скачать книгу бесплатно
Эвэскэннэргэ уйгурдар
Үйэлээх өстөрүн тэрийтэ.
* * *
Чибдэбил бэйэтин дохсун күүһүгэр
Бигэ эрэллээх буолан,
Ол уйгур өс-сааһын
Төрүт да билэ сатаабатаҕа.
Кинилэр сирдэрин олоччу,
Баай хара тыаны ботуччу
Баһылаан ахан киирбитэ,
Сырыыта мэнээх хаалбата±а.
* * *
Хас да походтар дьалхааннара
Чибдэбил күүһүн ылбыттара.
Бүтэһик походун кэнниттэн
Улаханнык илистибитэ.
Кырдьардыын-ыарыылыын
Кыаҕын былдьатан испитэ.
Каган Чибдэбил бэйэтэ,
Кырдьар кырыыс кэлэн,
Түҥкүрэ кырдьыбыта.
Ол эбиитигэр ыарыыта
Сойууһун салайар кыаҕын
Букатыннаахтык эһэн,
Соҕурууттан, арҕааттан
Суоһуур өстөөх алдьархайтан
Эвэскэн аймаҕы көмүскүүр
Кыаҕын букатын сүтэртэ.
* * *
Оҕолоро алдьархай чугаһын
Бэркэ дьиксинэ көөртөрө:
Каган оннугар баһылык,
Сяньби сойууһу иилиир,
Хоһуун оннугар хоһуун,
Норуотун бииргэ түмэр
Эрэллээх тойон наадата.
Ону Чибдэбил аҕа аныыр
Киэҥ-дэлэй былаастааҕа.
* * *
Бу иирсээн дириҥэ суох,
Киэҥ айгыр улаҕата суох
Мөккүөн дуола буолуоҕун
Өйиндьэ туора түстэ,
Сяньби сойууһун үрэйээри сорунна.
Оччотооҕу дьиикэй дьон
Санаалара улахан хабыра
Маннааҕы иирсээҥҥэ тиэртэ.
Ол хайдах силистэммитин
Мин манна кэпсиим.
Сөрөгэ:
Аҕа баһылыкпыт,
Кырыйда диэн атаҕастаабаппын,
Быһыы-майгы күһэйдэ.
Эн истэн сэргии түс эрэ.
Биһи эмиэ соторунан
Жуаннар кэптэрин кэтиэхпит.
Ол иһин эрдэтинэ,
Эн оннугар бу сойууһу
Убайбыт баһылыыра
Төһө-хачча буолуо этэй?
Биһи хайдах буолабытый?
Хайдах көмүскэнэбитий?
Ону тобулар уолдьаста.
Кырдьаҕас Чибдэбил тойон
Халтаһатын тордуоҕунан
Өрө тардан атытта.
Уота өспөт хараҕынан
Сөрөгэни көрөн ылла.
Кэһиэхтээх куолаһынан
Саҥаран киирэн барда,
Тохтуу-тохтуу онолуйда.
Чибдэбил:
Сөбү этэҕин.
Барыта бүттэ манан.
Солуни убайыҥ арай
Соргулаах суолу тобулуо.
Сөрөгэ:
Күн аҕа баһылыкпыт,
Эн тугу тобуларгын,
Бырааттыылар биһи барыбыт
Күүтэбит туох дииргин.
Чибдэбил:
Истиэп иэнэ кыараабыт,
Бултуур да сир былдьаһыктаах.
Онон убайдаргын ыҥыр,
Сүбэлэһэр кэм да ыгым.
Кырдьан эмиэ буорайдым,
Бүтэр тиһэх күн тилиннэ.
Оо, хаарыан тэрийбит сойууһум
Үрэллиэх муҥа буолуо дуо?!
* * *
Итинник сорудах кэнниттэн
Олоруох бокуой кэлиэ дуо?!
Уучах кыыл тыынынан
Сүүрдэн эргийэ оҕустулар.
Уолаттар кэлэ охсоннор
Аҕаларын тула олордулар.
Кэһиилээх матаҕа тутан
Аҕаларыгар үҥүлүттүлэр.
Уонна кини тылын күүтэн
