скачать книгу бесплатно
Казан – Мәскәү / Казань – Москва
Ленар Миңнемөһим улы Шәех
Бу китапта шагыйрь, Муса Җәлил исемендәге Республика, Ауразия халыкара премияләр лауреаты Ленар Шәехнең төрле елларда язылган шигырьләре, шул исәптән өр-яңа әсәрләре урын алды.
Ленар Шәех
Казан – Мәскәү
Озын сәфәр алдыннан…
Мин тагын ерак сәфәргә кузгалам. Күңелем тулы аңлатып булмый торган тойгылар. Ни дисәң дә, әле күз күрмәгән җирләр, ят халыклар, чит тел… Баштарак җанны биләгән ашкыну хисе, аэропортка килеп җиткәч, бераз сүрелә төшә. Кайда гына, кайчан гына булса да, күз ияләшкән, акыл күнеккән, күңел береккән җирдән китү җиңел түгел. Бигрәк тә берүзең алыс юлга чыкканда. Шунысы куаныч: якыннарың исән-имин әйләнеп кайтуыңны көтә, изге теләктә кала…
Самолёт кузгала. Ул әкрен генә очу юлына чыга да, бар көченә куып, зәңгәр чиксезлеккә күтәрелә. Очкыч эчендәге шом, аның шау-шуы күңелгә дә үтеп керә шикелле. Догалар укып, Аллаһтан хәерле юл, исән-сау барып җитү һәм әйләнеп кайту насыйп итүен сорыйсың. Амин шулай булсын!
Очкыч җирдән аерылуга, күңелдәге иләс-миләслек кими төшеп, үзгә үлчәнешкә күчәсең, күккә якынаясың. Башыңа, дулкын-дулкын булып, яңа уйлар килеп бәрелә. Алар шигырьгә әверелә һәм каләм очыннан тама, хәтта тыйнак ташкындай агыла башлый.
Гадәттә, мин чит төбәкләргә, чит илләргә эш буенча барам. Әдәби фестивальләр, китап ярминкәләре, халыкара мәдәни бәйрәмнәр… Юлым һәрвакыт Мәскәү аша уза. Казаннан Мәскәүгә, Мәскәүдән Лондонга, йә булмаса Стокгольмга, Брюссельгә, йә Әнкарага, Бишкәккә, Бакуга…
Казан – Мәскәү арасы… Ун чакрым биеклектә, чиксез аклык булып җәелеп яткан болытлар өстенә күз ачкысыз яктылыгын сипкән кояш астында, галәмнән искән салкын җилләр камалышында гүяки җирдә тарихи вакыйгалар ярала кебек. Вакыт-вакыт ак томан эченнән тулы бер манзара пәйда була. Әйтерсең син вакыт буйлап, гасырлар-чорлар аша сәяхәт итәсең. Әнә болгар ханы, Алмыш ханның оныгы Мөэмин ибне Хәсән белән рус кенәзе Владимир, «ошбу солых судагы таш өскә калыкса, колмак суда батса гына бозылыр» дип, дуслык килешүен имзалый… Әнә бөек Алтын Урда гаскәрләре Мәскәүгә якынлаша… Әнә Явыз Иван чирүе Казан ханлыгына яу чаба… Әнә Сөембикә, туган ягы белән хушлашып, Мәскәүгә китеп бара… Әнә Мәскәү һәм Казан арасында вәкаләтләрне бүлешү турындагы килешүгә кул куела…
Ике арада каршылыклар да күп булган, шул ук вакытта дуслыкның да тамыры тирән. Меңьеллыкларны алып карасаң, дөньяда кайсы гына халыклар бер-берсен яулап алырга тырышмады икән?! Милләтләр арасында төзелгән дуслык солыхларының да исәбе-саны юктыр…Чоры шундый булган шул. Кешелек туктаусыз үскән, камилләшкән, үзгәргән. Узганнар чабудан тартса да, бүгенге җәмгыятьтә татулык һәм бердәмлек беренче урында тора.
Хәер, озын сәфәр, дөнья күрү, әлегә кадәр ят булган мәдәният, бигрәк тә чит ил кешеләре белән аралашу, уйларыңны тәртипкә сала, рухыңны баета һәм тулыландыра, хәтта сине үзгәртә дә.
…Әле тагын Мәскәүгә юл төшәргә тора. Мәскәү Казансыз яши алмаган кебек, Казан да Мәскәүдән башка алга бара алмый. Килер елларыбыз, барыр юлларыбыз хәерле булсын!
Ленар Шәех
17 февраль, 2021 ел
«Казан дәфтәре»ннән
Татар яшьләре гимны
Бездәге горурлык
Мең затка торырлык,
Бездәге горурлык җитәрлек.
Халкыбыз өчен лә
Ут-ялкын эчендә
Барырбыз тауларны күтәреп!
2002
Казан
«Дала җиле килеп хәбәр бирә…»
Дала җиле килеп хәбәр бирә:
Болгар, Биләр, Сувар, Җүкәтау…
Елак бала булып төшкә керә
Гасыр күмгән шушы һәр атау.
2003
Казан
Яр буенда
(Мари Луиза Кашниц буенча)
Бүген сине кабат
Яр буенда күрдем.
Ак күбекләр
нәни
Тәпиеңне күмде.
Аяк бармакларың
Ком астында калды.
Синең күңел ярдан
Теләмичә барды.
Уйнаклады дулкын –
Мәңге яшәр төсле,
Яр буена ашып,
Эзләреңне үпте.
Дулкын килде, һәм син
Миңа карап көлдең.
Диңгез дулкыннары
Янә ярга менде.
Җан түремдә сагыш,
Син сизмәдең инде.
Ярсу дулкын аяк
Очларыңда сүнде.
2003
Казан
Кайтыр!
Гамил Афзал истәлегенә
Егерменче йортта
Унҗиденче фатир…
Иртән чыгып китте,
Кичкә тагын кайтыр.
Дусларына гына
Китеп баргандыр ул.
Бу көннәрне озак
Көтеп аргандыр ул.
Күпме янып-көеп,
Өйдә ятты кышын.
Язлар аяк басты,
И күңелкәй, очын!..
Күзләргә нур кунды,
Биткә кан йөгерде.
Иреннәрдә кабат
Елмаю күренде.
Аягына басты:
«Мин яшәргә тиеш…
Мин язарга тиеш,
Әле исән килеш…»
Төннәр буе бүлмә
Ут балкытып янды.
Шагыйрь керфекләрен
Ачы яшьләр сарды.
Каләм, бии-бии,
Ак кәгазьдән чапты.
Кыш буе җыелган
Уй дәрьясы акты.
Ходай бирде сиңа
Талпынырга ирек.
Күз алдында шаулый
Бөре ачкан зирек…
…Иртә белән генә
Чыгып китте өйдән.
Саубуллашып калды
Сары буяу идән…
Дусларына гына
Китеп баргандыр ла.
Сүзләре күп булып,
Кичкә калгандыр ла…
…Егерменче йортта
Унҗиденче фатир…
Кичә чыгып китте,
Бүген
кайтыр,
кайтыр!..
2003
Казан
«Җан – күбәләк…»
Җан – күбәләк,
Күбәләк – җан,
Кунак булып
йөри чәчәктә…
2003
Казан
«Чәчләрем дә әз-мәз агаралар…»
Чәчләрем дә әз-мәз
агаралар,
Ә офыкта күпме
баганалар…
Баганалар саен
бер ел бара.
Гомер үтә, алар
артта кала.
Чыбыклары – көннәр,
төрле-төрле…
Безне тарта күкме,
әллә җирме?..
…Офык читләре дә
агаралар.
Әле алда күпме
баганалар…
2003
Казан
Нокта яки… өтер?
Күз алдыңа китер:
Нокта яки өтер,
Өтер яки нокта… –
Алга ыргыл! Тукта!
Күз алдыңа китер:
Тормышыңа өтер,
Тормышыңа нокта… –
Уйлан! Атла! Тукта!
Мәхәббәткә нокта,
Мәхәббәткә өтер,
Күз алдыңа китер:
Өтер, өтер, өтер…
