скачать книгу бесплатно
Ag q?m
S?daq?t K?rimova
Taninmis yazi?i, sair v? jurnalist S?daq?t K?rimovanin imzasi h?m Az?rbaycan, h?m d? Dagistan oxucularina yaxsi tanisdir. ?s?rl?rini Az?rbaycan v? l?zgi dill?rind? q?l?m? alan m??llifin indiy? kimi bir sira n?zm v? n?sr kitablari isiq ?z? g?r?b. “Ag q?m” onun sayca 17-ci kitabidir. Buraya m??llif t?r?find?n yenid?n isl?nmis 6 povest v? 2 roman daxil edilib. Orijinal m?vzu se?imi, maraqli dramatik s?jetl?ri, yaddaqalan obrazlari il? oxucu q?lbin? yol tapan bu ?s?rl?r s?lis v? r?van dili, ?z?n?m?xsus t?hkiy?si il? se?ilir.
S?daq?t K?rimova
Ag q?m
Ag q?m
K?skin tormoz v? gaba kisi s?si esid?nd? yuxudan ayilan kimi oldu.
– Korsan n?dir?
?trafina yigismis adanilan v? “Moskvi?”d?n ?ixib q?z?b dolu baxislarla onu s?z?n yasli kisini yalniz indi g?rd?. Q?bah?tini anlayib utandigindan dem?y? s?z tapmadi, qulaqlarinin dibin? kimi qizardi.
– Yaziq fikirli imis… – Kims? bu s?zl?ri caniyananliqla dedi.
– G?z?n g?rm?r? – S?r?c? he? c?r sakitl?s? bilmirdi. Amma Talih? daha he? n? esitm?di. Ag duman onu basdan-ayaga kimi b?r?y?b hara is? apardi.
Ayilanda x?st?xanada idi. H?min yasli s?r?c? yanindaki stulda oturub n?z?rl?rini ona zill?misdi. Talih?y? el? g?ldi ki, kims? basinin ?st?nd? dayanib k?t bir al?tl? onun beynini d?y?cl?yir. Agri onu halsiz etmisdi. O, n? bas verdiyini ?yr?nm?k ???n sorusdu:
– M?n? n? olub?
– Xosb?xtlikd?n yaxsi qurtarmisiniz. – G?nc, yarasiqli h?kim qiz ona yaxinlasdi. – Y?ng?l beyin silk?l?nm?sini n?z?r? almasaq, h?r sey qaydasindadir. Bir h?ft?y? kimi o da ke?ib ged?r.
H?kim s?r?c?y? n? is? isar? edib otaqdan ?ixdi. Him-cimi Talih? hiss etdi v? bu, onun qanini qaraltdi. Bu d?f? s?r?c? m?layim s?sl? dill?ndi:
– Baci, m?n qa?qinam, bir ??t?n k?lf?tim var, bir il issiz qalandan sonra t?z?likc? is? d?z?lmisdim. M?ni is? saldin… H?r n? is?, olan oldu, ke??n ke?di. M?ni balalarinin basina ?evir.
Talih? he? n? basa d?sm?yib sorusdu:
– M?nd?n n? ist?yirsiniz? N? etm?liy?m?
– Indi m?st?ntiq g?l?c?k, s?nd?n ifad? alacaq. Ona dey?rs?n ki, ke?idd?n qirmizi isiqda ke?mis?n, yaxsimi?
– Yaxsi.
Bu enlisif?t, k?nt?y adam n?d?ns? onun ?s?bl?rin? t?sir edirdi. Indi o, Talih?y? n? des?ydi, ed?rdi, t?ki ?l ??ksin, t?ki onu danisdirmasin. S?z dem?k, etiraz etm?k, m?bahis? a?maq iqtidarinda deyildi. Beyni dumanli, fikirl?ri qarisiq idi.
– M?mk?ns? indi m?ni sakit buraxin, yorulmusam. – Bu s?zl?ri g?cl? esidil?c?k s?sl?, az qala yalvarisla dedi.
S?r?c? otaqdan ?ixanda sag t?r?fd?ki ?arpayida uzanmis yasli qadin mehriban s?sl? dedi:
– Eh, ay bala, b?xtin olsaydi, s?ni milyon?u masini vurardi, bala-bala kasib?iligini ed?rdin…
Sonra Talih?nin solgun b?nizin? baxib t??ss?fl? davam etdi:
– Indi s?ni o q?d?r sorgu-suala tutacaqlar ki, agrilarin g?z?n? g?rs?nm?y?c?k, canin bogazina yigilacaq.
– N?d?n bilirsiniz ki?
– M?ni d? s?nin kimi masin vurub. Bir aydir ki, g?lib-ged?nl?rin ?lind? ?sir-yesir olmusam.
Talih? ??km?l?rini ha?an ayagina ke?irdiyini, penc?yini geyinib otaqdan nec? ?ixdigini, x?st?xananin uzun d?lizind?n ke?ib pill?k?nl?ri nec? d?sd?y?n? bilm?di. Basindaki d?hs?tli agri indi onu maraqlandirmirdi. Talehin, qizlarinin narahat olacaqlarini, fikir ??k?c?kl?rini d?s?n?nd? q?rarsiz olurdu. H?m d? yaman yorulmusdu. Ist?diyi yalniz sakitlik idi. Bilirdi ki, basini balisa qoyan kimi yuxuya ged?c?k. Indi o, he? n?yi yatmaq q?d?r arzulamirdi. Amma h?yatinda ilk d?f? idi ki, dogma evi onu ??kmirdi. Ayaqlari Talih?ni hara is? basqa yer? aparirdi. Bu yerin s?mti, istiqam?ti ayri idi.
Bes saatdan artiq idi ki, evd?n ?ixmisdi. Hara, niy? getdiyinin f?rqin? varmirdi, elec? yol ?l??r, k???l?ri dolasirdi.
El? hey gedir, gedirdi. Oturacaga rast g?l?nd? bir hovur dincini alir, amma 5-10 d?qiq?d?n artiq oturmaga h?vs?l?si ?atmir, yenid?n q?rarsiz halda yoluna davam edirdi. ?z? d? tez-tez, t?l?s?-t?l?s? gedirdi. El? bil haradasa, kims? onu g?zl?yirdi. Eyni k???l?rd?n, eyni s?kil?rd?n kim bilir, ne??nci d?f? ke?irdi. El? k?m?ksiz idi ki, ?z?n? yazigi g?ldi. “Y?qin ayrani dagilmis qariya oxsayiram,”– dey? fikirl?sdi. Bir t?r?fd?n q?mli fikirl?r, o biri t?r?fd?ns? acliq onu haldan salmisdi. Amma cibind?ki pula metroya minm?k ???n birc? jeton almaq m?mk?n idi. ?r?yind? “Adami adam el?y?n paradir, parasiz adamin ?z? qaradir,” – deyib ac-aci g?ld?.
* * *
Son vaxtlar h?yat onun ???n isg?nc?y? ?evrilmisdi. K?nl?n? sad ed?n, q?lbini sevindir?n, ?r?yini xos hissl?rl? dolduran he? n? tapa bilmirdi. Sevinc, f?r?h ondan gen d?sm?sd?. H?rd?n ona el? g?lirdi ki, bu duygularla yerli-dibli tanisligi olmayib. H? ets? d?, ?z?n? n? il? m?sgul ets? d?, basini n? il? qarisdirsa da xeyri yox idi, varligina ??km?s aci k?d?r onu t?rk etmirdi. O, he? k?sl? g?r?sm?k ist?mirdi. Xasiyy?ti d? d?yismisdi, tez-tez he? n?d?n ?z?nden ?ixirdi, qizlari, ?ri il? ?vv?lki kimi mehriban davrana bilmirdi. H?r seyd?n inciyirdi, az qala h?r s?z, h?r h?r?k?t x?trin? d?yir, onu h?vs?l?d?n ?ixarirdi.
Saatlarla yataq otagina ??kilib d?rin d?s?nc?l?r? dalmaq onda ad?t hali almisdi. Q?fild?n baslarinin ?st?n? almis s?fal?tin (H?, s?fal?tin! Onu daha n? c?r adlandirmaq olardi?) g?tirdiyi agri-acilan saf-??r?k edir, bu v?ziyy?t? niy? d?sd?kl?rini ?z? ???n aydinlasdirmaga c?hd edir, ?ixis yolu axtanrdi. Bel?c?, fikirl?r labirintind? dolasib qalirdi. B?t?n bu faydasiz c?hdl?rd?n sonra “Ay zamana, zamana, oxun qoydun kamana,”– deyib yenid?n b?dbinl?sir, g?zl?rind?n yas sel kimi axirdi. Xeyli aglayandan sonra ?li ist?r-ist?m?z q?l?m? uzanirdi. Yazir, yazirdi.
Onun q?hr?mani ?z?n?n prototipi idi. Talih? ???n bu ?s?ri yazmaq ??tin deyildi. Hiss v? duygularini, q?mli d?s?nc?l?rini, d?sd?y? burulganlari, ke?irdiyi ?zab v? isg?nc?l?ri, rastlasdigi eyb?c?rlikl?ri sad?c? v?r?q? k???r?rd?. Yalniz bundan sonra nisb?t?n sakitl?sir, ?z?n? g?lirdi. Yazmaq, i?ini g?yn?d?n, onu yandirib-yaxan, q?rarsiz ed?n duygulari bosaltmaq onun ???n yegan? t?s?lli idi. Q?rib? burasi idi ki, bundan sonra dogrudan da ?z?n? g?lirdi. K?kr?yib-cosub ?z m?crasindan ?ixan ?ay yenid?n yatagina qayidanda nec? sakitl?sirs?, ?z adi axan il? nec? axirsa, Talih? d? eynil? o c?r olurdu. Yazmaq, q?lbind?ki firtinalari q?l?ml? i?ind?n dartib ?ixartmaq ona bir q?d?r rahatliq g?tirirdi.
Harda g?ldi yazirdi. Qizlarinin k?hn? d?ft?rlrinin yarim?iq s?hif?l?rind?, t?qvim v?r?ql?rinin arxasinda, q?zetl?rin ag hasiy?l?rind?. Bir s?zl?, ?lin? n? ke?s?, onu qaralalyirdi. Bunu ona g?r? edirdi ki, daha evd? yazmaga t?miz v?r?q qalmamisdi. ?vv?ll?r ag kagizlari isd?n g?tir?rdi. Amma son bir ild? redaksiyanin kagiz ehtiyati t?k?nmisdi, is?il?r bir ?z? yazilmis v?r?ql?rd?n istifad? etm?k m?cburiyy?tind? qalmisdilar. Artiq b?t?n kollektiv q?na?t? ?yr?smisdi. Talih? is? ikiqat, ??qat q?na?tcil olmusdu. Ad?t?n iri x?tl?, t?l?sik, s?liq?siz yazmaga ad?t ed?n, bir yazinin ?z?n? iki-?? d?f? k???rm?y?, ko??r?-k???r? redakt? etm?y? ?yr?smis Talih? indi xirda h?rfl?rl?, d?s?n?d?s?n?, s?hvsiz yazmaga ?alisirdi ki, israf?iliga yol verm?sin. Amma daha q?na?td?n d? ke?misdi, evd?ki kagizlari t?k?nmisdi.
Talih? ???n ?n d?hs?tlisi q?l?ml?rinin qurtardigi g?n idi. O g?n o, h?y?canindan n? ed?c?yini bilmirdi. Beynind?kil?ri kagiza k???rm?k lazim idi, amma q?l?m yox idi.
Karandasla yazanda hirsl?nirdi, fikirl?ri dagilirdi, m?tl?q q?l?m almali idi. Qizlarla Taleh h?l? g?lm?misdil?r. H?m d? onlarin q?l?ml?rin? qiymirdi. Bir oturuma 10-15 v?r?q qaraltmaga ad?t etmisdi, ona q?l?m ?atdirmaq ??tin idi. Ona g?r? d? 10-20 q?l?m bird?n alardi. Dostlari, tanislari ?ox vaxt bayramlarda, ad g?nl?rind? ona q?l?m bagislayardilar. Bilirdil?r ki, bu h?diyy? Talih?nin ?r?yinc? olacaq. Taleh d? hara gets?, m?tl?q onun ???n yaxsi bir q?l?m alib g?tir?rdi. Ona g?r? d? he? zaman q?l?md?n korluq ??km?zdi. Birinci d?f? idi ki, evd?ki q?l?m ehtiyati qurtarmisdi.
Otaqda xeyli var-g?l ed?nd?n sonra n? fikirl?sdis?, geyinib evd?n ?ixdi. Son d?f? Taleh onun ???n bes q?l?m almisdi, h?r?sin? 200 manat vermisdi. Indi fikirl?sirdi ki, cibind?ki son min manati verib bes q?l?m alacaq, bu da onu xeyli vaxt g?r?c?k. Ancaq hansi k?sk? yaxinlasdisa, orada 350 manatdan ucuz q?l?m g?rm?di.
Bir saat ?trafda dolasandan sonra ?rinin ona nisan verdiyi yer? yollandi. “G?nclik” metrosunun girisind? alver ed?n min c?r xirdavat?ilardan q?l?m soraqlamaga basladi. H?mis? “q?l?m alin, besi min manata” deyib z?hl? t?k?n usaqlar bu g?n g?z? d?ymirdil?r. D?zg?l?rin ?st?n? qoyulmus q?l?ml?rin qiym?ti is? b?rab?r s?kild? qalxmisdi. ?lacsiz qalib 350 manata q?l?m almaq ist?yirdi ki, ?lind? q?l?m pastasi tutmus bir qocanin onun yanindan ?td?y?n? g?r?b sevindi: biri y?z manata idi. Talih? onlarin yazib-yazmadigini yoxladi.
– Ay bala, el? bil qizil alirsan, – qoca deyindi.
Talih? bu s?zl?rd?n yaman utandi. ?r?yind? “Alacagin qarga, verec?yin qirgi” , – dey? fikirl?sdi. Esid?n olub-olmadigini yoxlamaq ???n yan-y?r?sin? boylandi, p?rtd?y?n? gizl?tm?k ???n dedi:
– ?mi, x?trin? d?ym?sin, bir d?f? burdan aldigim pastalarin i?in? r?ngli su doldurulmusdu, ona g?r? d? m?cburam yoxlayam.
– M?n namaz qilan adamam, bala, el? insafsiz is tutmaram.– Qocanin s?zl?ri el? inandirici idi ki, Talih? daha he? n? dem?yib on pasta alib geri qayitdi. ?r?yind? m?mnunluq hiss etdi. “Bir xeyli vaxt q?l?m? ehtiyacim olmayacaq”. Bu, k?d?rli sevinc idi.
Bel? bir sevincli ani axsam ikinci d?f? yasadi. Zirz?mid?ki r?fin k?nc?nd?n bir topa plakat tapanda el? bil d?nyani ona verdil?r. Talehin ?zv oldugu partiyanin s?drinin agappaq, keyfiyy?tli kagizda ?ap olunmus portreti parlament se?kil?rind?n yadigar idi. Pullu, imkanli s?dr o q?d?r plakat ?ap etdirmisdi ki, onlarin hamisini yapisdirmaga Talehin n? h?v?si, n? g?c?, n? d? vaxti olmusdu, ona g?r? d? b?y?k bir topani g?tirib evd? qoymusdu. Bir xeyli ke??nd?n sonra is? evd? yer tutduguna g?r? onlan zirz?miy? d?s?rtm?sd?.
Talih? plakatlari diqq?tl? n?z?rd?n ke?irdi: birind?n 6 v?r?q ?ixirdi. Onlari ev? g?tirib s?liq? il? k?sm?y? basladi, skafda yerl?sdir?nd?n sonra rahat n?f?s aldi.Son vaxtlar he? bel? sevinm?misdi. Bu sevinc? d? aci dad qarismisdi.
* * *
Artiq alti ay idi ki, Talih? issiz idi. ?mr? boyu d?vl?t idar?sind? ?alismis, s?h?r saat 9-dan axsam saat 5-? kimi is yerind? olmaga ad?t etmis bir adam ???n bird?n-bir? bel? uzun m?dd?td? evd? qalmaq o q?d?r d? asan m?s?l? deyildi. Ne?? ill?r fasil?siz ?alisdigi q?zet maddi ??tinlikl?r ?z?nd?n baglanmisdi. Bakinin issizl?r ordusuna onlarin 40 n?f?rlik kollektivi d? qarismisdi.
Talih? uzun ill?r idi ki, q?zetd? ?d?bi is?i isl?yirdi. G?nclik ?agindan buraya el? baglanmisdi ki, basqa is yerini
aglina bel? g?tir? bilmirdi. Q?zet isini sevir, ondan z?vq alirdi.Talih? yaxsi jurnalist idi, imzasi taninirdi. Onun h?r m?qal?si hadis?y? d?n?r, ?ks-s?da dogururdu. Bundan basqa onlarca kitabini da burada ?alisa-?alisa yazmis, ?ap etdirmisdi. Redaksiya onun ???n bir n?v yaradiciliq laboratoriyasi idi. Saatlarla ?z is stolu arxasinda sakitc? oturub yazilarini yazmaga, q?hr?manlarinin talel?ri il? yasamaga, onlarin al?mind? olmaga ad?t etmisdi. Ona g?r? d? indi q?zetin baglanmasi ona d?hs?tli faci? kimi g?r?n?rd?.
?slind? son bir ild? kollektivin b?t?n ?zvl?ri kimi o da redaksiyanin f?aliyy?tsiz qalacagi g?n?n uzaqda olmadigi fikri il? yasamisdi. ?oxdan he? k?s ?m?k haqqi almirdi. Vaxtil? y?z min? yaxin oxucu olan g?nd?lik q?zet indi h?ft?d?, on g?nd? bir d?f? ?ap olunurdu. Borcu x?rcini ?d?mirdi. Amma buna baxmayaraq, hami, h?r g?n is? ?ixirdi. H?r k?sin ?r?yind? bir ?mid qigilcimi k?z?rm?kd? davam edirdi ki, bu ?zabli g?nl?r bit?c?k, redaksiyanin d?hlizin?, is otaqlarina ??km?s darixdirici, ?zabli s?kutun, n?hay?t, sonu ?atacaq, ?vv?lki gur, cosqun redaksiya h?yati yenid?n baslanacaq. Amma g?nl?r uzanir, h?ft?l?r aylara ?evrilir, h?min g?n g?lib ?ixmirdi ki, ?ixmirdi.
Bir g?n redaktor kollektivi yigdi v? hamiya elan etdi ki, daha q?zet ?ixmayacaq, maliyy? imkanlan t?k?nib. Bu s?zl?ri o, q?h?rl? dedi…
Talih?nin h?yatinda bundan agir g?n olmamisdi. Bu, onun v? is yoldaslarinin ?midl?rinin alt-?st oldugu g?n idi. O g?n onun arzulari ?ilik-?ilik olmusdu. O g?n Talih? ill?rd?n b?ri ?zizl?y?-?zizl?y? bec?rdiyi agaclari tufanin qoparib atdigi qoca, z?if, k?m?ksiz bagbana b?nz?yirdi.
?st?nd?n aylar ke?m?sin? baxmayaraq, o, h?l? d? h?min g?n?n t?siri altinda idi. H?l? d? o g?n?n agrisini,?zabini yasayirdi. Amma ilk g?nl?r ?r?yinin hansisa g?s?sind? q?rib? bir arxayinliq hissi d? var idi ki, issiz qalmayacaq. K?hn? q?zetl?rin ?mr?n?n bitdiyi, onlarin yerind? y?zl?rc? yenisinin yarandigi, pes?kar, s?rist?li jurnalistl?rin arxa, pes? t?hsili olmayan, ancaq zir?kliyi, m?vzulara q?rib?, qeyri-adi yanasma ?sullari il? se?il?n g?nc m?xbirl?rin ?n plana ke?diyi bir vaxtda onun kimi analitikl?r d? kara g?lm?li idi. Bunlari fikirl?s?n Talih? b?xtini sinamagi q?rara aldi. Bir h?ft? ?rzind? tanidigi q?zet redaksiyalarinin hamisina bas ??kdi. H?r yerd? onu b?y?k h?rm?tl? qarsilayir, yazilarindan m?mnuniyy?tl? s?z salir, pes?karligini x?susi qeyd edir, sonra is? “sizin kimi jurnalistl?r? b?y?k ehtiyacimiz var, amma heyf ki, bos yerimiz yoxdur'’, deyib yola salirdilar.
H?r n?vb?ti redaksiyani t?rk ed?nd? ?z?n? t?hqir olunmus hiss edirdi. Q?rurunun al?almasina g?r? ?z?n? acigi tuturdu. Amma dolanmaq ???n is tapmaq lazim idi. N?hay?t, q?zetl?rd?n ?li ?z?l?n Talih? s?h?rd?ki xarici sirk?t v? firmalara ?z tutdu. Az?rbaycan, rus v? ingilis dill?rini m?k?mm?l bildiyini, t?rc?m?l?rl? m?sgul oldugunu qeyd ed?r?k, 30-dan ?ox ?nvanda oldu, amma bu t?s?bb?s? d? ugursuzluqla n?tic?l?ndi. H?r yerd? g?nc qadinlari is? g?t?r?rd?l?r. Bunu ona a?iq-aydin bildirirdil?r.
Talih? h?r g?n s?h?r tezd?n evd?n ?ixir, g?nortadan ke??nd? yorulub ?ld?n d?sm?s halda ev? qayidirdi. Arvadinin ?s?bilik ke?irdiyini, h?y?can i?ind? oldugunu g?r?n Taleh ?z?n?m?xsus sakitlikl? ona t?skinlik verirdi. Ilk baxisda t?mkinli g?r?n?n Taleh? issiz qalmagin ?zabi yaxsi tanis idi. ?mr?n? elm? h?sr ed?n, ?z sah?sind? yaxsi m?t?x?ssis sayilan, ne??-ne?? ixtirasi il? taninan Talehin ?alisdigi elmi- t?dqiqat institutu da bir ild?n artiq idi ki, is?il?r? maas ver? bilmirdi. Bir il idi ki, o, hansisa partiyada vaxtini ?ld?r?rd?. Amma qazandigi q?pik-qurus ??r?y? ancaq ?atirdi. Talehin is tapmaq c?hdl?rinin hamisi ugursuzluqla n?tic?l?nmis, o, n?hay?t, ?lini h?r yandan ?zm?sd?.
T?bi?t?n s?n, qaynayib-qarisan, ?trafi dost-asnali Taleh bu bir ild? d?yismis, sakit, basiasagi olmusdu. O, h?ft?d? bir, ya iki d?f? ?z is yerin? gedir, qalan vaxtini evd?, yazi masasinin arxasinda ke?irirdi. ?zd? ?z?n? sax tutan, fikirsiz g?r?nm?y? ?alisan Talehin n? ??kdiyini Talih? yaxsi bilirdi. Son on ilini o, d?niz suyunun saflasdirilmasi problemin? s?rf etmisdi. G?nl?rl?, aylarla kitabxanalarda olur, elmi kitablardan, jurnallardan bu problem? h?sr olunmus materiallari axtarib oxuyurdu. Vaxtinin ?oxunu laboratoiyada ke?irir, ev? qayidanda is? yazi masasinin arxasina ke?ib ?ertyojlari v? formullari il? m?sgul olurdu. Z?hm?ti h?d?r getm?mis, son d?r?c? maraqli bir ixtira etmisdi. Amma onun bu ixtirasi il? maraqlanan, ona ?h?miyy?t ver?n yox idi. Qapilan d?y?nd?n, ?oxlu m?raci?tl?r ed?nd?n sonra b?t?n bunlardan bezmis, ruhdan d?sm?s Taleh taleyi il? barismis, sakitl?sib ?z?n? qapanmisdi. Uzun fasil?d?n sonra yenid?n siqaret? meyl salmisdi.
Gec?l?r hami yatandan sonra papirosu papirosa calayan Talehin onunla ?vv?ll?r oldugu kimi d?rdl?sm?m?si, h?y?canlarini arvadindan gizl?tm?si, g?zl?rind? daim fikir buludunun g?zism?si Talih?ni yaman agridirdi. Amma n?d?ns? ?rin? t?skinlik ver? bilmirdi. Ad?t?n h?ssas, duyumlu, duygulu olan Talih? son vaxtlar ?s?bi, deying?n, bos seyd?n hirsl?nib ?z?nd?n ?ixan olmusdu. H?m d? ?n ?ox ?rinin ?st?n? ?imxirirdi. Bunu ?z? d? hiss edirdi, h?r bel? s?zl?sm?d?n, toqqusmadan sonra g?nahkar oldugunu, he? n?d?n evd? g?rginlik yaratdigini ?r?yind? etiraf edirdi. Amma bir ne?? g?nd?n sonra bu hal yenid?n t?krar olunurdu.
Talih? ???n sirr deyildi ki, Taleh ?z yeni h?yatina yalniz zahir?n ?yr?sib. Ancaq bunu da bilirdi ki, ?rind? q?rib? bir etinasizliq, daha dogrusu, s?stl?k yaranib. Son vaxtlar he? n? il? maraqlanmir, ev, ail? qaygilari onu ?sla narahat etmirdi. Talih?ni saysiz-hesabsiz probleml?rl? t?kb?t?k qoyub yaxasini k?nara ??kmisdi. Arvadi ?rzagi nec?, ne??y? alir, usaqlar n? geyinir, yol pulunu haradan ?ld? edirl?r – bunlardan x?b?ri d? olmurdu. Bu is? Talih?ni hirsl?ndirir, t?bd?n ?ixarirdi. Amma ?rinin x?trin? d?ym?m?k ???n s?zarasi yumsaq s?kild? ona xatirladirdi ki, is axtarmaq lazimdir, evd? oturmaqla kar asmaz. H?r d?f? d? eyni cavabi esidirdi:
– El? bilirs?n is t?k?l?b?
Bel? s?hb?tl?r evd? g?rginlik yaradirdi. Taleh inciyib yem?kd?n boyun qa?irir, saatlarla k?s?l? qalirdi. Qan qaraldan h?r n?vb?ti s?z-s?hb?td?n sonra Talih? ?z?n? q?ti s?z verirdi ki, bir d? bel? is tutmayacaq, amma s?z?n? ?m?l ed? bilmirdi. He? n?d?n yenid?n g?rginlik yaranirdi. Talih? k?s?b yataq otagindaki yazi masasinin, Taleh is? inciyib qonaq otagindaki is stolunun arxasina ke?irdi. Onlar saatlarla ?z al?ml?rin? dalirdilar. Bel? vaxtlarda qizlar sakitc? ?z d?rsl?ri il? m?sgul olurdular.
Talehin issizliyi az imis kimi, indi d? Talih? bu b?laya d??ar olmusdu. Bu g?n, uzun s?r?n axtarislardan sonra o, anladi ki, b?t?n s?yl?ri s?m?r?sizdir, is tapa bilm?y?c?k. H?m d? ?z-?z?n? etiraf etdi ki, daha qapilari d?ym?y? n? amani qalib, n? d? heysiyyati buna imkan ver?c?k. O, yolunu ?ox yerd?n salmisdi, h?r d?f? r?dd cavabi alanda ayaqlari yerd?n ?z?lm?s, ?midsizliy? d??ar olmusdu. Amma bir t?h?r ?z?n? m?cbur etmis, yenid?n qapilara ?z tutmusdu. Juranalist yeri tapmagin ??tin oldugunu anlayanda he? olmasa korrektor yeri tapmaga ?alismisdi. Redaksiyalarda is? bos yer tapmaq m?sk?l m?s?l? idi.
Bu g?n, b?t?n bu axtarislrin ?b?s oldugunu bird?f?lik anlayandan, ?midl?rinin qapilari baglanandan sonra Talih? bird?n-bir? h?yat esqinin, yasamaq h?v?sinin s?nd?y?n?, he? n?y? maraginin qalmadigini d?rk el?di. O, n? ed?c?yini bilmirdi. X?st?xanadan qa?ib kor-koran? halda ayaqlarinin arxasinca gedirdi. Basinda anlasilmaz bir agri dolasirdi. Bu agri onu keyidirdi. Ona el? g?lirdi ki, bir yerd? dayansa, son q?tiyy?ti d? ?lind?n ?ixar, m?vazin?tini itirib yer? yixilar v? bir d? ayga dura bilm?z.
Bir ne?? saat yol ?l??nd?n, yorulub ?ld?n d?s?nd?n sonra heyd?n d?sm?s ayaqlari yenid?n onu ev? qaytardi.
Qapini a?an Taleh arvadini p?jm?rd? g?r?b narahat oldu:
– N? oldu, bir sey ?ixmadi?
Onun bu suali Talih?ni cin atma mindirdi, hirsini saxlaya bilm?di:
– B?lk? s?n d? is axtarasan? M?nim d?rdimi ??km?kd?ns?, ?z?n? bir g?n aglasan yaxsi olmazmi?
– N? yemis?n bel?? – Taleh incidi, amma ?z?n? o yer? qoymadi.
– Evd? yem?y? bir sey var b?y?m? – Talih? suala sualla cavab verdi.
– Yoxdur, yem?!
?rinin s?rt cavabi Talih?nin hirsini alovlandirdi:
– M?n yem?r?m, b?s usaqlar? Onlar yaziq deyill?r, bir h?ft?dir evd? sordan basqa he? n? yoxdur.
– T?k s?nin evin bel?dir b?y?m? Sor tapmayanlar da var. Allahina s?k?r el? ki, osa da var.
– ?zg?l?rin d?rdi m?n? qalmayib. M?ni yandiran odur ki, ne?? aydir qapilar d?y?r?m, amma s?nin t?k?n d? t?rp?nmir. ?z?n? z?hm?t verib is axtarmaq fikrin? d?sm?rs?n. El? bil bu evin s?n? he? bir d?xli yoxdur.
– Neynim, gedib ogurluq edim?
– Ogurluga q?d?rki b?t?n yollari ke?mis?n b?y?m? Demir?m ki, dostlarin, qohumlarin kimi alver el?. Tutaq ki, ?z?yolasan, bu is ?lind?n g?lmir, b?s basqa is niy? axtarmirsan?
– S?n ?ox axtardin, tapa bildinmi?
– S?n kisis?n, y?k d? dasiya bil?rs?n.
– Dem?k ist?yirs?n ki, gedib hamballiq edim? – Taleh s?sini qaldirdi.
– M?nim ist?diyim odur ki, ayagini ayaginin ?st?nd?n asirib g?nl?rini televizorun qabaginda ke?irm?yi t?rgid?s?n. ?z?n? ail? bas?isi kimi aparasan, ail? t??ss?b? ??k?s?n, m?suliyy?t hissi ke?ir?s?n.
Taleh ?lini z?rbl? stola ?irpdi:
– B?sdir, m?n? agil ?yr?tm?, ?z?m bil?r?m n? ed?r?m. – O, ?s?bi halda qonaq otagina ke?ib qapini arxasinca ?irpdi.
Taleh son vaxtlar arvadinin h?r s?z?nd?n inciyirdi, h?r iradi x?trin? d?yirdi. Ona el? g?lirdi ki, Talih?nin s?zl?rin? z?h?r qarisib, arvadinin h?r s?z? m?cazi m?nada isl?dir, ?rinin d?sd?y? indiki v?ziyy?t onu ?sla maraqlandirmir, dasq?lbli, hissiz, duygusuz adam olub.
?r?yind? arvadina b?rk acigi tutmusdu, ondan z?hl?si gedirdi. Qinayan olmasaydi, indi disinin dibind?n ?ixani ona yagdirardi, kinini, q?z?bini, hirsini s?y?s s?ym?kl? dagidardi. Amma bunu ed?n deyildi, bel? seyl?r t?bi?tin? yad idi, h?m d? bilirdi ki, arvadi n?y? d?zs? d?, s?y?s?, t?hqir? davam g?tirm?z. Ilk d?f? ?r?yind? k??? s?zl?ri il?, ?n kobud, ?n qaba s?zl?rl? s?y?s s?ym?k arzusu bas qaldirdi. ?mr?nd? bel? arzuda olmamisdi. Bir azdan bu arzusu arvadini vurmaq, ?zisdirm?k arzusu il? ?v?z olundu. Sonra evd?ki qab-qacagi sindirmaq, dagitmaq ist?di. Amma bir azdan sakitl?sdi, aynab?nd? ?ixib d?rind?n n?f?s aldi. X?fif axsam k?l?yi ?z?n? d?y?nd? bundan xoshallandi.
Talih? i??ri ke?ib ?arpayisina uzandi. Balisi ?z?n? qoyub g?zl?rini yumdu, amma he? c?r sakitl?s? bilmirdi, ?s?bi hali, h?y?cani ke?ib getmirdi. ?st?lik beynini dagidan d?hs?tli agri da onu ?z?rd?. ?slind? onu haldan ?ixaran el? bu agri idi. N? q?d?r ?alisdisa da ?z?n? ?l? ala bilm?di. Bu v?ziyy?td? iki saata yaxin vaxt ke?di.
M?kt?bd?n qayitmis ki?ik qizi Ayt?n onun ?z?nd?n ?p?b hansisa melodiyani z?mz?m? ed?-ed? vanna otagina ke?ib ?imm?y? basladi. Bird?n Talih?nin yadina d?sd? ki, isl? ?laq?dar s?firlikd? isl?y?n bir tanisinin yanina getm?li idi. ?r?yind? ki?icik, iyn?nin ucu boyda ?mid isigi yandi. “B?lk? bir sey ?ixdi?” – dey? d?s?nd?. T?l?sik geyinib m?tb?x? ke?di, ?z?n? ?ay s?z?b i?m?y? basladi.
– Hara bel?? – Taleh aciqla ondan sorusdu.
– G?zm?y?, – Talih? saymazyana cavab verdi.
– S?n d? S?zen kimi g?zm?k ?yr?nmis?n dey?s?n.
“S?zen” ?rinin h?r g?n televizordan tamasa etdiyi “sabun operasrnin q?hr?mani idi. Talehin onu bu g?z?y?n qadina oxsatmasi Talih?nin x?trin? d?ydi. Ona g?r? d? aciqla dedi:
– H?r n? var, g?zm?kd? var.
– G?r?m nec? ged?c?ks?n. – ?rinin s?sind? h?d? var idi. Bu, Talih?ni t?bd?n ?ixardi. H?r d?f? haqli danlanandan, t?qsiri ?z? deyil?nd?n sonra Taleh qisqanc ?r rolunu oynamaqla sanki arvadindan qisas alirdi. Indi d? Talih?y? el? g?ldi ki, ?ri rola girib. H?yatda ?sla qisqanc olmayan Talehin bu xasiyy?ti onu h?mis? haldan ?ixarardi, indi d? onu, z?hl?si getdiyi bu rolda g?r?c?yini d?s?nm?k Talih? ???n d?z?lm?z d?r?c?d? ?zabli idi.
O, cavab verm?di, ?ayini i?ib qurtarandan sonra g?zg?n?n qarsisina ke?ib ?z?n?, sa?larini qaydaya saldi. ??km?l?rini geyin?k ist?yirdi ki, Taleh qapini k?sdirdi:
– ?z?n? karliga vurmusan? S?n? dem?dimmi he? yana getm?y?c?ks?n?
– Bu n? danisiqdir? Bunlar n? s?zl?rdir m?n? deyirs?n? – Talih? s?sini qaldirdi.
– S?nd?n sorusuram hara gedirs?n, utanmadan deyirs?n ki, g?zm?y?.
– Hara getdiyimi bil?-bil? niy? sorusursan?
– M?n n? bilim hansi c?h?nn?m? gedirs?n?
– ?ox yaxsi bilirs?n, t?krarlamaga ehtiyac yoxdur.
– S?nd? abir-h?ya qalmayib. – Talehin g?zl?rind?n nifr?t yagirdi.
