скачать книгу бесплатно
Әлбәттә, һичьюгы, шулай иткәндә тамчы да начар булмас иде. Әмма тыңларга әзер булсалар да, сөйләргә җыенучылар күренмәде.
– Үзегез сөйләсәгез генә инде… – диде кемдер авыз эченнән генә. – Без ни ул…
– Безнең арабызда бөтен Җир шарын аркылыга-буйга урап чыккан мәшһүр сәяхәтче Андрей Николаевич бара, – дип, күршесендәге иргә борылды Анна, – бәлки, ул күргән-белгәннәре белән уртаклашырга теләр?
– Белмим, нәрсә турында гына сөйлим икән… – дип, иңнәрен сикертте Андрей Николаевич. – Күп җирләрдә йөрелде инде.
– Һиндстан турында сөйләгез! – дип кычкырды Ләйсән, мәхәббәт темасын өмет итеп.
– Әйе, иң куркыныч вакыйганы! – дип элеп алды Анна. – Менә болай йоклап барырга түгел, ә күзне йомарга да куркырлык булсын.
Пассажирларның бер ише елмаеп, бер ише кул чабып куйды. Андрей Николаевич кыенсынып кына уртага чыгып басты да тынып калды. Бу уртачадан калкурак буйлы, нык гәүдәле ир иде. Күрер күзгә утыз биш яшьләр тирәсендә генә булса да, кыяфәтендәге ниндидер сыйфат олпат кеше итеп карарга мәҗбүр итә. Бәлки, дөнья гизеп, күпне күргән, күпне кичергән затларның барысы да шулайдыр.
– Куркыныч нәрсә дисез инде… – диде ул, тамак кыра биреп. – Куркыныч нәрсәләрне күп күрдем мин. Әмма шуларның берсе мәңгегә дә онытылмаслык булып күңелемә кереп калды. Миңа Непалдагы Кали алиһә храмында булырга туры килде. Анда керү бары тик индусларга гына рөхсәт ителә, ә башкаларга бөтенләй мөмкин түгел диярлек. Аннан соң, аяк киемнәреңне салып, тездән кан елгасы буйлап атларга кирәк. Иртәдән кичкә кадәр монда чират өзелми. Килүчеләр үзләре белән корбан китерә. Әйтик, кәҗә алып киләсең икән, аны ишек төбендә үк су белән коендырасың һәм мәхлукның ризалыгын сорыйсың, бары тик ул ризалык белдереп кагынса гына дин әһеленә тоттырасың, ә ул аны шунда ук чала да каны белән храм стеналарын юа. Киселгән башын шундагы шүрлеккә утыртып куялар. Храмнан ерак түгел изге ут янында китерелгән корбанның итен ашарга мөмкин. Монда көненә әллә ничәшәр мең хайван чалына. Һавада кан пары, кан һәм үлем исе. Мин анда, урындагы гадәт буенча, ап-ак киемнән барган идем. Кинәт артымда нәрсәдер чыжлап узды, ул да булмый, өстемне нәрсәдер юешләп үтте – кемнеңдер корбанын суйдылар. Урындагы халык мондый нәрсәләргә тыныч карый. Барысы да кан эчендә йөри, стеналар канга каткан, храм үзе дә ерактанрак караганда кан парына күмелеп утыра. Стенада куерган кан кичкә кадәр уч яссылыгы булып ката. Кич җиткәч, аны су белән юып алалар. Кали алиһә культына меңнәрчә еллар элегрәк бу храмда кешеләрне дә корбанга китергәннәр. Ниндидер җитди эштә зур уңышка ирешергә телисең икән, үгез белән генә алдырып булмый, монда инде зуррак корбан кирәк. Корбанга адәм затын китерү алиһәдән җаның теләгәнне сорарга мөмкинлек бирә. Икенче бөтендөнья сугышыннан соң Һиндстанда һәм Непалда кешене корбан итү катгый тыела.
Непалда мин җитәрлек озак яшәдем. Үзем дә буддизм һәм индуизм нигезләре белән таныш булгач, акрынлап ышанычлы кешеләрнең берсенә әверелдем. Сүз арасында урындагы бер егеткә мин алиһәгә «җитди корбан» китерү күренешендә катнашырга теләвемне белдердем. Ул башта куркуга калды. Чит ил кешесенең анда катнашуы башка сыймаслык хәл. Әгәр сизеп калсалар, мине дә, аны да юк итәчәкләр иде. Ләкин мин өч мең доллар турында сүз кузгаткач, ул уйлап карарга вәгъдә бирде. Бу алар өчен чиксез зур акча һәм аның хакына гомереңне куркыныч астына куярга да мөмкин. Бер атна үтте, ике, өч… Мин инде бу сөйләшү турында оныта да башлаган идем, көннәрнең берендә әлеге егет килде дә үзе хәбәр салды:
– Синең теләгеңне үтәргә мөмкинлек бар. Әгәр акчаңны күрсәтсәң, әзерләнә башлыйбыз.
Акчаны ул бармакларын төкерекли-төкерекли җентекләп санады да кире бирде. Мин ничек булырын күз алдына да китермәгән идем. Зоопаркка яки берәр театрга барган шикелле, хәзер барырбыз да карарбыз төсле тоелган иде. Егет миңа мәктәп баласына карагандай итеп карап куйды да аңлатырга тотынды:
– Синең йөзеңне үзгәртергә кирәк. Дүрт көн чамасы кырынмыйча торсаң, сакал-мыек басар да каралык өстәр. Ә чалма белән чапанны, гомумән, кием-салымны үзем алып килермен.
Бер атна чамасы вакыттан соң килешенгән урында мине искедән иске машина көтеп тора иде инде. Егет хәтта акчаны кабаттан чутлап та тормады, калтыранган куллары белән кесәсенә яшерде. Без таулар арасына барып җиткәч кенә туктадык. Минем кыяфәттән ул канәгать калды. Кырынмаган, юынмаган, кара тузанга баткан, өстәвенә беркадәр ябыккан да. Ярты сәгатьләп барганнан соң, без ярым җимерек храмга җиттек. Егет шунда пышылдап кына әйтеп куйды:
– Әгәр тотылсак, мине үтерәчәкләр.
Мин бу эшкә ник тотынуым өчен үкенә идем инде. Храм эче ярым караңгы иде. Бары тик бүлмә уртасында гына яктырак, анда торымбашлар яна, җимерек түшәмнән яктылык төшә. Калганын юньләп хәтерләмим. Ниндидер сәер халәттә идем. Гипнозланган сыман. Якында гына кемдер бала күтәреп тора иде. Ниндидер чүпрәккә төрелгән шәрә кыз. Ул тигез сулап йоклый, куллары салынып төшкән, чәчләре җилкәсенә җыеп таралган иде. Кызга алты яшь тә, уникене дә бирергә мөмкин иде. Кали алиһәгә корбан китерү өчен кызлар кулайрак санала. Аларны кечкенә чакларыннан ук сатып алалар да билгеле бер яшькә кадәр үстерәләр. Ундүрткә җиткермиләр, куркыныч…
Мин икегә бүленгәндәй булдым. Моңарчы бер генә ауропалы да күрмәгән нәрсәне күрәсе килә иде, әлбәттә. Шул ук вакытта мин моның үтереш икәнен яхшы аңлыйм һәм әлеге җинаятькә каршы төшәсем килә иде. Ләкин бармак очын селкетерлек тә көчем юк сыман иде. Йола ни рәвешле үткәнен ачык хәтерли алмыйм. Башта ниндидер җырулар, дога укулар булды, аннан соң кайдадыр якында бик матур хәнҗәр ялтырап китте. Кызның бугазын шултиклем пөхтә итеп кистеләр ки, бернинди тартышу-чәбәләнү дә, кычкыру да булмады. Каны да теләсә кайда чәчрәмәде, махсус кәсәгә генә акты.
Көмеш белән йөгертелгән бу кәсә кечкенә баланың баш сөягеннән ясалган иде. Бераздан кызның өзелгән башын, югарыга күтәреп, читкә алып киттеләр. Мөлдерәмә тулы кәсәне түгәрәк буйлап җибәрделәр. Кемнеңдер дога укыгандагы кебек тавышы ишетелде. Теләк телиләр иде булса кирәк. Бераздан кәсә миңа да җитте. Мин, әлбәттә, эчмәдем. Иренемне кәсә читенә тидереп, йоткан хәрәкәт ясадым да ары җибәрдем. Һәм бернинди теләк тә теләмәдем. Миндә бер генә теләк котыра иде – моннан тизрәк чыгып качу һәм кабат беркайчан да килмәү теләге.
Кәсә түгәрәк буйлап әйләнеп чыкканнан соң, кызның гәүдәсен алып киттеләр. Мин инде косар чиктә идем. Аякларымны киереп бастым, ә алар калтырыйлар иде. Шунда юлдашым миңа кагылды. Китәргә вакыт иде.
Пассажирлар дөньяларын онытып тыңлыйлар иде. Сөйләүченең теле бик үткен булмаса да, вакыйгалар коточарлык иде. Шуңа да алар һәрнәрсәне күз алдыннан үткәреп, үзләре күргән шикелле итеп тыңладылар. Һәм Андрей Николаевич тынып калгач та, ниндидер хәрәкәт ясап, тынлыкны бозарга җөрьәт итмәделәр.
– Бетте, – дип елмайды Андрей Николаевич, мондый чиркангыч нәрсәне сөйләүдән котылуына шатлангандай. – Бетте.
– Берәр күңеллерәк нәрсә турында сөйләсәң булмый идеме инде, – дип шелтәләп алды хатыны. – Болай да билгесезлек эчендә йөзгән кешеләрнең йөрәген кузгатмасаң.
– Шулай шул, карчык… – дип елмайды сәяхәтче, – гафу итәсез инде…
– Ә Кали алиһә кем була ул? – Бу Радик иде. Ул әле махмырдан чыгып җитмәгән, аңа болай да куркыныч. Ләкин әлеге сәяхәтчегә ул рәхмәт укыды. Андрей Николаевич, пассажирлар арасында курку атмосферасы тудырып, аны, Радикны, ялгызлыктан коткарды ич. Әгәр Николаевич булмаса, ул берьялгызы гына курку эчендә чәбәләнергә мәҗбүр булыр иде. Ә хәзер барысы да курка, шулай булгач, барысы да бертигез. Радикның әлеге халәттән чыгасы килми иде, ул куркынычлар темасын дәвам итәргә теләде.
– Кали алиһәме?! – Андрей Николаевич куркыныч нәрсәләр сөйләргә теләми иде инде. Ләкин кыскача гына аңлатып бирерлек сүзләр дә таба алмады, – Кали алиһә… Ягез, кем аңлатып бирә?!
Лена алгарак омтылып куйды:
– Хәзер… – Ул, рөхсәт сорагандай, Хәмиткә күз ташлады. – Миңа әле күптән түгел генә индуизм белән кызыксынырга туры килде. Белүегезчә, һинд мифологиясендә борынгы дәвер, явызлык белән изгелек көрәше сурәтләнә. Бу алышу бик тә аяусыз булган һәм һәр ике яктан да меңләгән корбаннар таләп иткән. Бу хакта «Деви Махатмья» китабы җентекләп сөйли. Шушы ук трактатта алиһә хакында да әйтелә. Дөньядагы барлык явызлыкны юк итүче алиһәнең исеме берәү генә түгел. Шакти, Лолита, Деви… Хәтта «Аллаһ» дигән сүз дә аның бер исемен аңлата. Ходайның кодрәте чиксез һәм ул явызлык белән дә, изгелек белән дә идарә итә ала. Аның нәфрәте коточкыч көчкә ия. Моны күз алдына китерү өчен Коръәндәге Кыямәт көнен, йә булмаса, Библиядәге замана ахыры күренешен исегезгә төшерү дә җитә. Шулай итеп, алиһәгә бирелгән исемнәрнең күплеге ачыклана төшә. Аны Нәфрәт чыганагы, Галәм ләгънәте дип әйтү дә, шул ук вакытта Шатлык диңгезе, Бәхет бирүче дип әйтү дә дөрес булып чыга. Кали Ходайдагы җимергеч көчнең бер чагылышын аңлата. Кызганычка каршы, динне дә үз мәнфәгатьләре өчен файдаланырга тырышучы кешеләр бар. Кали культының барлыкка килүенә шундыйлар сәбәпче. Авыл халкының наданлыгыннан файдаланып, аларны алиһә хөрмәтенә адәми заттан корбан китерүгә кадәр этәргәннәр. Әлбәттә, дин әһелләренең Ходай хакына үтерүне акларга тырышуы яңалык түгел. Мөселманнарның шәһитләрен, христианнарның тәре йөртүчеләрен генә искә алу да җитә. Ләкин Кали культы вәкилләрен бары тик сатанистлар белән генә чагыштырырга мөмкин.
Хәмит, хатынына карап, мыек астыннан гына елмаеп куйды. Укытучы. Чир китә, гадәт китми, дигәннәре шушыдыр инде. Һәркайда үзенең өстенлеген исбатларга күнеккән хатын канәгать иде. «Үзебез авылдан гына булсак та, менә нинди нәрсәләрне беләбез әле без!» дигәнрәк кыяфәт белән басып тора иде ул. Бәлки, Лена дөрес сөйләгәндер. Хәмит ул кадәресен белми. Ләкин хатыны аңа аз гына кызганыч булып тоелды. Үзен башкалардан өстенрәк итеп күрсәтергә тырышканда, ул гел шулай тоела иде.
– Рәхмәт! – диде Радик, әлеге теманың туктамавына күңеле булып. – Ләкин нигә без гел чит илләр турында сөйлибез әле, шайтан алгыры! Бу төбәктә дә җан өшеткеч хәлләр еш булып тора бит…
Андрей Николаевич аңа рәхмәтле караш ташлап алды. Коточкыч вакыйгалар турында сөйләшү аның өчен дә кирәк иде.
– Ә сезнең Әҗәл утравы турында ишеткәнегез бармы? – диде ул, үзалдына елмая биреп. – Безгә турагентсво хезмәткәре Мәхәббәт утравы турында да, Оҗмах утравы хакында да күп сөйләде, әлбәттә. Ләкин шушы күлдә, кайдадыр Әҗәл утравы дигән урын да бар бит…
– Анда, мөгаен, җен-пәриләр оясыдыр инде…
Бу тагын Радик иде. Әтисенең күңелсез күренешләрдән тәм табып утыруын Айгөл өнәмәде. Акрын гына урыныннан торды да палубага чыгып китте. Радик нидер әйтергә дип укталып куйды, әмма эндәшмәде.
– Кызыклы утрау ул. Анда адәм баласына яшәү өчен нәрсә кирәк, барысы да бар. Ризык та, куыш та… Хәтта алтын-көмешләр дә тулып ята. Ләкин утраудан бернәрсә дә алып чыгарга ярамый икән. Нәрсәдер алып кайтырга теләгән кешеләр һәрвакыт фаҗигагә эләгә…
Ләис инде күңеле белән бөтенләй пассажирлар арасында түгел иде. Ул урыныннан кузгалды да акрын гына ишеккә юнәлде. Туганының кайда киткәнен чамалаган Ләйсән ялварулы карашын Робертка төбәде. Күзләре очрашкач, ул да Ләис артыннан иярде. Роберт русча бөтенләй диярлек аңламый иде. Ул да әтисенә карап алды да, тегесе ризалык биреп баш каккач, ишеккә атлады.
– Сезнең анда да булганыгыз бармы? – дип сорады Анна, елмая биребрәк. Ул йоклап барган пассажирларны кузгата алуына шат иде бугай. Ләкин Михаил гына әлеге сөйләшүләрне бик өнәп бетермәгәндәй тоела иде.
– Юк, минем анда булганым юк. Булырга да язмасын. Чөнки соңгы елларда ул утраудагы хәлләр бигрәк куркынычка әйләнгән дип сөйлиләр. Монда ниндидер сәбәп белән килеп эләккән кешеләр кире кайта алмый, алар ничектер кинәт юкка чыгалар икән… Элек алай булмаган. Хәзер исә… Миңа кунакханәдә берәү сөйләп торган иде. Күл буйлап сәяхәткә чыккан бер гаилә, катерлары ватылып, шушы утрауга эләгә. Яннарында балалары да була аларның. Биш бала. Һәм һәр кич саен аларның бер баласы юкка чыгып тора. Биш көн эчендә боларның бер баласы да калмый. Һәм ничек кенә эзләмәсеннәр, берсен дә таба алмыйлар. Ә балалары югалып беткәч, кинәт катерлары төзәлә дә ниндидер көч боларны шунда куып кертә, кире өйләренә кайтырга мәҗбүр итә…
– Йа Ходай!..
– Әгәр без дә шунда эләксәк?!
Андрей Николаевич пассажирларның котын ала алуына шат иде бугай. Ул бик тәкәббер кыяфәт белән иңнәрен генә сикертеп куйды:
– Кем белә?! Барысы да Ходай кулында…
Анна инде үзе башлаган уенның шулай куркыныч тонда тәмамлануына үкенә иде шикелле. Ул таяныч эзләгәндәй Михаилга карады.
– Без бит анда эләкмәячәкбез, Михаил? Эләкмәячәкбез бит?
– Юк, кадерлем… – Михаил елмаерга тырышты, ләкин авыз еру гына килеп чыкты. Ахырда ул, үз йөзен күрсәтмәс өчен, хатынын куенына кысарга мәҗбүр булды: – Юк, без андый хәлгә юлыкмабыз.
Ләкин Анна тынычланмады:
– Син үзгәрдең, Миша. Син дулкынланасың. Мин беләм, син нәрсәдер сизенәсең… Син һәрвакыт алдан сизәсең…
Михаил карышып нидер әйтмәкче иде, тик тиешле сүзләр табалмады. Хатыны хаклы иде. Михаилның күңеле тыныч түгел, җанын нәрсәдер кимерә кебек иде. Ләкин моны хатынына белдерергә ярамый, ниндидер җылы сүз табып, аны барысы да яхшы икәненә ышандырырга кирәк.
– Юк, кадерлем… Бары тик гөнаһ сүз сөйләшкәнегезгә генә эчем поша. Ходай андый сүзләр сөйләшергә кушмый бит…
Аларның сүзен барысы да ишетте һәм барысының да күңеленә шом оялады. Лена Хәмиткә карап куйды:
– Балаларга күз-колак булырга кирәк.
– Алар бит яшьләр… – дип каршы төште ир, – үз тиңнәре белән үзләренә кызыклы темаларга сөйләшсеннәр. Әллә син аларның шушында кирәк-кирәкмәс сүз ишетеп торуын теләр идеңме?!
Хәмит, әлбәттә, дулкынлана иде. Тыныч чагында ул бу тиклем озын сөйләми. Лена дәшмәде. Хәзер ул ире белән килешергә тиеш иде. Шулай яхшырак була.
Хәлил ишеккә күз салды, ләкин тышка чыгып китәргә кыенсыныбрак калды. Бары тик балаларның дүртәүләшеп гәпләшеп торганын тәрәзәдән күреп алгач кына тынычлангандай булды.
Радик та күзләрен кая куярга белми азапланды. Ул курка иде. Нәрсәдән икәнен дә белми хәтта. Махмыры интектергәндә гел шулай була. Әле шуның өстенә ниндидер куркыныч һава бар иде. Сулыш алганда да салкынлык булып тын юлларына урала ул, бала йоннарын кабарырга мәҗбүр итә. Бая теманы тирәнгәрәк җибәрергә тырышып дөрес эшләмәде. Үзе генә курыкса, бу халәте озакка барачак түгел иде. Хәзер барысы да куркуга калды, һәм дөнья чынлап та куркыныч сыман тоела башлады.
Андрей Николаевич белән аның хатыны гына тыныч иде бугай. Һәрхәлдә, аларның йөзендә башкаларныкындагы шикелле шүрләү галәмәте сизелми иде. Ләкин куркыныч белән тулы бүлмәдә тыныч кала алу үзе үк шомлы сыман тоела иде.
Пассажирлар бер мәлгә тынып калдылар.
Мотор гүләгәне һәм тыштагы яшьләрнең катер тавышын күмәргә тырышып нәрсәдер сөйләгәне генә ишетелде.
– Сәлам!
Айгөл колак төбендә генә яңгыраган тавыштан дертләп китте дә артында кем торганын күреп елмаеп җибәрде:
– Рәхмәт сиңа…
– Леон… – Ләис үз сүзеннән үзе елмаеп җибәрде, – Леон мин.
– Рәхмәт сиңа, Леон. Ә минем исемем Ай… Аида була…
Кыз, назлы елмаеп, кулын сузды. Ләис кыздан күз алмыйча гына иелде дә үбеп алды.
– Ниһаять! – диде ул, җиңел сулап.
– Нәрсә «ниһаять»?
– Мин инде синең белән танышудан өмет өзә язган идем. Һәм менә, ниһаять…
– Мин дә бик шат, – дип елмайды кыз.
– Кара әле боларны! Кияү белән кәләш! – Елмаеп әйтелгән бу сүзләрне икесе дә шатланып кабул итте. Ә Ләйсән, аларның янына ук килеп, икесенә дә сокланулы караш ташлады: – Нинди бәхетле парлар! Хәерле сәгатьтә!
Айгөл-Аида аз гына уңайсызлангандай тоелды.
– Ә мин Люда, – диде кыз һәм Ләискә күрсәтеп өстәп куйды: – Менә бу иптәшнең бертуган апасы.
– Бу иптәшнең исеме бар. Картлыгың белән хәтерләмәсәң, исеңә төшерәм, мин синең Леон абыең булам. Ә бу – Аида…
Ул арада ишектән Робертның башы күренде. Ләис-Леон апасына карап күз кысты. Айгөл-Аида аңлап елмайды. Люда-Ләйсән егеткә карап кул болгады:
– Кил монда.
Роберт елмаеп алар ягына атлады. Килеп җитү белән, кызларга елмаеп карады да Леонга кул сузды:
– How do you do! My name is Robert.
Бер мәлгә барысы да аптырабрак калды.
– Леон… – диде егет, тагы нәрсә әйтергә белмичәрәк, – Ле-он…
– Ә мин – Люда, – дип кул сузды Ләйсән, – танышуга шатмын.
– Аида…
– Excuse me, but I do not talk on russian[2 - Гафу итегез. Мин русча белмим.].
– This bad, – дип елмайды Ләйсән. – My english simply terribly…[3 - Начар. Мин инглизчә бик яхшы белмим.]
– You are an american? – дип елмайды Ләис. – Never saw the alive American! Dead too…[4 - Сез американмы? Беркайчан да тере американ күргәнем юк иде. Үлесен дә.]
– You all speak in english?[5 - Сез инглизчә генә сөйләшәсезме?]
– Yes! Signifies, all shall talk in english…[6 - Әйе. Димәк, бөтенебез инглиз телендә сөйләшергә мәҗбүр.]
Дөнья кызык, әти-әниләре яныннан китү белән бөтенесе дә руска әйләнде. Ә Робертны күргәч, барысы да инглизчәгә күчте. Һәм алар танышуны дәвам иттеләр…
Коточкыч вакыйгалар хакындагы хикәяттән куркып тынып калган өлкәннәр дә бераздан һушларына килде. Дөресрәге, аларны бу халәттән Радик алып чыкты. Арада иң нык курыкканы ул иде. Ничектер авыр иде аңа. Ниндидер бәлагә юлыгыр да һәлак булыр, ә аның дөньяда кайчандыр яшәгәнлеге хакында бернинди дә хәбәр-хәтер дә калмас сыман иде. Ә аның бу дөньядан бер эзсез үк китәсе килми иде. Шуңамы, кинәт торып басты да, барысы да ишетерлек итеп:
– Минем исемем – Роман! – диде. Юк, ул кыланмады да, алдашмады да. Ул бу дөньяда әнисе өчен генә Радик иде. Ә калганнар инде унсигез яшеннән бирле Роман дип йөртә. Ул үзе дә моңа күнеккән иде.
Бер мизгелгә тынлык урнашты. Һәм бераздан берәм-берәм исемнәрен атарга керештеләр:
– Минем исемем – Елена. Ә ирем – Николай. Улыбыз – Леон, кызыбыз – Люда.
– Минем исемем – Хенк. Нью-Йорктан. Улым – Роберт. Инглизчә генә сөйләшә…
– Андрей. Хатыным – Ольга.
Кинәт бөтен дөньяны яңгыратып тыштан тавыш ишетелде. Бераздан ишек ачылып китте һәм анда яшьләр күренде. Алар шатланышып кычкыралар иде:
– The Land! The Island!
Өлкәннәр берни аңламыйча аптырап калды. Бары тик Хәлил-Хенк кына елмаеп тәрәзәгә бакты һәм башкаларга тәрҗемә итте:
– Җир! Утрау!
Барысы да бер булып тышка атылып чыкты.
– Җир! – дип кабатладылар барысы да бертавыштан. – Утрау!
Михаил гына бернәрсә дә дәшмәде. Баштарак кечкенә бер нокта булып күренгән утрау котылгысыз тизлек белән якынлаша иде. Хәзер инде андагы таулар да, тау итәкләрендә үскән агачлар да аермачык күренә. Утрау әллә ни зур түгел иде. Ләкин анда бернинди ял итү комплекслары да, парклар да, затлы коттеджлар да юк, бары тик ярдан ерак түгел урында бердәнбер ике катлы йорт кына бөршәеп утыра. Моңа әле беркем дә игътибар итмәде бугай, әмма Михаил барысын да искә алып бара, һәм аның күңеле тыныч түгел иде.
Ул елга вокзалындагы мөлаем ханымның сүзләрен искә төшерде: «Без барасы утрау Ярымай утравы дип атала. Аңлавыгызча, ул кыйгач ай рәвешендә. Ләкин мин аны Җәннәт утравы дип атар идем. Монда сезнең бөтен хыялларыгызны да тормышка ашыру мөмкинлеге булачак. Затлы коттеджлар, рестораннар, сауна-бассейннар, уен заллары турында әйтеп тә тормыйм… Сезнең әкият иленә сәяхәт кылырга хыялланганыгыз бар идеме? Теләгегез кабул булу алдында тора дип уйлагыз…»
Бер мизгелгә генә барысы да күз алдына килеп басты.
Әмма бу вәгъдә ителгән утрау түгел иде. Бу бөтенләй башка утрау иде.
