скачать книгу бесплатно
Эчтән көлеп, тыштан елап, яшен сөртеп.
Тотып карый тычкан аның тырнакларын…
Кая тырнак?! Мырау кынга тыккан барын…
Мырау әйтә: «Эшем бетте дөнья белән,
Утырам мин төннәр буе дога белән.
Кереп ятам хәзер барып буш амбарга,
Дисбе тартып утырам мин тынып анда.
Бар, төшеп әйт тычканнарга, миңа килеп
Бәхилләшеп калсын алар, синең кебек.
Миннән ирек һәммәгезгә, тәүбәм анык,
Тоткач сине ашамавым шуңа танык».
Шулай дигәч, безнең Мырау тынды бердән,
Зур чалмалы башын иде түбән-түбән…
Җитә калды бу сүз тычкан тилесенә,
Шатлыгыннан көчкә сыя тиресенә,
Төшәм диеп баргач идән тишегенә,
Көчкә сыя үзе чыккан ишегенә.
Менә Мырау, тиз-тиз генә шунда барып,
Тыңлый хәзер, шул тишектән колак салып.
Тыңлый аста ни барганын. Менә анда
Төшү белән исерек тычкан салды гауга:
«Әй, тыңлагыз! Мырау түрә итте тәүбә,
Изге булды, иртәгә, – ди, – китә хаҗга.
И-и, шулкадәр әйбәтләнгән, изгеләнгән —
Елап-елап бәхиллекләр алды миннән!
Мин бит аны тиргим, сүгәм, хурлап торам,
Ник бер генә тисен миңа тырнак белән!
Тырнакларын чәйнәп өзгән, тотып бактым,
Валлаһидыр, тырнагы юк, гел ит таптым.
Әнә ялгыз буш амбарда куна бүген,
Дога белән үткәрәчәк бөтен төнен.
Бар, барыгыз, ул киткәнче шунда барып,
Озатыгыз бәхиллеген алып калып.
Ялган түгел, бу тәүбәсе тәмам анык,
Капкач мине ашамавы шуңа танык».
Дөресме бу? Менә китте аста чинау,
Чиный алар, берәү түгел, бар да җыйнау.
Теге тычкан дөреслеккә антлар ора,
Берничәсе кычкыра бит шундук «ура!»
Мөмкинме соң бу зур эшкә шатланмыйча, –
Капкач, үзе кире куйган ашамыйча!
Кызыктыр, ә, песи авызын күреп төшү,
Ничә теше бар икәнен белеп төшү…
Менә бәхет! – Тычканнардан китте курку:
Бии, гөрли идән асты, тавыш, чыр-чу!
Менә шунда чи-чи итә ике тавыш:
«И тычканнар, буш сүздер бу, алданмагыз!
Әйтте дирсез моны сезгә Көсәм-Мөсәм,
Сез барсагыз, берегез дә калмас исән!
Онытмагыз, Мырау авызы – үлем, кабер;
Аның кылган бар шәфкате – хәйлә, мәкер!»
Китте тавыш, купты шунда бер әңгәмә,
Мөмкин иде эш бозылып китәргә дә.
Алга чыкты бер бик симез, юан күсе,
Ахры, аңа буйсынадыр тычкан күче.
«Кыхым!» – диде, мөһим тамак кырды шуннан,
Тынып китте шул мөһимнән бөтен тычкан.
Белмим – ул кем, тычканнарга түрәмедер,
Түрәне ул яклый шуңа күрәмедер?
«Кыхым! – диде. – И-и җәмәгать, тыңла сүзем!
Мырау, дисез, беләмсез сез ул кем – үзен?
Бик белегез: безгә гомер биргән Мырау!
Бетермичә, безне саклап килгән Мырау!
Шуңа күрә, суйса да ул җәза белән,
Һәр көн ике тычкан тотты чама белән.
Ул тотмаса чама белән, күптән безне
Ризван бай бит кырып беткән булыр иде.
Мур сиптерсә безнең өскә ул әгәр дә,
Барың бергә егыл да үл тәгәрә дә!
Шулай булгач, без Мырауның кадерен белик,
Без тычканнар ул песигә гомер телик,
Чөнки безгә аннан да шәп түрә булмас;
Инде хәзер ул тәүбә дә иткән булгач,
Бәхилләшеп, без озатыйк аны хаҗга,
Безнең өчен зәмзәм эчеп кайтсын әйдә!
Ничек инде без якламыйк изге эшне?
Күчтәнәчләп озатырга без тиешле!»
«Чын, чын!» – диләр, чиный шунда тычканнары.
Сикереп торып кычкыралар куштаннары:
«Нигә безгә каршы төшә шул Көсәмнәр?
Бик курыксалар, калсын монда туң күчәннәр.
Нишләп безгә яман булсын Мырау песи?
Хөкем йөртсә – закон йөрткән, түрә кеше!»
Шаулый бар да: «Барыйк, барыйк, ул – зур песи,
Гадел песи, дөрес, дөрес… һәп-һәптүчи!»
Ишетеп алгач бу шау-шуны Мырау шунда,
«Эш пеште!» – ди, ике кулын уа-уа.
Китә торып ул бу идән тишегеннән,
Барып керә арткы амбар ишегеннән.
Тыгып чыга барлык идән тишеген ул,
Тычканнарга калдырып тик бер генә юл.
Менә шуннан көтеп утыра ул аларны,
Чыгармы дип шул тишектән, тычканнарны.
Күп көтмәде Мырау безнең кунакларны,
Әнә калка берәүсенең колаклары…
Аннан үзе чыга идән тишегеннән,
Таягына ертык ыштыр ишеп элгән.
Менә тагы икенчесе чыга аннан,
Алла, монысы тагы нәрсә элеп алган? –
Таккан икән корсагына зур барабан,
