banner banner banner
ДАВЛАТ
ДАВЛАТ
Оценить:
Рейтинг: 0

Полная версия:

ДАВЛАТ

скачать книгу бесплатно


– Деіїончилик-чи? Ёки керак эмасми?

– У іам керак.

– Іосил йиўиш учунми?

– Іа.

– Бизни пойабзал билан таъминлаш учун, дейсан сен.

– Албатта.

– Хєш? Їандай зарурият билан ва нимага эга бєлиш учун сенингча тинчлик пайтларида адолат керак?

– Суїрот, у ишларни бажаришда керак.

– Ишлар деб сен нимададир бирга їатнашишни тушунасанми ёки йєїми?

– Айнан биргаликда їатнашишни.

– Шашка єйинида адолатли одамми ёки шу єйинини биладиган одам яхши ва фойдали їатнашчи бєлади?

– Єйинни биладигани.

– Ўишт ёки тош теришда, адолатли одам їатнашувчи сифатида їурувчига їараганда фойдалирої ва яхшироїми?

– Асло.

– Аммо, їандай ишларда адолатли одамнинг їатнашиши їурувчи ёки айтайлик кифарачининг їатнашганидан афзалрої, зеро кифара чалишда кифарачининг афзаллиги равшан.

– Менга пул ишларида афзалроїдай туюлади.

– Полемарх, балки, пул сарфлашдан ташїари. Зеро, биргаликда от сотиб олиш ёки сотишда єйлайманки, яхши чавандоз фойдалироїдир.

– Балки шундайдир.

– Кема олишда – кемасоз ёки дарўа.

– Табиий-ки шундай.

– Їачонки биргаликда кумуш ёки олтиндан фойдаланиш керак бєлганида, адолатли одам бошїа одамлардан фойдалирої бєлган іоллар бєладими?

– Бєлади, Суїрот. Уларни саїлаб їєйишга ёки жамўариб їєйиш учун берилган пайтда.

– Яъни, сенинг сєзларингга їараганда, улардан фойдаланилмай турилса.

– Албатта.

– Демак, пул фойдасиз бєлганида адолат фойдали, шундайми?

– Шунаїага єхшайди.

– Ва боў пичоїчасини саїлаш учун ижтимоий ва іусусий адолат фойдали, ундан фойдаланиш учун эса, боўбоннинг махорати талаб їилинадими?

– Шундайдир.

– У іолда сен айтасанки, їалїон ва лирани саїлаш керак бєлганида ва улардан фойдаланилмаганида адолат фойдали, фойдаланиш керак бєлганида эса аскар ёки машшоїнинг маіорати фойдали.

– Албатта шундай дейман.

– Бошїа барча іолларда іам шундай: нимадандир фойдаланилганида адолат фойдали эмас, фойдаланилмаганида эса фойдали.

– Шундайга єхшайди.

– Шундай їилиб, дєстим, фаїатгина фойдасизликда фойдали бєлганидан адолат – унча муіим иш эмас. Кел ушбуни кєриб чиїайлик: муштлашиш жанги ёки бошїа жангда ким зарба беришга уста бєлса, єша одам єзини зарбалардан саїлашни іам билади, тєўрими?

– Албатта.

– Касалликлардан саїланиш їєлидан келадиган одам, бошїа одамни билинтирмай касаллик іолатига тушириб їєйишга іам їодир, шундайми?

– Менимча шундай.

– Душман ниятларини билаоладиган ва унинг їилмоїчи бєлган хатти-іаракатларининг олдини олабиладиган одам іарбий їароргоіни яхши їєриїлай олади, шундайми?

– Албатта.

Демак, ким єўирлашга іам уста бєлса, єша асрашни їойил їилади.

– Шундайга єхшайди.

– Демак, агар адолатли одам пулларни саїлашга їодир бєлса, у іолда у, уларни єўирлашга іам їодирдир.

– Бизнинг мулоіазамиз іар іолда шунга олиб келади.

– Демак, адолатли одам їандайдир єўри бєлиб чиїади.

– Сен буни Номердан єзлаштириб олган бєлсанг керак: у, Одиссейнинг она томон бобоси Автоликни жуда їадрлайди ва Автолик єзининг єўринамолиги ва жодулари илан барча одамлардан устун турарди, дейди.

Шундай їилиб, сенингча іам, Номер бєйича іам, Симонид бєйича іам адолат – ним адир єўриликка оид нарса бєлиб у, дєстларнинг фойдасига ва душманларнинг зарарига йєналгандир. Ё сен бошїача деган эдингми?

– Зевс билан онт ичаман, йєї. Тєўриси, нима деганимни іам билмайман. Аммо, ушбуни мен іозир іам тасдиїлайман: дєстларга фойда келтириш ва душманларга зарар їилиш – адолат бєлади.

– Сенингча кимлар дєстлар бєладилар: яхши одамлар бєлиб туюлганларми ёки гарчи бундай бєлиб туюлмаган бєлсаларда, фаїатгина даріаїиїат шундай одамларнинг єзлари холосми? Душманлар іаїида іам шунинг єзи.

– Табиий-ки, кимни яхши одам деб іисобласанг єша билан їадрдон дєст бєлиш ва ёмон одамларни ёмон кєриш.

– Аммо одамлар бу борада адашмайдиларми? Кєп одамлар, аслида ундай бєлмасалрда бизга яхши бєлиб кєринадилар ва аксинча.

– Іа, адашадилар.

– Демак яхши одамлар уларга душман, ёмонлари эса – дєст, шундайми?

– Шундай іам бєлади.

– У іолда, ёмон одамларга фойда келтириш, яхшиларига эса зарар келтириш адолатдан бєладими?

– Шундай бєлиб чиїмоїда.

– Аммо айтиш керак-ки, яхши одамлар адолатлидирлар, улар адолатсиз ишлар їилолмайдилар.

– Бу айни іаїиїат.

– Сенинг єзингнинг сєзларингга кєра, адолатсизлик їилмайдиганларга ёмонлик їилиш адолатдан бєлар эди.

– Іеч іам, асло бундай эмас Суїрот! Бундай хулоса албатта нотєўри хулосадир.

– Демак, адолатсизларга зарар келтириш ва адолатлиларга фойда келтириш адолатдан бєлар эди.

– Бу хулоса маъїулрої.

– Демак, Полемарх, адашадиган одамлар билан кєпинча шундай іол рєй беради-ки, улар єз дєстларига – улар уларни ёмон одамлар деб єйлайдилар, – зарар келтиришни ва ёмон одамларга яхши одамлар сифатида фойда келтиришни адолатдан деб іисоблайдилар. Шундай їилиб биз, Симониддан келтирган сєзларимизнинг їарама-їаршисини ифода этамиз.

– Іа, кєпинча шундай бєлади. Аммо, кел унга тузатиш киритайлик: зеро биз, бизга ким дєст, ким душман эканлигини нотєўри ифодаладик.

– Полемарх, биз айнан їандай ифодаладик?

– Гєёки, ким яхши бєлиб туюлса, єша бизга дєст, деб.

– Энди їандай тузатиш киритамиз?

– Ким-ки іам яхши туюлса іам іаїиїатан яхши одам бєлса єша бизга дєст бєлади. Ким-ки фаїат туюлсаю, аслида бундай бєлмаса, бу туюлган, аммо іаїиїий дєст эмас. Бизнинг душманларимиз, борасида іам ана шундай аниїлик киритиш керак.

– Бу мулоіазага кєра, яхши одам бизга дєст, ёмони одам эса – душман бєлади.

– Іа, шундай.

– Дєстга яхшилик ва душманга ёмонлик їилиш адолатдан деб айтилган олдинги таърифни сенингча, энди, агар дєст яхши одам бєлса унга яхшилик ва агар душман малъун одам бєлса душманга ёмонлик їилиш адолатдандир деб тєлдириш керакмикин?

– Албатта. Бу менингча жуда яхши таъриф.

– Демак, адолатли одамда баъзи одамларга зарар келтириш іусусияти бор?

– Іа, шундай, ёмон одамлар ва бизнинг душманларимизга зарар келтириш керак.

– Агар отларга зарар келтирилса, улар яхши ёки ёмон бєлиб їоладиларми?

– Ёмонлашадилар.

– Итларнингми ёки отларнинг, їайси бирининг фазилатлари маъносида?

– Отларнинг.

– Ва итлар іам, агар уларга зарар етказилса, отларнинг эмас, итларнинг фазилатларини йєїотадилар, шундайми?

– Худди шундай.

– Дєстим, одамлар іаїидачи, улар іам, агар уларга зарар етказилса, єзларининг одамийлик фазилатларини йєїотадилар деб айта оламизми?

– Албатта.

– Аммо адолат одамнинг фазилати эмасми?

– Сєзсиз шундай.

– Одамлардан їайси бирларига зарар етказилган бєлса єша одамлар адолатсиз бєлиб їолмайдиларми?

– Шундай бєлиши мумкин.

– Машшоїлар мусиїа воситасида кимнидир мусиїага нєної їилиб їєяоладиларми?

– Бундай бєлиши мумкин эмас.

– Чавандозлар отга миниш воситасида от минишга нєної їилаоладиларми?

– Йєї.

– Адолатли одамлар адолат воситасида кимнидир адолатсиз їила оладиларми? Ёки умуман: яхши одамлар єз фазилатлари ёрдамида бошїаларни ярамас їилаоладиларми?

– Бундай бєлиши асло мумкин эмас!

– Зеро совитиш, єйлайманки, итссиїликнинг эмас, балки унга їарама-їарши нарсанинг хусусиятидир.

– Іа, шундай.

– Нам їилиш – їуруїликнинг хусусияти эмас, балки унинг їарма-їаршисиники.

– Албатта.

– Зарар келтириш – яхши одамнинг хусусияти эмас, балки унинг тескариси.

– Шундайлиги аниї.

– Адолатли одам – яхши одам, шундайми?

– Албатта.

– Демак Полемарх, на дєстга, на бошїа бирор кимсага зарар етказиш – адолатли одамнинг иши эмас; бу иш, унга їарама-їарши яъни, адолатсиз одамнинг иши.

– Менингча Суїрот, сен мутлаїо іаїсан.