скачать книгу бесплатно
Луиза Николай кызы Шарова 1981 елның 13 августында Татарстанның Питрәч районы Кәвәл авылында туа. 1998 елда Янсуар урта мәктәбен алтын медальгә тәмамлый, шул ук елны Казан дәүләт университетының татар филологиясе, тарихы һәм көнчыгыш телләре факультетына укырга керә. Университетны тәмамлап, аспирантурада укырга кала. 2007 елда татар әдәбияты буенча диссертация яклый, филология фәннәре кандидаты дигән гыйльми дәрәҗәгә ия була.
Төрле елларда Татарстан Язучылар берлегендә – әдәби консультант, Казан дәүләт энергетика университетында мөгаллим, «Салават күпере», «Ялкын» журналларында бүлек мөхәррире, җаваплы секретарь вазифаларын башкара. Хәзерге көндә Татар әдәбияты тарихы музее һәм Шәриф Камал мемориаль фатиры (Татар китабы йорты) директоры һәм «Татарстан» журналының әдәби мөхәррире. «Калеб» яңа буыны хәрәкәтен башлап йөрүче һәм оештыручыларның берсе.
Тәрҗемә эше белән шөгыльләнә: Анна Ахматова, Борис Пастернак, Осип Мандельштам, Сергей Есенин, Федерико Гарсиа Лорка, Габриэла Мистраль, Рэй Брэдбери, Наринэ Абгарян һ.б. авторларны татар теленә тәрҗемә итте. Аның тәрҗемәсендә Ж.-Б. Мольерның «Амфитрион» (Йолдыз Миңнуллина белән берлектә), У. Шекспирның «Цимбелин» әсәрләре беренче мәртәбә татар сәхнәсендә сәхнәләштерелде.
2020 елда Луиза Янсуар белән Резеда Гарипова К. Тинчурин театры сәхнәсендә «Карурман» спектаклен – олылар өчен беренче фэнтези сәхнәләштерде.
Татарстан Язучылар берлеге һәм «Татнефть» җәмгыятенең С. Сөләйманова исемендәге әдәби премиясе, «Белла» халыкара рус-итальян әдәби премиясе, М. Җәлил исемендәге Республика премиясе лауреаты.
2000 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.
Шәм
Җил өрәме, мае йокмый – нигә бу шәмнәр сүнә?
Хәбибулла Габидов
Поэтам следует печаль…
Геннадий Шпаликов
1.
Һәм көтәргә тиеш шагыйрь:
Заман шавы аның аша
Шаулап узгач, кем булыр ул,
Әйләнерме бер алкашка?
Пьедесталда уянырмы?
Үзе – бер хәл. Мөһим – сүзе!
Ачылырмы, ул сүз иңгәч,
Бәндәләрнең сукыр күзе?
Әйе, бераз сабыр кирәк,
Үлем кирәк – аңа чаклы.
Үлми торып белеп булмый:
Шәмең синең яначакмы?
2.
Алачакмы ул җылыта
Берәр җанны – хәтәр төндә…
Юк икән, ник исәпләргә
Үз-үзеңне әллә кемгә?!
Һәйкәлләр күп минем илдә,
Тик йөрәген суырып алып,
Ут ягучы… Шулар сирәк…
Аларны бит көтә халык.
Бәлки, инде көтмидер дә,
Кергәндер, шәт, хәлләренә…
Тик үлмичә белеп булмый.
Үлмичә без – бәндә генә.
Үлмичә без – бары сукбай,
Шамакайга охшаш бик тә.
Элек безне авызлыклап
Тотканнар йә биктә… Читкә
Тибәргәләп уйнаганнар.
Хәзер исә – күрмәү җитә.
Һәйкәлләр күп минем илдә —
Изүләре ачык җилгә.
3.
Ул да, ачып изүләрен,
Шул җилләргә каршы барды.
Кычкырды, тик сизмәделәр,
Юкса инде шәрран ярды!
Үз телендә кычкырганга —
Ишетелми, бәлки, шуңа?
Безнең ярсу акрын-акрын
Сүреләрәк бара, тына.
Зирәкләнә микән, әллә
Бирешәрәк ул көннән-көн?
Йортлар төзи, казан аса,
Сабыена бирә дәртен.
Ул кичерә белә хәзер,
Һәм җылыта – күшеккәнне.
Карашында – коңгырт сагыш,
Сүзләрендә – мөшек тәме.
«Кабыза алсак ул сүзләрдән…»
Кабыза алсак ул сүзләрдән
Дөм җиһанда нәни бер шәм,
Янар, бәлки?
Үкенече
Калмас гәрчә —
Беркөн үлсәң.
Фәрештә
һәркемнең үз әкияте җирдә.
үз тәмугы һәм үз җәннәте.
аңа гына насыйп бердәнбере.
тик ул белгән сөю сәнгате.
баш очында йөзгән үз йолдызы.
фәрештәсе – иңдә оеган.
үз иреге һәм үз киртәләре.
үз ызаны – бозу тыелган.
хакыйкать тә түгел берәү генә,
һәм иман да – җитмеш битлекле.
…ә фәрештә уяна да кинәт
тыпырчынып куя: «киттекме?»
ә аннары, кыштыр-кыштыр, кабат
дәфтәренә нидер сызгалый.
һәркемнең үз үкенече җирдә.
яшәү була микән сызланмый?
яшәү була микән вәсвәсәсез?
«әй фәрештәм, кая дәшәсең?»
елмая ул: «…өлгерербез… сиңа…
яшәсе дә әле, яшәсе…»
карашына тулган ак болытлар
агылалар аргы ягына
офыкларның… яшерсә дә, беләм,
ватанын ул, йортын сагына.
мин дә багам башка офыкларга,
шәһәр артта кала гөрелдәп,
дәрәҗәсе, даны, мин-минлеге
җуелмасын, диеп, дерелдәп.
үз әкиятем эзләп китеп барам
көзге сукмаклардан… юллардан…
иңнәремдә йомшак ак йомарлам —
ул булганда, юк, юк, югалмам.
һәркемнең үз бурычы бар җирдә,
булмый икән аны үтәми.
башын иңгә салып, ул көй көйли…
артыбызда шәһәр ютәлли.
Ишек
– Я видел его ещё три раза.
– Как, сад?
– Нет, дверь. И не вошёл.
Герберт Уэльс. «Дверь в стене».
Дивардагы ишек ачык тора.
Мин үтәмен.
Юлым дәвам итәм.
Ә аннары…
Төнге ышыгымда
Булыр-булмас могҗизалар көтәм.
Дивардагы ишек ачык тора.
Анда бакча.
Сылу пантералар.
Монда – дөнья.
Бәндәләр җан кыя,
Кешеләрдән ясак таптыралар.
Түләтәләр. Илне дөрләтәләр.
Мәйданнарда – аһ-зар.
Сүздә – бушлык.
Мин туныма төренәм дә чыгып
Хәстәрлимен утын —
Тик бер кышлык.
Бик гади күк, бик гади күк бар да.
Без үзебез, ахры,
Катлаулырак.
Юллар барда – йөгерәбез,
Ә җан…
Бәргәләнә – яклау, хаклау сорап.
Анда бакча.
Анда вакыт – башка.
«Кичекми кайт», – диеп дәшә кемдер.
Бишмәтемне элеп
Чыгам йорттан.
…Һәм артымда кала куе эңгер.
Кешеләр
1.
Кешеләрдән җылы эзләр булсаң,
Кешеләрдән ерак кит икән.
Йөрәк – йөрәк бит ул, тыпырчыныр,
Учларыңа кыс та көт икән.
Уңга, сулга чәчмә сагышыңны,
Чүбек итмәсеннәр зарыңны.
Урла да кит Каф тау артларына
Тик үзеңә насыйп ярыңны.
Дала күкрәгендә учак тергез,
Тирмә үзәгенә бишек эл.
Сиңа насыйп язмыш – тик синеке, —
Ымыңны да хәтта ишетер.
2.
Ә кешеләр үз үлемен ашыктыра.
Син дә – шулар исәбендә.
Мин дә – шулар.
Җирдә безнең күләгәләр кисешсә дә,
Анда барыбер олагырбыз —
Сыңар, сыңар.
Шуңа сине эзлим җирдә. Шуңа көтәм.
Шуңа син дә ут йотасың
