар,
Галактикаңны да ишәр ул.
Һәрбер камил – бозыла башлау бит ул.
Төшенепләр булмый һич кенә:
Искерә дә дөнья, яңара ул,
Яңара да тагын искерә.
«Син – чиксез», – ди. Әмма бу чиксезлек
Безнең башка сыймый ничек тә:
Ә нәрсә соң анда – чиксезлекнең
Аръягында, каршы як чиктә?
Дөнья реаль. Ләкин тышы гына,
Ә мәгънәсе? Нәрсә – мәгънәсе?
Абсолютны, иң чын хакыйкатьне
Белеп булмый, дөнья бәндәсе.
Йөз ел үтәр, мең ел, миллион еллар.
Ул чордагы яңа буыннар,
Бөҗәктәге фикер булып кына
Тоелыр сезгә безнең бу уйлар.
Ниндидер бер бөҗәк сәфәр итә
Менә шушы язмам өстендә.
Нинди фикер анда? Ни турында?
Юк, абсолют белмим берсен дә.
Ә син, бөҗәк, кичер, үпкәләмә:
«Кимсетә, – дип, – мине бу язмаң…»
Ә кем белә? Бәлки, адәм аңга
Синең аша үткән, күзалмам.
Мин дә җанлы, син дә җанлы мәхлук,
Ә арада хәзер аерма…
Менә шушы адәм акылы хәлдә
Бу аң искерер дә баермы?..
Чиксезлекне белмим, ни-нәрсәдер?
Белгән заман, чорым бу – дөнья:
Уйлыйм, җырлыйм, фәкать тәэсир алып,
Дөньядагы хәлләр турында.
КАЙДА СИН?
Таныш инде миңа син күптән,
Белмәсәм дә синең үзеңне:
Күптән инде, күптән мин, иркәм,
Йөрәгемдә йөртәм төсеңне.
Йөзләреңнең нинди икәнен
Алсу таңнар килеп әйттеләр.
Күзләренең нинди икәнен
Карлыганнар хәбәр иттеләр.
Тавышларың ничек икәнне
Тургай белән сандугач әйтте,
Йөрешләрең ничек икәнне
Сине күргән карлыгач әйтте.
Таңнар, кошлар, гөлләр – барсы да
Синең хакта сөйлиләр, иркәм,
Синең хакта сөйлиләр дә бит,
Минем хакта нишлиләр икән?
Кайларда син, иркәм, кайларда?
Очрамыйсың, туры килмисең…
