скачать книгу бесплатно
Исерек улы аны ишетмәде. Карчык бер мизгелгә генә тынып калды да калтыранган куллары белән хатны ачарга тотынды. Ләкин хатка күз салу белән, ул моның үзе көткән изге нәрсә түгеллегенә төшенде. Кулдан язылмаган иде ул. Басма хәрефләр белән җыелган рәсми текст иде.
Фатыйма карчык кашларын җыера биреп укып чыкты да күзләрен челт-челт йомгалап алды. Башта анда язылганнарның нәрсә икәнен аңламый торды, аңлагач, ышана алмый азапланды. Хат Радик исеменә иде. Күңелен тибрәнергә мәҗбүр иткән юлларга ул тагын бер кабат күз йөгертте: «Сез, «Алтын башаклар» спиртлы эчемлекләр заводы үткәргән лоторея уенында катнашып, 100 мең сум акча оттыгыз».
Йөз мең! Моңа кадәр кулга тотып та караган акча түгел. Әле дә чын икәненә ышанасы килми. Ләкин менә ич, акка кара белән шулай дип язылган. Бүләкне алу өчен кайда килергә кирәклеге дә күрсәтелгән. Петербургка! Юл хакы, торак, ашау-эчү тулысынча завод исәбеннән түләнә, диелгән. Чын булса, бу шатланып туймаслык нәрсә инде дә, тик Фатыйма карчыкның күңелен көнләшүгә тартымрак тойгы кыздырып үтте. Чөнки ул гомере буена хәләл тирен түгеп эшләсә дә, бу кадәр акча күрә алмады, ә монда дөньясын оныткан бер эчкечегә… Хәер, юк… Күпсенергә кирәкмидер. Үз баласы ич.
Карчык янә йоклап яткан улына эндәште:
– Радик, балам!.. Тор әле!.. Уян әле!
Радик уянмады. Карчык уйга калды. Моның үзен генә җибәрергә ярамый инде, бөтен акчасын бетереп кайтыр. Кемне ияртергә соң?
* * *
Ново-Михайловка. Мәскәү өлкәсе
– Хуш, Михайл туган! Ходай ярдәм бирсен сиңа!
– Хушыгыз, туганнар!
Чиркәүне әйләндереп алган тимер капкадан чыкканда, ул тагын артына борылып карады. Кайчандыр күңеленә тынычлык биргән шушы урыннан китү аңа рәхәт түгел иде. Тик ул башкача монда да кала алмый. Җанында нәрсәдер үзгәрде, үзе тоткан юлның хаклыгына шикләнү көчәйде, мондагы тормышын тәмугка әйләндерде.
Чиркәү – изге урын. Ә Михаилның үткәне изгеләр арасында яшәрлек түгел иде. Ул дин тәгълиматларын өйрәнде, рухи туганнары белән дә яхшы мөнәсәбәттә булды, килүчеләр дә аны үз итеп тора иде. Кыскасы, монда барысы да әйбәт, барысы да изгелеккә корылган. Ләкин шушы изгелек аның җанын талады, көннәрен төн итте.
Урам чатына җиткәч, янә чиркәү гөмбәзенә күз салды да уңга борылды. Монда аны барысы да диярлек танып тора. Хәзер чиркәүдән генә түгел, ә шушы шәһәрчектән дә китәргә туры киләчәк инде. Берничә көнен монда үткәрер дә юлга кузгалыр. Чиркәүдән киткәч, яшәп торырга дип, бер бүлмәле фатир да белешеп куйды.
Фатир хуҗасы Татьяна Сергеевна аны подъезд төбендә үк көтеп тора иде. Дөресрәге, ул аны түгел, ә моннан ике көн элек телефон аша фатирга заказ биреп, очрашу урынын сөйләшкән ирне көтә иде. Ә менә хәзер, үзенә туп-туры атлаучы дин әһелен күреп, югалып калгандай булды. Михаилга да җиңел түгел иде. Ул үзе дә сизмәстән аркасындагы биштәрен төзәтеп куйды.
– Татьяна Сергеевна? – диде ул аптырабрак калган ханымга.
– Михаил?.. – Хатынның бар кыяфәте әлеге очрашуның чынлыгын тануга карышкан төсле иде.
Михаил баш какты.
Хатын, әлеге халәтен яшерергә теләгәндәй кинәт борылып, подъездга атлады. Михаил аңа иярде. Берни дә сөйләшмәделәр.
Фатир беренче катта иде. Ишектән уздылар.
– Михаил атакай, сез үзегез генә булачаксызмы? – диде Татьяна Сергеевна, үз соравыннан үзе уңайсызланып. – Савыт-саба да, урын җиһазлары да бер генә кешелек алынган. Әгәр кунакларыгыз булса, савыт-саба менә бу шкафта… Ә постельне хәзер үк китереп китәрмен…
Михаил баш какты. Бай да, ярлы да булмаган бер фатир иде бу. Кирәге тиярдәй нәрсәләрнең барысы да диярлек бар, артыгы юк.
– Яхшы, – диде Михаил, шкафка күз салып. – Ә костюм турында онытмадыгызмы?
Хатын залга атлады:
– Юк. Әйтергә генә онытып торам икән. Менә ул. – Татьяна Сергеевна кием шкафыннан костюм алып Михаилга сузды. – Үзегез киеп карарсыз. Ярамаса шылтыратырсыз. Мин якында гына торам.
– Яхшы.
– Ярый, Михаил атакай, үзегез җайлап урнашыгыз. Берәр нәрсә кирәгеп куйса, телефонымны беләсез.
Татьяна Сергеевна чыгып киткәч, Михаил бүлмә уртасында бер мизгел басып торды да тәрәзә янына килде. Монда күренеш ямьсез түгел иде. Әмма Михаилның игътибарын шундук бүтән нәрсә суырып алды. Ул! Башта үз күзләренә ышаныргамы-юкмы дип торды, аларны ачып-йомып алды… Өстенә кара күн куртка, зәңгәрсу джинсы чалбар кигән кара күзлекле кеше югалмады. Киресенчә, ул, Михаилның халәтен аңлап, аның кыланышларын күреп, сизелер-сизелмәс елмаеп тора иде. Ләкин бу ягымлы елмаю түгел, бу ниндидер зәһәр, агулы елмаю иде. Михаил салкын су белән коенгандагыдай сискәнеп китте. Кем соң бу бәндә? Нәрсә кирәк аңа? Михаил кинәт ишеккә ташланды, ниндидер җиңеллек белән подъезд алдына чыкты. Теге таныш түгел адәм торган урынга күз атты. Һәм катып калды. Беркем дә юк иде инде…
Фатирга кабат кергәч, ул Татьяна Сергеевна калдырып киткән костюмны күздән кичерде дә өстендәге киемнәрен салды. Аннан соң, биштәреннән кирәк-яракларын алып, ванна бүлмәсенә юнәлде.
Көрәктәй кара сакалын сыйпап, көзгегә карап торды. Күзләрендә чиксез моң иде. Бераздан, катгый бер карарга килеп, кулына кайчы алды. «Үткәннәрне дә шулай җиңел генә кисеп ташлап булса икән», – дип уйлады ул, кайчы белән беренче киртек ясап. Һәм, үзенең кире уйлап куюыннан курыккандай, ашыгып-ашыгып кисәргә тотынды.
Ул, әлбәттә, гөнаһлы иде.
Юк, чиркәүдән күңеле кайта башлаган өчен генә түгел. Әлбәттә, төрмәдән чыгып беркая да урнаша алмый йөргәннән соң, монда урнашып дөрес эшләде ул. Ялгыш юлдан тагы да тирәнгәрәк тәгәрәүдән сакланып калды. Күңеленә беркадәр тынычлык тапты. Аның үткәндәге гөнаһларын да дин әһелләре гафу иттеләр шикелле. Һәрхәлдә, аңа үзләренең тиңе итеп, бер изге зат итеп карадылар. Ләкин шушы тигезлек аны чыгырыннан чыгара иде. Чөнки аның күңел төбендә үзе генә белгән әрнүләр, үткәнендә фәкать үзенә генә билгеле вакыйгалар бар. Боларны ул беркайчан да, бернинди рухи туганына да белдерәчәк түгел иде. Менә шул тойгылар туктаусыз уйлануга этәрде. Ә уйланулар чиркәүнең хаклыгына шикләнүгә китерде. Юк, аның гөнаһы динне шик астына алуда гына түгел иде. Алайга китсә, чиркәү үзе үк гөнаһ оясы. Хәзер ул моны яхшы белә инде. Һәм монда «Начар заманда яшибез. Хәзер бер изге нәрсәне дә калдырмадылар» дип лаф оруларның кирәге юк. Заман бервакытта да аклыктан гына тормаган. Чиркәү дә шулай ук. Чиркәү үзе үк Христос сүзенә каршы килә торган нәрсә әле ул. Һәм Михаил күңеленнән генә кабатлады: «Господу Богу твоему поклоняйся и Ему одному служи». Гадәтенчә, әлеге тәгъбирнең чыганагын да күңеленә теркәп куйды: «Евангелие от Луки 4:8». Бер дә «чиркәүгә, дин әһелләренә табыныгыз» димәгән бит. «Ходайга юл бары тик чиркәүләр аша гына» дигән сүзе дә юк. Димәк, дин йортларыннан читтә торып та Ходайга тугры булып була. Ләкин чиркәү моны танырга теләми, читкә тайпылучыларны ул җәзалар белән куркыта. Ә үзенә тугрыларга үткәндәге, бүгенге һәм киләчәктәге гөнаһларын ярлыкауны вәгъдә итә. Кеше гөнаһларын бары тик Алла үзе генә ярлыкый ала лабаса. Нәрсә әле ул чиркәү?! Ходайның үземе әллә?! Андагы гадидән гади бәндәләрнең Ходай вазифасын үз иңенә йөкләргә нинди хакы бар?! Шушы яссылыктан караганда, чиркәү үзе үк Ходайга каршы эш алып баручы булып чыга. Алай гына да түгел, халыкның беркатлылыгына таянып, аларның күңел кичерешләрендә акча көрәүче мошенник. Менә нәрсә! Моны бүгенге заманның начарлыгы белән генә аңлатып булмый. Бу гомер-гомергә шулай килгән.
Фикерләре дин белән каршылыкка кергән өчен ул үзен гаепле санамады. Хәтта шушы мошенниклар оешмасыннан тулы хокуклы бер әгъзасы булып яшәве өчен дә артык борчылмады. Ул инде сабый бала түгел һәм тормышта һәркемнең күпмедер дәрәҗәдә алдашып яшәвенә күнегә төшкән иде. Кеше үтерүдә гаепләнеп төрмәгә керүе өчен дә исе китмәде. Бу, әлбәттә, аның өчен зур тетрәнү булды. Аның тормышын, киләчәккә булган хыялларын мәңгегә дә мантымаслык итеп юкка чыгарды ул. Ләкин төрмәдә тиешле срогын тутырып чыкты егет. Һәм бу хакта онытырга тырышты. Үзе белә һәм Ходай белә – ул үтерүче түгел. Ул үз гомерендә беркемнең дә гомерен өзмәде. Ул бары тик кирәкмәгән вакытта кирәкмәгән урынга барып чыкты һәм үзенең гаепсезлеген исбатлый алмады. Кызык бу тормыш, бер уйласаң. Гаепсез булып яшәвең генә җитми, үз гаепсезлегеңне исбатларга да тиешсең… Ләкин барысы да үтте инде. Берсен дә кире кайтарып булмый. Кирәкмидер дә. Хәзер ул бөтенләй икенче кеше…
Сакалын кырып бетермәде. Бөтенләй шәрә итеп кырынса, әллә кемгә охшап китүдән куркып, бармак калынлыгы гына калдырырга булды. Күкрәгенә җиткән сакал иде бит! Хәзер ничек пөхтә булып калды. Сакаллы икәне сизелгән кебек тә түгел. Ничектер бөтен барлыгы җиңеләеп киткәндәй тоелды. Ул, башын әле уңга, әле сулга боргалап, үзенең кинәт яшәреп калган йөзенә күнегә алмый торды. Һәм ни өчендер көләсе килде. Беркадәр вакыт бүлмәне яңгыратып шаркылдады да кинәт тынып калды. Күзләре моң белән тулды. Дымландылар. Менә-менә күз яшьләре тәгәрәп төшәр сыман тоелды. Ул карашын түбән кадады һәм идәндә өелеп яткан күбек катыш кара сакалына карап тынып калды. «Гөнаһларыңны да шулай җайлы гына кисеп ташлап булса икән!» – дип уйлады тагын.
Ул гөнаһлы иде. Гөнаһ турында уйлауга, бая тәрәзәдән күргән кара курткалы ирне хәтерләде. Һәм кинәт бер ачыш ясады. Әлеге уйларының көчәюенә, гөнаһ турында ныклап, төн йокыларын калдырып уйлана башлавына шушы бәндә сәбәпче икән бит. Аны беренче кат күргәннән бирле, Михаилның тынычлыгы югалды. Кара куртка ул көнне гыйбадәткә килгән иде. Үзенең үткән бөтен тормышын сөйләп, гөнаһларын ярлыкауны үтенде ул. Михаил атакай аны гөнаһлардан арындырырга тиеш иде. Ләкин Кара куртка сөйләгән саен, ул үзенең хәлсезләнә баруын тойды. Ахырда, моңарчы меңәр тапкыр әйткән сүзен көч-хәл белән кабатлап, үз бүлмәсенә узды. Ул агарынган иде. Һәм, күзләрен бер ноктага текәп, бер хәрәкәтсез озак утырды. Чиксез озак. Менә шул көннән бирле керфегенә йокы эленмәде. Төннәре ерак үткәннәрне, бала чагын, туган авылын хәтерләп үтте. Күңелен чиксез сагыш биләп алды. Үзенең бүгенге халәтеннән канәгатьсезлек тойгысы уянды. Һәм нәкъ шушы кара курткалы ир аны чиркәүдән китәргә мәҗбүр итте.
Әлбәттә, очраклы хәлләр дә еш була тормышта. Әмма әлеге кара киемле ирнең килүе очраклылык түгел иде. Ярлыкау соравы да… Нәкъ менә Михаил атакай эшләгән көнне килеп ярлыкау соравы очраклы була алмый иде. Хәтта боларның барысы да очраклы хәл булганда да аның бөтен тормышы… Юк ла, үз тормышын сөйләмәде бит ул. Ул Михаил атакайның үткәннәрен сөйләде. Шулар өчен ярлыкау сорады. Ул хәтта Анна турында да белә иде.
Анна турында хәтерләүгә, Михаил, уйларыннан арынып, идән себерергә тотынды. Кырылган сакал-мыекларын, пөхтә итеп төреп, чүп савытына салды. Аннары ваннага юынырга кереп китте.
Чыккач, чиркәү киемнәрен, матурлап төреп, капчыкка тутырды. Аннан соң биштәреннән алып эчке киемнәрен алыштырды. Футболка белән трико да киеп алгач, көзге алдына басып, елмая биребрәк, үзенә карап торды. Гади тормыш киемнәре аңа шулкадәр килешәдер сыман иде. Бераздан биштәрендәге бөтен нәрсәне өстәлгә бушатты. Хәер, әллә нәрсәсе калмаган иде инде. Документлар, калын дәфтәр, полиэтилен капчыкка тутырылган эчке алмаш киемнәр, калын гына кошелёк. Ул ярлы кеше түгел иде, саклык банкында да акчасы җитәрлек. Әле акча янчыгын калынайтып җибәрүе яңа тормышның көтелмәгән хәлләре алдында югалып калмас өчен. Аннан соң биштәрнең үзен дә баягы капчыкка салды да аны күтәреп урамга чыгып китте. Бераздан кире әйләнеп керде. Гаепле кешедәй елмаеп куйды. Михаил атакай чиркәү киемнәрен чүплек башына ыргыткан, дисәләр, моңа беркем дә ышанмас иде, мөгаен. Моннан берәр ай элек булса, үзе дә елмаеп кына куяр иде. Ләкин бүген…
Кухняга чыгып чәй куюга, кесә телефоны шылтырады. Бу Настя иде. Парикмахер.
– Мин килеп җиттем, – диде хатын, – сезнең ничәнче фатир иде әле?
Бераздан Настя үзе дә күренде. Бу таза гына гәүдәле, кыска буйлы мөлаем ханым иде. Керү белән, хуҗаны танырга тырышкандай карап торды да:
– Сез безнең шәһәрдән түгел, ахры, – диде, елмаеп, һәм шундук диярлек сумкасын ачып, кирәк-яракларын көйләп куйды. – Әйдәгез, эшне башлыйк.
Михаил дәшми генә көзге каршындагы креслога барып утырды. Настя аның иңнәрен япма белән төрде дә эшкә кереште:
– Нинди причёска?
Михаил иңнәрен генә сикертте.
– Сез рокер-фәлән түгелдер бит?
Михаил баш селкеде.
– Чәчегезне озыннан җибәргәнгә генә әйтүем, – дип акланды хатын. – Телевизордан күрсәтәләр бит… Ничек кисәбез соң? Кыскартабызмы?
– Спортивный. Кыска.
– Дөрес, – дип елмайды хатын. – Җәй көне чәчне кыска йөртергә кирәк. Кояш күрсен.
Бераздан көлтә-көлтә чәчләр идәнгә төшә башлады.
– Безнең якка нинди җилләр белән соң?
– Командировка.
– Кунакханәдә урын юк идемени? Мондый җирдә кыйбаттыр ич?
Михаил иңнәрен генә сикертеп куйды.
– Командировкалы эш яхшы инде, – диде хатын ниндидер хыялыйлык белән. – Күп җирләрдә йөрисең, яңа кешеләр күрәсең. Минем менә шушы шәһәрчектән унбиш ел инде беркая да чыкканым юк.
Михаил дәшмәде.
Хатын тагы нәрсәдер сөйләп маташты да, клиентның сүзгә бик һәвәс түгеллеген аңлап, башкача дәшмәде. Бары тик эш беткәч кенә сорап куйды:
– Ничек, үзеңә ошыймы? Бөтенләй башка кеше булып калдың.
Михаил елмаеп баш какты. Аның үзенә ошый иде.
– Мулла…
– Нәрсә?
– Укыганда бер ахирәтем белән аларның авылына, татар авылына, кунакка кайткан идек. Аларның мулласы бар иде. Сине күргәч, шуны хәтерләдем. Яман булып ишетелсә, гафу ит.
Михаил елмайды. Әмма кинәт аның күзендә моңсулык пәйда булды.
– Кайсы авылга? – диде ул, үзе дә сизмәстән. – Кайсы авылга кайткан идегез?
– Исемен хәтерләмим инде хәзер. Казаннан ерак түгел иде ул.
Михаил дәшмәде.
Настя коралларын җыйды да акчасын алып чыгып китте.
Михаил һаман көзгегә карап утыруын белде.
– Мулла… – дип, моңсу елмаеп кабатлады ул үзалдына: – Мулла…
Хәзер ул чынлап та бөтенләй башка кешегә охшап калды. Үзенең болай үзгәрүенә сөенсә дә, күңеленнән генә бер сорауны тукыды: «Ә Анна нәрсә дияр икән? Танырмы ул мине?»
Һәм үзләренең күрешү мизгелен күз алдына китереп елмаеп куйды. Кинәт кенә муллага охшап киткән адәмне күргәч, Анна, әлбәттә, гаҗәпкә калачак инде. Танымый торачак, ә аннан соң, гадәтенчә, дөнья яңгыратып көлеп җибәрәчәк һәм кочаклап алачак. Сергей нишләр икән? Ике генә яшьлек бу теремек зат беркадәр ятсынып торыр инде. Аннан соң әнисенә охшатып шаркылдап көлеп җибәрер… Боларны күз алдына китерү рәхәт иде. Гомумән, шушы ике кеше турында уйлау Михаилга чиксез ләззәт бирә, хәтта чиркәү стеналары арасында томаланып яшәгәндә дә, хәтта гыйбадәт кылган чакларында да ул аларны күз алдына китерүдән тыела алмый иде. Баштагы мәлләрдә, азгынлык юлына тәгәрәп, гөнаһ җыюы өчен кыенсыныбрак йөрсә дә, соңыннан Анна белән таныштырган язмышына рәхмәт укып туя алмады ул. Әле дә Анна бар аның тормышында. Әле дә Сергей бар. Әлбәттә, аларның бәйләнеше хакында бу шәһәрчектә санаулы гына кеше белә. Ләкин тиздән, бик тиздән, бер гаилә булып, кешечә яши башларлар. Һәм Сергей да аңа кайдандыр пәйда булган ниндидер әйбәт абый итеп кенә карамас…
Михаил янә көзгегә бакты. Юк ла инде, муллага охшап тормый ул. Хәзер бизнесменнар шушындыйрак чәч йөртә. Тагын әллә кемнәр…
Ул телефонын алып Аннаның номерын җыйды:
– Хәлләрең ничек, кадерлем?!
– Яхшы, – дип елмайды хатын. Михаил аның елмаюын күргән сыман булды. – Менә җыенып беттек инде. Син кайчанрак килә аласың? Монда бер хат китерделәр. Синең исемгә.
– Нинди хат? Ничек минем исемгә?
– Белмим, Миша. Ачмадым. Үзең килгәч карарсың дидем…
– Тукта әле… Ничек ул хатны сиңа бирергә тиешләр? Үзең уйлап кара әле…
– Мин дә сәерсендем шул.
– Кем бирде соң аны?
– Бер ир кеше инде. Мин аны әллә синең берәр якын кешеңме дип уйладым әле. Синнән хат алып килгән икән дисәм, үзеңә адресланган. Адрес дип инде, исем-фамилияң генә язылган.
– Нинди ир кеше?
– Гади бер ир инде. Кырык яшьләр тирәсендә. Матур гына. Кара күзлек кигән, киеме дә карадан иде бугай. Әйе, кара куртка, джинсы чалбар. Җәйге эсседә нигә кара куртка киде микән дип уйлап та куйдым әле… Уртача буйлы. Шундый танышың бармы?
Михаил бер мизгелгә тынып калды. Нәрсәдер эзләгәндәй, бүлмә буйлап карашларын йөртеп алды. Һәм кинәт тәрәзәгә күзе төште. Юк, моның булуы мөмкин түгел. Ләкин күзләре аны алдамый иде.
– Кыска итеп алдырылган чәчләрен алга тараган, кара футболка, кара куртка, зәңгәрсу джинсы кигән, ә аякларында… Аякларында… Хәзер әйтәм…
– Син аны беләсеңмени?!
– Ул әле минем тәрәзә алдында тора… – Михаил ашыгып ишеккә атлады. – Мин сиңа аз гына соңрак шылтыратырмын. Ә әлегә бу серле кунак белән танышырга ашыгам. Хуш!
Ул аягына ни эләксә, шуны гына элде дә урамга йөгереп чыкты. Минуттан да артык вакыт үтмәгәндер. Ләкин теге кеше урынында юк иде инде. Ул каядыр китеп югалган иде. Михаил тирә-якка күз ташлады. Күренмәде. Подъезддан ерак түгел генә күрше ишегалдына чыга торган арка бар. Шунда таба киткәндер инде ул. Башкача булуы мөмкин түгел. Михаил йөгерә-атлый арка ягына китте. Ләкин анда да беркем дә юк иде. Янә, тирә-ягын энә күзеннән үткәргәндәй, беркадәр атлады. Ышыграк булып торган урыннарны капшап чыкты, подъезд ишекләренә күз салды. Ләкин ул юк иде. Нибары бер минут эчендә юкка чыкты да куйды. Болай була алмый. Җир ярылып, шунда төшеп китмәгән бит инде ул!
Михаил, тирә-юньдәге бер генә күренешне, бер генә хәрәкәтне дә күзеннән ычкындырмаска тырышып, кире борылды. Шул рәвешле әкрен генә фатирына керде. Игътибарны җәлеп итәрдәй бер генә сәер күренеш тә очрамады. Ишектән узгач, бүлмә эченә күз йөгертте. Нәрсәдер үзгәргән сыман тоелды. Әлбәттә, барысы да үз урынында, бернинди үзгәреш тә юк иде. Бары тик кире кергәндә, ишеген ябарга онытканлыгын күреп кенә күңеленә шундый шик килгәндер. Бернинди дә үзгәреш юк. Шулай да… Михаил сак кына атлап кухняга чыкты. Шкафларга, юынгычка, савыт-сабага күз төшерде. Бары тик шуннан соң гына өстәлдәге конвертка игътибар итте. Ләкин аны алырга ашыкмады. Кабат залга чыгып, бүлмәне тагын бер кабат тикшерде. Тәрәзәгә күз салды. Кара курткалы ирнең чагылышын күреп калырга теләгән иде. Тик анда беркем дә күренмәде. Бераздан ул, кабат кухняга кереп, теге конвертны алды. Алды да куз тоткандай тетрәнеп китте. Арка үзәге буйлап ниндидер салкынлык узды.
Гади конвертка салынган гади хат иде бу.
Ләкин Михаилны сискәндергән нәрсә хатны алырга тиешле кешенең исеме иде. Конверттагы «кемгә» дигән юлда бөтенләй ят исем тора иде. Ләкин бу хат аңа иде. Михаилга. Һәм әлеге исем дә аңа таныш иде. Шултиклем нык таныш.
* * *
Хәсәнбай. Башкортстан
Хәмит дертләп уянды да бернәрсә дә аңлый алмый торды, тирә-якка күз йөгертеп чыкты, татлы мышнау тавышыннан башка бернәрсә дә шәйләнмәде, өй эче күзгә төртсәң күренмәслек иде. Бераздан тәрәзәдән кергән сыек яктылыкта чикләре җуелган шәүлә булып идәнгә тезелеп яткан балаларына карап торды да, аларга абынмаска тырышып, хатыны яткан караватка килде. Сөялләнеп каткан бармаклары белән аның чәчләреннән сыйпады, бит очыннан үбеп алды. Хатын назлы мыгырданып борылып ятты. Уянмады. Йокласын әйдә. Хәмит, тын алырга да куркып, аның янында тагы бераз басып торды. Карындагы баланың йөрәк тибешен ишеткәндәй булды. Елмаеп куйды. Хатынының корсагына кулын куеп улы белән «сөйләшергә» дә теләге зур иде, әмма тыелып калды. Карында бала юк иде инде. Хатынының авыры өч атна элек төшкән иде. Ләкин Хәмит кенә моның белән килешергә теләмәде. Аңа гел Лена авырлыдыр сыман тоелды.
Ишек төбендәге чөйгә эленгән сырмасын беләгенә асып, галошын кулына тотты да, ишекне шыгырдатмый гына ачарга тырышып, өйалдына чыкты. Утны кабызып җибәрде. Сырмасын киде. Аның кесәсеннән тәмәке алып кабызды.
Әле генә сәер төш күреп уянып китте ул. Ишектән үзләренең буаз сыеры кереп килә икән.
– Түгәнәй! Анаңны!..
Хәмит сикереп торып аны шулай куалый башламакчы иде, сыер телгә килде:
– Кумый тор әле син мине. Йомыш белән килдем бит.
– Син… – Хәмит ачкан авызын ябарга да онытып катып калды.
