скачать книгу бесплатно
– А?сан ба ту, дарёнавола! Лекин, ба ?ар ?ол, э?тиёт бош. Бо Сай?ун ш?х? кардан хатост!
Шогирд «хуб» гуфту либос бадар кард ва хост аз баланд? худро ба об ?аво ди?ад. Вале… дар пеши чашмаш дарё та?йир ёфту па?ну васеъ гардид, рангаш мисли осмон нилгун шуд. Яъне, Сай?ун ба Сия?к?л табдил ёфт. Азбаски Мирмаликро аз раъйи худ гаштан одат набуд, бедаранг ба об парид.
Аз оби сарду тоза танаш ро?ат карду покию бе?убор? имкон дод, ки нотарсона чашмонашро кушода, ба гирду пеш нигарад. Хуш шино мекарду ла?за ба ла?за шефта мешуд ба оби зулол, ки бо ?илою равшании худодод олами дигаре пеши назараш ба ?илва овард. Аввал гули обие дид, ки на барг дошту на реша, сипас чанд мо?ие ба назараш намуд тиллоранг. Ва боз сангпуште диду садафу гав?ару марвориди бешумору рангоранг. Баъд гули зарде пешор?яш баромад, ки дар оби каб-кабуд а?аб зебою дилписанд метофт.
Мирмалик торафт нафастанг мешуд, лек дандон ба дандон совида, обнавард? ва тамошои олами нафосат идома медод.
Баного? манзара тамоман дигар гашту як села мо?ию мо?ича?о ?аросон аз па?л?яш гузаштанд. Аз думи он?о мо?ии бузурги да?шатафкан шино мекард ва чун наздик расид, Мирмалик баръало дид, ки он на?анг нею аспи сиё?и обист!
Гапи Абдулсайид ёдаш омаду нафаскаширо фаром?ш карда, бо тамоми ?увват дасту по зада, бо азобе ба тахтапушти ла?жонаки саманди афсонав? нишаст, то шерафкан шавад.
Нишастан ?амон аспи обпар тезтар аз тири камони ?одирандоз пеш парид ва дар як мижазан? ша?савори худро ба он тарафи Сия?к?л, ба ?ал?аи париёни об? расонд, ки р?йи сабзаи ма?ини домони к?? ?амо??ш бо лолаву гули наъно нишаста, шабро бо хуш?ол? ?ониби р?з мебурданд. ?ама зулфи ка?у ?омати чун алиф рост доштанду ?усну ?амоли ?айратангез ва яке аз дигаре зеботар менамуд. Аспсавори ?авону хубче?ра ва ?авипайкар мафтуни ?амолу ?алоли хубони хубр?й гашта, муддате лабташнаю дил?астаю ?айрону ночор истод. Ва… чун нек нигарист, Нигинаро дар байни пари?ои паррон дид, ки хиромон мера?сид. ?уш аз сару ранг аз р?яш парид. Саросема аз асп фуромад ва ба со?ил баромад, то Нигинаро аз банди париён халос кунад.
?ро дидан ?амон париён нопадид гаштанду Нигина ?ам ?айб зад.
Мирмалик хост номи духтаракро ба забон оварда, баланд фарёд кунад. Вале аспи об? пештар овоз бароварду мар?уланок ши?а кашид.
Бо шунидани садои г?шнавоз Мирмалик аз хоб бедор шуд…
Аз болин сар бардошта, ?аросон ба чапу рост чашм давонд. Боз ши?аи асп баланд шуд. Ин дафъа Мирмалик садои Рахшонро дар?ол шинохт ва бесаран?ом гашта, ба мар?зор дида д?хт. Дид, ки дар па?л?и Рахшон боз як аспи сиё? истодааст. Бо пушти даст чашмонашро молида, бовар кард, ки он ч? мебинад, давоми хоб нею дар бедорист ва ?амон аспи обии навакак дидааш бо ар?умаки ху?анд? гардан ба гардан молида, хингвор гуфтуг? доранд!
?авони нимхобу нимбедор ла?зае но?унбон нишастаю зери лаб калима гардонда, на?шаи амал кашид. Ба чунин ?арор омад, ки ноаёну бесадо ба сия?саманд?о наздик омада, о?иста ба аспи об? савор мешавад. Бо ин ният аз ?ой хест. Худи ?амон ла?за аспи об? чаро?поя шуду баланд ши?а кашид ва дартоз ба Сия?к?л ?а?ид…
Орзуи ширини Мирмаликро об бурд. Пушти даст бо дандон газида, зи?уннафас ?амро?онро нигарист ва андаке осуда шуд – ?ама ?ар?и хоби ширин буданду р?йдоди афсонавиро надиданд ва ба ?оли ?авони нокомгашта нахандиданд.
Чанд гул? ?авои тоза даркашида, андак ба худ омад ва хост пеши Рахшон раваду дарди дил ба ?онвари рамузфа?м г?яд ва бори вазнин аз д?ш поён фурорад. Аммо аспи доно ишора намуд, ки майли с??бат надорад – дасту пой?ояшро ба таги шикам кашида, чун дигар ?ам?инсонаш фук болои сабза ни?оду хобид…
Мирмалик дар замину мо?и мунир дар осмон бо шаби пурафсун тан?о ба тан?о монданд. Ахтарони сершумори осмоннишин, ки ?амроз ва нига?бони мо?и нокоста ва ?авони навхоста буданд, мисли душиза?ои париваш дар р?йи оби мусафои Сия?к?л аксандозию обсавор? карда, мек?шиданд то шаби пур?аводисро сония ба сония к?то? намуда, ба р?зи равшан расонанд. Мирмалик баръало медид, ки ситора?ои хурду калон аз дуру наздик ?ониби вай чашмак мезаданд, то сухане биг?яд ва бори дил сабук намояд. Зеро он?о медонистанд, ки санг?ои гунгу хом?ши атроф ?удрати суханфа?мию дилбардор? надоранд. ?авони яккаву тан?о миннатдор аз ахтарон буд, аммо беист афс?с мех?рд, ки он?о дастнорасанду вай дастк?то? ва ?ини шабзиндадор? наметавонад ситорае ба каф гирифта, рози дил ифшо намояд. ?арчанд дили бедораш аз хаёлу орзу ва гумону тасаввур пур аст, фа?ат бо шамъи ниго? метавонад шаби тор равшан гардонад, то тарсу ?аросу ва?мро дур афканад…
Оре, ?авони камсухан ва камта?риба, ки ?аблан ба хобу таъбири он эътиборе намедод, имшаб ?олати дигаргуна дошт. Яке сухани падари Сабзал? ёдаш омад, ки боре гуфта буд: «Касе пар? дар хоб бинад, хушбахт гардад, вале агар бо пар? гап занад, девона шавад». Гапи бобои Одинаро бо хоби дидааш ?иёс намуда, ба хулосае расид, ки хушбахт? пешор?яш ?арор дорад. Аммо зи? шуд аз он ки Нигинаро аз ?ал?аи париён озод карда натавонисту вай ?ойиб шуд.
Мирмалик медонист, ки ин хобро таъбир мухтасар ва якгуна нест. Зеро Нигина ?ан?з дар бедор? аз мадди назари ме?рполояш нопадид гашта буд. Вай бо як ?а?он умеду орзу аз Ху?анд арму?они д?ст? овард, аммо ин духтараки содаи Бимастура худро духтари хонаю ?ро ?авони нома?рам ?исобида, лоа?ал як бари р?яшро нишон надод. Ва агар бо лафзи шоир Абдулма?ид г?ем, кабутари хонаг? шо?ини паркушодаро паршикаста кард.
«?оло Нигина дар ку?о бошад?» – худ аз худ пурсид Мирмалик ва гапи падари духтарак дар буни г?шаш садо дод: «Касе аспи обиро бинад, аспафкан мешаваду агар ба он савор шавад, шерафкан хо?ад шудан». Мирмалик ба ёд овард, ки аспи обиро ?ам дар хобу ?ам дар бедор? дид. Лекин дар хоб савор шуду дар бедор? натавонист. «Оё шерафкан мешуда бошам?»
Ба ин пурсиш посух наёфта, муло?оти ду сиё?саманд пеши назараш омад, вале аз таъбири он о?из монду каломи модаркалонашро аз дури?ои дур шунид: «Хоби парешон ба чаро? гуфтан даркор, то бадияш бис?зад!»
Мирмалик дубора зи? шуд: зеро медонист, ки дар к??истон чаро? нест. Вале ба осмон нигаристу гули р?яш шукуфт: мо?и тобон – чаро?и осмон ягона м?нису ?амрозаш буду бе ?е? дудилаг? хоби парешон ба мо?и дурахшон гуфт, то сиё?ию тираги?ояш равшан шавад.
Гапи модаркалон дуруст баромаду рози дил ба мо? гуфтан ?амон хотири парешони Мирмалик ?амъ гардид. Зери лаб хандид. Ба ?арори ?атъ? омад, ки суб? ба чашми хобнок сурма кашад, яъне хоби парешону андеша?ои бар?ам ба дигарон равшан насозад. Сабр кунаду роз нашикофад ва таъбири хоб аз аспрези Исфара дарёбад…
Равзанаи пан?ум. Ишро?е
[6 - ишро? – дурахшидан, баромадани офтоб]
дар Мо?пар? о?озбахши достони нерубахши зиндаг?
Аспрези Исфара – майдони махсуси аспдавон?, ки тарафи рости ро?и Ш?роб, дар дили дашти Мо?пар? во?еъ буд, аз дур ба молбозор шабо?ат дошт. Як тараф тамошочиён аспу уштур ва маркаб?ои савории хешро ба дарахтони лаби ??йи беоб баста буданду тарафи дигар ?авонмардони асптозу камонвар – иштирокчиёни мусоби?аи имр?за саманд?ои хелмахели худро хорумолу пар?амел? мекарданд, яъне ?анду ?ави андак аз кафи даст медоданд. Дар мобайн бошад, да? шутури бухт? ва барраи бахта – г?сфандони се-чорсолаи фарбе? ва ахтанашуда, ки ба ?олибони саб?ат ?адя мешуд, ба назар мерасид.
Абдулсайид кафи дасташро соябон карда, ба дуртар нигарист ва дид, ки тамошобинон аллакай хеле зиёданду дар талу теппа?ои атроф ва ?ой?ои ?амвор намаду бурё ва чодару ?ома?оро бенизом густурда, гур??-гур?х давра нишаста, обу нон бо ма?зу мавиз таматт?ъ мекарданду перомуни имр?за з?розмо? фикру андешаю тахмину фарзия?ои пешакии худро иброз медоштанд ва хунгарм?о бо якдигар шарту байъ мекарданд. Ша?риён дар теппаи баланд маскан гирифта буданду сокинони де?оти атроф поёнтари он?о, аммо мухлисони аз дур омада – ху?андиён, фар?онаги?о, масчо?иён, канди?о, истравшани?о мувофи?и имкон ва муносиби ?оли худ ?ар ?о – ?ар ?о нишаста, нисбатан камгапу кам?аракат буданд.
Дар аспрези бузург ягон зан ё духтар наменамуд. Аз ин ?ол Абдулсайид, ки нозпарвараш Нигина ва ?иян?ояш Назокату Назоратро барои тамошо оварда буд, димо?с?хта шуд. Сархам назди аробаи болоп?шида рафт, то бо масли?ат тадбире ёбад. ?арчанд хуб медонист, ки димо?и с?хтаашро ягон ило? нест ва дар корзори мардони мард зани зайиф ?атто бо зор? ро? намеёбад.
Мо?иятан нозук будани масъаларо фа?мида, духтарон ла?зае хаёломез хом?ш истоданд. Аввалин шуда Назокат таркид:
– Илло-билло, ки то пойгаи аспдавония набинам, ?е? ку?о намеравам! Агар додои худам мебуданд, албатта ягон ило? меёфтанд.
Гапи сахттаъсирро Абдулсайид бе ран?иш шуниду бо табассум Нигинаро нигарист. Вай пардаи шаффофи ?афои аробаро са?л боло бардошта, теппаи мобайниро хол? диду бо хушнуд? нидо кард:
– Ана он теппа бе?тарин ?ойи тамошо! Ба ?е? кас халал намерасонему ?е? кас ба мо халал намерасонад.
– Рост мег?й?, духтар?он, ?ойи хуб аст, вале барои мо дастнорас аст! ?окимону бузургон он ?о мешинанд. Намебин?, ки айвони зебое сохта, бо фаршу ?олин?о оростаанд.
– Барои ?амин хоб-хол? асту ?е? кас ба ин баланд? наздик намешавад, – худро доно тарошид Назорат. – Ниго? кунед, одам?о м?ру малах барин меоянд, лекин ?е? кас ба он теппа майл намекунад.
– Агар ин теппа нашавад, дигараш ?аст-ку! Рафтем ба пеши ворухи?о! ?ойи нишасти он?о боби тамошо!
– Намешавад! – ?атъ? нидо кард Абдулсайид. – Агар он ?о равем, ?ам?ишло?и?о ба ?ойи аспи тоз? шуморо тамошо мекунанд. Хубаш, ?ар сеятонро ?авлии Усто Мулло бараму бехалал дам гиред…
– Мо барои дамгир? ба Исфара наомадаем, амак?ун. Илло-билло, ки…
– Дамата гир, Назок! – андаке барошуфт хо?ари калон?. – Ба умеди тамошо, ки омадаем, ноумед намеравем. Оё намешавад, ки дар ?амин ?о истода, аз ароба нафуромада, мусоби?аро бинем…
– Фикри маъ?ул, – пушти гардан хорид Абдулсайид. – Лекин… оё нафастанг намешавед?
– То?ат мекунем, додо. Дидем, ки нашуд – бе малоли хотир ба ?авлии бобои Усто Мулло меравем.
Дигарон низ ба ин фикр роз? шуданду Абдулсайид аробаро каме болотар ронда, пасу пеши чодири болоп?шро ?авогузар намуд. Аз ку?ое Абдулма?ид пайдо шуду Назокат аз шод? ?анотак зад:
– Хайрият ки омадед, акои Абдума?ид. Се р?з боз калаам гаранг, ки Мо?пар? худаш к??
– Мо?пар? духтари подшо?и Чин. Як доя дорад, а?аб буду бало, ?одугари з?р! Номаш Шарвона. Вай падари Мо?пар?, яъне фахфури Чинро д?ст медораду мехо?ад, ки аз хати кашидааш берун наравад. Агар подшо? хашм гирад, духтар аз пеши чашми ? бубарад ва ба ин дашт биёрад. агар подшо? ме?рубонию музоот кунад, Мо?париро дар як зум бозгашт ба Чин мерасонад.
– Вой падарлаънате! ?озир ин Мо?и паридор ку?о бошад?
– Инашро ?е? кас намедонад. Ба саволат, ки ?авоб гирифт?, нафас ях! Боди??ат ба дашт нигар, шояд Мо?пар? ба назарат намояд! – шоир бо че?раи хандон па?луи Абдулсайид болои шолчаи нимдошт баро?ат нишаста, ба ?ойи ?амъшавии довталабон нигарист, то муайян кунад, ки Мирмалику Сабзал? омадаанд ё не?
Дар лангарго? аллакай да??о ?авонони бахтозмой ?амъ шуда буданд ва, албатта, ба з?ри бозуи хеш ва чусту чолокии оташнаъл?ояшон бовар доштанд. Вале азбаски маъруфу маш?ур набуданд, тамошогарон ба он?о он ?адар ра?бат зо?ир намекарданд ва г?шба?имору чашминтизор меистоданд, ки аз човандоз?ои ном? к? меомада бошад…
Интизор? т?л накашид ва савори аспи сафедмушкин ?авонмарди ?ави?айкале дар и?отаи пан? гурди му?офиз намудор шуд. «Афзали Беварасп омад!» – ин ?умла бар?вор дар а?сои аспрез па?н гардида, то г?ши духтарон расид ва ?ар се аз ?ой нимхез шуда, кун?ковона ?ониби чобуксавор нигаристанд. Човандози ном?, ки чунин исти?болро интизор буд, дастонашро боло бардоштаю дар ?аво алвон? дода ва пан?а?ои ба?одуронаро бо ?ам зан?ир андохта, г?ё бо кулли ?аводоронаш дастфишор? намуд.
– Ин бодичаи беваасп к?? – лабу да?онашро бо аломати та??ир ?унча карда, саволомез ба амакаш чашм д?хт Назокат.
– Беваасп не, Беварасп! – ?ро исло? намуд Абдулсайид. – Номаш Афзал, зодго?аш Хистеварз. Беварасп ла?аби падараш, ки мисли додою бобояш асппарварию хар?аллоб? мекард. ?олдон?о мег?янд, ки да? ?азор зиёдтар асп дошту аз ин боис Беварасп ла?аб гирифт.
– Бевааспи ту солдармиён ?олиби мусоби?аи навр?з? мешавад, – илова намуд Абдулма?ид. – Имсол яке аз довталаб?ои асос? ба ?исоб меравад.
– Минбаъд ин нинакало мукофота дар хоби шабаш мебинад. ?ое, ки Мирмалик ?аст, дигар ?олиб нест!
– Шакар ба забонат, амакдухтар! – Нигина хам шуда, аз рухсораи Назокат б?сид. – Боз ки?о довталаб бошанд?
– Довталаб?ои асос? акнун меоянд, духтар?он. Дигар мухлис?о мисли мо интизоранд. Он?о…
Гапи Абдулсайид нимгуфта монду овози мунод? баланд садо дод:
– Абдуллои Ро?? ва Амини Фал?ар? омаданд!
Мухлисони сершумор аз ?ар канор чобукрикоб?ои зарафшониро, ки зеби ?ар маърака буданду бе фиребу найранг, аммо бо к?шиши а?лона ва ?айрати мардона барои ?олибият то ла?заи охирин мек?шиданд, бо нидои шод? пешвоз гирифтанд. ?асани Ху?анд? ва За?ири Истаравшан? ?ам хуб пазируфта шуданд. Аммо ба аспрез ворид шудани Мирмалику Сабзалиро аксарият нодида гирифтанд ва ?айр аз да?-понзда? тамошобини ху?анд? аз ма?аллаи Мирзоён ва ?афт-?ашт ворух? – муридони Шайх Бур?ониддини Вал? ягон нафари дигар садо набаровард.
Табиист, ки чунин пазиро? ?аши духтаронро оварду Назокати арразабон бо исте?зо гуфт:
– Мухлис нашуда муретун! Ша?савор аз харсавор фар? карда наметунанду ?уштак кашида, бе?уда ?ав?ою ма?ал мекунанд…
Нигина бо аломати тасди? сар ?унбонда, хост ?умлаи обдоре илова кунад, вале мухлисон ба вай имкон надоданд. Баробари пайдо шудани ду ?авони якта?и сафедп?ш, ки дар сар то?ии чоргула ва пешонабанди сабз доштанд, мав?и азиме аз ?ар ?ониб ба хур?ш омаду аз нисф зиёди тамошобин?о сари по хестанд.
– ?амша?ри?ои худамон, – гуфт Абдулма?ид ва давоми ?умларо мунод? ба забон овард: – Дугоник?о ?асан ва ?усайни Исфаранг?!
?ул?ули мардум аз аввала бештар гашту дугоник?ои че?рахандони ?ам?аду баст аз саманд?ои якхелаи ?игарранг баробар ба замин ?а?ида ва даст ба санду?и сина ни?ода, баробар сари таъзим фуруд оварданд. Аз ин амали озодамард?о ?ам э?тироми муштариён ва ?ам тава????и ?амагон дучанд гашт.
Мунод? ба аспрез ворид шудани Н?ъмон ибни Амири Кандиро ботантана эълон карда, илова намуд, ки ?афт пушташ судур асту па?лавон ва Бачашер ла?аб дошта, се карат зафарманди озмуни пештоз? шудааст. Муштариён ?ро бо хуш?олии оммав? пазиро? карданд, аммо Назокат боз бо лаби ка? эрод гирифт:
– Аспаша бинед, аз хари мо хурду аз гурбаи ?амсоя ло?ар!
?а?и?атан ?ам аспи зарди хурд?уссаи чашму сараш майда ва думк?то?и Бачашер назарногир менамуд. Вале кам касон медонистанд, ки гардани тахтаю сермушак, бинии васеъ ва пой?ои чандири саманд нишонаи бе?тарини зоти аспи савор? ва шикор? аст. Абдулма?ид, ки инро медонист, ба духтарон фа?монд:
– Аспи Бачашер шербача аст! ?ар касе бо чунин чоргома ?амсафар бошад, бар сари ? бахту толеъ нуру зиё мепошад.
– Ин хелак не! – якравона хитоб кард Назокат. – Аспи Мирмалик аз ?ама бе?тар! Вай аз ?ама баландахтар!
Духтарон хандиданд ва фа?миданд, ки Назокат бо тамоми ву?уд ?аводори Мирмалик асту ё аз нодон?, ё аз доно? ?иссиёти худро пин?он дошта наметавонад. Дигарон низ тарафдор ва иштиё?манди ?алабаи ин ?авонмарди ситорагарму ме?рубон буданд, вале ?авопараст? накарда, мек?шиданд, ки пеш аз пода чанг набардоранд. Нигина, ки аз дасти кушоди ин ?авони нозанин аллакай се дастовези дилнишин гирифта буд, дар аспрези бузург фа?ат ?ро медиду ?ар ?аракаташро бо дидаи пурме?р менигарист ва дуои неки Шайх Бур?ониддини Валиро ?ангоми гусел аз Ворух зери лаб?ои хом?ш гаштаю баргашта такрор мекард: «Туро, ?иянам, дар аспрези Исфара бахти фир?з дастёр, арво?и ?удс? дасткор, ситораи само пешкор ва Худои ме?рубон мададгор бод!»
Оре, Нигина аз ма?зи дилу ?он ро?иб ва хайрхо?и Мирмалик буду ин паго? баробари ба аспрез даромадани ? ?абини мубинаш дурахшон ва гули р?яш ар?увон гашту аз шодию ?ая?он дасту по гум карда, нафас дар гул?яш печид. Вале дар?ол изтироби дилро фур? нишонда, рози хеш сарбаста дошт. Зеро хуб медонист, ки ?уз ниго?и гарму ихлоси самим? ва дастафшон? ?ро дигар дастовез нест.
Нигинаи саргарм аз андеша беихтиёр хуршедро нигарист, ки аллакай як ?ади найза баланд баромада, саховатмандона нур мепошид ва насими са?ариро ба гармбод табдил медод. Баробари боди дайду нидои мухтасари «Омад!» аз талу теппа?о гузашта, то ароба расид. Духтарон гумон карданд, ки ?окими Исфара бо а?ли рикобаш омад. Вале ба аспрез як савори бадво?има даромад, ки чакману к?ло? аз намади сиё? п?шида буду болои ?ирани гардандарозу шонапа?не бови?ор нишаста, дуздвор ба ?ар тараф менигарист ва беист го? ба чапу го? ба рост оби да?ан туф мекард. ?ро дидан ?амон аз ?ар да?он овозе шабе?и уллоси ша?ол баланд шуд, ки аз нафрату бадбинии умум дарак медод.
– Ин пашминап?ши бад?айбат к?? – пурсид Назокат, ки дар зери забон наштари бисёр дошт.
– Ра?иби асосии Мирмалик ана ?амин зоти касиф! – бо танаффур забон хойид Абдулма?ид. – Ин човандози асхикат?, номаш А?мад, асптози ?асур аст, валекин мардест худраъй ва бадхул?, да?алгуфтор ва бадрафтор. Бо андак ба?она мо?аро мебардорад. Мег?янд, ки ла?абаш Аспил аст.
– Яъне, аспаш фил барин?
– Не, Нигина. Асхикати?о дузди аспу маркабро аспил мег?янд. ?амеша дар ла?заи охирин ба майдон медарояду бо довталаби асос? а?ду паймон мебандад, то бар ивази мабла?и муайян барои ?алабаи ? хирсона хизмат кунад.
– Вай аз ку?о медонад, ки довталаб кист?
– Ман аз ку?о донам?! Шояд дафтари ?исоб дошта бошад…
А?мади Асхикат? пурсупоси духтару падарро шунид магар, ки ба нидо?ои та??иромез эътиборе надода, бепарво аз асп андаромаду онро ба ?оли худаш гузоштаву тозиёна ба паси гардан хаста, рост пеши Афзали Беварасп омад ва барои муло?от даст дароз кард. Вале он?о ба гуфтушунид фурсат наёфта, овози мар?уладори амири мусоби?а омирона садо дод:
– Ба асп?о савор шавед! Дар ду тарафи даромадго? р? ба ?амдигар саф кашед! Ме?мони олиро сазовор исти?бол гиред!
Садои карнай ва на?ора?о баланд шуд. Кулли тамошогарон н?ки по истода, тарафи дарвозаи рамз? нигаристанд ва баробари ворид шудани аробаи ?окими Исфара, ки онро уштури сафеди бо алвон ороёфта пеш мекашид, каф ба ?ам к?фта, бо ла??аю шева?ои гуногун, берабту низом, вале бо ихлосу самимият из?ори шодию хурсанд? мекарданд.
?окими болобаланд ва кушодче?ра ?амоати мушто?онро маътал накарда, пас аз му?аддимаи мухтасари табрикот? зуд ба сари ма?сад омад ва таъкид намуд, ки дар саб?ати имр?за бе?тарин ва чобуктарин асптозон ?а??у ?алол ?а?ду талош карда, бо ?унарманд? ва нер?и ?авонмард? вориси арзандаи Рустами Достон будани худро нишон меди?анд.
– Саб?ати имр?за озмуни му?аррарии урф? не, балки имти?они махсуси ?авонмард? асту ма?з бо масли?ати Пири равшанзамир ва борикназари тари?ати мо ?азрати Шайх Масли?атдини Ху?анд? баргузор мешавад. Бо таъбири эшон д?стон го?и зарурат озмун мекунанд ва з?ри худро дар айёми саломат бо мусоби?аи бародарона месан?анд, то дар р?зи сахтию мусибат фарёдрас ва мададгори ?амдигар бошанд.
Ишораи Пирам ба «р?зи сахтию мусибат» беасос нест. ?амаамон хуб медонем, ки замона нотин? асту аз ?ониби Хоразм ба диёри мо боди мухолиф мевазад ва ба т?фон табдил ёфтани он аз э?тимол дур нест. Агар сухан бепарда г?ем, подшо?и Хоразм Султон Му?аммади сон? баъди дувозда? соли ?укмрон? даъвои ?а?онситон? дорад. Вай ?уриёнро шикаст дода, Хуросонро пурра ба даст оварда, атобакони форсу диловарони Иро?ро мутеъ гардонда, ?ироту ?азнинро ба худ тобеъ намуда, Самар?анду Бухорою ?андро ба коми оташ кашида, акнун ба диёри азизи мо чашми тамаъ д?хтаасту Ху?анду Фар?онаю Исфараю Истаравшану дигар ма?ал?ои Су?дзаминро зери тасарруфи худ даровардан мехо?ад.
Аз ?ониби шимол низ боди сард хабар?ои хунук меорад. Барои ташкил кардани давлати бузург ва ягонаи му?ул камар бастани Темучин ном пача?бин? бо ла?аби Чингизхон хеле ташвишангез аст. Ин марди абедониш ва кофири мутла? лашкаркаши маккору золиму бера?м асту мег?янд, ки бар ра?ми хоразмшо?иён дандон тез кардааст. Агар ин ду подшо? ба ?ам ситезанд, дунё ба харобазор табдил меёбад.
Пири равшанзамири мо, ки о?ибати ин фо?иаро медонанд, таъмини бехатарии марзу бумро му?имтарин масъалаи до?и р?з ме?исобанд. Эшон масли?ат доданд, ки дар саб?ати имр?за ?ар саворе агар хо?ад ва тавонад, беистихора асп тозонад, бехато тир андохтану чустию чолок? ва родмард? ом?зад, то ба дифои зодбум хештанро омода созад.
Бо ?идояти Пири Бузургвор мо барои ?олибон илова бар шутуру г?сфанд?ои парвор? боз ду т??фаи олишон овардаем. Ша?савори чобуктарин ва камонвари бе?тарин – ?олиби мутла?и саб?ати имр?за, ки бо ?уввату муборизаи шерона ?амаро тасхир мекунад, ду анори мумтоз мукофот мегирад. Яке анори Зумуррад, ки аз лаълу фур?заю ло?уварди Лаккони Исфара сохта шуда, ба ?адри хиро?и яксолаи ша?ри мо арзиш дорад. Нори дуюм анори Ёсин аст аз бо?и Ун??, ки ?азрати Бадеуддини Нур? дар давоми чил р?з ба ?ар донаи он ?удрати чил сураи Ёсин аз дили ?уръони шариф ?ойгузин кардаанд ва ?ар касе онро х?рад, умрбод бемор нашавад, захми тиру шамшер бар баданаш таъсир накунад.
?оким ду анори мунаввар болои ду каф ни?ода, барои тамошои мардум баланд бардошт: яке чун хуршеди навтул?ъ дурахшон буду дигаре ба сони офтоби ?урубанда сурхи ар?увон?.
Духтарони аробанишин монанди тамошогарони са?ронишин моту маб?ут гашта, аз ?оиза?ои се?рнок чашм канда наметавонистанд, ки ?окими баруманд дар ?ойи исташ беист давр гашта, ба ?амагон манзури назар мекард.
М?йсафеди нуроние, ки дар сар дастори м??ташам ва дар бар ?абои сабзранг дошт, аз айвони садрнишин ба па?л?и ?оким фуромад ва даст ба дуо бардошт:
– Эй халои?! Ба номи Парвардигори бахшояндаи ме?рубон дуо мекунем, ки ?ар довталаби асилро нусрат надиму бахт рафи?, дил бе?аму раъият ?амдам, фир?з? ёру Худо мададгор бошад.
Омин ё Раббулъоламин!
?ама баробар даст ба р?й кашиданд ва саб?ат расман о?оз ёфт.
Духтарон низ баробари дигарон омин карданду бо як овоз «Ило?о, Мирмалик ?олиб барояд!» гуфтанд. Назорат иловатан пурсид:
– Ин м?йсафеди хушлибос к? бошад?
– ?озикалони Тамохуш Шайх Му?аммад, бародари бародархонди мо Усто Мулло ?амин шахси м?ътабаранд, – бо о?анги тафохур посух гардонд Абдулсайид.
– ?ар ду писари эшон – Ша?обиддину А?мад шоири баркамоланд ва ??ра?ои ?онии мананд! – Абдулма?ид даст ба санду?и сина зада, о?анги гуфтори аввалиро идома бахшид. Вале дар?ол тарзи гуфтор дигар кард: – Гап тамом! Ба майдон нигаред, мусоби?а сар шуд!
Бо нишондоди мири мусоби?а надимон ба ?ой?ои зарур? нишона гузоштанд ва доварон иштирокчиёни даври аввали мусоби?аи аспдавониро ба дувозда? гур??и ?афтнафара та?сим карданд. Чун гур??и нахустин болои ишорахат саф кашид, сардовар бори дигар ?ойида?ои саб?атро хотиррасон кард. Ду?улзан зарба ба на?ора задан ?амон ?афт савора ба аспи худ баробар ма?мез заданд ва саб?ат о?оз карданд.
Баъди соате аз ?ар гур??е якнафар? – ?амъ дувозда? ?олиби дави аввал муайян гардиду ?ар кадоме як г?сфанди бахта мукофот гирифта, барои ширкат дар дави дуюм ?у?у? пайдо намуд. Дигарон тамошобини мува??ат? шуданд. Сабзал? яке аз он?о буд…
Сардовар ?олибонро гирди худ ?амъ овард барои ?уръакаш? ва ташкили шаш гур??и дунафар?. Ба ин ма?сад номи шаш касро ало?ида-ало?ида дар ко?азпорае навишту ?ар кадомеро л?лапеч намуда, ба халтаи ?озиркардаи надим андохт ва ?ро фармуд чун элак битакад. Сипас ба шаш ?олиби дигар гуфт, ки аз халта якто? л?лако?аз гиранд ва ?арифи худро худашон муайян кунанд.
Аввалин шуда, А?мади Аспил ?уръа кашиду Афзали Бевараспро ?ариф интихоб кард. ?асани Исфаранг? бо ?асани Ху?анд? ?уфт афтоданду бояд аз ду яке мемонд. ?усейн бошад, ?арифи За?ири Истаравшан? шуд. Яъне хавфи аз боз? баромадани дугоник?о ба амал омад. Ра?ими Купол ?арифи Мирмалик гардиду Рустами Ашт? бо Амини Фал?ар? ва Абдуллои Ро?? бо Н?ъмони Канд? ?уфти сазовор шуданд.
Мирмалик ?арифашро мешинохт. Чандин бор дар к?чаву бозор вох?рда, ?амс??бат ?ам шуда буданд. Вай марде буд филпайкару ?авитан ва гурзи гароне дошту барои ?амин Купол ла?аб гирифта буд ва дар ма?аллаи Арабон зиндаг? мекард. Яъне ба тоифаи аъробиёни ху?андишуда тааллу? дошт. Аспаш низ мисли со?ибаш зоти араб? буду гардандароз ва монанди Рахшон чобукпо.
Абдулсайид саманд?ои ?ам?аворро му?оиса карда, лутфомез гуфт:
– Дар урфият «?ар касу дави аспаш» мег?янд. Вале ин ду саманди бодпоро ?иёс карда, «?ар касу бахташ» мег?ям.
