скачать книгу бесплатно
мезозойлар чоры ягыннан…
Төн түренә очып барышы иде, –
юл сорадым иптәш коңгыздан.
Карадым мин шунда нәкъ түбәмдә
чаткыланып янган йолдызга.
Таныйсыңмы әллә, Сириус, мине?
Мәңгелекнең якты мизгеле
тып-тын гына балкый, ә күңелгә
кычкырып ла янган шикелле ул,
ерактагы Максат шикелле!..
Галәм коесында талир тәңкә
өмет бирде сүнгән күңелгә:
йөргән чакта шушы яссылыкта,
юк,
ялгыз түгел,
ялгыз түгел кеше бу Җирдә!
«Тирә-ягым ап-ак юрган…»
Тирә-ягым ап-ак юрган – бу кай төш?
Моңа чаклы күргәннәрем булган төш…
Торып чыксам, и, ни күрим, тышта – кыш!
Борчылмагыз, барыбызга җитә эш!..
…Яна учак – утын чиме – чыш та пыш.
Узган гомер, үкендерми искә төш!..
Менә көрәк – бусагаңа килгән эш,
бер чараң юк, кирәк бүген тизләнеш!
Кыш-оккупант, булыр сиңа бездән эш;
ашыккансың, әмма көтмә тезләнеш!
Әнә бүкән, менә балта: эшкә – эш!..
Дәшми генә допрос ясый миңа Кыш…
Кайталмадым
(Чакыру)
Көттем.
Сары этнең өргәнен,
миңа каршы өрә-өрә йөгергәнен.
Саумы, Сарбай!
Ничәнче ел китте синең яшеңә?
Чишмә йөгереп керә һаман Хәтергә!
Тагын бу елның бер яфрагы өзелде.
Тормыш сүрәсенең бер фигыле артты.
Кайталмадым.
Сагындым елларның алдагыларын.
…Матур конфеттилар гына сибеп
китмәдең син, күңелләргә шатлык катыш
сагыш сурәте дә элдең син бу ел!
Карлар ява. Календарьдан ап-ак көннәр коела…
Кайталмадым. Гомеремнең яшел утарына – әремнәр,
әрекмәннәр иленә,
клеверлы кырларыма, җиләкле тауларыма,
төклетуралар җиренә, кондызлы күлләргә бу
елда…
Безнең Баллы Күл сазында узган елгы байгыш торна
исән микән? Парын тапты микән,
кайтты микән язын?
Кайталмадым.
Килә алмадың каршыма, Туган ягым.
Сагындым кара урманым, сирәгәйгән
туйралыгым, тугайдагы дегет чәчәкләре,
тавык күзе, чыпчык кузгалагы, торна
борчагы, эт эчәгесе, шайтан таякларыңа
хәтле! Гүя чакрымнар артында гына түгел,
вакытның аргы ягында яланаяк, яланбаш
йолдыз асларында басып торам – синең
уйчан улың, хыял диңгезенең мәрмәр кыяларын,
галәмнең чиксез юлларын күреп
туялмаган бер инсаны, мосафиры җирнең!
Кайталмадым!..
Син дә миңа кайталмыйсың –
басу уртасында кулын болгап
саубуллашкан яшел ябалдашлы чал карама…
Кайталмадым еллар уртасында.
…Сез кайтыгыз – ерак елларның яшь,
сабый хатирәләре, дөньяга чык бөртеге
аша караган чаклар, хыял иртәләре!
Кайтыгыз сез, торна авазлары, иминлек
җыры – шатлык елларының якты сукмагыннан
үтсәк иде бергә – гомерләрдә!..
Кайтыгыз сез, мин кайталмаган
хыяллар, июнь киченең болын җырлары,
Сабантуйларының сөю тулы уйчан моңнары,
йөгерек чишмәләрнең сихәте
булып, – безнең Яшьлек булып –
алга, гомерләрне дәвамларга!
Кайтыгыз сез – ата-анам аскан
тәүге бишек сиртмәсенең кабатланмас
иркәләве, Тормышның иң беренче чаңы –
Туу Җыры булып!
Җир кояшы
(Поэмадан өзек)
Туган якта ничәнче көн
өермәле ап-ак буран.
Ак бураннар арасында
дөнья шавын тыңлап торам.
Гүя океанда һәлакәт –
дулкын кага кыяларга.
«Кошлар кайтыр микән язын
тупылдагы
шәрә калган ояларга?»
Исән-имин саклансын дип,
буш нигезгә берәр ырым
калдырганмы хуҗалары?
Дога булсын шушы җырым
арган-талган канатларга,
гарасатта, ялгыз калып,
давыл кичкән корабларга.
Җиде төннәр уртасында
күңел әзер кабатларга
шул доганы.
Ак өермә, пыран-заран
килә кошлар. Чак-чак кына
ухылдый җир, нидер ава,
имәннәрме шартлап сына:
Әйтерсең лә чаң кага Җир
бөек галәм упкынында.
Җанга килгән аврал хәлен
тоям кебек дулкынымда.
Җир чайкала. Сүнә-яна,
сүнә-яна күңел уты!
Океандагы кораб төсле
авылымның һәрбер йорты, –
һәрбер уты
сүнә-яна,
яна-сүнә…
Баганалар «SОS!» хәбәрен
китерә кебек ава-түнә
һәрбер йортка!
Бу минутта
нихәлдә сез, кәрваннарым!
Җылытамы Җир кояшы
Җилгә каршы барганнарны,
максатка юл ярганнарны?
Сез нихәлдә, һәлакәткә
күкрәк куеп алгы сафта
барган ирләр?
Җиргә хәтәр килгән чакта
ут юлына төшүчеләр,
койма булып гарасатка?
Көтмәгәндә шушы төндә
циклон тавы күмеп китте
йөрәгемне
туган якта.
Зилзиләме бик еракта?
Якындамы? Кайсы якта?
Ни сулышлы давыл-буран?
Әллә кайсыдыр тарафта
уяндымы
атом-уран?
Шуышып чыгып оясыннан
дулый мәллә тыныч атом?
Хиросима истәлеге
җанланамы балачакның?
Каян килгән бу пошаман,
нинди хәвеф бу күңелдә?
Уфтанамы атом-төпчек
әллә безнең Чернобыльдә?
Сез нихәлдә, җан төбендә
бөреләнгән үлән-яфрак?
Хәвефле төн куенында
бу җыр туа,
сезне яклап!
Саумы, Намус, – иҗат көче!
Тәвәккәллек рухы, саумы?!
Нихәл, Вөҗдан? Байрак булып
кичаламсың көрәш-дауны?!
Нихәлдә соң, и чал Анам?!
Иминлекме йөрәгеңдә?
Саумы әле хыял-бөре
гомереңнең тирәгендә?
Дәшми Ана. Һәйкәл кебек
тынып калган, карап мичкә.
Исәп чоры: гомеркәйләр
үтмәгәнме үкенечкә?
Кисәү белән дәшми-тынмый
