Ermeni Uydurmalarından Doğan Beşeri Cinayetlerin Dünü ve Bugünü

Böylece, Ermeni milliyetçileri ve saldırgan Ermenistan tarihte ilk kez, asılsız iddialarını gerçekleştirmek konusunda güçlü direnişle karşılaşmıştır. Bunun temelini oluşturan gerçekler şunlardır: Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı, Azerbaycan’da milli egemenliğin kurulması, devletin bağımsız politika yürütmesi, milletin ve devletin çıkarlarını tehdit eden tehlikelerin titizlikle belirlenmesi ve bertaraf edilmesi, ülkenin kapsamlı gelişimi vb. Bu faktörler Ermeni saldırısının ve saldırgan Ermenistan’ın işgalci politikasının önlenmesinde, ifşa edilmesinde ve zararsız hale getirilmesinde önemli faktörlerdir. Dış güçlerin büyük destek verdiği hayalî “Büyük Ermenistan” ideolojisinin, Ermenistan devletinin yayılmacı politikasının ve onun doğurduğu sonuçların Azerbaycan halkının psikolojik dinginliğine, tüm halkın huzuruna, halkın entelektüel potansiyeline, toplumsal gelişimine, ülkenin maddi kaynaklarına, uluslararası hukuki normlarına ve hümanizm ilkelerine yönelik bir saldırı olduğu kesin delillerle ispat edilmektedir.

Not: “Büyük Ermenistan” hayali aslında tüm insanlığı tehdit etmesine rağmen bu tehlikeye karşı yalnız Azerbaycan ve Türkiye savaşmaktadır.

Bölümde gösterilen ve listelenebilecek on binlerce gerçek var: Büyük güçlerin destek fikri ile siyasi gündeme taşınan sözde “Ermeni sorunu” çekirdeğinde, Ermenilerin toprak sorununu çözmek fikri vardı. Çarlık Rusyası bir süredir bu sorunun özünün Güney Kafkasya’da yönetimin gücü, daha doğrusu, askeri güçle çözüleceğini düşünüyordu. Sonraki aşamalarda Ermeniler silahlandırılarak, Azerbaycan topraklarında giderek daha güçlü hale getirildiler. Kısacası Ermenilerin toprak kazanması ve otuz yıl işgal altındaki tuttuğu topraklarda yoğun bir yerleşimi temin etmek için Müslümanların kanı döküldü.

Ermeni milliyetçilerine verilen 'çalışın' vaadi uluslararası kamuoyunun sorunu haline gelerek, sonu gelmeyen bir düşmanlık yarattı. Kırk dört günlük Vatan Savaşı’nda Azerbaycan'a utanç verici bir şekilde yenilen Ermenistan'dan duyulan intikam çağrıları bir gerçeği ortaya çıkardı: Onlarca yıl yalan söylemek, halkı bu yalanlara inandırmak, Ermeniler için ulusal bir adet haline gelmiştir.

1.3. DÜNYADA BENZERİ OLMAYAN YALAN: SÖZDE “ERMENİ SOYKIRIMI”

“Devlet hayatımız ancak 4-5 aylıktı ve savaşa girmişdik. Halbuki yurtta tedaviye muhtaç binlerce derd vardı. Halbuki medeni dünyaya ilişkimizi sağlayacak komşularımızla en iyi ilişkiler içinde olmalıydık.”

Ovanes KAÇAZNUNİ Ermenistan ilk Başbakanı

Osmanlı devletinde, Ermeni toplumuna karşı hiçbir soykırım yapılmadı. Bu bölüme kesinlikle bu ifade ile başlıyorum ve bunu eklemek isteriz ki fikrimizi tek kelimeyle kanıtlayabiliriz: Birinci Dünya Savaşında Ermeniler, Osmanlı devletine karşı savaşan bir taraftı ve bu savaşı kendileri başlattılar. Savaştan önce yüzlerce silahlı ayaklanma var: Yaşadıkları devlete karşı suç işlemişlerdir! Bu savaşın başlangıcına kadar Anadolu’nun doğusundan batısına, kuzeyden güneye kadar tüm ülkede Ermeni cemaati çok sayıda silahlı ayaklanma gerçekleştirdi. Yüz yıl önce olduğu gibi bugün de sahte “Ermeni soykırımı” iddiasının arkasında siyasi baskı niyetlerinin olduğu inkar edilemez. Aslında bu dediklerimiz aynı zamanda Ermeni siyasi çevreleri ve bilimsel kaynaklar tarafından da itiraf edilmektedir.

Ancak onlar, bu konuda çok kararsızlar. Genç Ermeni kuşağı, Türklerin aleyhine düşmanlık yapmaları için teşvik etmek gerekli olduğu zaman Ermeni teröristleri kahraman gibi sunuyorlar. Sahte “Ermeni soykırımı” konusunda siyaset ve spekülasyon gerekli olduğunda, toplu halde öldürüldüklerini iddia ediyorlar. Konunun devamına giriş olarak öncelikle bir uzman görüşü sunalım:

Bu konuda Almanya’da Güneydoğu Avrupa ve Kafkasya Merkezi direktörü Christian Johannes Henrik şunları söylüyor:

“Batı ülkelerindeki farklı kişiler tarafından eğitilen İslam karşıtı ırkçı gruplar vardı: “1915-1923 Ermeni gruplarının Türklere ve Müslümanlara karşı yaptıkları katliamlara dair güçlü kanıtlar var. Ancak Hristiyan dünyası sessizliğini koruyor. O zamanın Ermenistan Başbakanı Ovanes Kachaznuni, Doğu Anadolu’daki Türklere, Kürtlere ve Araplara yönelik saldırıları doğruluyor.”Almanya Federal Meclisi’nin 2016’daki sözde “Ermeni soykırımı”nı kabul etmek için yapılacak işlemle ilgili konuşan siyasi uzman, bunun yanlış adım olduğunu söyledi: “Politikacılar bilim adamı değildir. Onlar gerçeği bulmaya değil, hükümetin güce dayalı politikalarını devam ettirmeye çalışıyorlar.”58.

Şimdi konuyla ilgili daha önemli gerçeklere bakalım:

–…Siz Ekselanslarına, bazı kişilerden alınan bilgilere ve üst rütbeli polislerin elimize geçen raportlarına göre bu (1904) Temmuz ayının 6’sını 7’sine bağlayan gece bazı kaynaklara göre 60-70 kişilik, diğer bazı kaynaklara göre ise yaklaşık 150 kişilik silahlı bir Ermeni ekibinin, bizim sınırlarımızdan Türkiye'ye geçtiğini bildirmekden şeref duyarım59.

–“Yarbay, Dk (hükuk) Guse, 3. Ordu Kurmay Bşk. 1925: Ermeniler çatışmayı isyanlarla başlattılar ve hemen ardından vahşi katliamlar yaptılar.”

–Rus Prens Sakhovksi’nin 8 Ekim 1916.t. telgrafından: “Yaklaşık bir yıldır Van-Bitlis bölgesinde bulunuyorum…halkın tüm tabakalarıyla kalıcı ve kapsamlı ilişkilerim var…gelen bilgiler arasında Ermenilerin faaliyetleri ve öngörülen planları hakkında bilgiler de ulaşıyor… Ermenilerden öncelikle de köylülerden, Ermeniler hakkında çok fazla bilgiler aldım ve alıyorum… Ermeni Komitelerini Ermeni halkının felaketine sebep olmakla hatta sonunu getirecek olmakla suçluyorlar, Ermeni Komitelerinin eğilimleri ve faaliyetlerinden hoşnut değiller. Köylü halkın çoğunluğu Ermeni Komitelerin gizli faaliyetlerine katılmıyor, rahat bırakılmak istiyorlar.”60

–“1902 yılında Makedonya'da isyan patlak verdiğinde, bu durumdan yararlanmak isteyen Ermeni komitacılar yeniden harekete geçme hazırlığına girişirler. Nitekim 1903 yılında Pro Armenia dergisinin 66.sayısında “şayet Avrupa Ermenilere karşı yükümlülüklerini resmen yerine getirmiyorsa, “fedailerin” savunmasız kardeşlerinin ortadan kaldırılmalarına izin vermeyeceklerini yazıyor… Ermeni çetelerinin Sason'da toplanmaları üzerine Osmanlı birlikleri, 1904 yılında Ocak ayı başında burayı kuşatmaya başlar. Sason Ermenileri ile Osmanlı birlikleri arasında yer yer çatışmalardan sonra Sultan II. Abdülhamit'in isyancılara gönderdiği mektupta teslim olmaları telep edilir…”Andranik’in Savaşları” adlı eserde 1904 yılında Sason'da yapılan savaşlarda Osmanlı birliklerinin 1.000’in üzerinde kayıp vermesine karşın, Ermeni isyancıların kayıplarının sadece onlarla olduğu öne sürülüyor”61.

Bilindiği gibi Ermeniler her zaman Türklerle giriştikleri çatışmaya dini kıyafet giydirmeye çalıştılar. Birkaç Ermeni ve Avrupa kaynaklarında bu çatışmanın uzun yıllar Ermeni-Müslüman çatışması gibi gösterilmesinin temel amacı dünya Hristiyan topluluğunun desteğini kazanmak olmuştur. Yine gerçeklere bakalım:

Birinci Dünya Savaşında “Daily Chronicle”nin özel muhabiri olarak, 1918'de Savunma Bakanlığı tarafından İngiliz Ordusunda görev yapan, Binbaşı M.H. Donohoe’nin, "İngiltere'nin (1918) İran-Azerbaycan Yolculuğu" eserinde şunları yazmıştı: O zamandan 1918’e kadar zafer ve mağlubiyet dalgalanmaları ile savaşın bütün korku ve değişikliklerine katlanmışlardı. Rusların nihai olarak İran'ın kuzeybatısından çekilmelerinden sonra Hristiyan (Ermeni) ordusu Türklere karşı cesur bir savaş çıkarmıştı… Temmuz ayının son haftası boyunca, muhtemelen 10 bin civarında savaşçı askere sahip olan ancak safları arasına sığınan kadın ve çocuklarla 30 bin rakamını bulan Hristiyan (Ermeni) ordusu Urmiye'den çekildi ve güneye doğru yürüdü.62

Bütün tarihi kaynaklar gösteriyor ki, İran'ın kuzeybatısında başka silahlı bir Hristiyan toplum yoktu. Ermenilerden baska di-ger silahlı Hırıstiyan toplum olmayıb. Çoğunlukla o bölgede Hristian toplum meskun değildi. Her şeyden önce şunu not ediyorum ki bu gerçek Ermenilerin, Osmanlılara karşı savaşan taraf olduğunun en ikna edici kanıtlardan biridir. Yazar M.H. Donohoe'nin belirttiği gibi tarihte bölgedeki Çarlık Rusya ordusu birçok nedenden dolayı bugünkü İran’ın Doğu ve Batı Azerbaycan vilayetlerini terk ederek, geri çekilirken Ermeniler için büyük miktarda cephane, giysiler ve hatta kuru yiyecekler bırakmışlardır.

Yazarın Ermeni bağnazlığı ile gizlice işaret ettiği Hristiyan Ordusu aslında düzensiz Ermeni birlikleri olmuştur. Bunu inkar edecek hiçbir argüman yoktur. Bu silahlı kuvvetler, tarihe “Cilolu” faciası olarak yazılan Türk-Müslüman soykırımını işlemiştir. Bu faciaya “Cilolu” denmesinin sebebi, bu faciayı yapan Ermeni çetelerinin Anadolu’nun Cilolu bölgesinden gelmesiydi..

Tovhid Malikzade Dilmagani’nin “Birinci Dünya Savaşında Azerbaycan ve Cilolu Faciaları” adlı ilmi eseri Birinci Dünya Savaşı’nın öncesinde Ermenilerin Süryanilerle birlikte İran’ın şimdiki Batı ve Doğu Azerbaycan illerinde işledikleri korkunç suçlardan bahsediyor.

Yazar, Türkiye ve İran arşiv belgelerini araştırmaya dahil ederek kanıtlıyor ki Birinci Dünya Savaşı’nın arifesinde Çarlık Rusya’sının bu bölgesinden geri çekilen ordu birimleri tüm silah ve mühimmatı Ermenilere verdiler. Sonuç olarak, Ermeni silahlı çeteleri İran’daki az sayıda Süryani’yi yanlarına alarak masum Türk-Müslüman nüfusa karşı eşi görülmemiş suçlar işlemişler. Aslında, Binbaşı M.H. Donohoen yukarıda zikrettiğimiz eserinde işte bu gerçeği doğruluyor.

M.H. Donohoe tarafından yazıldığı gibi isyanları sonucu evlerini terk eden Ermeni kadınları ve gençleri silahlanmaya ve çatışmaya katılmaları için zorlandılar. İşte tam olarak bu şekilde Balkanlar’daki Ermeni kadın ve gençleri, çocuklardan oluşan özel silahlı birlikleri bile biraz eğitip, hazırlayarak Osmanlılara karşı isyanlara yardım için gönderdi. Burada Birinci Dünya Savaşı’nın sonundaki barış sürecine dönüyoruz.

Nihayet, Paris Baış Konferansında 26 Şubat 1919 tarihinde Müttefikler arası görüşmelerin öğleden sonraki oturumunda söz alan Ermenistan Cumhuriyeti Delegasyonu Başkanı Avetis Agoranyan (Ahoronyan), “1914, 1915, 1916 ve 1917 yıllarında dünyanın her yerinden Ermeni gönüllüler, Rus ordusunda düzenli asker olarak kendi soydaşlarıyla birlikte omuz omuza savaşa katılmışlardır, milletlerin özgürlüğü için savaşa katılan bu Ermenilerin sayı 180.000 den fazladır” demiştir.63

Bu durumda tepeden tırnağa dek Rus, İngiliz, İtalyan, ve Fransız silahlarıyla donanmış Ermeniler nasıl soykırıma uğrayabilir? Bunu özellikle not edebiliriz Paris Barış Konferansı’na katılan Ermeni heyeti tüm görüşmelerde iki sorunu gündeme getirdiler: Ermeniler Müttefikler tarafında savaştığı için onlara, Osmanlı topraklarından bir pay vermelidir. İkincisi ise Ermeniler sefalet içinde olduklarından onlar için sürekli yardım tahsis edilmelidir. Kaynaklarda okuduk, genel olarak Ermeni heyeti Paris Barış Konferansı’nda karşılaştıkları herkesten para için yalvarıyordu.

Konuyla doğrudan ilgili olduğu için Ermeni diasporasının geçmişiyle ve bugünü hakkında gerçeklere ve rakamlara başvurmayı planlıyoruz. Kesin olarak biliyoruz ki Ermeni diasporasının kuruluşu, gelişmesi ve kapsamının genişliğini yaratan iki ana sebep vardır: Birincisi Ermenilerin sürekli göçü, ikincisi devletin olmamasıdır.

Anadolu’da ve Arap Yarımadası’nda çıkarları olan imparatorlar ve komutanlar, bu Ermenilerden yararlanarak bazen de diğer topluluklara karşı onları kullandılar. Bu politikadaki anahtar olan Ermeniler, daha sonradan göç etmek zorunda kalmışlardır. Örneğin, sahte “Ermeni soykırımı”nı rekor sayıda soykırım olarak tanıyan bir taraf olan Arjantin’e, Ermeni göçünün yapıldığı tarihe bakalım:

“1810 yılında bağımsızlığını ilan eden Arjantin için, ekonomik ve sosyal anlamda kalkınmayı sağlayacak tek yol, göç yoluyla nüfusu arttırmaktı. Arjantin’e Ermeni göçü, ilk olarak (1910-1915) bu süreçte başlamış ve üç büyük dalga şeklinde gerçekleştiği saptanmıştır. Günümüzde Latin Amerika ülkeleri arasında en fazla Ermeni nüfusuna sahip olan Arjantin Cumhuriyeti, Ermeni diasporasının en aktif olduğu ülkelerden biridir”64. Son yıllarda Azerbaycan ve Türkiye'nin Arjantin’de etkin olması da bu ülkede Ermeni yalanlarının ifşa olmasına olanak sağladı. “Azerbaycan’ın Arjantin Büyükelçiliği ve La Plata Devlet Üniversitesinin Uluslararası İlişkiler Fakültesinin Azerbaycan Ana Bilim Dalı tarafından Hocalı Soykırımı’nın 22. yıldönümü (2014) dolayısıyla 24 Şubat tarihinde “Ermenistan-Azerbaycan Sorunu ve Onun Çözümünün Bölgedeki Duruma Etkisi” konulu seminer düzenlendi…. Etkinlik başlamadan önce Arjantin Ermeni topluluğu temsilcileri Büyükelçiliğin önüne toplanarak insanların binaya girişini engellemeye çalıştı, etkinliğe katılanlara hakaret ettiler, Büyükelçilik personeline güç kullanma girişiminde bulundular”65

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

1

Haydar Aliyev’in Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti’nin ilk oturumunda yaptığı konuşma. “Vatan Sesi” Gazetesi, No:9, 27 Şubat 1991.

2

Bakü yakınlarında bir kasaba.

3

Samuel A.Weems. Ermənistan-Terörist “Christian” Ülkenin Sırları., I c., Bakü, 2004, s.385 (61.s).

4

GÜRBÜZ C., Milli Mücadelede Develi ve Ermeniler, Ankara, Başvuru kitapları dizisi, 1996, s.13.

5

ŞİMŞİR B.N., Ermeni Meselesi: 1774-2005, Ankara, Bilgi Kitabevi, 2006, s.15.

6

SÜSLÜ A., Ermeniler ve 1915 Tehcir Olayı, Van, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörlüğü, 1990, s.33; HALAÇOĞLU Y, Ermeni Tehciri, İstanbul, Babıâli Kültür Yayıncılığı, 2008, s.15-17.

7

SAMUEL A.Weems, Ermenistan: Terörist Hristiyan Ülkenin Sırları,. 2 cilt, I. Cilt, Bakü, 2004, s.35.

8

Prof. Dr. SEYİT SERTÇELİK, Rus ve Ermeni Kaynakları Işığında Ermeni Sorunu, 1678-1914, ortaya çıkış süresi, Ankara 2016. SRT yayınları. (5. baskı) 416 s.

9

Şu anki İran.

10

Eski Türkçede nehrin ismi Tın’dır.

11

http://www.koksav.org.tr/arsiv/201012206.pdf

12

SAMUEL A.Weems, Yine orada, s.39.

13

MURAT CANKARA. İMPARATORLUK VE ROMAN: ERMENİ HARFLİ TÜRKÇE ROMANLARI OSMANLI/TÜRK EDEBİYAT TARİHYAZIMINDA KONUMLANDIRMAK. 429 s. http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0006455.pdf

14

Kolhozcular – Sovyet devletinin kurduğu tarımda ve hayvancılıkta ortak çalışma kooperatifi.

15

http://www.iravan.info/1948-1953_deportasiyasi.html

16

Nikolay İvanoviç Buharin (rus. Никола́й Ива́нович Буха́рин; 27 sentyabr 1888-15 mart 1938) – sovet partiya, dövlət xadimi, publisist, iqtisadçı, SSRİ Elmlər Akademiyası akademiki. (1929).

17

Ermeni Araştırmaları (Dörd aylık Tarihi, Politika, Uluslararası ilişkiler Dergisi), № 59, Terazı Yayınları, 2018. GÜLSÜN YILMAZ GÖKKİS , Rus edebiyatında evrilen ermeni imgesi, s.142-172.

18

ŞİMŞİR B.N., Ermeni Meselesi: 1774-2005. Ankara, Bilgi Kitabevi, 2006, s.17.

19

Ahmet AKGÜNDÜZ, Sait ÖZTÜRK, Recep KARA, Ermeni Meselesi Suallerle, İstanbul, 2008, s.122, 158.

20

PAŞAYEVA N.A., Ermeni Elitinin İtirafları, Bakü, Nurlan, 2006, s.15.

21

Yine orada, s.30.

22

SALİH BEY, Dünyanın Kaderi, Bakü, İlim, 1998, s.212.

23

HALAÇOĞLU Y., Ermeni Tehciri, İstanbul, Babıâli Kültür Yayıncılığı, 2008, s.17.

24

ŞİMŞİR B.N., Yine orada, s. 470.

25

GÜRÜN K., Ermeni Dosyası, İstanbul, Remzi Kitabevi, 2005, s. 454.

26

SAMUEL A.Weems, Ermenistan: Terörist Hristiyan Ülkenin Sırları, 2 cilt, I. Cilt, Bakü, 2004, s.385.

27

https://www.aksam.com.tr/yazarlar/markar-esayan/demokrasiyi-idam-ettiler-e2-80-a6/haber-826864

28

ONULLAHİ S., Ermeni Milliyetçileri ve İran. Tebriz, 2001(1380), s.14-18.

29

YEZOV G.A., Büyük Petro ile Ermeni halkının bağlantısı, SpB, 1882, s. XLIII.

30

Ermeni Terör ve Suç Çetelerinin İnsanlığa Karşı İşledikleri Cinayetler (XIX.-XXI. yüzyıllar). Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi İnsan Hakları Enstitüsü, Bakü, İlim, 2003, s.11.

31

SAKİN O., Ermeni İsyanı Günlüğü 1915. Osmanlı Arşivleri Yeminli Tanık İfadeleri, İstanbul, Cağaloğlu, 2008, s.46-47.

32

https://tasam.org/tr-TR/Icerik/4841/osmanli_imparatorlugunda_ermeni_sorununun_ dogusu

33

AĞAYEV İ., Ermeni Silahlı Birliklerinin Azerbaycan’daki Alman Nüfusuna Karşı İşledikleri Cinayetler (1917-1918), “Dirçeliş XXI. Yüzyıl”, 2008, №128-129, s.100-109.

34

CAFERLİ М., Azerbaycan’daki Almanlara Karşı Maşa Gibi Kullanılan Ermeni Faktörü, ”İrs Nasledie”, 2007, №1 (25), s.12-16 (Rusça).

35

DAĞLIK KARABAĞ: Olayların Kronolojisi (1988-1994). Bakü, İç İşleri Bakanlığı, 2002, s.9.

36

GANİYEV S.H., Şamahı Soykırımı: 1918, Bakü, Nurlan, 2003, s.14.

37

AHMEDOV R., Mir Cafer Bağırov, Bakü, Nurlan, 2004, s. 173.

38

EŞREFİ G., Karaetciler: Birinci Dünya Savaşı Zamanı Urmiya’da Gerçekleştirilen Kanlı Olaylar, Tebriz, 1387, s.101 (Farsça).

39

Ermenistan Cumhuriyeti: devlet siyasetinin bir parçası olan terörizm, Bakü, Azerneşr, 2001, s.5-7.

40

AZADİ M., Cilolular Aracılığıyla Azerbaycan Müslümanlarına Yapılan Soykırımın Tarihi, Urmiya, 1389, s.230 (Farsça).

41

HASANOV A.Ş., Ermenistanda yapılan etnik temizlik ve Ermenistan silahlı kuvvetlerinin Azerbaycan topraklarının %20’ni işgal etmesi sonucu ortaya çıkan bir milyon civarında mülteci hakkında bilgi (1988-2005). Bakü, Kısmet, 2005, s. 11.

42

SERDARİNİYA S., Karabağ Tarihi, Tebriz, 2005(1384), s.536.

43

PUŞKİN A.S., Makaleler, (3 cıltte), II. Cilt, Moskova, 1986, s.128-136.

44

BALAYAN Z., Ocak, Erivan, Sovetakan groh, 1984, s.120, 192, 273.

45

SAMUEL A.Weems, Ermenistan: Terörist Hristiyan Ülkenin Sırları,. (2 ciltte), I. Cilt, Bakü, 2004, s.385.

46

PAŞAYEVA N.A., Ermeni Elitinin İtirafları., Bakü, Nurlan NPM, 2006, s.48-49.

47

ONULLAHİ S., Ermeni Milliyetçileri ve İran, Tebriz, 2001(1380), s.50.

48

SAKİN O., Ermeni İsyanı Günlüğü 1915. Osmanlı Arşivleri Yeminli Tanık İfadeleri, İstanbul, Cağaloğlu, 2008, s.17.

49

MOLEVİL Jorj de., 1915’te Ermeni Faciası, Bakü, 1990, s.23 (Rusça).

50

MARHULİYA G., Ponti-Kafkasya Mekanı ve “Büyük Ermenistan” İdeolojisi, “İrs Nasledie”, 2007, №4-6 (28-29), s.44 (Rusça).

51

FEİGL Erich, Ermeni mifomanisi, 2007. s.153 (Rusça).

52

FEİGL E., İpek Yolu Üzerinde Yerleşen Odlar Yurdu – Azerbaycan Tarihi, Bakü, 2009, s. 83 (Rusça).

53

Yine orada, s.91.

54

TSERTSVADZE Felix, Ermeni Milli Birliği, New York, 2009, s.118 (Rusça).

55

http://kavkaz.ge/2011/02/21/armyane-v-dzhavaxeti-sozdayut-armyanskuyurespubliku-dzhavaxk/.

56

MARHULİYA G., Ponti-Kafkasya mekanı ve “Böyük Ermenistan” ideolojisi, “İrs Nasledie”, 2007, №4-6 (28-29), s.44-46.

57

http://yandex.ru/yandsearch?lr=11495&text=%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1% 8F%D0%BD+%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0% BB+%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%B7%D0- %B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F.

58

https://www.aa.com.tr/en/turkey/1915-events-being-used-to-sow-hatred-againstturkey-/1897973

59

MEHMET PERENÇİK, Rus devlet arxivlerinden 150 belgede Ermeni Meselesi, kırmızıkedi 2016 (genişlendirilmiş altıncı basım) İstanbul, 336 s.

60

Yine orda.

61

Prof. Dr. SEYİT SERTÇELİK, Rus ve Ermeni kaynakları Işığında Ermeni sorunu, 1678-1914, ortaya çıkış süresi, Ankara 2016. SRT yayınları. (5. baskı) 416 s.

62

M.H.Donohoe. “İngiltere nin (1918) İran/Azerbaycan seferi”(əsər ilk dəfə 1934-cü ildə ingilis dilində yayınlanıb), Tahih&Kuram yayınları, 2016, İstanbul, 219 səh.

63

Prof. Dr. SEYİT SERTÇELİK, Rus ve Ermeni kaynakları işığnda Ermeni sorunu, 1915-1923 sömürge savaşı. Ankara 2016. SRT yayınları. (5. baskı) 590 s.

64

Mehtap İnal, “Arjantin’de Ermeniler Üzerine Bir Araştırma”; https://avim.org.tr/tr/ Etkinlik/ARJANTIN-DE-ERMENILER-UZERINE-BIR-ARASTIRMA

65

https://avim.org.tr/tr/Bulten/ERMENILERIN-ARJANTIN-DE-DUZENLENEN-HOCALI-SOYKIRIMI-NI-ANIM-TORENINI-ENGELLEME-CABALARI-SO NUCSUZ-KALDI