скачать книгу бесплатно
– Оре, ?аминхелак буд, та?о?он! – дар?ол ?авоб гардонд Мирмалик аз ?ой нимхез шуда.
– Ба ?оят шину, шери та?о, давомашро худат г?й.
– Ба чашм! – гуфт Мирмалик сари итоат хам карда. – Мо н?? турки фил боина ба замин чалпак када, ба ?алаба пурра бовар доштем. Лекин… аз ?ама охир турке мисли харсанги носуфта ба майдон баромаду ?алабаи мо пасаймиш рафт. ?арчанд маддакои шерафкани мо ба ра?ми ин фил?уссаи бад?айбат ?увват каданд, мурод ?осил нашуд. Ин барзанг? ?ама ёрони маро чалама чат? аз по ?алтонда, аспи маст барин ши?а кашид: «Тожик борм??»
?ис кардам, ?ама маро менигаранд, ки аллакай насибаи худро гирифта, ?атори тамошобин?о ?иму им мешиштам. Барзанг? хар барин наъра заду маро раги орият ?унбид ва аз та?оям и?озат хостам. Даст ба дуо бардошта, гуфтанд: «Бархез, ?иянам, далер бош, димор аз говз?р барор!»
?уссаву ?аду ?омати барзанг? якуним баробари ман буд ва чун наздаш расидам, назарногирона хандиду бо писханд гуфт: «Эй мир?инд?, аз ман наметарс??!» Дар ?авоб гуфтам: «Аз кундаи мунда фа?ат гун?ишк метасад!» ?ама лаб ба та?син кушоданду барзанг? баланд наъра зад: « Эй к?дак, гурез, ки мудд?!»
Аз ?у?уми нахустин фа?мидам, ки ин барзангия бо з?ру талош ма?луб кардан номумкин! Фа?ат ба чобукию ?илат ?олибият метавон ба даст овард. Гирумон ва пайкори беназири Рустами достон пеши назар оварда, камараша сахт тофта, ?ини чап?алат пойи росташа боло бардошта, ба тахтапушт афтондам. Бо тамоми ?увват дасту пой заду аз хашму ?азаб сурху сафеду сиё? шуд ва раги гарданаш чуст бархост. Бори дигар сахт тапондам. Аз новаки бинии ?ароботур хуни сия? ба замин рехту дигар ёз?-ёз? накада, сари таслим фуруд овад…
Чун сухани Мирмалик ба ну?таи таммат расид, шунаванда?о о?и сабук кашида, ?ро офарин хонданду Шайх Бур?ониддин риштаи муколама тарафи худ кашид:
– ?окими ?арохон? ноило? дасти ?иянпа?лавони маро бо нишони ?олибият боло бардошту аз таърифу тавсиф сарашро ба осмон расонд, садрнишин кард ва дар фуроварди суханаш ба турк? гуфт: «Ту дигар Мирмалик нест?. Темирмалик ту, эй о?анбозу!»
Ин гап ба дилам сахт расиду лу?ма партофтам: «Эй ?оким, турктоз? бас аст!». Аз шиддати ?азаб ларзида, пурсид: «Эй Шайх, ч? муддао дор??». Гуфтам: «?ияни маро Темирмалик наг?й, то туркон решапайванди худ на?исобанд» Хандиду гуфт: «Ху?андиён ширинзабон ва шакаргуфторанд, аммо ту чаро арразабон? ва талхгуфтор? мекун??! Ба ?урмати Шайх буданат аз гуно?ат гузаштам, эй ?илич!»
Тамом – вассалом: гапи ?оким гап шуду аз ин р?з эътиборан ман – ?илич, ?иянам Темурмалик!»
– Як саволи ?алат? дорам, – ди??ати ?амаро ба худ ?алб кард ?осими ?аднавча. – Агар и?озат бошад, пурсам…
Де?худо бо ишораи сар рухсат доду ?осим ба ?амсоли худ муро?иат кард:
– Эй Мирмалик, росташро г?й, ки ?ар дуи шумо ?ияну та?ои ?а?и?? ё ?албак??
– Та?ои ме?рубонам акои бува?онам, ?ар дуяшон фарзанди як падару модар!
– Оре, модари Мирмалик, ки Мо?симо ном дорад, ?амшираи ?онии ман аст, – посухи ?иянро мукаммал гардонд та?о. – Ин номи мерос?. Аслан, исми шарифи духтари Шо? Исмоили Сомон? аст, ки вай волидаи модаркалони бобои мо – домоди амири кабир буд!
Он айём амирони бузурги сомон? дар пайравии шо?они сосон? рафтор карда, агар аз хидмати сарвару саркардаю волиёни хеш дар ма?ал?о мамнун бошанд, ?амчун нишони ?адршинос? духтар ё набераи худро ба он ?умоюнбахт номзад мекарданд. ?адди бузурги мо Абдуллопа?лавони Ху?анд? аз тоифаи чунин сарварони некахтар буду солиёни зиёд сипа?буди соди?и лашкари сомониён. О?ибат бахт ба р?яш хандид ва бо лутфи Исмоилшо? бо набераи со?иб?амоли ? хонадор шуд, сипа?солори лашкари Ху?анд таъйин гардид, бо исми Мирабдулло ба сулолаи Амирони Кабир пайваст. Писари ? аллакай амирзода ?исоб меёфт ва бинобар ин номи муборакашро Миро?ил ни?оданд, ки ?адди бузурги Мирра?мат-падари Мирмалик асту хо?ари Миро?ил – Гулсимо момокалони ман…
– Агар шафшаи[3 - Шафша – шохи дарахт ] ша?араи шумо ба сомониён пайваст бошад, мо имр?з хушбахттарин инсонем, ки мизбони чунин ме?монем! – каф ба ?ам зада, де?худо бо нишоти афзун хитоб кард: – Эй мардум, чаро карахт нишастаед?!
– ?ама чашм дар ро?и о?ангаранд, – хулосаи худро бо овози баланд из?ор кард Сабзал?. – Ина, хандон-хандон меояд.
?амиди о?ангар ду лаб пур аз ханда дар остонаи дарвоза ла?зае ?арор истода, фори?дилу шодба?р нидо кард:
– Эй мардум, шодиёна ди?ед! Писаракам си?ат шуд! Нону шир х?рд, бо г?ши худ шунидам, ки «додо» гуфт. Дастатон дардро набинад, Шайхбобо! – марди та?амтан ва ?авибозу тозон пеш омаду мисли к?дак худро пеши пойи Шайх партофт ва аз ма?зи дилу ?он гуфт. – Аз ин баъд ману фарзандам муриди ?ал?абарг?ши шумо, Пирам!
Атрофиён о?ангари ма?буби худро шодишарик гашта, бо о?анги дастб?с? ба Шайхбобои Ху?анд? из?ори сипосу итоат намуданд.
Шайх Бур?ониддин бе ягон халалу озор гул?е пур аз ?авои тозаю форам даркашида, шукри Парвардгор ба ?о оварду о?ангарро сари по хезонд ва лаб ба наси?ат кушод:
– Ба ту мег?ям, эй шогирди Кова, ва бигзор дигарон ?ам бишнаванд: панди Б?ал? Синоро ?амеша дар ёд доред ва ?амеша тадбир аз он кас пурсед, ки дини пок, му?аббати некон ва дониши тамом дошта бошад.
?амиди о?ангар, ки дигар парокандаа?волу ошуфтакор набуд, ба фазилату да?и?назарии Пири м?ъ?изнамо бори дигар ?ойил шуду че?рааш аз нури ихлос боз ?ам равшантар гашт ва бо лафзи содаю самим? гуфт:
– Ба шодиёнаи си?ат шудани Неъмат рафтем ба ?авлии ман! Бо як пиёла чою як бурда нони камба?ал? ва ?ар буду бозёфте, ки дар хона бошад, ?амаро зиёфат мекунам.
– Ба манзили ту албатта меравем, аммо баъди комилан шифо ёфтани Неъмат. ?оло бошад, ба шодиёнаи паёми хуши ту чанд арму?они табаррукро ба со?ибонаш месупорем.
Сабзал? бо ишораи Шайх Бур?ониддин аз к?лбор се тасбе?и ?а?раборанги ч?би сандал бароварду ба дасти Ибро?имхо?а, А?мадсайид ва Абдулсайид якто? дод.
– ?азрати Шайх Масли?атдин ба ?ар кадоми шумо як тасбе?и табаррук бахшиданд ва гуфтанд, ки замоне зикри он Ягона дона-дона ба риштаи тасбе? меоваред, ?амвора аъмоли неку бади хеш холисона ба риштаи та?лил биёваред.
?азрати ?умоюн? ба наберахондаи худ Нигина бинти Абдулсайид низ арму?они ало?ида э?до карданд – девони Ма?аст?! Биг?ед, ки биёяд ва ?адяи гаронба?о худаш бигирад.
Сабзал? то омадани Нигина ба ?озирин маълум намуд, ки Мирмалики хуш?алам бо масли?ати устод ва Пири ра?намои худ шеър?ои Ма?астиро дар ?о?ази соф бо хати равон хаттот? кардааст, то хондану аз бар карданаш осону гуворо шавад.
– Пирам Подшо?марди Вал? гуфтанд, ки ?олиё Нигина кабутари парвара асту барояш ?изои хуби р??? фаро?ам овардан вазифаи ?онии мост – сухан бар сухан афзуд Шайхбур?он. – Мо ??дадорем, ?ар ч? имр?з дилхо?и ?ст, му?айё созем, гирди сараш парвона бошем, то тавонем бе?тар парварему боли паридан биём?зем, то баландпарвозу ?а?оннамо шавад.
Нигина дар тан либоси сап-сафед кафтарвор парида, назди кати соябондор омаду сабук таъзим намуда, бо ла?ни ширин «Ассалом!» гуфт ва чашм аз р?йи падар наканда, ором истод. Шайх Бур?ониддин сухан?ои ?аблан садододаро содаю фа?мо ба духтарчаи гулр? такрор карду баъде ки Мирмалик китобро супорид, наси?атомез гуфт:
– Аввал хату савод меом?з?, эй парвара. Сон? шеър?ои Ма?астиро аз бар мекун?. Шеъри бисёр дон?, духтари доно мешав?. Хуб?
– Хуб шудааст, бобо?ун! Ра?мат ба Шумо, Бобо?уни Ху?анд?!
Оча?уни Ху?анд? ?ам ту?фа карданд дафтару ?алам. Гуфтанд, ки худашун муаддиба мешаванду ?ар руз меом?занд як саба?и нав. Боз гуфтанд, ки ёд меди?анд ба ман – танбур навохтан! Шудам хеле хурсанд. Ваъда додам, ки мешавам шогирди на?з…
– Офарин, ?они бобо! Бовар дорам, ки ба ваъдаат вафо мекун?.
– Албатта, бобо?ун. Шумо ?ам вафо кунед ба ваъдаи худ.
– Кадом ваъда?
– Оча?уни Ху?андиям гуфтанд, ки хаста шудаеду дам гиред, бобо?ун.
– Хуб, ?они бобо. ?озир ?амро?и бузургони Ворух ба гулбо?и лаби дарё меравем.
– Хайр, бобо?ун, э?тиёт кунед худатуна. Аз мо нашавед парешун, худам чойрезаки оча?уни Ху?анд? мешам…
Равзанаи сеюм. Чакомаи навр?зи Ху?анд аз назари ме?мон?ои пири ар?манд
Нигина да?умин навба?ори умри худро дар ша?ри Ху?анд исти?бол гирифт. Ваю амакдухтаронаш Назокату Назорат ва модарашон Бибисоле?аро А?мадсайид барои сайру тамошои иди Навр?з оварда буду дар ?авлии калони Шайх Бур?ониддин мезистанд. Чолу кампир, ки ?ар сол баробари сар шудани хунук? аз к??истони ?а?ратун ба ша?ри офтоб? к?чида, амал?ои мува??атан мав?уфгузоштаашонро идома мебахшиданд, а?ли ?ар ду оиларо боисрор ба ме?мон? хонданд. Мастурабону аз он сабаб омада натавонист, ки к?даки ширхора дар ба?ал дошту та?йири и?лим ва ро?и дурударозро хатарнок ?исобид. Абдулсайид, ки ба шукронаи таваллуди писар намозго?е барои ма?алла месохт, ягон ла?за ва?ти зиёдат? надошт – мехост то фаро расидани иди аз?о ?ама корро ба субут расонад, то Шайх Бур?ониддини Вал? хутбаи идонаро ма?з аз минбари мас?иди нав бихонад. Бар замми ин, вай ба ?е? ва?? модару к?дакро тан?о гузошта наметавонист…
Ме?мон?о чун ба ?авл? даромаданд, а?ли хонадонро дар тараддуд диданд. Ду ?авони ?ам?ад гилем метаконданду духтараке косаву таба? мешуст ва зарф?ои лабпарида ё андак кафидаро ало?ида мегузошт. Кадхудо бо ?ор?би дастадароз шифти болохонаи дарвозаро аз гарду ?убор тоза мекарду очаи Бибинур? дегро болои оташдон чаппа гузошта, бо алови паст онро аз дурдаи сиё? сафед мегардонд. Вай, аз омадани ме?мон?о бехабар, бо овози баланд нидо кард:
– Саросема нашаведу бик?шед, то дар ягон г?шаи хона ё кун?у канори ?авл? заррае ифлос? ё сиё?? намонад! Фа?мидед? – г?ён ба ?авон?о нигаристу ниго?аш ба Нигина барх?рд ва пешгир аз миён кушода, с?йи дарвоза давид. – Э?-?е, Нигина?он омадаст! Хуш омад?, духтари оча! Хуш омадед, ме?мон?ои нури дида!
Нигина боли парвоз кушода, ба о??ши муаддибаи пазмонгаштааш париду ?амдигарро б?саборон карда, ташнагии дидор бишкастанд.
– Ч? ?ол дор?, духтари оча? Медонам, ки ро?и дароз пургарду дард аст, ран?и ароба бисёр…
– На?з ?амааш, оча?ун. Маъ?ул шуд ба ман ро?и пурафсона. Аз хунук? гурехта, ба гарм? расидем.
– Гармиро ту овард?, духтари оча. То дина ?аво ях барин буд, мисли р?зи зимистон…
Баъде ки ?ама давра нишастанду гуфтани?ои ибтидо? гуфта шуд, Шайх Бур?ониддин сухани ?амсарашро та?вият бахшид:
– ?а?и?атан ?ам шумо аз Ворух ба?ор овардед. Сармои ?афтр?заи барди а?уз, яъне охирин нафаси сарди а?узкампир, ки онро мо – ху?андиён «баъди чилла-?илла» мег?ем, дина ба охир расиду имр?з ?аво яку якбора гарм шуд. Ба ибораи шоир, кун?е ки барфи сафед дошт, сабзи суман гирифт, ба мардум ?ушдор дод, ки Навр?з меояд! Ва мо шур?ъ кардем ба тоза кардани манзил, ки нахустин суннати ин иди а?додист.
– Аммо мани сода гумон кардаам, ки ба шарафи омадани ме?мон?о хона?оро тозаю озода мекунед, – гапро ба ш?х? кашид А?мадсайид.
– ?ам ину ?ам он! – бо ханда ?авоб гардонд со?ибхона. – Имр?з мардуми Ху?анд а?лона ба тозакор? маш?уланд. Зеро аксу на?си а?риман? аз ?удрат ва тавоно? ма?рум гашта, бо ?идоят ва масли?ати бародарам Шамсиддин имсол дар Ху?анд ?ашни Навр?з бо шук??мандию ша?омати бузург чун дар а?ди сомониён та?лил мешавад.
– Магар Навр?з?ои пешина бешук?? буд? – мулоим лаб ба гуфтор кушод Бибисоле?а.
– Шик?? дошт, аммо на ба ?адри дилхо?. Дар замони сомониён махсус барои ?ашни Навр?з идго?и бузурге ву?уд дошт ва тантанаи мардум басо хуш?илою нишотафзо мегузашт. Вале чун пойи номубораки ?арохони?о ба Ху?анд расид, идго?и обод хароб гашту ба тавилаи аспу хар табдил ёфт, ?ам аз обу ?ам аз гили Сай?ун дуд баромад!
– Оббо! – аз ма?зи дили А?мадсайид низ о?и с?зон баромад. – Ана акнун сабаби дар Ворух бо ?ам?амаю дамдама ид нашудани Навр?зро фа?мидам. Маълум мешавад, ки бо шикасти давлати сомони?о дарахти навр?зи олам шикаста, ба гулбазми мардум? боди хазон расидааст.
– Ма?зи гапро гуфтед, бародар. ?арохониён, ки аз пасмондаи я?мою чигил ном ?абила?ои бодиянишини турк пайдо шуда буданд, ашаддитарин душмани сомониён ба ?исоб мерафтанду дусад сол пештар аз таваллуди Нигина ша?ру вилояти моро ба тасарруфи худ дароварда, авлоду а?доду расму ойини сомони?оро беамон решакан мекарданд. Бадтарин сиё?амали ин бадкорони сия?дил хати батлон кашидан ба ?ашни гулафшони табиат буду «болои с?хта – намакоб» гуфтаг? барин, ин к?чиёни бедин ба ?ойи Навр?з иди майпарастон – Хазонакро ?ор? намуданд.
– Чува?? – овози чирросии Нигина он ?адар баланду нога?он? садо дод, ки амакдухтарони пинакрафтааш ?ад парида, бо чашмони ошуфта атрофро нигаристанд.
– Он?о ба чанд савдогару одам?ои сарватманд ишора намуданд, ки ангури ?ойдор? барои майкаш? хеле мувофи? асту агар Ху?анд ба маркази майбарор? ва майгусор? табдил ёбад, ба ро?и абрешим пайро?аи нави сердаромад пайваст мешавад. Як ишораи ?оким коф? шуд, ки пулпарастони ?арис ба сар давиданду Навр?зро рад карда, Хазонакро ?онибдор шуданд ва сари майхора?о ба осмон расонданд. Он замон ?ар касе калимаи «Навр?з» ба забон меовард, аз дасти майпарастон ?олаш табо? мешуд…
Шайх Бур?ониддин о?е сард аз дили пурдард кашида, эътирози равшандилони Ху?анд ба ёд овард. Аз р?згори донишманди закитабъ Мулло Умар ибни Собити Ху?анд? ?икояте гуфт, ки дар с??бату маърака?о агар аз Навр?з сухан равад, мисли ?езуми хушк дармегирифт. ?ро ого? карданд, ки э?тиёт бошад ва сухан сан?ида г?яд.
Дар ма?филе аз с? ла?ни Борбад сухан рафту онро ороиши Навр?з номид. Нафаре эрод гирифт:
– Ороиши иди Хазонак биг?!
– ?аргиз чунин наг?ям! Хазонак иди палидон асту Навр?з ?ашни покон!!
Он ла?за касе намедонист, ки арзиши ?умлаи охирин бо хуни Мулло Умар баробарвазн меояд: барои ?окими ?арохон? ма?з ибора?ои «Хазонак иди палидон, Навр?з ?ашни покон» кифоят шуд, ки ?ро ба ?атл ма?кум кард ва фармуд, то хонумонашро бис?занд!
Аз ин шумхабар ого? шуда, бародари калониаш Аб?бакри Му?аммад ибни Собити Ху?анд? бо аёлу а?рабои хеш фил?ол р? ба гурез ни?од, аввал ба Марв рафту сипас ба Исфа?он расид ва он ?о му?им? шуду бо мадади Низомулмулк сулолаи м?ътабари Оли Ху?андро асос гузошт.
Аз байн чил сол бештар гузашт. Биму ?арос фаром?ш шуд. Зиндагии Аб?бакр ва пайвандонаш дар ?ойи нав ма?рои тоза ёфт. Лекин… маълум гардид, ки ?арохони?о ?а?и?атан ?ам уштуркина будаанд: гумоштаи он?о шоир ва олим Абусайиди Ху?анд? – писари Аб?бакрро ва?ти маъвизахон? дар мас?иди ?омеъ бера?мона ба ?атл расонду хунсардона гуфт:
– ?ар ким дар бораи Навр?з амри маъруф кунад, хунаш мео?ад…
Шоира Ма?астии Ху?анд? низ бо хашму ?азаби навдавлатони ?арохон? дучор гардид ва ин ?одиса дар базми яке аз бузургони ша?р рух дод. Он ва?т Ма?аст? нав ба синни бистсолаг? ?адам ни?ода, аммо дар ?усну мало?ат ва шеъру нафосат ягонаи даврон буд. Аз нак?ати гулу сабзаи фасли навба?ор вайро хумори ?ашни ниёгон ба сар омаду бадо?атан як рубо? э?од карда, фарорасии Навр?зи А?амро ба ?амагон табрик гуфт:
Зад лола парер дар Нишопур озар,
Д? бар зад аз оби Марв нилуфар сар.
Навр?з, ки шуд, боди Сай?ун ?онпарвар,
Фардо ?ама хоки Балх гардад анбар.
Д?стон ва наздикон дар ба?ри э?сосот ?ар?а шудани Ма?астиро ?ис карда, «аз бало ?азар» г?ён, ?ро ба э?тиёт даъват карданд. Вале ?урури ?усн ва ?унар боло гирифту ба замзамаи ?азали навруз? аз э?оди Анвар? шур?ъ кард:
Бингар ч? ?авонист заминрову замонро,
Навр?з бадал кард ба дил пиру ?авонро…
Хонуми булбуловоз бо ла?ни форам суруд мехонд, вале… базм ба охир нарасида, ду навкари сиё??урда башаст омаданду айши ?амаро талх гардонданд ва хостанд, Ма?астиро ба ма?камаи волии вилоят кашанд. Аъёну ашроф миён?? шуда, бо лутфу караму ?адяи фаровон дами табарро гардонданд ва Ма?астиро аз дари о?иб гурезонданд. Вай бо табъи хира ба хона омаду дару пан?ара шикаста дид ва модарро зору гирён, ки бо овози хаста аз ?амлаи чокарон ва та?диди он?о хабар дод.
Модару духтар вайронхонаро андаке ба ифо?а оварданду са?л осуда шуданд. Вале р?зи дигар чанд сипо?ии туркнажод бо ро?баладии ху?андие сармаст ба дарвозааш наздик шуданд. Хавфи аз даст рафтани номусро ?ис карда, модарро ба по хезонду ?ар ду ?ада?а аз ?авлии ?амсоя берун гурехтанд ва бо чашму дили гирён фирор? шуданд. Ма?аст? дигар ба ватан барнагашт. «Дилам бигрифт аз ин ?урбат, таманнои Ху?анд дорам» г?ён умри ширин бо ш?рию талх? гузаронд…
– Баъди гурехтан аз хона як рубо? гуфтаг? Ма?аст?, – бето?атона ?унчаи лаб бикшод Нигина. – Азёд кардаг? ман ин рубоиро:
Моро ба дами тир нига? натвон дошт,
Дар хонаи дилгир нига? натвон дошт.
Онро, ки сари зулф чу зан?ир бувад,
Дар хона ба зан?ир нига? натвон дошт.
– Офарин, духтари оча! – шогирдро р??баланд гардонд Бибинур?. – Паго? ба тамошои ша?р мебароем, ба ?авлии Ма?аст? меравем…
– Намеравам ?е? ку?о, то Бобокалуни бузургама зиёрат накунам! – гуфт бо якравии к?дакона Нигина. – Модарам таъкид карданд гаштаю баргашта, ки агар намебуд даму нафаси мубораки Бобокалуни бузург, ба олами равшан намекушодам чашм…
– Ба дурустии сухани модар ягон шакку шуб?а нест, духтари оча. Иловатан мег?ям, ки агар Бобокалони бузург набуд?, навр?зи Ху?анд тамоман несту нобуд шуд?!
– Ба дурустии сухани очаат ?ам ягон шаку шуб?а нест! – бо лутф сухани кадбонуро та?вият бахшид кадхудо. – Баъди кушта шудани шоир Аб?сайид ва хонабадар шудани шоира Ма?аст? ху?андиёни э?тиёткор муддате ?иму им нишастанду пасон бо масли?ати бародарам Шамсуддин гузаштанд ба пин?онкор? ва Навр?зро аз пеши чашми ?оким ба рустои атроф к?чонданд…
– Яъне ки… бо масли?ати бобокалуни Ху?анд? Навр?з шуд де?от??
– Як муддат ?амин хел шуд, духтари оча. Он ва?т?о тую дугона?оят барин духтарча будам. Лекин на?з дар ёд дорам, ки як бего? акоям бо че?раи шукуфон мужда расонданд: «Навр?з э?ё шуд! ?оким ба ?ашнгир? и?озат дод!» Мо чунон шоду хурсанд шудем, ки тасвир карда наметавонам…
– ?амаи ху?андиён аз тифли га?вора то пири бистар? шоду мамнун буданд! – доираи тасвирро васеъ гардонд Шайх Бур?ониддин. – Зеро ин ?алабаи бузурги хирад бар ?а?олат буд. Донишварони асили ху?анд? бо масли?ати олими раббон? ва пешвои муаззами худ суннат?ои навр?з?, таъриху му?аддасот ва хотира?ои ?авмию маз?абиро бо пиндошт?ои ?окимони ?арохон? хирадмандона пайваста, ?ашни миллиро тадри?ан ба асли ?адим баргардонданд.
?окими нави Ху?анд Ма?муд ибни Му?аммади ?арохон? бародарам Шамсуддинро «Пирам» мег?яду дар нома ?ам чунин менависад. Бародарам ?ар ч? г?янд, ?амчунон мешавад. Имсол бо масли?ати эшон, ки и?рояш барои ?амагон ?атмист, дар идго?и навбунёди ша?р Навр?зи Бузург баландболо та?лил мешаваду барои ?амин шуморо боисрор ба ме?мон? хондем. Мисли ?амша?риёни мо чатри гул бар сар кашида, аз файзи Навр?зи нав?ирони Ху?анд ба?ра бардоред…
* * *
Суб?и р?зи дигар Шайх Бур?ониддин ме?мон?оро ба тамошои дарёи Сай?ун даъват кард. Вале он?о азми бозор доштанду Нигина низ ?амро?ашон рафта, аммо аввал рукни зиёратро ба?о овардан мехост.
– Эй духтари оча, хубаш ту ?амро?и Шайхбобоят рав! – вазъиятро ба танзим даровард Бибинур?. – Касеро, ки ?усту?? дор?, са?арго?он аз лаби дарё меёб?.
– Оре, бародарам Шамсиддин он ?о ?ар дуямонро интизор.
– Чува дар он ?о?
– Бародарам Шамсиддин то Сай?унро набинанд, ба саломи кас нараванд, касро назди худ нагузоранд ва бо касе наёмезанд. Аз он ?о ба Ун?? раванд, ки бо?е доранд обод ва то нимар?з? де??он? кунанд. Фа?ат…агар мусулмоне аз ин дунё гузарад, бародарам одати дерин та?йир ди?анд…
Нигина гул-гул шукуфта, к?заи сафол? ба даст гирифту шитобон аз ?афои Бобои Ху?анд? тохт. Тамоми ро? «суруде»-ро зери лаб замзама мекард, ки на матн дошту не мазмун – чанд лутфи к?даконаю о?анге ?амсадои хур?ши дили к?чак бо на?ароти «лай-ла-лалай, лалай-лалай» …
Чун ба со?ил расиданд, мунгаи Нигина яку якбора ?атъ гашту да?онаш аз ?айрат калон кушода шуд – дарёе ба чунин бузург? ва па?новар? бори аввал медид!
– Вой, бобо?ун! – кафи даст бар фар?и сар ни?од духтараки к??истон?. – Оъ… Агар як?оя шавад да? дарёи Ворух, намешад нисфи дарёи Ху?анд!
– Оре, оби Ворух як риштаи Сай?ун аст. Лекин… агар ин гапро дар де?а мегуфтам, шояд бовар намекард?. Бо чашми худат, ки дид?, хулосаи дуруст баровард?. Яъне, «шунидан кай бувад монанди дидан!» Барои он лаби дарё овардамат, ки нахустин суб?и гул?унчаи хандони Ворух дар ша?ри Ху?анд муродбахшу фаром?шнопазир гардад. Акнун ба зиёрати Бобокалони Бузургворат шитоб, ки мо?иён хабари омадани моро аллакай ба эшон расондаанд.
