скачать книгу бесплатно
Артык серг? м?лл? т?шенг?н?
Аф?т арты аф?т… Бу зур илг?
Кем каргышы тиде? Ник тиде? —
Октябрьле бер ел ымсындырды! —
Тик ул —
ме? тугыз й?з ун?иде…
Х?ер, дуамал ил сан тылсымын
Санга сукмас иде… Болай да
Элеп кен? ала, селкеп сала —
?ан котыла качып Ходайга…
Белми ген? китте мик?н Пушкин
Газраилне? атта ?ил?сен —
Шагыйрьл?рне дуэльл?рсез ген?
Аулар утыз ?иде кил?сен?
Юньле илд? юньле шагыйрьл?рне
К?т?р иде ?иде юл чаты…
Ил шагыйрьсез калмас… ?мма бу ил
К?пне алды… Азны югалтты —
Азны… тере язны югалтты!
Н?сел тамгасы
Ерак бабайлардан килг?н тамга,
Безне? тамга – н?сел тамгабыз…
?тк?ем? килеп ирешк?н ул…
Н?сел тере! Ис?н калганбыз!
Ул тамганы ?тк?й,
?й салганда,
Балта бел?н чапты нигезг?. —
Х?терл?п кал, улым, бу тамганы
??м яман с?з а?а тигезм?!
Бу тамгада —
ад?м, фикер, очыш…
Шулар ?ич т? туктап калмасын!
Тапшыра к?р, бер?к, оныкларга —
Бу тамганы сулар агызмасын,
Бу тамганы утлар алмасын!
Сукбай каны т?гел —
тамырында
Борынгыдан килг?н кан яна! —
Сине? ?чен н?сел кызармасын,
Син дан ?ст? шушы тамгага!
Ишетелми л?кин кайтаваз
Се?елл?рем Халис? ??м ?нис?г?,
кия?л?рг? – К?бир ??м Торсынтайга
I
Казах к?зе урманнарны с?йм?с,
Дала кир?к казах к?зен? —
Ат чаптырыр ки?лек кир?к а?а,
?илпесен ?ил казах й?зен?…
Торсынтай гел ми?а ?йт? иде:
«Авылыгыз матур, и З?к?!» —
Л?кин урманда мин базда сыман,
К?з к?некк?н минем ки?лекк?!
…?из казыган ?изказганга т?ш?м,
Мин шахтага т?ш?м – тир?нг?.
Катламнарда ургый иблис уты,
????нн?мг? и?дем мин – б?нд?.
?изказганны? ачык шахтасы бу,
?ир урталай г?я ярылган,
????нн?мне? уты, билл??идер,
Н?къ шушыннан гына кабынган.
С?релг?нн?рне син исе?д? тот,
Тоташ б?йле килеш чакларны…
С?рг?нн?р д? богау кидерг?нн?р,
Утыртканнар безне? татарны!
К?пмел?рне тукмап интектерг?н
?изказган бу… Алар ут йоткан…
Шуларны гел уйлап, чал башымны
Иеп тынып калган минутлар…
Кыз туганнар гомер итк?н ил бу!
Ч?ч?к ата ?илд? сарана;
Кайнар дала ?иле иск?н чакта,
Сараналар ?илг? карана…
Упкын сыман шахтага мин т?ш?м,
Урап т?ш?м
?ирне? ?анына.
Туктыйк, К?бир кия?!
…Минем куллар
?ирне? й?р?ген? кагыла.
Белм?г?нмен яш?? кадерен мин,
А?ламаган ик?н мин аны —
?ирне? й?р?ген? кул тидерг?ч,
А?ладым мин бераз д?ньяны.
Далалары? чиксез, казах ?ире,
Абайлы ?ил уйлар уйлатты —
Й?р?гем? тулды иркен уйлар,
Й?р?гем? чиксез мо? ятты…
II
?изказганны?
Ачык шахтасына
Т?ш? ген? т?гел бу ми?а —
?ир й?р?ге сулык-сулык килеп
Торды сыман минем алдымда.
…Катламнардан,
????нн?мд?гед?й,
С?ер томан тоташ б?ркел?,
?йтк?н сыман:
– И бер к?нлек б?нд?,
Нил?р ген? кылды? бу к?нд??
Кратерларга т?шк?н кешеме мин?
Мен? б?ген ишет?м й?р?ген!
И? га??бе – гел белен? ик?н
?ст? кемне? нишл?п й?рг?не!
…?ан ?ылысы
Шахта т?бенд?ге
?ылыдан да юкса ?ылырак…
?ирне? й?р?ген? юл – аф?тле,
Кеше й?р?ген? юл —
Ерак!..
III
?изказганны? ??йге ?илл?р иск?н
Даласыны? к?ге чалт аяз.
Офык арты офык бу тарафта —
Ишетелми л?кин кайтаваз…
Х?терлиме минем якташларны
Кайнар ?илле, м?кле бу дала?
?ил чуалткан ?л?нн?рд? уйлар
Дуамал ?ил сыман бутала…
Вулкан кратерын х?терл?тк?н
Ачык шахтаны? и? т?бенн?н
К?ндез йолдыз к?рг?н кебек булдым
Казахны? ки?, т?псез к?генд?!..
Катлам асты катлам… ????нн?мг?
Якын гына кала т?гелме?
?ир ?стенд? нинди батыр идем!
Монда ис?… Беттем… ?и?елдем…
Данте т?мугына т?штем г?я,
Тик Вергилий гына ?итм?де.
…Б?терел? ?ст? ал агымсу,
Назлы агым – дала м?кл?ре…
Алды г?з?л дала куенына,
М?кл?р дулкынына к?мелдем…
Л?кин талгын гына х?л алырдай
Бер?р т?ше бармы бу ?ирне??
?изказганны? ??йге к?кл?ренн?н
Б?хет ява г?я… Чалт аяз!
Офык арты офык бу тарафта,
Ишетелми л?кин кайтаваз…
IV
Б?ек итеп яратырга, ахры,
Со?ардым мин, артык кичектем!..
…Кузы К?рпеш бел?н Баян Сылу
Каберен? б?ген тез ч?ктем.
Эссе капкан мазар ташларына.
Кайнар дала чатнап ?ил йота.
Борынгы бер хикм?т язуы к?к
К?лт? эзе – утлы комлыкта.
??м Торсынтай ?йтте:
«Д?ньяда бу
М?х?бб?тк? ??йк?л – берд?нбер!»
…??р таш монда ми?а таныш сыман —
Т?шл?рем?, б?лкем, керг?ндер.
Ташны ташка куеп ?йг?н мазар,
Ике гашыйк ?анны ышыклап,
?ирне? к?кк? омтылышы булып
К?т?релг?н чиксез бушлыкка.
«М?х?бб?тк? урын – к?кт? бары!»
Диг?н с?зе м?лл? ташларны?? —
Янды?, й?р?к, гашыйк булды? д?рл?п,
Тик ниг?дер к?кк? ашмады?!..
