Bağımsızlık Dönemi Özbek Edebiyatı

VATAN

1Bir EylülBin dokuz yüzdoksan bir yılı! O, kutlu tarih!Zulüm parçalandı!Dağıldı kafes!Semavî özgürlük muzaffer oldu!titredi acımasız düşman!Kıvranır amansız!Asırlık esaretler kaldırıldı!Cihan meydanındaHür Özbekistan!O, Temurî millet! Size helal olsun!Canı gönülden duydum ben Tanrı’mın sevgisini,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!2Mutlulukla dol, Vatan,Mutluluğa bürün,Hayat ve Özgürlük sevincini tat!Sen de yaşamanınaslını öğren,Asırların elemli hırkasını at!O, ilahi gün! Gün!O, ilahi Ses!İstiklal, istikbal edildi ilan!Gök gürledi,Şimşek çaktı, yeter,Bir an heyecandan ayağa kalktı halk!Ben o günü hatırlıyorum Sözün sihrini,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!3Hatta imparatorluk,Baskıcı düzen,Kanlara karışmış menfur siyaset,Korumak içinKendi istikametiniİftiralar yağdırdı durmaksızın.Başı ezilmeyenmefkûre, yılan,Dünyayı karıştırır can vesvesesi,Dehşetli görünüşebüründü, inan,Her an hazır kütük ile baltası.Uyanık ol, aklında tut kurnazların hilesini,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!4Ne kadar alçaklaşmışolsa hainlik,O kadar yaklaşır kıyamet kaimSeni alkışlıyorumbüyük cesaret,Sen benim şanım, sen benim namusum!İnsanoğlunun kalbiniterk edersen eğer,Âlemi sarardı cehennem gibi bir azap.Manasız yaşardıyeryüzünde beşer,sonsuz alkış sana, ey kurtarıcı ruh!Peygamber de zikr etmiş onu,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!5O, Turan toprakları,O, Turan halkları,Nice seleflerin alkışını işitmemişsiniz.Bugün uçup geldibeklediğiniz rüzgârlar,Hiçbir zaman bu kadar istememişsiniz.Anamız Tomaris,Atamız Şirak,Ekmek sunuyorlar avuçlarındaAzatlık yegâne,Azatlık bayrak,Büyük Asya’nın bozkırlarında!Bugün alkışlıyoruz nazlı ruhunu,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!6Memleket kadrini soruvergariplerden,Özgürlüğün kıymetini kölelere sor.Sultanın nesli hardır,evet, kâfir zülmünden,Celaliddin arslan yürek, erkeklere sor!Ecdadlar yoludurİstiklal yolu,Onların sözü bize güç verir.Sahipkıran durur,Sağı solunda çiçek,Sureti de sireti de görkemli, payidar!Özbekistan metheder şanını, şevketiniHalkım aldı sonsuz hürlük mührünü!7Vatan, tarihindeTürkistan olupNe büyük devletler kurup yaşadın.Serhatsız serhatlar,deniz gibi dolup,Nice saltanatlar kurdun, parladın!Benim pirimdirKul Hoca Ahmed,Ana dilimin aslı “hikmet” dilidir.Nevayi, Allah tarafındanverilmiş devlet,Milletimin kâmili, milletin piridir!Ah, bugün dinliyorum pirlerin şükrünü,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!8Bitti yolsuzlukDöndü şan- şöhret,İpek yollarında muazzam kervan,Ah, geri geldi Kur’an’ımİlahi kudret,Döndü Ferganîler, fazıl-ı cihan.Çiçeklere, alkışlaramüşerref, müyesserEy Özbek çiftçisi, ey altın dede,Gelip geçmişbir buçuk asır,Kendisi kendi yerine dönene kadar!Unutmak olur mu düşmanların kahrını,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!9Ben fikir alıyorumuzak yüzlerden.Gönül, gönlüm Tanrı’nın mekânıdır.Şehitler meydanı,yürüdüm izlerinden,Kadirî, Çolpanlar gözlerinde nur.Onların kalemiKalmadı yerde,Hayır, sözleri kalmadı garip.Söyledi kasaskarhür ahenklerdeYüksek minberlerden Abdulla Arif!Öperim yurdumun toprağını, tuğunuHalkım aldı sonsuz hürlük mührünü!10Bugün kurulmaktabüyük İnşaat,Büyük kurucuya sonsuz teşekkür!Kutlu meydan üzreMinberde azatMilletimin başkanı konuşur gurulaOna minnettardırDost, kardeş, ecdat.Tanrı, halkı hâkimiyete baş kıldı.Onu alkışladıGelecek nesil,O sonsuz dâhildir ebediyete!Ey Allah’ım! Döndürdün yurdun Timur’unu,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!11Dün şahit idimzulme, zulmete,Görmüşüm memleketin ağlamasını: şahidim.Bugün ise şahidimTac u tahta, bahta,Agâhlar içinde agâhım!Azim Suyun, tattım,Özgürlüğün tadını,Evet, bahtlı şairim, bahtiyar insanımGördüm imparatorluğunyıkılışını,Gelecek zamanlara iletirim, kesin!Yazdım gelecek nesillere kalbimin korunu,Halkım aldı sonsuz hürlük mührünü!(Aktaran: Cansu Delibalta)

USMAN AZİM (1950)

Usman Azim, 13 Ağustos 1950 yılında Surhanderya vilayetinde doğdu. 2000 yılında Özbekistan Halk Şairi unvanını aldı. Taşkent Üniversitesi Gazetecilik Bölümünü bitirdi. Eserlerinden bazıları şunlardır: “İnsanı Anlamak” (1979), “İkinci Nisan” (1987), “Garip Ejderha” (1990), “Uzun Gece” (1994) ve “Güz” (2001).

***

Men bilan bu jangdaDunyo – muzaffar.Qon yutib chekindimo‘zimga qadar.O‘zimda izillab,Tangrim, keturman…Ayt, qancha chekinsam,Senga eturman?

***

Benimle savaşanDünya muzaffer.Kan yutup çekildimkendime kadar.Kendi kendime inleyerekTanrım, giderim…Söyle, ne kadar çekilirsem,Sana ulaşırım?

FAQAT O‘ZINGGA SUYAN

Faqat o‘zingga suyan.Farzandlar aytadi“bizga suyaning” deb;do‘stlar yelkasini tutadi;tug‘ishganlaring dalda berar:Biz bormiz!Ularni xafa qilma:mayli,farzandlaringbizga suyandi, deb o‘ylasin;do‘stlaryelkalaridasezsin qo‘lingni;borliginihis qilsintug‘ishganlaring.Ammo sen o‘zingga suyan.Chunki inson juda og‘ir,juda ulkan,osmonlar qadar yuksak —unio‘zidan boshqahech kimko‘tarolmaydi.

BİR TEK KENDİNE GÜVEN!

Bir tek kendine güven.Çocuklar söyler“Bize güvenin” diye;dostların omzunu tutar,kandaşların destek çıkar:“Biz varız!” diyeOnları üzme:olsun,çocuklarınbize güvendi diye düşünsün;dostlarınomuzlarındasezsin elini;varlığınıhissetsinakrabaların.Ama sen kendine güven.Çünkü insan çok ağır,çok büyük,gökyüzü kadar yüksektir.Onukendisinden başkakimsekaldıramaz.(Aktaran: Marufjon Yuldashev)

XALQ

Bo‘ron.Falak to‘g‘onini ochdi.Shamol toshdi.Osmon xonavayron,bulutlar payhon.Quyosh qayerda?Qayerga qochdi?Chaqmoqlar olovlar sochdi.To‘polon!Yerda-chi?Yerda…Nimalarni ko‘rmagan bu bosh!Yashab turibmiz.Ha, jala yog‘di,ha, sel keldi,ha, to‘fon bo‘ldi…Xudo xohlasa,ko‘rmaganday bo‘lib ketamiz.Faqat osmon qayerda?Qayerda quyosh?Ayting, o‘z burchlarinio‘tayverishsin,Xavotir olishmasin bizdan.Boshimizga tosh yog‘dirishgan bo‘lsa ham,Bizyashabketaveramiz.2011.

HALK

Boran.Gökyüzü barajını açtı.Rüzgâr çıktı.Asuman viran hanebulutlar ezilmiş.Güneş nerede?Nereye kaçtı?Şimşekler alevler saçtı.Kargaşa!Ya yerde?Yerde…Neler görmedi bu baş!Yaşıyoruz.Evet, sağanak başladı,Evet, sel oldu,Evet, tufan çıktı…Allah isterse,görmemiş gibi olur gideriz.Fakat asuman nerede?Nerede güneş?Söyleyin, kendi görevleriniyapıversinler,Merak etmesin bizi.Başımıza taş yağdırsa da,Bizyaşargideriz.

YOLG‘IZ

Olamlar ichindabir olamyolg‘iz.Yulduzlar ichindabir yulduzyolg‘iz.Daraxtzorlar arobir daraxtyolg‘iz.Odamlar ichindabir o‘zingyolg‘iz.Meningko‘nglimda esabir muhabbatyolg‘iz.

YALNIZ

Âlemler içindebir âlemyalnız.Yıldızlar içindebir yıldızyalnız.Ormanlar içindebir ağaçyalnız.İnsanlar içindebir tek senyalnız.Benimgönlümde isebir sevgiyalnız.(Aktaran: Cansu Delibalta)

ŞEVKET RAHMAN (1950-1996)

Şair Şevket Rahman 12 Eylül 1950 yılında Oş vilayetinin Karasuv ilçesine bağlı Pamir Mahallesinde doğdu. 1966’da ortaokulu, 1973’te Moskova’daki Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsünü tamamladı. İlk şiir kitabı “Renkli Anlar” adıyla 1978’de yayımlandı. Sonra şairin “Kalp Köşeleri” (1981), “Açık Günler” (1983), “Çiçek Açan Taş” (1984), “Uyumamış Dağlar” (1986), “Hülva” (1988) ve diğer şiir kitapları yayımlandı. Şevket Rahman usta tercüman olarak da bilinmektedir. Şair, F. G. Lorka, H. R. Himens ve R. Alberti’nin eserlerini Özbekçeye büyük bir maharetle çevirdi.

Şevket Rahman 2 Ekim 1996’da Taşkent’te vefat etti.

TURKIYLAR

Qilichin tashladi beklar nihoyat,bosildi tulporlar,tig‘lar suroni,urhoga o‘rgangan tillarda oyat,turkiylar tanidi komil Xudoni.Qilichlar zangladi…falokat hushyor,turkiylar quvvatin berdi yerlarga.Hiylagar do‘stlarday yaqinlashdi yovkomillik qidirgan jasur erlarga.Ilvasin yigitlar,bobur yigitlar,sajdaga bosh qo‘ydi yovga ters qarab,g‘ullarni kemirib yig‘ladi itlar,buyuk boshni kesdi qilich yaraqlab.Turkda bosh qolmadi…qolmadi dovlar,xotin-xalaj qoldi motam ko‘tarib,“Bizga tik qarama”, – buyurdi yovlar,yovlarga ters qarab yashadi bari.Talandi samoviy tulpor uyuri,talandi zarlari,zeb-u zabari,“Ters qarab o‘ling”, – deb yovlar buyurdi,yovlarga ters qarab jon berdi bari.Lahadga kirdilar o‘zlarin qarg‘ab,qolmadi arabiy,turkiy xatlari.“Tug‘ingiz, – dedi yov, – teskari qarab”,yovlarga ters qarab tug‘ildi bari.Tug‘ildi,tug‘ildi,tug‘ildi qullar,qirqida qirqilgan – imdodga muhtoj,yovlarga ters qarab itlarday hurar,bir-biriga dushman,bir-biridan koj.Jo‘mardlar qirilgan Turonzamindado‘zaxiy tajriba pallasin ko‘rdim:eshshak suvrati bor qay bir qavmda,qay birida to‘ng‘iz kallasin ko‘rdim.Bu holda buvaklar bo‘g‘ilib o‘lar,qul Bilol ezilib yig‘lar falakda…O‘zlarin yondirar borliqdan to‘yganBadaxshon la’liday asl malaklar.Mo‘minlar besh bora Allohni eslarsajdaga bosh qo‘yib jallod toshiga.O‘grilib sal ortga qarayin desa,boshiga urarlar,faqat boshiga.Bormi er yigitlar,bormi er qizlar,bormi gul bag‘ringda jo‘mard nolalar,bormi bul tufroqda o‘zligin izlab,osmon-u falakka yetgan bolalar.Bor bo‘lsa,alarga yetkarib qo‘ying,bir boshga bir o‘lim demagan ermas,shahidlar o‘lmaydi,bir qarab tuying:Yovga ters qaragan musulmon emas!Yovga ters qaragan musulmon emas!Yovga ters qaragan musulmon emas!Yovga ters qaragan musulmon emas!Yovga ters qaragan musulmon emas!

TÜRKLER

Kılıcı bıraktı beyler nihayet,uysallaştı atlar,hançerlerin sesi,nara atmaya alışık dillerde ayetTürkler tanıdı Yüce Tanrıyı.Kılıçlar paslandı…tehlike tetikte,Türkler kuvvetini verdi toprağa.Düzenbaz dost gibi yaklaştı düşmanerdemlik arayan cesur erlerePehlivan yiğitler,aslan yiğitler…başlarını secdeye koydu, düşmana ters dönüpkemikleri kemirip inledi itleryüce başı kesti kılıçlar…Türk’te baş kalmadı…kalmadı mertler,kadınlar kaldı ancak ağıtlar yakan,“Gözüme dik dik bakma!” diye emretti düşmandüşmana ters dönüp yaşadı herkes.Talan ettiler Semavi atları,talan ettiler altınları,elinde ne varsa hepsini,“Yüzüstü öl!” diye emretti düşmandüşmana ters dönüp can verdi herkesToprağa girdiler büyük utançlakalmadı ne Arapne Türk yazısı“Doğur!” dedi düşman tersine dönüpdüşmana ters dönüp doğurdu hepsi.Doğdu,doğdu,doğdu köleler,kırkında kıyılan, imdada muhtaç,düşmana ters bakıp it gibi havlar,birbirine düşman,Birbirinden ödlek.Cömertler katledilmiş Turan yurdundacehennemin aksini gördüm bu yurtta:eşek suretliydi bazı kavimlerbazıları ise domuz kafalı.Bebekler ölüyor bu hali görüp,köle Bilal ezgin ezgin ağlar felekte…Kendini yakıyor dünyadan bezipBedehşan yakutu gibi asil melekler.Müminler beş defa Allah’ı hatırlarSecde için başını koyup cellat taşına.Dönüp bakmak ister ardına ama,başına vururlarancak başına…Var mıdır er yiğitler,var mı er kızlar,var mıdır bağrında cömert naleler,var mı bu toprakta kendini arayan,başı dimdik mağrur çocuklar.Varsa eğer,onlara söyleyin,bir başa bir ölüm demeyen namert,şehitler ölmez,onları dinle:Düşmana ters dönen Müslüman değil!Düşmana ters dönen Müslüman değil!Düşmana ters dönen Müslüman değil!Düşmana ters dönen Müslüman değil!Düşmana ters dönen Müslüman değil!

NODIRAJON, SHOIRAJON

Nodirajon, Shoirajon,tanam qimir etmaydi,olis-olis vohalardantog‘larimni chaqiring,osmon to‘la havolarfaqat menga yetmaydi.Nodirajon, Shoirajontanam qimir etmaydi,ko‘zimda bir tomchi yosh,soylar yuvsa ketmaydi.Nodirajon, Shoirajon,tanam qimir etmaydi,peshonamning sho‘ridanbino bo‘lgan bu daryo…osmon to‘la havolarfaqat menga yetmaydi.Nodirajon, Shoirajon,tanam qimir etmaydi,boring, qorli tog‘larga:bir shoir yotibdi deng,Xudoning hovlisida…Osmon to‘la havolarfaqat menga yetmaydi…

NADİRECİĞİM, ŞAİRECİĞİM

Nadireciğim, Şaireciğim,tenim hareket etmiyor,uzak uzak vadilerdendağlarımı çağırın,gökyüzü dolu havabir tek bana yetmiyor.Nadireciğim, Şaireciğimtenim hareket etmiyor,gözümde bir damla yaşdereler yıkasa gitmiyor.Nadireciğim, Şaireciğim,tenim hareket etmiyor,talihsiz kaderimdenoluşmuştur bu derya…gökyüzü dolu havabir tek bana yetmiyor.Nadireciğim, Şaireciğim,tenim hareket etmiyor,çıkın karlı dağlara:bir şair yatıyor deyinTanrının bahçesinde…Gökyüzü dolu havaBir tek bana yetmiyor…

***

Ayt, ey, xasta bulbulim,O‘shga qachon yetamiz?Yashil bog‘lar sarg‘ardi,Mag‘iz bo‘ldi g‘ujumlar.Oh, voy, muncha yo‘l og‘ir,Bulbulim…Ulkan soat o‘rtasidaMadorim yo‘q yurmoqqa,Qashqirlar davrasidaSudralaman turmoqqa.Shunda qolib ketsam garnetamiz?Abadiyat oralabO‘shga qachon yetamiz?Qorli tog‘lar bag‘ridaBegim – O‘shim ko‘rindi,Sulton – O‘shim ko‘rindi…1996.

***

Söyle, ey hasta bülbülüm,Oş’a ne zaman varırız?Yeşil bağlar sarardı,Üzümler de kurudu.Vah, bu yol nice zordurBülbülüm…Büyük saat ortasındaGücüm yok yürümeye,Çakalların arasındaÇabalarım kalkmaya.Buralarda kalırsamNe yaparız?Ebediyet arasındaOş’a ne zaman varırız?Karlı dağlar bağrındaCanım Oş’um göründü,Sultan Oş’um göründü…(Aktaran: Marufjon Yuldashev)

HURŞİD DEVRAN (1952-)

Hurşid Devran 20 Ocak 1952 yılında Semerkant’ta doğdu. 1977 yılında Taşkent Üniversitesi Gazetecilik Bölümünü bitirdi. Şiir kitapları: “Sevgili Güneş” (1979), “Şehirdeki Elma Ağacı” (1979), “Geceki Bağlar” (1981), “Tomaris’in Gözleri” (1984), “Çocukluğun Sesi” (1986), “Kaknüs” (1987), “Deniz Yaprakları” (1988), “Kırk Âşık Defteri” (1989), “Bahardan Bir Gün Önce” (1997). Hikâye kitapları: “Semerkant Hayali” (1991), “Sahibkıran’ın Torunu” (1995), “Şehitler Şahı” (1998), “Bibi Hanım Kıssası” (2006) vd. Tiyatro eserleri: “Mirza Uluğ Bey” (1994), “Emir Timur” (1996), “Babür Şah” (1999). Çevirileri: Namık Kemal; Celalettin Harzem Şah (1997), “Deniz Yapraklari” (Japon edebiyatından seçmeler, 1988), “Kırk Âşık Defteri” (Türk Edebiyatından seçmeler, 1989).

Aldığı ödüller: Özbekistan Halk Şairi Unvanı (1999). Uluslararası Kâşgarlı Mahmud (1989), Uluslararası Altın Kalem Ödülü (2009), Azarbaycan Müşfik Ödülü (5.06.2013).

BOLALIK

Tunlari osmonga tikilar, ammoYulduzsizdir, oysizdir samo.Bahorda ko‘rmaydi atirgullarni,Eshitmas sayragan mast bulbullarniDerazani yuvgan yomg‘irni ko‘rmas,Holbuki soppa-sog‘, ko‘zlari ko‘rmas.Oyog‘i ostida qor g‘ijirlamas,Uyin ayvonida qush g‘ujirlamas.Na shivir, na pichir, na un, na titroq —Uning yuragiga solar qaldiroq.Ko‘ksini paypaslar faqat damba-damQalbini bolalik tark etgan odam.2007

ÇOCUKLUK

Geceleri gökyüzüne bakar, amaYıldızsızdır, aysızdır sema.Baharda göremez gülleri,Duyamaz öten mest bülbülleriPenceresini yuyan yağmuru görmez,Halbuki sapasağlam, gözleri görmez.Ayağının altında kar gıcırdamaz,Evin avlusunda kuş cıvıldamaz.Ne fısıltı, ne vızıltı, ne ses, ne titreyişEyler yüreğine bir dokunuş.Kalbini yoklar yalnız zaman zamanKalbini çocukluğun terk ettiği insan.

DO‘STIM INDAMAYDI

Do‘stim indamaydiSoatlab dardlarim aytaman ungaTong ketar oqshom ketarOq qoraga qora oqqa aylanaverarKuzda bahor kelarDo‘stim indamaydiKuzda chechaklarning yozda suvlarningQishda chuchmomalar ertagin aytdimDo‘stim indamaydiBulutlar ortidan termilib aytdimZa’far xazonlarga ko‘milib aytdimDo‘stim indamaydiDardi ko‘p do‘stimningIndamaydi2012

DOSTUM KONUŞMAZ

Dostum konuşmazSaatlerce derdimi anlatacağım onaTan geçer akşam geçerAk karaya kara beyaza dönüşürGüzde bahar gelirDostum konuşmaz.Güzde çiçeklerin yazın sularınKışın kardelenlerin masalını anlattımDostum konuşmaz.Bulutların arkasından bakıp söyledimSararan yapraklara gömülüp söyledimDostum konuşmaz.Derdi çoktu dostumunKonuşmaz.

VOQIF SAMAD O‘G‘LI XOTIRASIGA

Allohim,Gunohim ko‘pJudayam ko‘p gunohimGunohimdan o‘t demaymanQo‘rqqanimDo‘zaxdagi o‘t demaymanSo‘ramayman:Ey mehribonSen ularni daf aylagin.So‘ragayman:GunohimdaBoshqalarning aybi bo‘lsaSen ularni avf aylagin…2015

VAKIF SAMEDOĞLU’NUN HATIRASINA

Allah’ım,Günahım çokOldukça çok günahımGünahımı bağışla demiyorumKorktuğumCehennemdeki ateş demiyorumİstemiyorumEy mihribanSen’in onları def eylemeni.İstediğim;Günahımda başkalarının ayıbı varsaSen onları affeyle…

QAYG‘UM MANIM

Qayg‘um manim,bir umrlik jo‘ram manimYuragimning ich-ichida hujram manimOynasidan oyning nuri tushib turganQafasdagi bulbuldayin uchib yurganQayg‘um manimQayg‘um manimTug‘ilmishdan soyamdayin yonimdasanHar dam manim jonimdasan qonimdasanYillar oylar kunlarimu onimdasanQayg‘um manimQayg‘um manimOnam to‘kkan ko‘z yoshlarda ko‘rdim seniMozorining boshlarida ko‘rdim seniYuragimni tilib-tilib muz tig‘laringQo‘shilishib “Onam” deya sen yig‘ladingQayg‘um manimQayg‘um manimUnutayin desam kimni ismin aytdingTark etayin deganimni olib qaytdingYonimdasan izdihomu yolg‘iz paytimQayg‘um manimQayg‘um manimBolaligim tashlab ketdi sen ketmadingIlk sevgi shodliklarim unutmadingBamisoli kuzakdagi bargixazonBamisoli qorlardagi subhi azonQayg‘um manimQayg‘um manimMusichaday derazamda qo‘nib turganOnamdayin hamma gapga ko‘nib turganAyni sahar shamchiroqday so‘nib turganYuragimga shabnamdayin inib kirganQayg‘um manim.Qayg‘um manimUmrim bo‘yi xayr demay salom demayBo‘ldi etar endi bari tamom demayTo‘ylarimda biron marta non tuz yemayOtamdayin qarab turgan bir so‘z demayQayg‘um manimQayg‘um manimQayg‘um manimYillar ketar oylar ketar qaramaysanBelim bukik sochim oq sen qarimaysanKunlarimni sarmast etgan qari maysanQayg‘um manimQayg‘um manimQayg‘um manimBir kun kelar hayotimning guli so‘larMozorimning dunyoday keng bag‘ri to‘larYuragimdan unib chiqib chechak bo‘larQayg‘um manimQayg‘um manimQayg‘um manim

HÜZNÜM BENİM

Hüznüm benim,Bir ömürlük arkadaşım benimYüreğimin derininde hücrem benimCamından ay ışığı vurup duranKafesteki bülbül gibi uçup duranHüznüm benimHüznüm benimDoğuştan beri gölgem gibi yanımdasınHer an benim canımdasın, kanımdasınYıllar, aylar, günlerim ve anımdasınHüznüm benimHüznüm benimAnamın döktüğü gözyaşlarında gördüm seniMezarının başında gördüm seniYüreğimi parça parça ederken buz hançerlerinKatıla katıla “Anam” diye sen ağladınHüznüm benimHüznüm benimUnutmak istediğimin ismini söyledinTerk etmek istediğimi geri getirdinYanımdasın kalabalıkta da yalnızlığımda daHüznüm benimHüznüm benimÇocukluğum çekip gitti sen gitmedinİlk mutluluklarımı unutmadınTıpkı hazan yaprakları gibiTıpkı karlardaki sabah ezanı gibiHüznüm benimHüznüm benimKumru gibi pencereme konup duranAnam gibi her söze razı olanTıpkı sabah mum ışığı gibi sönüp duranYüreğime şebnem gibi düşenHüznüm benimHüznüm benimBir ömür veda etmeden selam vermeden,Yeter artık hepsi tamam demedenDüğünlerimde ekmeğimi tuzumu yemedenBabam gibi bakıp duran bir şey demedenHüznüm benimHüznüm benimHüznüm benimYıllar geçer aylar geçer bakmıyorsunBelim bükük, saçım ak, sen yaşlanmıyorsunGünlerimi sermest eden eski meysinHüznüm benimHüznüm benimHüznüm benimBir gün gelir hayatımın gülü solarMezarımın dünya gibi geniş bağrı dolarYüreğimden çıkıp büyür, çiçek olurHüznüm benimHüznüm benimHüznüm benim

SAMARQAND

Bir shivir misoli SamarqandBismilloh kabi lojuvardYulduzlar ostida dunyoningEng go‘zal ayoli misoliSog‘inchim timsoliSochlari shamolda yoyilganNavbahor toshirgan YoyiqdaySimobiy libosga o‘ranganTemur erkalashlariga o‘rganganUlug‘bek qoniday sochilganQizg‘aldoqlarday ochilganYulduzlar ostida dunyoningEng go‘zal ayoli misoliDunyoning eng go‘zal she’riniBolalik chog‘imda quchoqlabOnamday erkalab shivirlarSamarqand Samarqand SamarqandBir shivir misoli mungli dardBismilloh misoli lojuvard

SEMERKANT

Bir fısıltı misali SemerkantBismillah gibi lacivertYıldızlar altında dünyanınEn güzel kadını misaliHasretimin timsaliSaçları rüzgarda savrulanİlkbaharın taşırdığı Yayık gibiGümüş renk elbiseye bürünenTimur’un sevgisine alışanUluğbey kanı gibi saçılanGelincikler gibi açanYıldızlar altında dünyanınEn güzel kadını misaliDünyanın en güzel şiiriniÇocukluk çağımda kucaklayıpAnam gibi severek fısıldarSemerkant Semerkant SemerkantBir fısıltı misali hüzünlü dertBismillah misali lacivert

UNUTMA

Ketar chog‘ingdaDunyoga “Xayr!” deyishni unutma“Rahmat!” deyishni unutma“Xayr!” deyishni unutmaBolalik kunlaringgaMuhabbat tunlarigaTo‘rt tomongaYaxshi-yomongaTuz bilan nongaMoviy osmongaOnang quchgan beshikkaHar bir ochiq eshikkaOlisdagi tog‘largaYashil qirmiz za’far bog‘largaYalpizlargaQaldirg‘ochlargaChumolilargaAtirgullarga“Xayr!” deyishni unutma“Rahmat!” deyishni unutma

UNUTMA

Gitme vaktindeDünyaya “Hoşça kal” demeyi unutma“Teşekkürler” demeyi unutma“Hoşça kal” demeyi unutmaÇocukluk günlerineSevgi dolu gecelerineDört tarafaİyiye, kötüyeTuz ile ekmeğeMavi gökyüzüneAnnenin sardığı kundağaHer bir açık kapıyaUzaklardaki dağlaraYeşil, kırmızı, sarı bağlaraNane, reyhanlaraKırlangıçlaraKarıncalaraGüllere“Hoşça kal” demeyi unutma“Teşekkürler” demeyi unutma(Aktaran: Cansu Delibalta)

MUHAMMED YUSUF (1954-2001)

Muhammed Yusuf, 1954’te Andican’da doğdu. 1998 yılında Özbekistan Halk Şairi unvanını aldı. Rus Dili ve Edebiyatı Enstitüsünün Rus Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. Şiir kitapları: “Bülbüle Bir Sözüm Var” (1987), “İltica” (1988), “Yalancı Yar” (1993), “Değerlisin, Vatanım” (2004) vd.

ONA TURKISTON

Ko‘klarga sig‘may yayrab ruhi jon,Ko‘zlarga sevinch yoshlari to‘ldi.Ammo sen nechun mahzun, parishon,Ona Turkiston, senga ne bo‘ldi.Kishanlar ketib, yetgach murodga,Shahid o‘g‘lonlar keldimi yodga.Kuykalak ko‘ngil to‘ldimi dodga,Ona Turkiston, senga ne bo‘ldi.Erk yo‘qlagan chog‘ ko‘z yosh nimasi,Ketdi boshingdan ajdar ko‘lkasi.Arslonlar tuqqan sherlar o‘lkasi,Ona Turkiston, senga ne bo‘ldi.Sen bir bo‘stonki, gullari so‘lmas,Qiyomatda ham chirog‘ing so‘nmas.Bolam deb qo‘ysang sinamoqqa, bas,Ona Turkiston, senga ne bo‘ldi.Chorlasang to‘shing noringga to‘lar,Daryoday toshib, shamolday yelar.Yo‘qlardan yelib Cho‘lponing kelar,Ona Turkiston, senga ne bo‘ldi.Ey yori aziz, ey bag‘ri quyosh,Jigargo‘shangman joningga jondosh.Quvonganingdan qildingmi ko‘z yosh,Ona Turkiston, senga ne bo‘ldi.

ANA TÜRKİSTAN

Göklere sığmıyor neşeli ruhu can,Gözlere sevinç yaşları doldu.Ama sen niçin mahzun, perişan,Ana Türkistan, sana ne oldu?Zincirlerden kurtulup erdin murada,Şehit evlatların geldi mi akla?Avare gönül doydu mu feryatla?Ana Türkistan, sana ne oldu?Hürriyet deminde gözyaşı da nesi?Gitti başından ejder gölgesi.Arslanlar doğuran kaplanlar ülkesi,Ana Türkistan, sana ne oldu?Sen bir bahçesin ki, çiçeklerin solmaz,Kıyamette dahi ateşin sönmez.Evladım deyip sınasan, tamam,Ana Türkistan, sana ne oldu?Çağırırsan yiğit mertlerin gelir,Deniz gibi taşıp, rüzgâr gibi eser.Sırlar ülkesinden Çolpan’ın gelir,Ana Türkistan, sana ne oldu?Ey aziz yar, ey bağrı güneş,Canciğerinim, canına yoldaşSevincinden mi döktün gözyaşAna Türkistan, sana ne oldu?

O‘ZBEKNING AYOLLARI

Uxlamaydi tunlari,Oy nurlari taralgan.O‘zbekning xotinlariFarzand uchun yaralgan.Yildan uzun kunlari,Kim ko‘nglini so‘rolgan.O‘zbekning xotinlariMehnat uchun yaralgan.Qirq yil qirg‘in bo‘lsa ham,O‘z ahdida turolgan.O‘zbekning xotinlariToqat uchun yaralgan.Yot oldidan sal nariQachon kokil o‘rolgan.O‘zbekning xotinlari,Iffat uchun yaralgan…O‘zbekning ayollari,O‘zbekning xotinlari,Suvdan halol,Guldan pok,Qo‘llari oltinlari,Qay tomonga bursa yuz,Yo‘llari oltinlari —Izzat uchun yaralgan!

ÖZBEK KADINLARI

Uyumaz geceleri,Ay ışığı saçılan.Özbek kadınlarıEvlat için yaratılan.Yıldan uzun günleri,Var mı hatırını soran?Özbek kadınlarıÇalışmak için yaratılan.Kırk yıl kırgın olsa da,Sözünde duran.Özbek kadınlarıSabır için yaratılan.Yabancının önündeÖrmez saçını aslaÖzbek kadınlarıİffet için yaratılan…Özbek kadınları,Özbek hatunları,Sudan helal,Çiçekten temiz,Elleri altınları,Ne tarafa çevirse yüzYolları altınlarıİzzet için yaratılan!

TOSHKENT

Ey quyoshga qarindosh shahar,Tinglamassan balki arzimni.Qirq yil qulluq qilsam ham agar,Uzolmasman sendan qarzimni.Tuni yorug‘, tonglari iliq,Shaharlarning sultoni sensan.Yuzi qizil olmaday tiniqLobar qizlar makoni sensan.Bisotimda topilmas zarim —Yoshligimning hamrohi ham sen.Xiyobonga tomgan yoshlarim —Ilk sevgimning guvohi ham sen.Ey ko‘ksimga o‘rnashib qolgan,Mehri ulug‘ bormi senchalik.Poyiga tiz cho‘kkanim yolg‘on,Sevmaganman yorni senchalik.Qarzlarim ko‘p mo‘min ahlingdan,Ammo o‘ylab goho bosar g‘am —Bag‘ring shunday kengki, bag‘ringdanPanoh topgay dordan qochgan ham…Jonim sadqa yaxshilaringga,Yomoningga yomonligim yo‘q.Orzum yo‘ldosh orzularingga,Sensiz mening omonligim yo‘q.Seni suygan sevgingga hamroh,Ko‘rolmagan senga zor bo‘lsin.Meni shoir qilgan qumsuvoq —Bolaxonalaring bor bo‘lsin!

TAŞKENT

Ey güneşe kardeş şehir,Dinlemezsin belki derdimiKırk yıl kulluk etsem bile,Ödeyemem sana borcumu.Gecesi parlak, sabahları ılık,Şehirlerin sultanı sensin.Yüzü kızıl elmadan berrak,Güzel kızlar yurdu sensin.Beş kuruş parasız gezdiğimGençliğimin yoldaşı da sensin.Bulvarlara damlayan göz yaşımİlk aşkımın şahidi de sensin.Ey yüreğime yerleşip kalan,Sevgisi ulu var mı senin gibi.Önünde diz çöktüğüm yalanSevmemişim yâri senin gibi.Borçlarım çok ehl-i mümine,Az düşündükçe bazen gam basar da,Yüreğin o kadar geniş ki, yüreğindeSığınak bulur dar ağacından kaçan da…Canım sadakadır iyilerine,Kötülerine kötülüğüm yok,Arzum yoldaş arzularına,Sensiz benim esenliğim yok.Seni seven sevgine yoldaş,Çekemeyen sana hasret kalsın.Beni şair eden toprak evlerin,Eyvanların daim var olsun!