скачать книгу бесплатно
Ялгызым мин бүген
Күңелем белән.
Ә күңел син юкта
Гел синең белән.
1961
Кечкенә йорт бар тайгада
Бер йорт бар ерак Себердә –
бүрәнәсе ак нараттан.
Башын бераз аска иеп,
гүя тирән уйга баткан.
Туктала да карый шуңа,
юлы төшеп, узган-барган.
Иске үзе, ә шулай да
горур мәрмәр сарайлардан.
Нәфрәт атып таш тәхеткә,
декабристлар салган аны:
«Тимер богау зыңлавына
бер уяныр сөрген ягы…»
Лачын туа очар өчен,
богаулатмас канатларын.
Баш игәннәр батырларга
кыргый Себер наратлары.
1962
Шофёр
Кышкы юл озын,
кышкы көн кыска,
ерак үтәсе аралар.
Төн куенына тонык нур коя,
алга юл капшый фаралар.
Мотор гүләвен җил ала,
җил уңаена кар ага.
Ә җил бер уңай,
бер каршы өрә.
Тирә-як диңгездәй чиксез.
Дулкындай кага,
юлны кар яба.
Буранлы төндә
кем шиксез?
Әйдә, тик буран дуласын,
тик мотор гына тынмасын.
Чигенер төннәр,
басылыр җилләр,
онытылыр, бетәр арулар.
Көтәдер дуслар:
еракта утлар –
яктысын өстәр фаралар.
Юлларың булсын, һәй, чиксез,
максатың булсын шиксез.
1962
Бүген монда сәер бер тынлык
Чапкан печән инде җыелган,
кызлар киткән урман буеннан.
Бар да тынган. Шаян җилләр дә
кибәннәргә килеп сыенган.
Бүген монда сәер бер тынлык –
кичен черки куган төтен юк.
Ике таган калган тырпаеп,
учак тирәсендә беркем юк.
Ә кибәннәр, гүя, үрелеп
колак сала ерак гармунга.
– Тальян гармун, китмә, кал монда,
иртә-кичләр моңга бай монда.
Күләгә бар кибән төбендә,
суынмаган учак көле дә.
Тып-тын калып тыңлый болыннар:
ерагайган гармун көендә
сызылып китә чалгы чыңлавы,
сузып кына кызлар җырлавы,
чагыла ярсып учак дөрләве,
Туган якның айлы төннәре…
1962
Сынау
Сынау бара кичке техникумда.
Ямьле җәйнең эссе бер көне.
Фикерләрдән әллә бүлмә кысан,
әллә һава шулай бөркүме?
Башын тотып, егет уйга чумган:
тарих куйган җитди сораулар.
Берәүләргә шактый җиңел сыман
тәүлек буе җирне бораулау.
Кемнәр борау, кемнәр сорау белән
эзли, таба,
тагын эзләнә.
Сынау бара.
Кеше үз гомерен
салып үлчи тарих-бизмәнгә.
Җавап бирә Гайсин.
Йөзе йончу.
Йокламаган төнге йокысын.
Кем юраган аңа, чәч агарткач,
сабый кебек сабак укыйсын!
Идел буендагы канлы сугыш…
Белми икән моны кем генә.
«Фактларга тарих шундый бай ул,
сөйләр өчен булсын тел генә», –
дия иде безнең бер студент.
Тел тегермән түгел Гайсинда.
Йөрәгеннән гүя суырып ала
сүзләренең бүген барсын да.
Идел буендагы канлы сугыш…
Тезми Гайсин дата, саннарны.
Бармаклары курок тоткан килеш,
ә уң күзе
дошманына төбәлеп калганын
бүген күрдем.
Ә мин сынау алам.
Тормыш,
хаклык монда бармы соң?
Егерме ел элек егет үткән
бу сынауның утлы, канлысын.
Вуз ишеген миңа ачып биргән,
Берлиннарның ватып капкасын.
Кайгысыннан кара янып-көеп,
җире көткән.
Белгән кайтасын.
Көтеп алган ятим, ишле гаилә,
ачык яраларын ямарга.
Вакыт яңа тигән,
өзелеп калган
фән җепләрен җыеп ялгарга.
Кылган эше аны алып чыгар
сынау түгел, сират күпердән!
Сөйли Гайсин.
Үткән-күргәннәрне
тарих битләренә күчергән.
Кылыч чыңы сугыш уены сыман
ишетелә безнең елларда.
Ә бит туры килде
бензин салган
шешә тотып яуга чыгарга.
Дошман утларыннан шешә шартлый,
ялкын ала солдат гәүдәсен…
Чыра кебек чыртлап янып бетсәң –
шундамыни яшәү мәгънәсе?
Ярсып-ярсып, солдат алга ыргый,
ядрә эри шушы ялкыннан!
Идел кайнап тора.
Җирдә корым кала
улап сүнгән дошман танкыннан.
Бәхетне шул тәлинкәгә салып
китермиләр бәйрәм кичендә.
Утлы сынау булды
иле белән
бер үк утта янган кешегә.
Ә мин сынау алам.
Гаеп итмә,
окопларда бергә ятмадым.
«Без җиңәрбез!» –
Моның ни хакына
үтәлгәнен соңрак аңладым.
Купшы сүзләр…
Күптән күңелем кайтты.
Укытучы өчен эш – яну.
Бәхәсләргә, көрәшләргә атты
бөек эшкә чиксез ышану.
Тик янмаска коры чыра булып,
эремәскә матур вәгазьдә!
Гади солдат!
Синең вөҗдан аша
чыныгу алам кызган бәхәстә.
Сынау бара.
Төрле караш белән
безгә бага бүген бар дөнья.
