Seçilmiş Əsərləri

скачать книгу бесплатно


Əlimi onun biləyinə atdım.

– Vanya, düzünü de, niyə birtəhərsən?

O, üzümə baxdı, gülümsündü.

– Nə təhərəm ki?

– Fikirlisən.

Bu dəfə yerə baxdı.

– Ola bilər, – dedi.

– Bəlkə əsgərliyə getmək istəmirsən?

– Əksinə, istəyirəm. Necə deyərlər, Vətənə borcumu verməliyəm.

– Elə isə de görək niyə fikirlisən? Sirr deyil ki?

– Mənim sizdən sirrim ola bilməz. Elə bir şey yoxdur, yeznəm bir az qanımı qaraldıb. Bayaq atamla savaşdı.

– Yeznə?

– Hə də… Mənim üstümdə savaşdılar, – Vanya əlini qapıya atdı. – Atamı da, məni də, üstəlik anamı də təhqir elədi…

Demə o, elə işarəyə bənd imiş; əlini qapıdan çəkib, birdən-birə həyəcanla danışmağa başladı:

– On ildən çoxdur siz gəlib Moskvada bu mənzildə olursunuz, on ildə mən azı on min dəfə bu mənzilə, sizin yanınıza gəlmişəm. Camal qardaş, Maya bacı! Siz məni səkkiz yaşımdan tanıyırsınız, mənim atam-anama da öz ata-analarınız kimi bələdsiniz, deyin görüm, bizdə, lap cüzi də olsa, ikiüzlülük görmüsünüzmü?

– İkiüzlülük?! – Arvadım yenə təəccüblənməli oldu. – Səndə ikiüzlülük?!

– Atamda, anamda, bir də məndə. Görmüsünüzmü?

– Allah eləməsin, Vanya! İkiüzlülük dəhşətli şeydir. Səni də, sənin ata-ananı da biz, hər şeydən əvvəl, elə ona görə sevmişik ki, siz çox səmimi adamlarsınız. Əsl rus təbiətli, açıq ürəkli…

Vanyanın alnına tər gəlmişdi. Saçları ilə bərabər indi sifəti də işıldayırdı.

– Amma, yeznəmin fikrincə, bizim ailədə səmimiyyət deyilən şey yoxdur.

– Çox qəribədir, – deyə Maya onun meşin gödəkcəsinin düyməsini açdı. – Otur, danış, Vanya!

– Yox, getməliyəm, Maya bacı. Sabah özünüz gəlib hər şeyi görərsiniz.

– Nəyi görərik?

– Səmimiliyi və qeyri-səmimiliyi.

– Dumanlı danışırsan, Vanya. Ola bilməzmi ki, deyəsən, görək yeznə sizə niyə o cür ağır ittiham verib?

– Çətindir. Yox, danışa bilmərəm. Gərək özünüz gəlib hər şeyi öz gözünüzlə görəsiniz.

O, xudahafizləşib getmək istəyirdi ki, qapının zəngi çalındı. Gələn İvan idi.

İvan qapı ağzında Vanyanı görüb gülümsündü:

– Bir gündə iki dəfə görüşmək xeyirdimi?

– Xeyirdir, keç içəri, – deyib İvanın əlini sıxdım.

– Sən də qayıt, beş dəqiqə otur, çayını iç, sonra gedərsən, – deyə arvadım Vanyanı otağa dəvət etdi.

Vanya könülsüz qayıtdı, söhbət təzələndi.

Vanya İvana oxşayırdı: ikisi də sarısaç, sarıqaş, ikisi də aydınbaxışlı, göygöz; amma boyca fərqlənirdilər.

İvanın kitelinin qızılı düymələri ayna kimi parıldayırdı – yaxına gəl, əksini gör.

İvanın çiyinlərindəki xırda ulduzlara baxıb Vanyaya göz vurdum:

– Çalış bunlardan qazan.

– Hərbi məktəbə girir?

İvan onilliyi vaxtı ilə qızıl medalla qurtarıb hərbi akademiyaya qəbul olunmuşdu, indi isə hərbi aspiranturada oxuyurdu.

– Yox, əsgər aparırlar.

– Belə de… – İvan Vanyaya komandir gözü ilə baxdı. – Əsgərlik də elə bir növ akademiyadır.

Vanya sanki iynə üstə oturmuşdu: getmək istədiyini utana-utana təzədən bildirəndə, biz onun sözünü dilinin ucundan qaytardıq:

– Bir fincan çay içib gedərsən.

İvan:

– Sizi evdə tapmaq olarmış! – dedi.

– Gəldiyini, daha doğrusu, ikinizin də gəlib bizi gözlədiyinizi bilirik, – dedim.

– Yoxsa sən də bizi evinizə dəvət etmək istəyirsən?

– Nə bildin? – deyə İvan təəccüblə arvadıma baxdı.

– Görünür, akademiyanızda məntiq elmini öyrənmirsiniz.

– Bu məsələyə məntiqin nə dəxli?..

– Bu gün ikinci dəfədir bizə gəlirsən. Elə isə, deməli bizi görməyin vacibdir. Bu bir. Sonra: bu günlərdə təzə evə köçmüsən, yaxın dostlarını, yəni bizi də evinə çağırmalısan, bu da iki. Üçüncüsü də ki, bizi dəvət etmək istədiyini sözgəlişi dedim, özümə də qəribə gəlir ki, düz çıxdı… Vanya da bizi bağlarına qonaq çağırır, əsgərliyə yola salacağıq.

– Sənin kimi arvadı olan kişinin nə dərdi!

– Bunu ərimdən soruş, gör səninlə şərikdimi?

– Yox, bir desin ki, şərik deyil! Bir oyun tutarsan ki, dəymişi qalıb, kalı tökülər.

– Fikrin öz arvadına gedirsə, o başqa məsələ.

– Arvad deyil, bəladır!

– Bəxtindən küs! – Arvad sarıdan İvan doğrudan da gileyli idi.

– Yaxşı, bəs xanımın bizi nə vaxta çağırır?

– Xanımım yox, mən özüm çağırıram.

– Bəs xanımın?

– Xanımı oğlumla kurorta göndərmişəm.

– Özünə də kurort düzəldirsən?

– Bəs nə bilmisən! Sabah axşam yox, o biri gün sizi gözləyəcəyəm.

Vanya ilə vidalaşanda nədənsə onun qırxılıb töküləcək ipək saçına baxdım. Tüksüz başı işıldayacaqmı?

Metro xəritəsinin yaşıl rənglə çəkilmiş xəttinin sonuncu dayanacağında vaqonun sezam qapıları taybatay açıldı. Biz camaata qarışıb mərmər pilləkənlə yuxarı qalxdıq. Nəhəng şəhərin üç rəqəmli avtobusuna mindik.

Qabaqda haçalanan yolun tən ortasında şəhərdə yeni üsulla tikilən iyirmi səkkiz mərtəbəli təzə evin skeleti ucalırdı. Sola burulub uca binanı sağda qoyduq. Avtobusun üst pəncərəsindən bir anlığa evin başında təyyarələr üçün yandırılmış qırmızı işığı gördük.

Şəhərin təzə rayonu ilə xeyli yol getdik, üstü kanal olan körpünün altından keçdik, əvvəl trolleybusla, sonra isə tramvayla yarışa girişib, onu da, bunu da geridə buraxdıq və nəhayət, şəhər sərhəddindən uzaqlaşdıq. Amma hələ bir müddət şəhərsayağı tikilmiş çoxmərtəbəli evlər görür, şəhər küçələrinə bənzər yollardan keçirdik.