Эр киһи уонна дьахтар

скачать книгу бесплатно


– Халлаана уустук. Сайынын наар ардыыр, оттон кы?ын инчэ?эй хаар быыстала суох т??эр, ол салгытар, оттон дьоно-сэргэтэ судургулар, москвичтар курдук киэбирбэттэр. Олус с?б?лээн ??рэнэбин.

– Ханныкка ??рэнэ?ин?

– Профсоюз университетыгар.

– Оттон факультеты??

– Юридическай.

– Оо, с?рдээх наадалаах идэ?э ??рэнэр эбикккин дии, – Эллэй кэм уоскуйан, ону-маны арааран ?йд??р буолла, онон кыы?ы хайгыыр т?гэни м?чч? т?спэтэ, – билигин сокуону билбэт ки?и сатаан олорбот ?йэтэ.

– Оннук буолуо да, юристар уонна экономистар на?аа элбээннэр, са?а б?тэрбиттэр Дьокуускайга ханна да сатаан ?лэ булбакка сылдьаллар, оттон эн тугу гына?ын – ?лэлиигин дуу, ??рэнэ?ин дуу?

– ??рэнэбин, маннаа?ы университекка геологическайга.

– Тыый! Хата, эйиэнэ на?аа кэскиллээх идэ эбит дии, Саха сирин били??итэ да, кэскилэ да геологияттан тутулуктаах, республика ?б?н-а?ын б?т?нн??т?н кэриэтэ хааччыйар саамай улахан хампаанньаны АЛРОСА-ны да ылан к?р.

Кыыс кини ??рэ?ин хай?аабытыттан Эллэй эгди буолла, ол и?ин эгэ-дьа?а хоруйдаата:

– Оок-сиэ, юрист диэх курдук, барытын билэ?ин.

– Итиннэ ки?и билэ сатыыра туох баарый? АЛРОСА республика?а суолтатын ту?унан к?н аайы кэпсииллэр дии, – диэн кыыс хайдах эрэ с?б?лээбэтэхтии эппитигэр, Эллэй ыксаата: «Сатаан кэпсэтимээри гынным, хай?алым к?л?? гыммыт курдук буолан та?ыста дуу тугуй?» Ол кэм?э инники и?ээччилэрэ «абаа?ы к?л???этин» аттыгар тохтоотулар.

– Мантан са?алыыбыт дуо? – диэн Катя ыйытта.

– Ма?най куораппытын ???эттэн дуо?уйа-астына к?р?????, – Рафик ким да хоруйдуон икки ардыгар билиэттэри ыла охсон, иккитин Эллэйдээххэ биэрдэ уонна кый халлаанынан эргийэр улахан ии ыскамыайкалара аллара намтаан, субу?ан аа?алларыттан бииригэр Катятынаан сиэтти?эн киирэ о?устулар.

Эллэй ?рд?ккэ тахсарын о?о эрдэ?иттэн абаа?ы к?р?р?, мэйиитэ эргийэрэ, у?уо?а кыйыттара, ?лт? т????ххэ дылыта, «синим биир!» диэн баран аллара ыстанан кэби?иэн саныыра. Ол эрээри бу сырыыга кэрэ кыыс иннигэр хайдах м?лт?х ки?и курдук к?ст??й? Атын ыскамыайка хачайдана кыыкырдатан кэлбитигэр, Аленалыын утарыта олорунан кэбистилэр. Дьэ дьикти! ?рд?ктэн салыбырас буолуор дылы саллар бэйэтэ куттал диэни туура умунна, ???эттэн аллара сири к?рб?т да?аны, хара?ар Алена эрэ алыптаах кэрэ м?сс??нэ, ма?ан эмиийдэрин куо?аахтара к?ст?р толору т????гэр т??эрбит су?уо?а м?хс?р?, сэгэспит уостарын быы?ынан хоруо?ка к?м?с тиистэрэ к?л?м?рдэ?э, ыас хара харахтара тырымна?а, аллара паарка и?ин, куорат дьиэлэрин сонур?уу умсугуйа одуула?ара… Алена барахсан иннигэр мичээрдии, ??рэ-к?т? олордун, Эллэй ?йэтин да тухары бу халлаа??а харба?а-харба?а сыыйа намтыыр иигэ эргичийэргэ бэлэм!

– Эс, хайдах эрэ астыга суох, «к?т?р тэриэлкэ?э» барыа?ы?, – диэтэ Рафиктара ииттэн б?пп?ттэригэр, – дьэ онно жестко к?т?т???э.

Уонча ки?и киирэн, кыара?ас т?г?р?к «тэриэлкэни» кыйа сэргэстэ?э олордулар, атына эбитэ буоллар, кый-бырах тамнаан кэби?иэххэ айылаах тэйбэ?нииригэр эпсэн, иирбиттии кулахачытар тэрилгэ Эллэй туох да и?ин олоруо суох этэ, оттон кыбычыын «тэриэлкэ?э» Алена у?а илиитин ?рд?гэр ыты?ын уурар, иккис илиитинэн кинини куу?ан олорон ??рэн тугу барытын умунна – маннык синньигэс биили ыбылы тутан олоруу кэнниттэн орто дойду оло?уттан ууратабыт да диэтэхтэринэ, с?б?лэ?иэх курдук туруктаа?а.

Кыыс эдэр эрчимнээх тыгынас этин-сиинин куу?ан олорон, Эллэй хаста эргийбиттэрин, т??? ???э-аллара тэйбэ?нээбиттэрин билбэт, с?рэ?э дьоллонуу иэйиититтэн дьып-дьырылас, с?????э м???р, салгын тиийбэт курдук барыта ип-итиинэн сырайбахтыыр. «Тэриэлкэттэн» тахсалларыгар уол мэйиитэ эргийэн ыларыттан эрэ кини курдук ?рд?ктэн, к??скэ хамсаныыттан саллар ки?и алдьархайдаах к?т??гэ, эргичитиигэ киирэн тахсыбытын ?йд??т?, ол эрээри ону барытын ба?ыйа Аленаны «миэнэ эрэ» диирдии кууспут ??р??т?н ?йд?б?лэ саба халыйда.

Рафиктара «жесткай» аттракцион кэнниттэн атын хачыал э?ин курдук м?лт?хт?рг? барыан ба?арбата бы?ыылаах, бастаан хааман и?эн кинилэргэ хайыста:

– Чэ, аттракцион программата б?тт?н, атын этии баар – билигин хааталыаххайы?, ??к??л??хп?т, пиибэлиэхпит. Вороной конек паарка айа?ар кэтэ?эн турар, хаатаны да булуохпут.

– Конечно! Бачча ?ч?гэйгэ дьаарбайан, оонньоон-к?р?лээн хаалыа?ы?! – ким хайа иннинэ Катя бу этиини би?ирээтэ. – Оннук дии, Алена?

Алена хардарбата, арай са?ата суох Эллэй диэки к?р?н кэбиспитигэр, биирдэрэ на?аа ?р?к?нэйэн маннык сэмэй кыы?ы куттуом, ???ргэтиэм дуо диэн, бы?аарыыта суох э?ээриттэ:

– С?п буолуо.

Паарка иннигэр хара лаа?ынан килбэчийэр «Волга» курдук багдайбыт улахан «Мицубисига» киирэн олордулар, Эллэй Аленаны кытта кэлин олбоххо. К?н уотуттан асфальт иэнэ килэрийэр, ?р?б?л к?н буолан дуу – массыына сэдэх со?ус, онон иччитэх кэриэтэ уулуссанан массыына чэпчэкитик с??рэн сырылатта, аара ас ма?а?ыыныгар тохтоотулар, Рафик та?ыста, спортивнай суумканы быатыттан санныгар иилинэ быра?ынна:

– Кыргыттар, э?иги олору?, табаарыспынаан ас ылыахпыт, – ону истээт, Эллэй та?ырдьа баар буола о?уста.

Киирэн, ?р??-кы?ыл арыгыны, пиибэни, халба?ыыны, фруктаны э?ин ыла сылдьан Рафик ки?инэйдэ:

– Чэ, бэркэ ити кыргыттарга т?бэстибит. Катялыын оскуола?а сылдьыахтан олох чугаспыт, онон, сахалар этэллэринии – ?т?хп?н хаардыыр буоллум. Эн да олох туормастаныма, Аленаны харса суох атаакалаа, кыргыттар оннугу с?б?л??ллэр – шашки наголо и вперед! Со?уруу дойдуга ??рэнэр барахсаттар таптал дьыалатыгар эн би?иккиттэн элбэ?и билэллэрэ буолуо.

Ити тыллар Эллэй тириитин та?ынан киирдилэр да, тугу да са?арбата. Кырдьык, бу иннинэ да кыргыттары кытта к?р-к?л?? курдук билсэрэ эрээри, ол барыта мэниктээ?ин, туох да ку?а?ан содула суох оонньо?уу эрэ этэ. Оттон Аленаны? Кэбиис-кэбис, хайдах итинник са?арар табыллыай? Ааттыын остуоруйа кыы?а буолла?а, маннык кэрэчээни «шашки наголо» дии сылдьан ?рг?тэн-хоргутан куоттаран кэбистэ?инэ, ?йэтин тухары бэйэтин бырастыы гыныа суо?а. Ити кэм?э сотовай т?л?п??нэ тырылыы т?стэ. Арыйбыта – ийэтин н??мэрэ сырдыыр.

– Тоойуом, хайа ха?ан дьиэ?эр кэлэ?ин?

– Би?иги кууру?унан ??рэх б?пп?т?н бэлиэтиибит, – диэтэ Эллэй, ийэтэ Рафигы и?игэр киллэрбэтин билэр буолан, кинилиин сылдьабыт диэ?ин кэрэйдэ. – Эн долгуйума, куттаныма, хойутаан да тиийиэ?им.

– Квартира?а быраа?ынньыктыыгыт дуо?

– Ээ.

– Т??н сатыы кэлэ сатаама, к?л?гээттэргэ т?бэ?иэ?, таксита ылаар.

– Ийээ, барыта ?ч?гэй буолуо, манна бииргэ ??рэнэр о?олорум элбэхпит ээ.

– Чэ, кытаат, сыллыай, олох хойутаатаххына хоно хаалаар, т??н со?ото?ун эрэ сылдьыма.

– С?п-с?п, ийээ.

Т?л?п??н?н куругар иилинэ сылдьар хаатыгар угарыгар т??н т??? ба?арар хойукка диэри быраа?ынньыктыырга к???л ыллым уонна кыргыттары кытта бииргэ сырыттахпытына буолбакка, туспа сылдьар кэммэр ийэм эрийдэ ээ диэн астына сатаата. Ити кэпсэтиини истибиттэрэ буоллар, ийэтин к?р??т?ттэн-харайыытыттан тахса илик «маама о?ото» диэн саныахтар этэ.

Атыыласпыттарын кумаа?ы дьаа?ыкка хаалаан, ма?а?ыынтан та?ыстылар. Инники а?а?ас т?нн?г?нэн Катя мичээрдиир, оттон кэнникинэн Алена «туох-туох дьо??о т?бэстим?» диирдии, с?р боччумнаахтык одууласпыт. Дьаа?ыктарын массыына багажнигар уктулар уонна киирэн олороллорун кытта Рафик са?ата дьабаарыйда: