скачать книгу бесплатно
1995
Bir yaz gec?si
Z?rif? bayaqdan ?z?n? yuxuluga vurmusdu. Yorganinin altinda n?f?s d?rm?m?y?, qimildanmam aga ?alisirdi. Bir saatdan artiq idi ki, eyni v?ziyy?td?, sag b?yr? ?st?nd?, ?z? divana t?r?f uzanmisdi. H?r?k?tsiz qalmaqdan qic olmus sag qolunu t?rp?tm?y? qorxurdu. R?sidin onun yatmadigini hiss etm?sini ist?mirdi. G?zl?rind?n k?nd?l?n axib balisini isladan yaslan da silmirdi. Amma b?t?n b?d?nini b?r?m?s h?y?candan ?r?yinin d?y?nt?l?ri artmisdi. ?r?yi el? guphagup salmisdi ki, sanki indic? sin?sini yanb bayira ?ixacaqdi. Ona el? g?lirdi ki, ?r?yinin s?si aramsiz olaraq ?iqqildayan divar saatinin s?sini batirir. ?z?n? yalqiz v? kims?siz sanirdi. Gec? is? uzandiqca uzanir, he? c?r bitm?k bilmirdi. O, ?z yerini s?h?r? verm?k ist?mirdi. Saatin ?qr?bl?ri el? yavas t?rp?nirdi ki, el? bil can verirdi.
Onun bel? gec?l?ri ?ox olmusdu, olduqca ?ox. S?h?r? kimi aglayib ?r?yi il? danisdigi d?rdli gec?l?ri. Lakin bu gec?ki hali ?vv?lkil?r? ?sla oxsamirdi. Bu gec? onu tamam basqa, ?z?n?n d? anlamadigi q?rib? bir ?zg?nl?k b?r?m?sd?. G?r?ksizlik, lazimsizliq hissi b?t?n varligina sarilmis, ruhuna hakim k?silmisdi. Bu, s?zl? deyil?, dill? ifad? edil? bil?n hiss deyildi. O, unudulmus, t?rk edilmis, daha sevilm?y?n bir insanin ke?irdiyi ?zabli fikirl?rin m?ng?n?sind? ?abalayirdi. Usaq kimi h?nk?r?b aglamaq ist?yirdi. R?sid otaqda olmasaydi, bir saat h?nk?r?rdi. Yana-yana aglayar, bundan sonra b?lk? d? bir q?d?r sakitl?s?rdi. Amma aglaya bilmirdi: R?sid oyana bil?rdi. G?z yaslarindan onun z?hl?si gedirdi. R?sid Z?rif?nin agladigini g?rm?m?li, onun bu halindan x?b?r tutmamali idi. “Allah, s?n m?n? s?br ver”, – deyib yavasca sag b?yr? ?st?nd?n sol b?yr? ?st? ?evrildi. ?z? d? bilm?d?n d?rind?n ah ??kdi.
– Yatmamisan? – R?sid ahi esitdi.
– Yatiram.
– S?n? soyuq deyil? – dey? R?sid yerind?n t?rp?nm?d?n sorusdu.
–Yox.
– G?l m?nim yanimda uzan.
– Yuxum g?lir, yat. – Z?rif? m?mk?n q?d?r etinasiz cavab verm?y? ?alisdi.
– G?l yanima, s?n? nagil danisacagam.
Aralarinda c?mi bes qaris m?saf? var idi. Bu m?saf?ni q?t etm?k R?sid ???n ?ox ??tin idi.
– Yat, R?sid, yat, gec? ke?ir. – Bu d?f? Z?rif? s?sind?ki q?h?ri gizl?d? bilm?di.
– Bax, s?n g?lm?s?n ?z?m g?l?r?m ha! – R?sid bunu yarioyaq-yariyuxulu dedi. Bir azdan onun xorultusu otaga yayildi. Birg? yasadiqlari bu ne?? ild? Z?rif? ilk d?f? xorultu s?sin? sevindi. Yalniz bundan sonra balisin altindan yayligini g?t?r?b g?zl?rini sildi.
N?vazissiz, yalqiz gec?l?rd?n biri d? ke?ib gedirdi. Uzun v? narahat, soyuq v? boz gec?l?rd?n biri. Aci d?s?nc?l?r yen? sel kimi ?st?n? yagdi: “Ilahi, bu n? m?nasiz ?m?rd?r! Gec?l?r s?h?rin ha?an a?ilacagini, g?nd?zl?r is? gec?nin n? vaxt d?s?c?yini g?zl?y?-g?zl?y? ?t?b ke??n ?m?r. Adi g?nl?ri adi, bayram g?nl?ri is? adid?n d? adi ?m?r. B?s insan n?d?n ?tr? yasayir?”
Z?rif? he? c?r ?z?n? yer tapa bilmirdi. N? q?d?r s?y g?st?rs? d?, ?z?n? gipnoz etm?y? ?alissa da sakitl?s? bilmirdi. Aglamaqdan g?zl?ri sismis, g?z qapaqlari agirlasmisdi. N? q?d?r ?alisdisa da yata bilm?di ki, getm?di. N?hay?t, uzanmaqdan bezdi. Yerind?n qalxib eyvana ?ixdi. S?rin yaz havasi ?z?nd?, sa?larinda g?zdi, b?d?nini ?s?td?. Bu t?masdan xoshallandi, canina bir rahatlaq yayildi. Basinin agnsi da bir q?d?r azalan kimi oldu.
Ne?? vaxt idi ki, Z?rif?nin h?yat ritmi ?z adi ah?ngini itirmisdi. Onun g?nd?lik qaygilari da ?z m?crasini d?yismisdi. Z?rif? n? etdiyini, n? geyindiyini, n? yediyini bilmirdi. Is yoldaslarinin dedikl?rin? g?r? onun h?r?k?tl?ri d?, danisigi da basqalasmisdi. G?rk?mind?n daim etinasizliq, bigan?lik yagirdi. Danisib ucadan g?ld?y? zaman bird?n-bir? g?l?s? dodaqlarinda donub qalirdi. T?rp?nm?z oturub, g?zl?rini bir n?qt?y? zill?m?k ondan ?tr? adi hala ?evrilmisdi. Isd? ondan tez-tez sorusurdular: “S?n? n? olub?” T??cc?bl? sual ver?n? baxir, “y?qin havadandir”, – dey? cavab verirdi. Bu cavabla ?slind? ?z?n? sakitl?sdirm?y? ?alisirdi, sanki ?z?n? t?skinlik verm?k ist?yirdi ki, he? n? olmayib, he? bir hadis? bas verm?yib. Var g?c? il?, b?t?n varligi il? buna ?z?n? inandirmaga s?y g?st?rirdi.
?lb?tt? ki, s?b?bkar hava idi. H?r seyin g?nahi yaz havasinda idi. O, hamini d?yisdirmis, insanlarin ruhunu yerind?n oynatmisdi. ?z? il? t?bi?t? bir oyanis, q?rib? bir qaynarliq, cosqu g?tirmisdi. Haminin qani qaynayirdi. Bahar agaclarin tumurcuqlarindan, quslann civiltisind?n tutmus h?r sey? d?rind?n n?fuz etmisdi. Z?rif?nin d? ?r?yini t?rp?tmisdi. Ill?rd?n b?ri oraya yigilmis, ?st-?st? qalanmis, ?z?n?n d? ?oxdan b?ri x?b?r tutmadigi, daha dogrusu, usaq kimi hamidan gizl?tdiyi, ?n d?rin, ?l?atmaz yerd? qorudugu duygularini, hiss-l?rini oyatmis, onlan dill?ndirmisdi. ?r?yini el? m?hk?m t?rp?tmisdi ki, h?zin kamanin, yaniqli neyin qopardigi s?sl?r kimi ?z?nd?n sonra iz qoymusdu. Z?rif? ?asqinliq i?ind? qalmisdi. ?z? d? bas a?a bilmirdi ki, bu nec? titr?yis, n? c?r t?rp?nisdir. M?nasi n?dir, niy? onu bu q?d?r d?yisdirib, n?d?n ?z?n?n r?ngi avaziyib, niy? g?zl?rind?ki q?m azalmir? Niy? esitdiyi h?r mahnida, h?tta s?n, oynaq musiqid? d? h?zin notlar tapir? Oxudugu h?r seird? q?mli fikirl?r g?r?r? Niy? o, ?oxlari kimi sevincl? yox, q?ml? k?kl?nib? Z?rif? bunlarin he? birinin s?b?bini tapa bilmirdi.
D?yismisdi. Ona el? g?lirdi ki, he? bir paltan ona yarasmir. Bisirdiyi yem?kl?rin he? birinin dadi yoxdur. Danisdiqlari ?h?miyy?tsiz s?z yiginidir.
K?hn? dostlari, tanislari indi ona maraqsiz g?r?n?rd?l?r. Onlann s?hb?tl?rind? he? bir c?lb?dici sey tapa bilmirdi. Isind?n bezmisdi. Is yoldaslari onu t?ng? g?tirmisdil?r. Evd? bogulurdu, divarlar ?st?n? g?lirdi. Baki basdan-basa boz r?ngd?n ibar?t idi. Binalar, k???l?r, masinlar, insanlar bomboz r?ng? b?r?nm?sd?.
Z?rif?ni c?lb ed?n, onu maraqlandiran, ?r?yini a?an he? n? yox idi. Bozluqlar i?ind? ?z? d? r?ngsiz, duygusuz boz bir varliga ?evrilmisdi. ?z?nd?n z?hl?si gedirdi. Qa?maq ist?yirdi ?z?nd?n – h?min boz varliqdan. Ancaq haraya qa?aydi? Bel? bir yer tanimirdi. Haraya qa?sa da t?klik v? k?d?r ondan ?l ??km?y?c?kdi.
Bir yaz gec?si ona h?r sey m?lum oldu. Bir yaz gec?si onun saysiz-hesabsiz suallanna cavab tapildi. Donunu soyunub, gec? k?yn?yini ?ynin? geyin?nd? g?zl?ri g?zg?y? p?r?iml?ndi. G?zg?d?n ona agappaq d?rili, inc? qam?tli, z?rif bir qadin baxirdi. O, he? vaxt qadin g?z?lliyi haqqinda d?s?nm?misdi. ?ilpaq qadin r?sml?rin?, heyk?ll?rin? tamasa ed?nd? n?d?ns? h?mis? utanmisdi. Amma indi onun g?zl?ri qarsisinda g?z?l v? canli bir ?s?r dayanmisdi – o, ?z?n? s?n?tkar g?z? il? baxirdi. Q?rib?dir, ill?r boyu bu g?z?lliyi duymamisdi. H?rd?n r?fiq?l?ri h?s?dl? ona deyirdil?r: “G?z?ls?n”. Lakin bu g?z?lliyin n?d?n ibar?t oldugu bar?d? o, ?sla d?s?nm?misdi. ?r evin? k??d?y? on bes il ?rzind? R?sid Z?rif?nin g?z?l oldugunu birc? d?f? d? olsun dilin? g?tirm?misdi. O, Z?rif?ni sevdiyi qadin kimi he? zaman ?zizl?m?mis, ona hissl?rini duydurmamisdi. O da soyuq v? bigan? ?rin? ?yr?smisdi. ?slind? R?sid soyuq adam deyildi, onun bigan?liyi yalniz Z?rif?y? y?n?lmisdi. Niy?? Axi onun t?q-siri n? idi? N?y? g?r? tale onu bel? agir imtahana ??kmisdi? Cavab tapa bilmirdi.
G?zg?d? ?z?n? d?n?-d?n? tamasa etdi. ?r?yini ?zabverici bir inciklik hissi b?r?d?. Bu hissd? n? is?, q?rib?, t?hqiredici bir sey var idi. Bird?n z?vqs?z, l?zz?tsiz, m?h?bb?tsiz ke??n ill?rin? acigi tutdu. Birg? yasadiqlari ?t?n on bes ild?n ona, dem?k olar ki, el? bir g?z?l xatir?, sirin bir duygu qalmamisdi. Saatlarla fikirl?ss?ydi d? yadina bel? bir sey d?sm?y?c?kdi. Onun h?yati adi, boz g?nl?rd?n ibar?t idi. Onlar bir-birini ?v?z etmis, Z?rif? d? buna ad?t el?misdi. Sanki el? bel? d? olmali idi. G?nd?lik qaygilar, usaqlarin probleml?ri, m?tb?x vurnuxmalari, qonaqlar, qohum-?qraba s?hb?tl?ri qansmis ill?r ?td?kc?, oglanlari b?y?d?kc? bu sakit, f?r?hsiz ?mr?n? ?yr?smisdi. Yaxsi ki, x?st?xananin qaynar h?yati var idi. Buradaki g?rgin is ritmi basqa seyl?r haqqinda d?s?nm?y? vaxt qoymurdu. Lakin isd?n ev? g?l?nd? yen? s?stl?k, bigan?lik onu b?r?y?rd?.
Ay qaranliq gec?ni nec? isiqlandirirsa, bu gec? d? onun ?r?yini el?c? isiqlandirdi. ?vv?lki rahatligini, t?mkinini, ?n baslicasi is? m?tiliyini ?lind?n aldi. ?vv?lki Z?rif?nin yerind? ?z?n? oxsamayan, h?yatini d?yism?y? can atan basqa bir Z?rif? doguldu. Bu d?yisiklik onun ?r?yind? ziddiyy?tli fikirl?r oyatmisdi. “Kas bu gec? olmayaydi. Kas m?n soyunanda otaqda isiq s?nm?s olaydi”, – dey? o, tez-tez ?z?n? danlayirdi.
* * *
S?h?r isd? kabinetini a?ib i??ri gir?nd? masanin ?st?nd? bir d?st? n?rgiz g?rd?. Bu, s?zs?z ki, Aydinin isi idi. “Bu g?n hansi bayramdir?” – dey? fikirl?sdi. N? q?d?r c?hd ets? d?, sualinin cavabini tapa bilm?di. Bird?n yadina d?sd? ki, ad g?n?d?r. ?vv?l onu g?lm?k tutdu, sonra t??cc?bl?ndi: “Nec? olub ki, bel? “tarixi hadis?ni” yadimdan ?ixarmisam?” Dodagina aci g?l?s qondu: “?ox el? lazimdir!” Z?rif? ?ynin? ag xalat geyindi. Sonra skafdan g?ldan ?ixarib su il? doldurdu, n?rgizl?ri onun i?in? yigdi. “Bu g?n 35 yasim tamam olur. Qocaliram”, – dey? k?d?rl? d?s?nd?. El? bu vaxt Aydin i??ri girdi. Sarisin sa?lari s?liq?siz halda alnina dagilmis Aydinin yasil g?zl?ri alisib-yanirdi.
– Salam, Z?rif.
“Z?rif’ s?z?n? o, ?z?n?m?xsus t?rzd? el? mehribanliqla, el? m?hr?man? dedi ki, Z?rif?nin dodagi qa?di:
– Salam, Aydin.
– Ad g?n?n? t?brik edir?m.
– ?i??kl?r? g?r? ?ox sag ol. B?s s?n dedi-qodudan qorxmursan?
– Kim n? bil?c?k? Sonrasi da he? kim inanmaz ki, m?nim kimi ciddi bir adam kim?s? g?l bagislaya bil?r. – Aydin m?z?li halda cavab verdi. Z?rif? ugunub getdi. Onun gec?ki b?dbin ?hval-ruhiyy?sind?n ?s?r-?lam?t qalmadi. Xos bir ovqat onu bird?n-bir? d?yisdirdi.
– Bu g?n ad g?n?m oldugu ?z?m?n d? yadimdan ?ixmisdi. B?s s?n bunu yadinda nec? saxlamisan? – G?ya ki, t??cc?bl? m?sahibind?n sorusdu. Cavabini ?zb?r bildiyin? baxmayaraq. Aydinin etirafini yenid?n esitm?k ???n diqq?t k?sildi.
– M?nim yadimdan n? ?ixib ki? – Aydin bunu yavasca dedi. Sonra is? ke?ib mizin arxasinda oturdu: – M?nim yaxsi yaddasim var. Z?rif. ?z? d? s?n? aid olan n? varsa, hamisini beynim? h?kk el?mis?m. Ist?s?m bel? onlan oradan ?ixara bilm?r?m.
– Bel? de…
– ?z? d? bunlari s?n m?nd?n d? yaxsi bilirs?n.
Z?rif? cavab verm?di. Baxislarini ondan yayindirmaga ?alisdi. Amma Aydin onun baxislarini tutdu:
– Niy? dinmirs?n?
– D?yism?mis?n, Aydin. Adamlar var ki, yasa dolduqca basqalasirlar, xasiyy?tl?ri d?yisir, amma s?n nec? idins?, el?c? d? qalmisan, – Z?rif? s?hb?tin ciddi m?zmun almasini ist?m?di, h?mis?ki kimi s?zl?rin? zarafat donu geydirm?y? ?alisdi.
– S?hv edirs?n, m?n ?ox d?yismis?m. Birc? s?n? olan m?nasib?tim d?yism?yib. Bunun da s?b?bi s?ns?n. H?mis?ki kimi g?z?ls?n. Z?rif. G?nd?n-g?n? daha da g?z?ll?sirs?n. Ill?r s?nd?n yan ?t?r. Onlar s?n? qiymaq ist?mirl?r. Vaxt ?td?kc? s?n? daha ?ox baglaniram. S?n olmasan, yasaya bilm?r?m.
O, bunlan birn?f?s? dedi. Z?ri f?nin t??cc?b qarisiq diqq?tl? onu dinl?diyini g?r?nd? c?r?tl?nib s?z?n? davam etdi:
– Bilirs?n bazar g?nl?rind?n nec? acigim g?lir? B?t?n g?n? bazar ert?sini s?brsizlikl? g?zl?yir?m. El? hey s?ni d?s?n?r?m. Fikirl?sir?m ki, s?h?r a?ilacaq, s?n indic? qapini a?ib i??ri gir?c?ks?n, ordan-burdan s?hb?t ed?c?ks?n. M?n is? sakitc? s?n? qulaq asacagam, el?c? heyranliqla s?sind?ki musiqini dinl?y?c?y?m. S?n h?rd?n inciyib dey?c?ks?n: “Fikrin hardadir, axi s?z danisiram”. M?n is? “Danis, qulaq asiram”, – dey?c?y?m. “Xeyr, daha danisan deyil?m”, – deyib aciqla otaqdan ?ixacaqsan, s?ninl? iki-?? k?lm? artiq danisa bilm?diyim ???n ?z?m? acigim tutacaq. Bilirs?nmi, Z?rif, s?ni hamiya, h?tta x?st?l?rin? d? qisqaniram. H?rd?n onlardan birinin yerind? olmagi el? arzulayiram…
Aydin bunlan birn?f?s?, s?z?n?n k?sil?c?yind?n qorxa- qorxa dedi. El? bil Z?ri f?nin ona qulaq asmayacagindan, dedikl?rini ciddi q?bul etm?y?c?yind?n ehtiyat edirdi.
Z?rif? onun x?trin? d?ym?m?k ???n n?zak?tl? dedi:
– Danisma, Aydin, biz? bel? s?zl?r danismaq yarasmaz. N? usagiq, n? d? cavan. Ikimiz d? ail?li, yasli adamlariq. Hissl?rl? oynayan vaxtimiz deyil.
Ancaq Aydin onu esitmirdi. O, ?z al?mind? idi.
– R?sid xosb?xt adamdir. S?nin kimi qadinla ?m?r s?rm?k dogrudan da xosb?xtlikdir. M?n ona h?mis? h?s?d aparmisam.
Z?rif? Aydinin sarisin qivrim sa?larina, d?md?z burnuna, yasila ?alan iri g?zl?rin? diqq?tl? baxir, d?s?n?rd? ki, bu adam ona nec? d? dogmadir, b?t?n dogmalarindan, ?zizl?rind?n daha yaxindir. Onun t?lat?ml? ?r?yind?n, orada firtina qoparan hissl?rind?n, cosub-dasan duygularindan Aydin q?d?r he? k?s x?b?rdar ola bilm?z. Yadina t?l?b?lik ill?ri d?sd?. Ondan bir ne?? kurs yuxari oxuyan Aydinin m?h?bb?tind?n fak?lt?d? haminin, el? Z?rif?nin ?z?n?n d? x?b?ri olsa da, o, c?sar?t tapib bu bar?d? Z?rif?y? birc? k?lm? d? dem?misdi. Onu h?r yerd? addimbaaddim izl?y?n Aydinin yaxinlasib ona s?z dem?y?, ?r?yini a?maga iqtidari ?atmadi. Z?rif? nisanlanandan sonra bir daha onu g?rm?di. Institutu bitir?n Z?rif? bes il he? yerd? isl?m?di. ?vv?l m?nasib is tapa bilm?di, sonra is? ail?y?, usaqlara basi qarisdi.
O, yalniz bes ild?n sonra, usaqlarini bag?aya qoyub, ?r?kd?n sevdiyi h?kimlik pes?sin? qovusmaq ???n s?yl?r? basladi. N?hay?t, axtarislari n?tic? verdi. Z?rif? he? ?z?n?n d? g?zl?m?diyi halda s?h?r m?rk?zi klinikasina terapevt v?zif?sin? is? d?z?ldi.
Uzun ill?rd?n b?ri h?sr?tind? oldugu ilk is g?n?, s?n dem?, ona s?rprizini hazirlayibmis. Bas h?kim ona isl?y?c?yi s?b?ni g?st?r?nd?n sonra s?b? m?dirini t?qdim edib:
– Tanis ol, bu Aydin ?m?rovdur, – dey?nd? Z?rif? heyr?tind?n yerind?c? donub qaldi. Aydin is? ?z?n? itirib ?lind?ki fincani yer? saldi, fincan qiriq-qiriq oldu. Onlarin lal-dinm?z dayanib bir-birl?rini s?zd?y?n? g?r?n bas h?kim q?rib? t?rzd? sorusdu:
– Siz tanissiniz?
Aydin tez ?z?n? ?l? alib sevincl?:
– Biz t?l?b? yoldasiyiq, – dedi.
Bas h?kim Z?rif?y? isind? ugurlar arzulayib ged?nd?n sonra Aydin bir xeyli vaxt danismaga s?z tapmadi. N?hay?t, aralarindaki buzlu s?kutu ?ritm?k ist?di. Amma dem?k ist?dikl?rinin ?v?zin? dilind?n tamam ayn s?zl?r ?ixdi:
– M?n s?ni unutmamisam, Z?rif.
Bu s?zl? o, ?r?yind?kil?rin hamisini a?ib dedi. Bunu g?zl?m?y?n Z?rif, ?z?n? itirib n? dey?c?yini bilm?di. N?hay?t, dill?ndi:
– M?n ?rd?y?m, Aydin, iki oglum var.
– Bilir?m.
– S?n nec?, evl?nmis?nmi?
– Bir oglum, bir qizim var.
– ?ox sadam.
Aydin ona uzun, n?f?zedici n?z?rl?rl? baxdi. El? baxdi ki, Z?rif?nin b?d?nind?n ?s?tm? ke?di. Sonra Aydin k?d?rl? sorusdu:
– Xosb?xts?nmi, Z?rif?
Bel? sual g?zl?m?y?n Z?rif? ?z?n? itirdi:
– H?, xosb?xt?m.
– Yanilmirsan ki? – Sualin qoyulusu Z?rif?nin xosuna g?lm?di:
– S?n m?nim xosb?xtliyimi ist?mirs?n? – dey? suala sualla cavab verdi.
– ?lb?tt? ist?yir?m. – Aydin bu s?zl?ri k?n?ls?z dedi. S?sinin ah?ngind?ki qeyri-s?mimiliyi ?z? d?, Z?rif? d? basa d?sd?.
T?l?b?lik ill?rind? birc? d?f? d? olsun k?lm? k?sm?mis iki k?hn? tanis o g?n xeyli s?hb?tl?sdi. Sonra Aydin t?z? h?kimi s?b?nin kollektivin? t?qdim etdi. O g?nd?n onlarin b?y?k dostlugunun t?m?li qoyuldu.
Aydin h?ssas, qaygikes v? ?z?giil?r adam idi. Savadli oldugu q?d?r d? sad? idi, bu c?h?ti ona x?st?xana kollektivi arasinda b?y?k h?rm?t qazandirmisdi. Ail?sin?, usaqlarina qarsi diqq?tcil oldugunu Z?rif? ilk g?nd?n hiss etmisdi. Z?rif?ye m?nasib?ti is? he? n? il? m?qayis? oluna bilm?zdi. Onun ?n ki?ik arzusunu, ?n b?y?k xahisini bel? el? sevincl? yer? yetirirdi ki, el? bil h?yatinin m?nasi bunlari yerin? yetirm?kd?n ibar?t idi. Onun ???n bayramlar ona g?r? ?h?miyy?tli idi ki, h?min bayramlarda o, Z?rif?ni t?brik ed?c?kdi, is? hamidan tez g?lib aldigi ?i??k d?st?sini x?lv?tc? Z?rif?nin stolunun ?st?n? qoyacaqdi. Aydinin t?s?vv?r?nd? d?nyada Z?rif?d?n g?z?l, ondan agilli, ondan sevimli ikinci qadin yox idi. Z?rif? il? bagli h?r xirda seyin, h?r ?h?miyy?tsiz hadis?nin Aydin ???n b?y?k ?h?miyy?ti var idi.
Birg? yasadiqlari ill?r ?rzind? R?sidd?n he? vaxt diqq?t v? qaygi g?rm?y?n Z?rif? b?z?n ?z?n?n dil? g?tirm?y? bel? qorxdugu fikirl?rini Aydinin nec? asanliqla dil? g?tirdiyini g?r?nd? heyr?t? g?lirdi. Onun qeyri-adi h?ssasligi qarsisinda mat qalirdi. ??tin anlarda, g?zl?nilm?z m?qamlarda Aydin el? t?s?lli ver? bilirdi!
Onlar ?zl?ri d? bilm?d?n bir-birin? ?yr?smisdil?r. Bu, el?-bel?, ?t?ri bagliliq deyildi. H?r ikisini birl?sdir?n baglar m?hk?m v? davamli idi. Aydin Z?rif?ni qul s?daq?ti il?, q?rib? bir inadla, h?tta ?ilginliqla sevirdi. Z?rif? ???n is? o, ?r?k dostuna, q?lb sirdasina ?evrilmisdi.
Bird?n ?t?n gec?d?ki kimi sonsuz k?d?r yenid?n Z?rif?ni b?r?d?. H?min b?dbin ?hval-ruhiyy? yenid?n varligina sarildi. El? bil havasi ?atismadi, n?f?si daraldi, oturdugu yerd?n qalxib narahatliqla otaqda g?zism?y? basladi. Yenid?n masanin arxasina ke?ib basini ?ll?ri arasina aldi. Onun bu hali Ay-dinin n?z?rind?n yayinmadi.
– S?n? n? olub, Z?rif? – d?y? narahatliqla sorusdu.
– M?n? n? olub? – Z?rif? t??cc?bl? sorusdu. El? sorusdu ki, sanki suali ?z?n? verirdi. Bir an d?s?n?b, k?d?rl?:
– Yaz g?lib. Aydin, – dedi. El? dedi ki, sanki yaz girm?m?li idi, onun g?lisi il? n? is? xosag?lm?z bir sey bas vermisdi.
– Yaz g?lib? – Aydin q?rib? n?z?rl?rl? onu s?zd?. Sonra is? g?l?ms?di. – Bu ki, ?ladir!
– Baxir kimd?n ?tr?. – Z?rif? m?nali t?rzd? ona baxdi, daha he? n? dem?yib ?ynind?ki ag xalati soyunub asilqandan asdi. Sonra is? ev? getm?k ???n yir-yigis etm?y? basladi. Aydin dinm?zc? oturub baxislari il? onu m?sayi?t edirdi. N?hay?t, Z?rif? qapidan ?ixanda onun arxasinca s?z atdi:
– Yazdan xosun g?lmir, amma ?z?n yaz havasi kimi tez- tez d?yisirs?n.
Qapi ?rt?ld?. Z?rif? ona cavab verm?di.
* * *
Bu d?f? o, ad?ti ?zr? ev? yox, yaxin r?fiq?si S?bin?gil? yollandi. Usaqlan bag?adan g?t?rm?y? h?l? iki saat vaxti var idi.
– Z?rif? xala g?lib! Z?rif? xala g?lib! – S?bin?nin qizi G?lnar sevincl? ?z?n? onun ?st?n? atdi.
D?hlizd?ki s?s-k?y? esidib m?tb?xd?n ?ixan S?bin? r?fiq?sinin g?lisind?n m?mnun oldu. Amma bir azdan Z?rif?nin p?jm?rd? halindan, p?risan g?rk?mind?n narahat olub tez G?lnari ?z otagina ?t?rd?.
– Dayan, usagin g?linciyi qaldi, – dey? Z?rif? aldigi h?diyy?ni G?lnara verdi, usagin ?z?nd?n ?p?b qonaq otagina ke?di. S?bin? sorusdu:
– S?n? n? olub? Olmaya R?sidl? dalasmisan?
Z?rif? basini buladi.
– B?s onda n? olub? D?z?n? de.
Bir him? b?nd olan Z?rif? r?fiq?sinin s?mimi narahatligindan k?vr?ldi. Divanin d?s?kc?sin? ?z?n? sixib h?nk?rd?. S?bin? ?z?n? itirib n? ed?c?yini bilmirdi. Nigaranliq qansmis h?y?canla, s?birsizlikl? Z?rif?nin ha?an toxtayacagini g?zl?m?kd?n basqa ?ar?si qalmadi. O, Z?rif?nin sa?larini sigalla-yir, onu sakitl?sdirm?y? ?alisirdi. N?hay?t, Z?rif? sakitl?sib divanda oturdu.
– Tez ol, danis, – dey? S?bin? ?mr etdi.
– Bils?n nec? b?db?xt?m!
– N?? N? dedin? – S?bin? heyr?tl? ona baxir, esitdikl?rin? inana bilmirdi. – S?n n? danisirsan?
– R?sid m?ni sevmir, S?bin?. – Bu s?zl?ri o, x?cal?t ??k?- ??k?, utana-utana dilind?n ?ixardi.
– Bunu s?n? kim dedi? H?r deyil?n s?z? inanmaq acizl?rin isidir.
– S?bin?, m?n bilm?diyim seyi danismaram, dedikl?rim h?qiq?tdir. R?sid Asya adli bir qadinla yasayir.
S?bin? esitdiyi x?b?rd?n el? sarsildi ki, dem?y? s?z tapa bilm?di. Sonra is? inamsizliqla:
– Ola bilm?z! – dey? qisqirdi. Amma Z?rif?nin ?z?n?n ifad?sini g?r?b q?h?rl?ndi:
– Bunu ha?an bilmis?n?
?? ildir.
