скачать книгу бесплатно
Бабалары кебек, диделәр.
Шул асауның чыгымчылавына,
Дулавына тәмам өйрәндем…
Килә әнә моңы ил җырлаган
Борынгы һәм яңа көйләрнең.
Борынгыдан – гыйбрәт, яңадан – дәрт
Алып чаба минем аргамак.
Чап әйдә, чап! Үтсә үтсен гомер,
Тик яшендәй калсын ялтырап!
1971
Күкчәтау
Анау тауның башыннан күч[18 - Күч – җәйләүгә күчеп баручы кәрван.] киләде.
Күч артыннан бер тайлак[19 - Тайлак – дөя баласы.] буш киләде,
Төшкәндә син исемә, хәйран идем,
Мөлдерәп ике күздән яшь киләде…
Казах халык җыры
Күкчәтау, күгең дә күк, күлең дә күк,
Күк далаң буйлап йөрдем яшьлектә күп.
Кояшым карарга да өлгермәде, –
Аерылдым, балачагым, синнән иртүк.
Мәктәбем – яшел йортым, карасана,
Мөлдерәп тора миңа – баласына.
Искедән бер хатирә инде мин дип,
Сыенган биек йортлар арасына.
Җыелып килгән идек ишегеңә,
Кемнәр генә тибрәлмәде бишегеңдә!
Язмышлар, әйтәсе юк, булды хәйран…
Чыдаса чыдар безнең ише генә.
Күкчәтау, башларыңнан күч киләме?
Күч артыннан бер тайлак буш киләме?
Тайлагың булып эзләп кайткан саен,
Мөлдерәп ике күздән яшь киләде…
Күгеңнең һаман кояш таңнарында,
Күлеңнең һаман җиләс ярларында,
Күңелнең һаман иләс-миләс чагы, –
Уяна узганнарым алларымда.
Хисләрнең унсигездәй уйнаганы,
Хыялның канат кагып туймаганы!
Кызлар!
Алар инде бездән башкаларга…
Нәфесне тыеп булмый, уңмаганны!..
Күкчәтау, күгең дә күк, күлең дә күк,
Җанга газиз хатирәләр күңелдә күп…
Кайткан саен каршы ала унсигезем,
Яшьлегем шул күлеңә күмелгән күк.
1971
«Килделәр дә керделәр…»
Килделәр дә керделәр,
Кереп түргә менделәр,
Уйнадылар, көлделәр
Шатлыклар йөрәгемдә!
Шатлык ул килә генә:
Олыга да, кечегә дә,
Дустыңа да, ишеңә дә,
Яхшылык телә генә.
1971
Шомлы төндә
Бер эт улый күңелгә шом салып,
Нинди борчу икән ул эттә?
Үз тавышына үзе исе китеп
Шыңшый да ул, карый өреп тә.
Таңда китәм, шуңа улый дисәм,
Мин түгел бит аның иясе.
Ни шомлыкка икән тагын бусы,
Ничек юрап, нәрсә диясе?!
Әллә минем хисләремне сизеп,
Сагышыма кушылып улавы?
Томан баскан тонык айга карап
Җырлавымы, әллә елавы?
Мин урынымнан тордым чыдамыйча,
Әллә нигә сыкрап, пошынып:
Йөрәгемә җиңел булыр сыман,
Бер уласам шуңа кушылып…
Туктатырга теләп, берәүләре
Таш атарлар эткә – тиярләр…
Ә мин – кеше, миңа туры карап,
«Сынаттың бит, Нури!» диярләр.
Гомер буе шулай сынатмыйм дип,
Чыгармаган идем өнемне, –
Сагыш тулган икән чиктән ашып,
Гарык кылган икән күңелне…
Ә теге эт улый шомлы итеп,
Аһ, әгәр дә улау киметсә
Эчләремә тулган сагышларны, –
Мин кушылыр идем шул эткә.
1971
Нәсыйхәт
Бәйләнчекләр тагын «Дидактика!» дияр.
Дисә дияр, бәлки, бер файдасы тияр.
Ачулансаң ачулан, тик явызланма,
Хөрмәт күрсәт, яраклашма, сагызланма.
Бул булалсаң эре, ләкин эреләнмә,
Сүзең якла, җаһилләрчә киреләнмә.
Гайрәт белән усаллыкны бутый күрмә.
Горурлансаң горурлан, мактанып йөрмә.
Түбәнчелекле бул, ләкин түбәнләнмә.
Ирешсәң данга, бер дә әллә кемләнмә.
Каныкма көнләшеп, иҗат сөеп көнләш.
Мәйдан тотар булсаң, аяк чалмый көрәш.
Тыйнак булу әле йомшак булу түгел,
Һөҗү-калҗыңлы булсаң бул, чамаңны бел.
Тагын кирәк булыр кое – төкермә син.
Көчек булсаң була бир – айга өрмә син.
1971
Узганнар белән сөйләшкәндә
Карыйм кояш баюларын
Арча кырыннан:
Кирмән арты кызыл янгын,
Якут төсле кан, –
Борынгылар каны анда,
Күкләргә ашкан,
Дәрья булып офыкларга
Барып тоташкан.
Күрәм гаҗәп манзарада
Мин үткәнемне.
Кинәт тирән сагыш ала
Шат күкрәгемне.
Юк! Дан өчен кыелмаган
Батырлар җаны!
Явызлыктан коелмаган
Бабайлар каны;
Ят җирләрдә баскынлыктан
Кырылмаган ил,
Үз йортында мәйдан тоткан –
Кол булмаган ил!
Менә күз алдына баса
Колшәриф палван[20 - Палван – пәһлеван; батыр.],
Сөйли күз яшьләре аша,
Өсте-башы кан:
«Уйнамагыз сез ут белән,
Дидем аларга,
Таҗ-тәхетләр эзләп килгән
Тинтәк ханнарга.
Булмады сүземә рәтләп
Бер колак салган, –
Бүленде-ярылды дәүләт
Үзара даудан.
Аннан яу басты, тетрәтте
Таралган илне, –
Тешләп булмый шул терсәкне!
Эш узган иде…
Биш атна дәһшәт уйнады, –
Кырылды халык:
Үлем йә җиңү! Булмады
Уйда урталык.
Хәнҗәрем кермәде кынга,
Бирелсә дә хан,
Мәдрәсәм бусагасында
Булдым мин корбан.
Белмәгәннәр белсен, белгән
Илгә сөйләсен:
Колшәрифләр юкка үлгән
Икән димәсен».
Туздырган сине язмышның
Аяусыз җиле.
Язгы тамчы булып сагышым
Җылытсын иде
Синең изге, тик каберсез
Сөякләреңне;
