Читать книгу ЖЕННИ ГЕРХАРДТ (Теодор Драйзер) онлайн бесплатно на Bookz (7-ая страница книги)
bannerbanner
ЖЕННИ ГЕРХАРДТ
ЖЕННИ ГЕРХАРДТ
Оценить:
ЖЕННИ ГЕРХАРДТ

4

Полная версия:

ЖЕННИ ГЕРХАРДТ

Герхардт унга їовоўини солиб їаради-ю, индамади.

– Нима бєлди? – Басс бєш келмади. – Нимага іаммаларинг бу ерда єтирибсанлар?

– Отанг Женнини уйдан іайдади, – кєзи ёшли миссис Герхардт шивирлади.

– Нимага? – деди Басс баїрайганича.

– Нимагалигини сенга мен айтаман, – Герхардт єўлига немисчалаб жавоб їилди. – Мочаўарлик учун, билдингми! Єзидан єттиз ёш катта, отаси тенги одам уни расво їилибди. Энди єзини-єзи эпласин. Іозирої бу ердан йєїолсин!

Басс уёї-буёўига аланглади. Укалари баїрайганларича їолишганди. Уларнинг энг кичигигача даішатли воїеа бєлганини тушинишганди. Бирої гап нимадалигини фаїат Басс биларди.

– Кечаси нимага уйдан їувяпсан? – деб сєради Басс отасидан. – Іозир їиз бола кєчага чиїадиган пайт эмас. Эрталабгача сабр їилса бєлмайдими?

– Йєї, – деди Герхардт.

– Бекор їиляпсан, – їистирди хотини.

– Іозирої кетсин, – деди Герхардт, – ортиї у іаїда эшитмай.

– Їаёїїа боради у? – деди Басс орага суїилиб.

– Билмадим, – деди миссис Герхардт ноилож іолда.

Басс яна іаммага бир-бир кєз югуртириб чиїди-ю, лекин индамади. Онаси бироздан кейин, Герхардт тескари їараганидан фойдаланиб, кєзи билан эшикка имлади.

У «ичкарига кир» ишорасини їилганди.

Басс чиїиб кетди, ундан кейин миссис Герхардт іам ишини їєйиб, єўлига эргашди. Болалар яна бироз ошхонада єтиришди-да, кейин бирин-сирин сирўалиб чиїиб кетишди. Отанинг ёлўиз єзи їолди. Назарида анча-мунча ваїт єтганидан кейин унинг єзи іам їєзўалди.

Она бу ваїтда шоша-пиша їизига тегишли йєл-йєриїлар берарди.

Женни бирор жойдаги одмирої мебелли хонани ижарага олиб, манзилини маълум їилиши лозим эди. Басс іозир синглиси билан бирга чиїолмас, Женни сал нарига бориб, кєчада кутиб туриши, акаси єша жойгача элтиб їєйиши зарур эди. Отаси ишга кетганида ё миссис Герхардт бориб турармиш, ё Женнининг єзи келармиш бу ерга. Бошїа гапларни яна учрашганларида гаплашса бєлавераркан.

Она-боланинг гаплари тугамасданої хонага Герхардт кириб келди.

– Кетадими ё йєїми? – Герхардт хотинидан кескин сєради.

– Іозир, – деди миссис Герхардт. Унинг овози шундагина бириничи марта їатъийрої чиїди.

– Намунча шошилтирасан? – деди Басс.

Отаси шунда бир хємрайиб берганди, Басс їайтиб оўиз очолмади.

Эгнига єзининг биттаю битта кєйлагини кийган Женни сават кєтариб кирди. Бошига катта їийинчиликлар тушажагини билиб турганидан кєзлари їєрїувли боїарди. Бирої энди у аёл эди. У эндиликда муіаббат кучига эга бєлганидан сабру бардошига таянар ва жудолик нималигини билиб олганди. Онасини унсиз єпаркан, кєз ёшлари юзини ювди. Кейин бурилиб янги іаёт сари юрди. Кетидан эшик ёпилди.

X БОБ

Женни єзига жуда оўир бєлган бир пайтда тушиб їолган бу оламда эзгулик їадимги замонлардан бери бир амаллаб йєїолмай келарди. Чунки бу одамларга яхшилик тилашу їєлдан келганча яхшилик їилиш деганида. Яхшилик – бу олижаноблик, барчага ва іар бир одамга хурсандлик билан хизмат їилишга іозирликдир, бирої жамият бу фазилатларнинг унчалик іам їадрига етавермасди. Їадрингизни тушириб юборсангиз бошїалар сизни менсишмайди, топташаверади. Гарчи бунга арзимасангиз іам єзингизни баланд тутсангиз, сизни іурмат їилишаверади. Жамият, умуман айтганда, одамнинг їадрига унчалик етавермайди. «Бошїалар нима деркин», деган гап унга ягона меъёр. Жон саїлаш іиссиёти – яккаю ягона мезони. Фалончи аёл шаънига доў туширмадимикин? Бундан маълумки, фаїат саноїли одамларгина аіён-аіёнда мустаїил равишда єз фикрларини айтишга їодирдирлар.

Женни єзини баланд тутишга уринмасди іам унда єзини аямасликдай туўма хислат бор эди. Єзни ёмонликдан асрашга кємаклашадиган худбинлик деган нарсани унга єргатишнинг єзи бєлмасди.

Одамнинг улўайиши їийинчилик пайтларида, айниїса, яїїол кєзга ташланади. У куч-їувватга тєлиб, иїтидори ортганини сезади. Биз чатої иш їилиб їєймайлик деб їалтираб турсак-да, улўаяверамиз. Бизни иліом їийновлари йєлга солади. Табиат іеч кимдан юз єгирмайди. Биздан мабодо муіит ёки жамият юз єгирса іам барча нарсалар билан иноїликча їолаверамиз. Табиатинг баўри кенг. Шамол билан юлдузлар – сенинг дєстларинг. Саховатли ва сезгир бєлсанг бас – бу буюк іаїиїатни тушуниб етасан. Буни эітимол мураккаб формулалар тимсолида эмас, балки билимнинг моіиятидан иборат бєлган їувонч ва хотиржамликда кєрарсан. Хотиржам бєлсанг доноликка іам эришасан. Женни уйидан нари кетмасиданої Басс унга етиб олди.

– Саватингни менга бер-чи, – деди Басс. Женнининг іаяжондан тили сєзга келмаётганини кєриб, їєшимча їилди: – Сенга їаердан хона топишни билсам керак. Басс Женнини шаіарнинг єзларини іеч ким танимайдиган жанубий їисмидаги бир кампирнинг уйига олиб борди. Бу кампир Басс іозирда ишлаётган магазиндан яїинда насияга девор соати олганди. Басс кампирнинг пулга муітожлигини ва хонасини ижарага їєймоїчилигини биларди.

– Хонангиз бєшми? – деб сєради Басс єша хотиндан.

– Іа, – деди Женнига бошдан-оёї тикилиб.

– Синглимга ижарага беролмайсизми уни? Биз бошїа шаіарга кєчаётувдик, синглим іозирча боролмайди.

Кампир рози бєлди, Женни эса ваїтинча бошпанадан тинчиди.

– Сен хафа бєлма, – деди Басс синглисига жонидан ачиниб, – іаммаси яхши бєлиб кетади. Ойим іам хафа бєлмасин деди. Эртага отам ишдалигида уйга боргин.

Женни боришга ваъда берди. Басс яна унча-мунча далда берди-да, Женнининг овїатини іам кампирнинг бєйнига їєйиб, хайр-маъзур їилди.

– Мана энди, іаммаси жойида, – деди у эшикка етганда. – Іаммаси яхши бєлади. Хафа бєлма. Мен кетишим керак, эртага эрта билан кириб єтаман.

Басс кетди. Кєнгилсиз хаёллар энди уни кєпдан ташвишлантирмасди. Нега деганда синглисини чиндан іам айбдор іисоблаётган эди-да, ахир. Бу нарса (гарчи Женнининг маъюс ва паришон тортиб їолганини кєриб турган бєлса-да) йєл-йєлакай сєраб-суриштирганидан іам аён эди.

– Нимани деб шунгача бординг? – дея суриштирганди у. – Нима їилаётганингни аїалли бир марта єйлаб кєрдингми єзи?

– Буни іозир мендан сєрамаганинг маъїул. Женни шу билан акасининг сєраб-суриштирганларига чек їєйди.

Женни єзини оїламас, нолийдиган жойи іам йєї эди. Мабодо кимдир айбдор бєлса – бу Женнининг єзи. Басснинг їєлга тушиб, оиладагиларнинг тинчи бузилганию Женнининг єзини їурбон їилгани – іамма-іаммаси унутилганди.

Женни янги бегона уйда ёлўиз єзи їолганидан кейин баттар куйиб кетди. Севгилисининг єлими, шарманда бєлгани, ота уйидан їувилганига асти чидаёлмаётганидан ієнграб юборди. Тєўри, Женни табиатан сабрли їиз эди, нолишни хуш кєрмасди, бирої орзу-армонлари бирданига чипакка чиїїани уни букиб їєйди. Одамга їуюндай ёпирилиб, адойи тамом їиладиган куч їанаїа экан? Нимага ажал деган нарса бирданига чанг солиб, іаётдаги энг ёрїин ва їувончли туюлган нарсаларнинг барини чил-парчин їилади.

Женни єтмишни єйлар, Брэндер билан танишганидан буёнги воїеаларни батафсил эсларкан, їанчалар эзилаётганига їарамай, кєнглида іамон уни яхши кєриш ва эъзозлашдан бєлак туйўу йєї эканини англади. Нафсамбирини айтганда, Женнига атайин ёмонлик їилишни истамаганди. У чиндан іам яхши ва олижаноб одам эди. Чинакамига яхши инсон эди, Женни, аввало, шуни єйларкан, унинг беваїт єлганига эзилиб йиўларди.

Женни ана шу аіволда куйиб-ёниб тонг оттирди, эртасига эрта билан Басс ишга кетаётиб, йєл-йєлакай кириб єтди-да, онаси Женнини кечїурун кутишини айтди. Отаси уйда бєлмас экан, Она-бола тєйиб гаплашиб олишармиш. Женни узої кунни кеч їилгунча єлиб бєлди, кечга яїин эса хиёл димоўи чоўланди-да, еттидан чорак єтганда уйига йєл олди.

Женнини уйда бироз нохуш хабарлар кутарди. Герхардт іали іам ўазабидан тушмаганди. У келар шанбада ишдан бєшаб, Янгстаунга жєнашга їарор їилганди. Эндиликда Колумбусдан бошїа іар їандай шаіар бєлаверармиш унга. Бу ерда эса одамларнинг кєзига їараёлмасмиш. Бундан буён Колумбус унинг учун іаром эмиш. Бу ердан кетаркан, мабодо иш топса, бола-чаїасини чаїириб оларкан, бу эса мєъжазгина уй іам їєлдан кетди деган гап эди. Гаров пулини бари бир тєлолмайди, бунга умид їилмаса іам бєлади.

Герхардт бир іафтадан кейин жєнаб кетди. Женни уйга їайтиб келди. Бироз ваїтгача яна илгаригидай туришса іам, бу іол кєпга бормади, албатта.

Басс буни тушунарди. Уни Женнининг бошига тушган ташвиш ва бунинг єзига яраша оїибатлари жуда їийнарди. Колумбусда їолиб бєлмайди. Янгстаунга кєчиб єтишнинг іам иложи йєї. Мабодо іаммалари їаёїїадир кетишлари зарур бєлса бирорта катта шаіарни кєзлаганлари маъїул.

Басс оўир аіволда їолганликларини єйларкан, Кливлендда омадни бир синаб кєриш керак, деган хаёлга борди. Эшитишига їараганда у еда саноат гуркираётган эди. Мабодо у ерда омади келса борми, бошїалар іам кєчиб боришади. Отаси илгаригидай Янгстуанда ишлайверса-ю, бутун оила Кливлендга кєчиб єтса – Женни кєчада їолмайди. Басс бирданига шундай хулосага келолди, бу ниятини ахийри онасига айтди.

– Кливлендга жєнамоїчиман, – деди у бир куни кечїурун онаси іаммаларига овїат їуяётганида.

– Нимага? – миссис Герхардт єўлига іайрон бєлганича їаради. У Басс ташлаб кетади, деб їєрїиб юрарди.

– У ерда иш топсам керак, деган хаёлдаман, – жавоб їилди Басс. – Бу расво шаіарда їолишимизнинг кераги іам йєї.

– Сєкинма, – деди онаси ёзўириб.

– Іа, майли, – Басс їєл силтади, – бу ерда іар бир одам сєкинаверади. Іеч омадимиз келмади єзи. Мен кетаман, мабодо иш топсам іаммаларингиз кєчиб борасизлар. Биров бизни танимайдиган жойда тинчрої бєламиз. Бу ерда эса рєшнолик кєрмаймиз.

Миссис Герхардт єўлининг гапига їулої соларкан, хайрият, аіволимиз сал енгиллашаркан, деган умид уйўонди кєнглида, Басс сєзининг устидан чиїса бєлди ишїилиб. Їани энди бориб иш іам топса-ю, азамат ва аїлли єўлидай онасига кємаклашса! Їандай соз бєларди-я! Іозир эса іаммалари балонинг оўзига їараб ўувиллаб кетишяпти. Наіотки, уларни іеч нима їутїаролмаса?..

– Иш топаман, деб єйлайсанми? – миссис Герхардт їизиїиб сєради.

– Топишим керак, – жавоб їилди Басс. Жой топиб, унга етишолмаган пайтим іозиргача бєлган эмас. Баъзи бир болалар Кливлендга кетиб, яхшигина ишларга кириб олишди. Масалан, Миллер деганлар.

Басс їєлларини чєнтагига солиб, деразага їаради.

– Уёїда то иш топиб жойлашгунимча кунларинг єтиб турармикин ишїилиб? – сєради у.

– Бир амаллармиз, – жавоб їилди онаси. – Даданг ишлаяпти, їєлимизда озрої пулимиз іам бор, уни… уни…

Миссис Герхардт іозирги аіволларидан уялиб тургани сабабли пул їаердан келганини айтишга ботинмади.

– Іа, тушунарли, – деди Басс маъюс тортиб.

– Кузгача тєлайдиган нарсамиз йєї, кейин іаммасини бари бир ташлаб кетишга тєўри келади, їєшимча їилди миссис Герхардт.

У гаров пулини айтаётганди. Навбатдаги тєлов сентябрда бєлганидан бунга бари бир їурбилари етмасди.

Мабодо єшангача бошїа шаіарга кєчиб кетсак, бир кунимиз єтар дейман.

– Мен шундай їиламан, – деди Басс їатъий. – Кетаман.

Хуллас, июннинг охирида Басс ишидан бєшади-да, эртасигаёї Кливлендга жєнаб кетди.

XI БОБ

Женнининг іаётидаги бундан кейинги воїеалар бизнинг іозирги ахлоїимиз їатъиян ман этган нарсалар їаторида туради.

Буюк ва доно яратувчи куч бєлмиш, єз ишини їоронўуликда ва сокинликда бажарадиган она табиатнинг баъзи бир їонунлари табиатнинг єзи яратган айрим майда одамларга жуда іам тубан туюлади. Биз одам пайдо бєлиши билан боўлиї бєлган барча нарсалардан, гєё уна ошкора їизиїиш инсонга номуносибдай, жирканганча юз бурамиз.

Їарангки, бир нарса борлиўининг єзи тинимсиз равишда янги одамни вужудга келтиришдан иборат бєлган бу оламда – шамол, сув замин ва офтоб – бари одамни яратишга хизмат этадиган оламда вужудга келган бирої фаїат одамнигина эмас, балки бутун заминни, авлодни давом эттириш сезгиси іаракатга келтиради ва барча тирик жонлар биргина ва єша йєл билан яратиладилар. Аммо гєёки єша табиатнинг єзида їандайдир нопок нарса бордай, негадир бундан кєз юмиб, тескари їарашдек интилиш мавжуд. «Бузуїлик билан яратилгану гуноікор бєлиб туўилган» – паст одам табиат їонунларини ана шундай нотєўри талїин їилади, кєпчилик эса чинакамига мудіиш бу фикрга унсиз їєшилаверади.

Турган гапки, нарса – іодисага бундай їараш ўирт нотєўридир. Биологиянинг табиатда тубан жараёнлар йєї, ўайритабиий іолатлар бєлмайди, деган хулосасию фалсафа бизга берадиган таълим инсоннинг кундалик тасаввурида мустаікам єрин олмоўи лозим. Мавжуд жамият удум ва одатларидан тасодифан четлашиш мутлаїо гуноі эмас. Тасодиф иродаси туфайли одамлар єрнатган тартибни бузган бирорта іам бадбахт кимсани жамоатчилик шаксиз унинг шаънига таїайдирган беіад тубанликда айблаб бєлмайди.

Женни энди табиатнинг ана шу мєъжизаси нотєўри талїин їилинишини єз кєзи билан кєриб, ишонишга мажбур бєлганди. Мабодо Брэндер вафот этмаганида борми, бу мєъжиза муїаддас саналар ва іаётнинг юксак кєринишларидан бири іисобланган бєлур эди. Женни гарчи бу табиий-іаётий жараён барча бошїа жараёнлардан нима билан фарї їилишини тушунолмаса іам, теварагидаги одамлар унга айб иш їилганини ва бошдан-оёї гуноіга ботганини сездириб їєйгандилар. Бу эса Женнидаги кейинчалик фарзандига талаб їилинадиган меіру муіаббат, эътибор ва ўамхєрликни сал бєлмаса барбод їилаёзди. Ана шу етилиб келаётган табиий ва зарурий меіру муіаббат сал бєлмаса кєзига ёмонликдай кєрина бошлади. Женнини бир неча асрлар муїаддам шунаїа айб иш їилганлар сингари дор остига судраб, турмага солишмади, бирої атрофидагилар нодонликлари ва калтабинликлари туфайли уни жамият їонунлари їабиіона ва атайлаб бузган дейишдан нарига єтолмасдилар, бунга эса іамма нафрат билан їарарди. Женни одамларнинг хунук їарашларидан їочар ва вужудида рєй бераётган буюк єзгаришга тишини-тишига їєйиб чидарди. Їанчалар ўалати туюлмасин, беіуда виждон азоби тортмас, бенаф афсус-надоматлар їилмасди. Юраги мусаффо, кєнгли тоза ва хотиржам эди. Тєўри, мусибати іали аримаган бєлса іам илгаригидай їийнамасди. Фаїат нима їилишини билмай боши їотар, шундан гоіида кєзлари жиїїа ёшга тєларди.

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

Вы ознакомились с фрагментом книги.

Для бесплатного чтения открыта только часть текста.

Приобретайте полный текст книги у нашего партнера:


Полная версия книги

Всего 10 форматов

1...567
bannerbanner