
Полная версия:
ЖЕННИ ГЕРХАРДТ
– Хєп бєлади, сэр, – деди миссис Герхардт. – Раімат сизга.
Она-бола кетишди, сенатор эса яна мутолаага тушди. Бирої негадир фаромуш бєла бошлади.
– Афсус, – деди у китобни ёпаркан. – Бу одамларда кишини таъсирлантирувчи нимадир бор.
Миссис Герхардт їизи билан яна тунд ва їоронўи кєчалардан кетарди. Ногоіон ишлари єнгидан келганидан руілари жуда баланд эди.
– Хонаси жуда ажойиб экан-а, тєўрими? – шивирлади Женни.
– Іа, – жавоб їилди онаси. – Єзиям ажойиб инсон экан.
– У сенатор-а, шундайми? – давом этди їизи.
– Іа.
– Машіур бєлиш одамга ёїса керак, – деб їєйди їизи оіиста.
II БОБ
Женнининг маънавий оламини їандай тасвирласак экан? Муітожлик сенаторнинг нарсаларини ювишда онасига їарашишга, кийимларни олиб, топ-тоза їилиб элтиб беришга мажбур этган бу камбаўал їизнинг табиати наїадар нафислигини, ундаги назокатни сєз билан ифодалаб бєлмайди. Шундай нодир, єзига хос табиатли їизлар бєладики, улар іеч нимани билмай дунёга келадилар ва іеч нимани тушунолмаганларича дунёни тарк этадилар. Іаёт охирги даїиїагача уларга бениіоя гєзал, чинакам мєъжизалар юрти бєлиб туюлаверади. Улар іайратомуз іолда бу юртни айланолсалар борми, бамисоли жанатда юришгандай бєларди. Улар кєз очиб теваракларида єзларига хуш келган мукаммал оламни – дарахтларни, гулларни, товушлар ва ранглар дунёсини кєрган бєлардилар. Бу – уларнинг энг їимматбаіо мероси, энг яхши бойлигидир. Мабодо битта-яримта: «Бу меники», деб уларни тєхтатиб їолмаса борми, баітиёрликдан юз-кєзлари кулганича бу заминда тинимсиз кезишган, айтган їєшиїларини бир кунмас-бир кун бутун олам эшитган бєларди. Бу эзгулик їєшиўидир.
Бирої реал олам катакларига тиїиб їєйилган бу одамлар унга бегонадирлар. Такаббурлик ва очкєзликнинг бу олами идеалистга, орзумандга ола їарайди. Мабодо орзуманд сузиб бораётган булутдан кєзини узолмай їолса, їуруї экансан, деб єпкаланишади ундан. Мабодо у їалбини їувонтирадиган шамол хонишларини тинглаб їолса, бу орада теварагидагилар мол-мулкини талон-тарож їилишга ошиїишади. Мабодо жонсиз деб аталмиш олам майин ва мафтункор овозлари ила уни сеірлаб їєйгудай бєлса, булар на жонсизу на идроксиз бєлолмайдигандай туюлса борми, орзуманд табиат тєлїинларида маів бєлади. Іаїиїий олам доимо бундай одамларни очкєз панжалари билан исканжага олади. Іаёт худди шунаїа одамларни єзининг итоатгєй їулларига айлантиради.
Женни іам бу кєримсиз оламда худди шундай эди. Болалигиданої іар бир їадамини яхшилик ва назокат билан босганди. Себастьян йиїилиб, у ер– Бу ерини яра-чаїа їилиб олганида Женни акасидан хавотири ва їєрїувини енгиб, єрнидан турўизиб, ойиси ёнига олиб борарди. Жорж їорним оч, деб хархаша їилганида єзининг бурда нонини берарди. Укалари ва сингилларини соатларча аллалаб єтирар, айни пайтда нималарнидир орзу їилиб, єзича ўинўилларди. Йєлга кириши биланої онасига їараша бошлади. Женни идиш-тової ювар, супуриб-сидирар, дєконга югурар ва ва укаларини боїарди. Гарчи Женни кєпинча їисмати аччиїлигини єйлаб їолса іамки, бирорта одам унинг зорланганини эшитмаганди. У кєп їизчаларнинг анча яйраб ва маза їилиб яшаётганларини биларди-ю, аммо уларга іавас їилишни хаёлига келтирмасди. Ичидан эзилса іам, барибир ашуласини айтаверарди. Іаво очиї кунларида ошхона деразасидан кєчага їараган пайтларида ташїарига, кєм-кєк майсазорларга чиїїиси келарди. Табиат гєзаллиги унинг чизиїлари ва ранглари, нур ва соялари їизчани гєзал їєшиїдай іаяжонлантирарди. Гоіида Женни Жорж билан укасини ёнўоїзорга олиб кетарди. Соя-салїин бу гєшада ариїча жилдираб оїар, олисда эса далалар ястаниб ётарди. У іиссиётларини шоирлардай сєз билан ифодалашни билмаса іам, бу гєзалликларнинг баридан іаяжонланар ва іар бир товуш, іар бир шабада эпкинидан їувонарди.
Ёз маликалари бєлган єрмон мусичаларининг оіиста мулойим «ку-ку»лашлари олисдан эшитилганида Женни бошини бир томонга їийшайтирганича їулої солар ва нафосатга тєлиї бу товушлар бамисоли кумуш томчиларидай тєппа-тєўри юрагига тегарди.
Їуёш роса їиздириб, майсалар узра соя ва жимжимадор наїшлар їєнганида Женни уларга тєймай тикилар, офтоб роса ярїираётган жойларга боргиси келаверар ва сеірланганича сирли туюлган єрмон ичкарисига тобора кириб кетаверарди.
Женни рангларнинг бор гєзалликларини іис їиларди. Кун ботиш пайтидаги осмонни їоплайдиган ажиб шафаї уни беіад їувонтирар ва завїлантирарди.
– Їани энди шу булутлар билан бирга сузиб кетсанг, – деди бир куни у худди боладай.
У ёввойи узум зангларидан ясаб їєйилган арўимчоїни топиб олиб, Марта ва Жорж билан бирга уча бошлади.
– Іа, їани энди шунаїа їайиї бєлса, – деди Жорж.
Женни бошини кєтариб, кумушранг денгиздаги алвон оролдай туюлган олисдаги булутга їаради.
– Їани энди одамлар мана шу оролда туришса, – деди у.
Женни хаёлан єша ерда бєлиб, іаво сєїмоїларида енгил чопиб борарди.
– Їара, асалари, – деди Жорж ён томондан учиб єтаётган асаларини кєрсатиб.
– Іа, – деб їєйди Женни орзуманд іолда, – уйига шошиляпти.
– Іамма нарсанинг уйи бєладими? – cєради Марта.
– Деярли іамма нарсанинг.
– Їушларниямми?
– Іа, – деди Женни бу фикрнинг нафосатини бутун вужуди билан сезаркан, – Їушларнинг іам уйи бєлади.
– Асалариларниямми? – деди Марта бєш келмай.
– Іа, асалариларниям.
– Кучукларнинг-чи? – сєради Жорж яїинроїдаги йєлда ёлўиз сандироїлаб юрган итни кєриб.
– Іа, албатта, – деди Женни.-кучукларнинг уйи бєлишини билмайсанми?
– Чивинларнинг-чи? – деди кечки салїинда ўувиллашаётган чивинлар тєдасини кєриб їолган укаси суриштиришни їєймай.
– Іа, – деди Женни бунга єзи іам ярим-ёрти ишониб. – Їулої солинглар!
– Єіє! – хитоб їилди Жорж ишонїирамай. – Уларнинг уйи їанаїа бєлишини бир кєрсам бєларди-да.
– Їулої солинглар! – Женни гапини кескин такрорлади-да, жим бєлинглар дегандай їєлини кєтарди.
Оїшом оіанги умри тугаётган кун узра бамисоли дуодай тараладиган сокин палла эди. Олисдан оіиста тортиб келаётган товушлар оїшом іавосида сокинлик узра табиатнинг єзи іам Женни билан бирга їулої солиб, жимиб їолгандай эди. Женнидан бир неча їадам нарида їизил тєш тоўчумчуї дик-дик сакрарди. Асаларилар визиллар, їаердадир їєнўирої жингиллар, шоіларнинг шубіали шитирлаши олмахон ёнўоїни мєлжаллаб бораётганидан дарак берарди. Женни їєлини туширишни унутганича, оїшомги чєзиї оіанглар осмонга сингиб кетгунича ва вужуди лиммо-лим тєлгунича їулої солиб турарди. Шундан кейин єрнидан їєзўалди.
– О! – Женни шундай деб юборди-да, азбаройи завїланиб кетганидан їєлларини маікам їисди. Кєзларида эса ёш кєринарди. Уни іаяжонга солган ажиб денгиз їирўоїларига уриларди. Женнининг їалби ана шундай іолатда эди.
III БОБ
Сенатор Жорж Сильвестр Брэндер ажойиб одам эди.
У сиёсат бобида устаси фаранг бєлиши билан бирга сезгир халї вакили іам эди. Жанубдаги Огайо штатида дунёга келган, єша ерда улўайиб (Нью-Йоркдаги Колумбия университетида икки йил іуїуїни єрганганини іисобга олмаганда), маълумотни єша ерда олганди. У іуїуїшуносликни єз штатидаги іар їандай одамдан ёмон билмасди, бирої мазкур жабіада адвокатлик соіасида зєр муваффаїият їозонмоїлик учун зарур бєладиган їунт-ла шуўулланмаганди сира. Топиш-тутиши ёмон эмасди, мабодо виждонига терс иш тутгудай бєлса борми, анча-мунча нарса ишлаб олишнинг кєп марта фурсати іам келганди, аммо у бунга їобил эмасди. Бирої їанчалар іалол ва єзига маікам бєлмасин, гоіида бирорта ошнаси илтимос їилиб їолса, йєї деёлмасди. Яїинда охирги президент сайловида, у іукмронлик їилишга мутлаїо лаёїати йєї кишининг номзодини їувватлаган, буни Брэндернинг єзи яхши биларди.
Бир неча марта шубіали одамларни, икки ёки уч марта бетамизлиги ошкора сезилиб турган кишиларни іукумат лавозимларига тайинлаганида іам худди шундай айб їилганди. У виждони їийнай бошлаганда: «Іаётда нималар бєлмайди дейсан», деган севимли маїоли билан єзини юпатарди. Гоіида мунгли хаёлларга берилганича креслосида узої єтириб їолар, сєнгра їєзўаларкан, гуноікорона илжайиб, бу сєзларни яна такрорларди. Виждони уни сира тинч їєймас, юраги эса іар іолда виждонига іамоіанг урарди.
Колумбус шаіри іам таркибига кирган округдан штат конгрессига уч марта ва Їєшма Штатлар сенатига икки марта сайланган бу одам шу пайтгача уйланмаганди. Ёшлигида бир їизни жиддий севиб їолган илло севгисининг охири никоіга бориб таїалмаган экан, бунда Брэндернинг гуноіи йєї эди. Кєнглига ёїїан хоним кутишни истамаган, Брэндер эса рєзўорни тебратадиган мавїега эга бєлмої учун кєп іаракат їилиши лозим эди.
Бєйдор, келишган, кенг елкали Брэндер бир кєришдаёї одамларда іурмат уйўотарди. Талай аччиї-чучукни тотган, бошидан кєп нарсалар єтган бу одамнинг фаросатли кишиларда эітиром уйўотадиган нимасидир бор эди. Єзи кєнгилчан ва илтифотли киши сифатида танилган, сенатдаги іамкасблари эса, осмондаги юлдузни олиб беролмайди-ю, лекин жуда ёїимтой одам, деган фикрда эдилар.
Сенатор Брэндер єшанда Колумбусга зил кетган сиёсий обрєсини мустаікамлаш маїсадида келганди. Конгрессга бєлган кейинги сайловда сенатор партиясининг омади келмади. Єзи етарлича овозга эга бєлиб, яна їайтадан сайланса бєларди, бирої бунинг учун унча-мунча сиёсий чапдастлик зарур эди. Ундан бошїа шуіратпарастлар іам бор эди-да, ахир. Бемалол олти-етти номзод топилар, уларнинг іар бири Брэндернинг єрнини жон-жон деб эгалларди. Брэндер іозирда єзидан нималар талаб їилинишини жуда яхши тушунарди. Раїиблари уларни осонликча енгишолмайди, мабодо енгганларида іам, дерди єзича Брэндер, президент чет элдаги бирорта дипломатик мартабани топширса керак, албатта.
Іа, сенатор Брэндерни тєла маънода иши юришган одам деса бєларди, бирої шунга їарамай, єзига нимадир етишмаётгандай сезарди. Кєнгли тилаган ишларни бажаришга улгурганича йєї-да. Мана эллик иккига кирди, мєътабар, іурматли ва таниїли арбоб сифатида шаънига доў тушмади, бирої битта боши иккита бєлмади. У беихтиёр равишда ёнида єзини азиз биладиган бирорта одами йєїлигини їайта-їайта єйларди. Гоіо хонаси кєзига жуда іувиллаган кєринар, шундай пайтларда єзидан-єзи нафратланарди:
«Эллик йил-а! – бот-бот кєнглидан єтказарди у. – Ёлўиз, бутунлай ёлўизман…»
Брэндер хонасида єлтирган єшал шанба оїшомида эшиги оіиста таїиллади. Бу пайтда у дунёдаги іамма нарса – іаёт іам, шон-шуірат іам єткинчи нарсалиги ва шу нуїтаи назардан єзининг сиёсий фаолияти іам самарасиз эканлиги борасида мушоіада юритарди.
«Бирорта мавїени эгаллаш учун їанчалик уринамиз, – дерди у ичида. – Орадан бир неча йил єтади-ю, менинг учун барининг аіамияти камайиб бораверади».
У їєзўалиб, эшик очаркан, Женнини кєрди. Женни онасига, тезкорлигимиз билан сенаторни іайрон їолдирамиз, деб буюмларни душанбани кутмай, элтиб беришни таклиф їилганди.
– Киринг, – сенатор шундай дея Женнига илгариги сафаргидай йєл берди.
Женни ичкарига кираркан, буюмларни жуда тез эплабсизлар, деган маїтов кутди, сенатор эса іатто буни пайїамади іам.
– Хєш, ойимїиз, – деди у. – Аіволларингиз їалай?
– Жуда яхши, – жавоб їилди Женни. – Ойим билан душанбани кутиб єтирмай, нарсаларингизни бугун келтириб бера їолайлик дедик.
– О, бу менга бари бир, – деди Брэндер бепарво. – Анави ерга, стулга їєя їолинг.
Женни іаїини олишни іам єйламай, кетмоїчи бєлувди, сенатор тєхтатиб їолди уни.
– Ойингиз яхши юрибдиларми? – хушфеъллик билан сєради сенатор.
– Яхшилар, – Женни шунчаки жавоб їилди.
– Єтиринг, – сенатор гапида давом этди. – Сиз билан суібатлашмоїчиман.
Їиз ёнида турган столга чєка їолди. Сенатор сал томої їириб олди-да, гапида давом этди:
– Синглингиз нима билан оўрувди?
– Їизамиї чиїїан, – тушунтирди Женни. – Биз тузалмаса керак, деган хаёлга іам борувдик.
Сенатор їизнинг гапини тингларкан, синчиклаб чеірасига тикилар, шунда у бениіоя ажибдай туюларди. Їизнинг кийими хароб, унинг мавїеи баландлигига іаваси келарди. Сенатор бадавлатлиги ва іашаматда яшаётганидан уялиб кетди. Таїдир шунчалар осмонга кєтариб їєйган бєлса на чора!
– Синглингиз тузалиб їолганига хурсандман, – деди сенатор мулойим. – Отангиз нечадалар?
– Эллик еттида.
– Тузаляптиларми?
– Іа, сэр, єрнидан туряпти-ю, іозирча уйдан чиїаётгани йєї.
– Ойингиз касбини шишасоз деганди, шекилли?
– Іа, сэр.
Брэндер маіаллий шишасозлик саноати тангликни бошидан кечираётганини биларди, бу охирги сиёсий компаниянинг оїибатларидан бири эди. Герхардтларнинг аіволи чиндан іам жуда оўир бєлса керак.
– Ука ва сингилларингиз іаммалари мактабга боришадими?
– І-іа, сэр, – Женни тутилиб жавоб бери. Укаларидан бирининг оёї кийими титилиб кетганидан мактабга боролмаслигини айтишга уяларди. У тили ёлўонга борганидан хижолат тортарди.
Сенатор бир даїиїа єйга ботди: сєнгра їизни ортиїча тутиб туришга баіонаси йєїлигига аїли етди-да, єрнидан туриб, унга яїин келди. Кармонидан бир неча їоўоз пул чиїарди-да, биттасини Женнига узатди.
– Мана, олинг, – деди у. – Ойингизга беринг, эітиёжи учун ишлатаверсин.
Женни саросимада пулни олди. Сенатор їанча берганийкин, деб кєриш хаёлига іам келмади. Бу ажойиб одамнинг іузурида, іашамат масканида гангиб їолганидан нима їилаётганини іам яхши билмасди.
– Раімат, – деди у. – Їайси куни нарсангизга келишимизни айтасизми?
– Іа, іа,– жавоб їилди у. – Душанба кунлари келинглар. Душанбада кечїурун.
Женни хонадан чиїїанидан кейин сенатор єйчан іолда эшикни ёпди. Унинг бу одамларга їизиїиши бошїача эди.
Шубіасизки, камбаўаллик билан гєзаллик бирлашиб кетган, одам бунга лоїайд їараши мушкул. У креслога єтириб, Женнининг келиши баіонасида ширин хаёлларга берилди. Бу оилага їарашса бєлмасмикин?
– Улар їаерда туришини билиш керак, – сенатор ахийри шунга жазм этди.
Женни кейинги іафталарда сенаторнинг кирини олиб кетгани мунтазам їатнаб турди. Сенатор Брэндернинг унга їизиїиши тобора ортди ва кєп єтмай Женнидаги тортинчоїлик ва єнўайсизликни бартараф їилишга муваффаї бєлди. Їисман, гаплашганида їизни оддийгина Женни деб атай бошлагани іам иш берди. Бу іол Женни учинчи бор келганида бошланди ва шундан кейин сенатор деярли ихтиёрсиз равишда кєпрої їизнинг исмини айтиб, муомала їила бошлади.
Сенатор їизга нисбатан оталарча муносабатда бєляпти, дейиш їийин эди, чунки Брэндернинг бу нарса їєлидан келмасди. Бирої у Женни билан гаплашганида єзини негадир жуда навїирон сезар ва кєпинча ёшлигимни іали йєїотмаганимни наіотки сезмаса, деб єзига-єзи савол берарди.
Женнини бу одамнинг бадавлат ва дабдабали яшаши, гарчанд їиз буни тєла тушуниб етмаса-да, – Брэндернинг єзи мафтун этганди. Бунаїа сержозиба одамни умри бино бєлиб учратмаганди. Брэндерга їарашли нарсаларнинг бари гєзал, їилган ишларининг бари олижаноб, демак, іурматга лойиї эди. Женнига їаёїдандир (эітимол немис ота-боболаридандир) буларнинг барини тушуниш ва їадрлаш їобилияти єтганди. Худди мана шу одамдай яшаш лозим. Женнига, айниїса, бу одамнинг олижаноблиги ёїарди.
Женни сенаторга іавас їилишни їисман онасидан єрганганди. Онасида эса іиссиёт идрокдан устун турарди. Женни унга єн доллар олиб келганида миссис Герхардтнинг юраги їої ёрилгудай бєлди.
– Бунинг їанчалигини кєчада кєрдим, холос, – деди Женни. – У ойингга бер, деганди.
Миссис Герхардт пулни олиб, кафтида авайлаб тутаркан, сенаторни – унинг келишган їадди-басти ва илтифотли муомаласини аниї кєз олдига келтирди.
– Їандай одам-а! – деди у. – Сахийлигини їаранг-а! Миссис Герхардт єшал оїшом ва эртасига афсоналардагидай бадавлат сенаторни, унинг бениіоя яхши ва олижаноб эканлигини гапиришдан бєшамади. Кир ювишга келганда эса сенаторнинг буюмларини ишїалайвериб илма-тешик їилиб юборишга сал їолди, у іар їанча іаракат їилса іам камдек туюлди назарида. Эри эса іеч нарсани билмаслиги керак эди. У єлгудай тєўри одам бєлганидан, іар їанча їийналмасин, хотини єзи ишлаб топмаган пулни олишга кєндириши осон эмасди. Миссис Герхардт шу сабабдан унга іеч нима демади-да, кутилмаган бу бойликни сезмай їєя їолсин, деб пулга ими-жимида нон билан гєшт ола бошлади.
Улар жуда їалинлашиб кетишди. Брэндер бир куни Женнига пардоз столида турган сурат їєядиган кичкина чарм рамка ёїиб їолганини сезиб, бу нарсани таїдим їилди. Женни іар сафар келганида сенатор бирор баіона топиб, пича ушлаб їоларди. У кєп єтмай бу ёшгина, ювош їиз муітожликда яшаётганидан ўоятда эзилганини ва камбаўаллигидан уялаётганини тушуниб олди. Сенатор бундан росмана таъсирланар ва їизнинг эскирган кєйлагию мазаси кетган пойабзалига їараркан, єзига-єзи нафсониятига тегмай їандай їилиб їарашсам бєларкин, дерди.
У кєпинча бирор кун кечїурун їизнинг кетидан бориб, оиласи їандай шароитда яшаётганини кєришни хаёл їиларди. Єзи кимсан, Їєшма Штатлар сенатининг аъзоси, бу одамлар эса шаіарнинг бирорта хароб чеккасида яшашса керак. Шу сабаб сенатор бу фикрни хаёлидан чиїариб ташлади – оїиллик ваїтинча устун келиб, єйлаган режасини кетга сурди.
Сенатор Брэндер декабрнинг бошида уч іафтага Вашингтонга їайтди ва миссис Герхардт билан Женни кунлардан бирида унинг кетиб їолганини билиб, іайрон бєлишди. Сенатор она-болага хизматлари учун іафтасига камида икки, гоіида беш доллар іам тєларди. Сенатор кетса бу оиланинг даромадига катта путур етказишини хаёлига келтирмаган бєлса бордир. Бошїа иложи бєлмаганидан кейин оила бир амаллаб їозонини їайнатиб турди. Герхардтнинг єзи іам анча тузук бєлиб їолганди. У анча-мунча фабрикаларни айланиб иш тополмади, шундан кейин їєлига арра билан айри олиб, уйма-уй юриб, одамларга єтин їилиб беришга киришди. Иш кєп эмасди, аммо Герхардт єзини аямай, амал-таїал билан іафтасига икки, гоіида эса уч доллар топиб турарди. Бу пул хотинининг топгани ва Себастьян келтириб турган маош билн фаїат нонга етарди, холос.
Рождество байрами яїинлашаётганидан Герхардтларга муітожликнинг алами жуда єтарди. Немислар рождество байрамини жуда дабдабали єтказишни яхши кєришади. Єша кунлари ота-оналар иложи борича єзларини кєрсатадилар. Улар болалар їувончини баўоят їадрлайдилар ва кичкинтойларнинг яйраб– Яшнашлари, єйинчоїлар єйнашларига іаракат їиладилар. Герхардт кенжатойи Вероникани совўалар билан хурсанд їилиб, кєнглини кєтаришни жуда іам истарди. Нега деганда бола бечора їанча оўриб ётди! Болаларнинг іар бирига биттадан пойабзал, єўилларига їишки їалпої, їизларига чиройли кєйлак олиб берсам, дерди. Болалар бултур рождество байрамида єйинчої ва ширинликлар олишганди. Герхардт рождество байрамининг їорли тонги отганида дастурхонда болалар хуш кєрадиган нарсалар бєлмаслигини єйлаб, изтиробга тушарди.
Миссис Герхардтга келганда эса, унинг не куйларга тушаётганини тасвирлагандан кєра тасаввур їилган осонрої. Буларнинг барини єйлаб, жуда эзилар, тобора яїинлашаётган байрам куни іаїида эри балан гаплашишга іам мажоли йєї эди. Бир тонна кємир сотиб олиб, бечора Жоржни іар куни кємир омборига їатнашдан їутїариш маїсадида пул тежаб, уч доллар пул йиўиб їєйганди. Мана энди, шу пулни рождество совўаларига сарфламоїчи бєлди. Герхардт ота іам байрамга атаб єзича икки доллар жамўарган ва їийналиб їолганда бериб, хотинимни оз бєлса іам тинчлантириб, суюнтираман, деган ниятда эди.
Байрам арафасида бу йиўилган арзимас беш доллар юї іам бєлмади. Шаіарда байрам тараддуди бошланганди. Баїїолчилик дєконлари найзабарглар билан безатилганди, єйинчоїлар ва їандолатлар сотиладиган магазинлардан кєз їамашарди. Бу ерда Санта-Клаус їорбобонинг бисотидан жой олишга арзийдиган іамма нарса бор эди. Ота-оналар іам, болалар іам улардан кєз узишолмас, бирлари їєллари їисїаликларидан эзилиб їарашса, бирлари бениіоя завї ва бу хазиналарни їєлга киритиш истаги билан боїардилар.
Герхардт болалари олдида кєп марта:
– Бу йил Їорбобо жуда камбаўал. У кєп совўа олиб келолмайди, – деганди.
Бирої энг камбаўал болани іам бунга ишонтириб бєлмайди. Герхардт, шундай деб огоілантиришига їарамай, іар сафар байрам яїинлашаётганини эшитганида болаларининг кєзи ёниб кетишини кєрарди.
Рождество байрами сешанбага тєўри келди. Байрам арафасида, душанбада єїиш бєлмади. Миссис Герхардт меімонхонага кетатуриб, Жоржга эртасига іам етадиган їилиб кєпрої кємир келтиришини тайинлади. Жорж єша заіотиёї иккита синглисини ёнига олиб, депога жєнади. Бирої кємирнинг таги камлигидан саватларини тєлдиргунларича анча-мунча ваїт кетди ва кечїурунга бориб озгина нарсалик бєлишди.
– Кємирга бордингми? – миссис Герхардт меімонхонадан келибої шу гапни айтди.
– Бордим, – жавоб їилди Жорж.
– Эртага етадими?
– Менимча етади.
– Юр, бориб кєрай-чи.
Миссис Герхардт чироїни олди-да, икковлари кємир тєкилган омборга чиїишди.
– О, худойим! – хитоб їилди миссис Герхардт. – Бу жуда оз-ку! Іозирої бориб яна олиб кел.
– Іо-о, – деди Жорж лабини чєччайтириб. – Мен бордим-ку, энди Басс борсин.
Басс ишдан роппа-роса олтидан чорак єтганда келиб, шаіарга бормоїчи бєлиб, ювиниб-кийинаётган эди.
– Йєї, – деди миссис Герхардт. – Басс кун бєйи ишлади. Єзинг боришинг керак.
– Боргим келмаяпти, – тєнўиллади Жорж.
– Жуда яхши, – деди миссис Герхардт. Мабодо эртага ёїадиган нарсамиз бєлмаса, нима їиламиз?
Она-бола ичкарига їайтиб киришди, бирої бу гап Жоржнинг нафсониятига текканидан энди у тинчгина кетолмасди.
– Басс, сен іам юр, – деди у остонадаёї акасига.
– Їаёїїа єзи?
– Кємирга.
– Ана холос, жавоб їилди Басс. – Мени ким деб єйлаяпсан?
– Бєлмаса мен іам бормайман, – Жорж єжарлик билан бош чайїади.
– Нимага бугун кємир термадинг? – деб сєради акаси кескин. Кун бєйи бєш эдинг-ку.
– Э-э, тердим – деди Жорж. – Кємир єзи жудаям оз. Йєї бєлса їаердан оламан?
– Яхши термагансан, дурустрої іаракат їилиш керак эди.
– Нима гап єзи? – сєради ичкарига їадам їєйиши биланої Жоржнинг шумшайиб ва ўимрайиб турганини кєрган Женни.
– Басснинг мен билан кємирга боргиси келмаяпти.
– Єзинг кундузи іеч нима термовдингми?
– Тердим, ойим кам деяпти.
– Мен бораман сен билан, – деди Женни. – Биз билан борасанми, Басс?
– Йєї, – деди навїирон олифта совуїїина їилиб. У галстук боўлаётганида халаїит беришаётганидпн жаіли чиїаётган ди.
– У ерда кємирнинг єзи йєї, – деди Жорж. – Мен борганимда кємирли платформа йєї эди.
– Бєлгандир-э! – хитоб їилди Басс.
– Йєї эди, – такрорлади Жорж.
– Тортишмай їєя їол, – деди Женни. – Саватни ол, кетдик, бєлмаса кечикамиз.
Опаларини жуда яхши кєришадиган бошїа болалар іам бирга боришмоїчи бєлишди. Вероника саватчани, Марта билан Уильям челакни, Жорж кийим солинадиган катта саватни олди. Буни Женни икковлари тєлдиришиб, бирга кєтариб келишлари лозим эди.
Шунда синглисининг аіволни яхшилашга іозирлиги таъсир їилган ва іамон унга акалик меіри саїланиб їолган Басс таклиф їилди:
– Гап бундай, Жен. Сен кичкинтойлар билан Саккизинчи кєчага бориб, платформа олдида кутиб тур. Мен іам єша ёїїа бораман. Яїинлашганимда бирорталаринг іам мени танишларингни билдирманглар. «Жаноб, маріамат, бизга озрої кємир тушириб берсангиз!» денглар, холос. Мен платформага чиїиб, керагича ташлайман. Тушундиларингми?
– Яхши, – деди Женни жуда хурсанд бєлиб. Улар їор їєйнидаги зулматга чиїиб, темир йєлга жєнашди. Кєчани товар станциясининг кенг темир излари кесиб єтган жойида яїиндагина келган кємирли платформа турарди. Болалар єзларини вагонлардан бирининг панасига олишди. Улар акаларини кутиб турганларида Вашингтондан тезюрар поезд келди. Бу узундан-узун поезднинг сєнгги намунадаги бир неча ухлаб кетадиган вагонлари бор эди. Вагонларниннг деразаларидаги катта ойналари ярїирар, улар ортида юмшої креслоларда єтиришган йєловчилар кєзга ташланарди. Поезд ёнгиналаридан гувиллаб єтганида болалар беихтиёр єзларини орїага олишди.
– Узунлигини їара-я! – деди Жорж.
– Їани энди шунаїа поездда кондуктор бєлсам! – Уильям хєрсиниб їєйди.
Женни эса индамади, бирої олис саёіатлар, іашаматларни єйларкан, бошїалардан кєпрої іаяжонланарди. Бой одамларнинг іаёти жуда гєзал бєлса керак-а!
Олисда Себастьян кєринди. У шиддат билан дадил одимлар ва єз їадрини сезадиган одамлиги сезилиб турарди. Бениіоят, їайсар ва дадил бєлганидан мабодо болалар єргатганларига амал їилишмаса борми, уларга кємаклашишни єйламай іам єтиб кетавериши турган гап эди.
Марта іар бир ишга жиддий їарайдиган бєлганидан акаси айтганидай:
–Жаноб, бизга озгина кємир ташлаб юборинг! – деб чийиллади.
Себастьян таїїа тєхтаб, уларга худди бегонага їарагандай тикилди-да: «На чора, майли!» деганича платформага чиїди. У баўоят эпчиллик билан іамма саватлар тєладиган кємир ташлаб берди. Кейин єзига номуносиб кишилар даврасида ушланиб їолишни истамагандай темир йєлдан єтиб, ўойиб бєлди.
Болалар їайтишда яна битта жентельменни учратишди. Бу киши бошига цилиндр, устига зєр плаш кийганди. Женни уни даріол таниди. У іозиргина Вашингтондан їайтган сенатор Брэндернинг єзгинаси эди. У іозиргина болаларнинг кєзини єйнатган тезюрар поездда келган, оёўининг чигалини ёзмоїчи бєлиб, кичкина саквояжини кєтарганича меімонхонага кетаётганди. Шунда у Женнини кєриб їолгандай бєлди:
– Сизмисиз, Женни? – у яхширої кєриш учун їадамини секинлатди.
Женни сенаторни ундан олдинрої таниганидан: