скачать книгу бесплатно
Sis və gecə
Əhməd Ümid
Əsərdə Türkiyənin xüsusi xidmət orqanı olan Milli İstihbarat Təşkilatının (MİT) fəaliyyətindən bəhs olunur, sosial və siyasi narazılıqları olan və solçu ideyalara rəğbət bəsləyən gənclərin bəzi cinayətkar qruplar tərəfindən terrora sövq edilməsinə toxunulur. Romanda qeydiyyata düşməyən ölümlər, məxfi əməliyyatlar, müxtəlif profilli mütəşəkkil cinayətkar dəstələr,
insan alveri və terror aktları barəsində maraqlı məlumatlar oxucuya bədii dillə çatdırılır, Türkiyənin yaxın keçmişinə işıq salınır.
Qəfildən qeyb olan gənc qız: Minə… Sevdiyi qızı axtaran bir MİT əməkdaşı: Sədat. Yasaq bir sevgi… Təhlükəsizlik Təşkilatının içindəki çəkişmələr. Əsgərlərlə mülki vətəndaşların qarşıdurması… Günümüzün İstanbulundan rəngli insan portretləri… Soyuq küçələrdə nəfəs dərmədən qaçış və axtarışlar, təşkilat evlərinə təşkil olunan basqınlar, məhkəməsiz edamlar, qeydiyyata düşməyən ölümlər… Qeydiyyata düşməyən ölümlərin parçaladığı ömürlər… Türkiyənin yaxın keçmişinə insani baxış.
Əhməd Ümid
Sis və gecə
roman
3
Ənvər Qurdun xatirəsinə
4
Birinci fəsil
Bura haradan və necə gəldim, bilmirəm! Şüşələri qalın bir toz təbəqəsinə qərq olmuş, pəncərə çərçivələri qaralıb içindən çürümüş, köhnə divarları tünd yaşıl yosunlarla örtülmüş və qanadlı dəmir qapısı sanki sonsuza qədər bağlanmış kimi dayanan bu evin qarşısında məqsədsiz olaraq gəzərkən tapdım özümü! Baxımsız bir qəbiristanlığı xatırladan bu böyük bağçada, artıq ürküdücü bir xatirəyə çevrilmiş bu zavallı binanın qarşısında nə işim var, hələ də anlaya bilmirəm.
Bu qədər səylərimə baxmayaraq, yaddaşım keçmişimə qapı açmır. Zehnimdə bəzi naməlum şəkillər hərəkətə gəlir, amma görünüşləri dəqiq deyil. Zaman sanki yaşadıqlarımı əridib bir-birinə qarışdırıb…
Yavaş-yavaş içinə gömüldüyüm bu qəribə tapmacanı çözə bilmirəm. Necə çözəcəyimi də bilmirəm. Eynilə çölün ortasında günəşin, yağışın insafına atılan bu rütubətli evin tarixçə-sini bilmədiyim kimi.
Heç memarlıqdan başım çıxmır, amma uzun qüllələri, soyuq divarları və kiçik pəncərələriylə bu tikilinin bizim mali-kənələrə qətiyyən bənzəmədiyini rahatlıqla deyə bilərəm. Almaniyada gördüyüm malikanələri xatırladır. İndi Minə olsaydı,
"Bu qüllələr orta əsrin memarlığına uyğun olaraq tikilib, pəncərələrdə isə alman intibahının təsiri var… " – deyə analizə başlamışdı.
Minə!..Bəli, Minəni axtarırdım. Beş gündür ortadan qeyb olub. Evinə getdim. Beş gündür kimsə ondan xəbər gətirə bilmirdi. Amma bu işdə bir qəribəlik yoxdur sizcə?! Qeyb olan Mi-nədirsə, mənim bu kimsəsiz,çöllü – biyabanda, bu vahiməli evin qarşısında nə işim var?
5
Nəzərlərimi malikanəyə yönəldirəm.Görənlərdə qorxu və ürpərti oyandıracaq bu bina mənə kədər bəxş edir. Onu da-ha əvvəl heç görməməyimə baxmayaraq, aramızda anlamadığım bir bağlılıq olduğunu hiss edirəm. Bağçadakı çürümüş yarpaqların üstündən keçib malikanənin qapısına doğru gedirəm.
Qanadlı dəmir qapının üstündə, müxtəlif yerlərdən çayları olan mərmər altındakı qabartma diqqətimi çəkir.Qabartmada ilk seç-diyim bir ulduz olur. Ulduzun altında lüləyə bənzər bir başqa şəkil var, bunun bir tapança olduğunu anlamaqda gecikmirəm.
Tapança qəbzəsinin altında aypara işarəsi oyulub. Ən yuxarıda ulduz, altında bir tapança və qəbzəsinin lap ucunda bir aypara.
Bu emblemi hardansa xatırlayıram, amma yadıma salmaqda çətinlik çəkirəm.
Qapıya yaxınlaşıram.Üstündə paslı asma bir qıfıl var.
Kilidi çəkişdirsəm də faydası yoxdur.Köhnə görünüşünə baxmayaraq, möhkəm qıfıldır. Kilidi buraxıb qapını itələyirəm. Dəmir dəstəkləri toz içində, sanki illərdir əl dəyməyib. Yerindən belə tərpənmir. Əllərimə tünd sarı zərrəciklər bulaşır.
Vaz keçə bilmirəm. Geri çəkilmirəm, iki əlimlə vururam qapıya. İçəridən səs-səda gəlmir. Daha güclü vururam. Əllərimi incitmir, canım yanmır, amma hey tərləyirəm. Üstəlik yalnız sağ tərəfim tərləyir. Dayanmadan qapını döyürəm, heç kim mə-nə cavab vermir, amma tərim axmağa davam edir. Bədənimdə
axan istiliyi hiss edə bilirəm. Niyə görəsən məhz ancaq sağ çiy-nimdən və qarnımdan tər axıb gedir?
Anlaya bilmirəm. Anlamadıqca da qorxmağa başlayıram.Keçmişdən, ağlımdan, bədənimdən, bu köhnə evdən qorxuram.Öz-özümə qorxmamalı olduğumu deyirəm.Necə olsa bəziləri gəlib tapar, təşkilat yalnız buraxmaz məni buralarda.
Hər kəs unutsa belə İldırım unutmaz, məni, İldırım!..İldırım öl-mədimi?
6
Tər bürüdü məni. Çiynimdən, qarnımdan ilıq damcılar süzülür. Köynəyimin ağırlaşdığını, şalvarımın islanmağa başladığını hiss edirəm. Tərim daha da artır.
Bir zəng səsi gəlir qulağıma.Əvvəl qurumuş ağac bu-daqlarında gəzişən küləyin səsinə oxşatsam da, ikinci dəfə çalı-nanda telefon zəngi olduğunu anlayıram. Dönüb köhnə malikanəyə baxıram. Bağlı bir qutu kimi sirr vermir. Zəng yenidən ça-lır; bu dəfə israrlı.Telefonu tapmalıyam.Təlaşla yenidən qapıya qaçıram.Mütləq İldırımdır zəng edən. Sonunda tapdı izimi. Qapını zorla itələməyə çalışıram, çiynimlə güc gəlirəm, amma o qədər möhkəmdir ki, yenə də tərpədə bilmirəm. Yenə zəng gəlir.Diqqətlə dinləyirəm, səs sanki evin arxasından gəlir. O
istiqamətə qaçıram. Tini dönər-dönməz küçələrdə görməyə vərdiş etdiyimiz növdən bir telefon kabinəsi qarşıma çıxır. Telefon susmadan cavab verməliyəm. Sürətlə gedirəm kabinəyə. Zəngi yarıda kəsib dəstəyi qaldırıram.
–Alo?
Qarşıdan səs gəlmir.
–Alo?
Bədənimi od bürüyüb, yenə tər içindəyəm.
– Alo?
Soyuq bir səs başlayır danışmağa:
– İldırım minbaşını vurdular. Evinin yaxınlığında…
Nəsə soruşmaq istəyirəm.Ağzımın içi quruyub,dodaqlarımı qu-caqlayan incə dərinin gərildiyini,hissə-hissə çatladığını hiss edirəm.Dilimlə dodaqlarımı yalamağa çalışıram.Dilim ağzımda can üstdə olan kərtənkələ kimi alışıb-yanır.
Xəttin o başından gələn səsin sahibi sualımı gözləmədən dəstəyi qoyur.Əlimdə telefonun dəstəyini eləcə hərləyirəm.Telefonun dəstəyindən qırmızı palçığa bənzər bir maye süzülür, kordonu asaraq kabinədən kənara qədər süzülür. Baxıram, bu 7
ki, mənim tərimdir.Kabinədə bir az da qalsam, bu tər məni bo-ğacaq.
Kabinədən çıxar-çıxmaz qarşımda izdiham yaranır. Bu, bir cənazə mərasimidir. Hər kəs qara geyinib. Deyəsən, rəsmi bir mərasimdir…Ağır bir matəm havası içində asta addımlarla yaxınlaşırlar. Mərasimə qatılanların çoxu kişidir; ancaq tabutun qarşısında bir qadın var. Qucağında yağlı boya ilə çəkilmiş bir portret tutub; ölənin şəklidir deyəsən. Qadın saçlarını qara çad-ranın altında gizlədib. Yaxınlaşan kimi tanıyıram: Gülsərən – İldırımın arvadı. Utanıram. Səbəbini bilmədən, bir uşaq kimi əzi-lirəm.Gülsərən gəlib qarşımda dayanır. Başımı önə əyirəm.
– Bəs siz onu tək buraxmayacaqdınız? – deyir, – O, axı sizə güvə-nirdi.
Səsində nə hirs, nə hüzn var, mexaniki bir tonla danışır..Nə deyəcəyəmi bilmirəm, ancaq bir-iki addım geriləyi-rəm. O iki addım daha yaxınlaşır. Yaxınlaşanda, mən geriyə
doğru bir neçə addım daha atıram. Atdığım hər addımın əvə-zində o da bir addım atır. Narahat oluram. Nə etmək istəyir axı bu qadın?
Başımı qaldırıram.Mühakimə edən, günahlandıran, “sən qorxaqsan” deyən baxışlar gözləyirəm. Halbuki, Gülsərən ifadəsiz bir üzlə dayanıb durub qarşımda. Məni görmür belə, gözləri bədənimi də keçərək uzaqlarda bir nöqtəyə ilişib qalır.
Normal bir insanın baxışları deyil bunlar. Bəlkə kömək edərlər deyə insanlara baxıram. Amma onların baxışları da eynilə
Gülsərəninki kimidir … Qorxuram.
Tez burdan qaçmaq, bu qəribə insanlardan uzaqlaşmaq istəyirəm. Dönüb qaçmağa hazırlaşarkən ayaqlarım bir-birinə
ilişir, üzüqoyulu yerə çırpılıram. Sürətlə kütləyə dönürəm. Gül-sərənlə kütlə üstümə gəlir. Ayağa durmağa vaxtım yoxdur. Nə-sə etməliyəm, yoxsa məni tapdalayacaqlar.
8
Tapançama əl atıram. Mən hərəkət edənə kimi izdiham daha da sürətlənir.Əlim qobura dəyir, amma silahım yerində
yoxdur. Yaxınlaşırlar, Gülsərənin qucağındakı şəkillə aramızda bir metr ya olar, ya olmaz…
Şəkildəki adamı az qala tanıyam, amma yaxınlaşdıqca boyalar uçmağa, fırça zərbələri yox olmağa başlayır. Artıq dəli olduğumu düşünürəm. Başımı qaldırıb, son bir ümidlə Gülsə-rənə baxıram. Gözləri həmişə eyni nöqtədə, üzündə bir dəyişiklik belə yoxdur; arxasındakı izdihamla birgə yavaş-yavaş mənə
yaxınlaşır."Durun!"-deyə qışqırmaq, etdiklərinin səhv olduğunu demək istəyirəm, amma ağzımı aça bilmirəm. Çaşmışam, çənəm, dodaqlarım, dilim sanki artıq məni dinləmir. Bütün məcburiyyətimə qarşı bir "ah" sözü belə çıxmır ağzımdan.
Qorxuram.Qorxduqca tərləməm daha da artır. Çiynimdə, qarnımda dayanmadan tər boşalır. Şəkil sürətlə yaxınlaşır, az qala üzümə dəyəcək… başımı yana çevirərək yerə sərilirəm. Üzüm torpağa sərili halda, qorxuyla, döyülmək və hətta ölüm cəzası belə gözləyirəm. Qəlbim irəli gedən xarab bir saat kimi sürətlə
atmağa başlayır.
Tərimin torpağa damladığını duyuram.Tər damlalarının torpağa düşərkən çıxardığı səs ürəyimin çırpıntısını xatırladır.
Ayağa qalxanda yerdə palçıqlı bir iz qalacaq deyə düşünürəm.
Amma saniyələr keçir heç kim məni döymür, bir təpik belə
dəymir. Narahatlıq içində gözləməyi davam etdirirəm. Heç bir dəyişiklik yoxdur.“Başımın üstündə, ürküdücü baxışlarıyla, ölüm səssizliyi içində durublar”,-deyə düşünürəm.Gözləməkdən bezib, ehtiyatla başımı qaldırıram.Qəribədir, kimsə yoxdur.
Çaşqınlıqla ətrafı müşahidə edirəm. Xeyr, heç kim yoxdur.
Gediblər. "Həqiqətən də gediblər" – deyə sevinclə mızıldanıram.
Bu qədər insan bir anda hara itə bilər? Əvvəl əllərimin, sonra isə dizlərimin üstə qalxarkən, Gülsərənin qucağındakı o 9
şəkli görürəm. Düz qarşımda, az qala yıxılacaqmış kimi dayanan qoca bir çinar altında, yeni bir rəsm ştativinin üstündədir.
Deməli, onu burda tərk etdilər. Bəlkə də bu bir işarədir, mənə
nəsə demək istəyirlər. Diqqətlə şəklə baxıram. Deyəsən torpağa uzanmış bir adam var. Uzaqdan yaxşı seçə bilmirəm. Şəklə doğru gedirəm. Bu dəfə boyalar uçmur.
Onu artıq çox dəqiq görə bilirəm, iki əli ilə qarnını tutub, yerdə alışıb-yanır.Barmaqlarının arasından qırmızı bir bulaq qaynayır, çiynindən sağ qoluna yayılan tünd bir ləkə var. Yaralı olmalıdır. Üzü sıxılmış, alnında muncuq-muncuq tər damlaları; elə diqqətə çarpandır ki, sanki həqiqidir. Barmaqlarının arasından daşan qırmızılıq, rəsmin üzəriylə incə bir şərit halında axır. Onu hardansa tanıyıram. Yaman tanış gəlir …
10
İkinci fəsil Bənövşə qoxuları gəlir. İlıq bir meh günəşli eyvanımız-dan süzülərək tül pərdələri ehmalca dalğalandırır. Bağçadakı şabalıd ağacının tünd yaşıllığını görürəm sanki. Atamın evidir bura? Qəribədir, biz bu malikanəni çoxdan satmamışdıq mı?
Yanımda bəziləri danışır, səslər boğuq-boğuqdur, anal-mağa çalışıram;Bənövşə qoxuları uzaqlaşır, şabalıd ağaclarını itirirəm, meh birdən kəsilir.
– Bax tərpəndi, ayılır.
Səs çox uzaqdan gəldiyi üçün yaxşı eşidə bilmirəm. Göz qapaqlarımın üstündə sanki tonlarla ağırlıq var, çətinliklə açıram. Bərq vuran işıqlar gözümü qamaşdırır.
Başımın üstündə iki qaraltı dayanır. Bir an harada olduğumu anlaya bilmirəm.Parlaqlıq gözlərimi yandırır. İşıq istəmirəm, səs istəmirəm, harada olduğumu düşünmək istəmirəm.
Malikanənin kölgəli bağçası məni çağırır.
Anam ilə əmim arvadı Nəriman talvarda oturub, əllərində bir qadın jurnalı, dəb və geyimlər haqqında danışırlar.
Atamla İsmət əmi, həmişəki yerlərində, şabalıd ağacının altındakı masada rakı içirlər. Mən kişilərin masasına sarı gedirəm.
Əmimin boşqabındakı basdırmadan yeyirəm. Dadı çox gözəldir. Əmim qadınlar tərəfə bir nəzər salıb, qədəhi uzadır.
– Bir bunun da dadına bax.
Rakının dadını əvvəldən bilmirəm, amma özümü sın-dırmıram. Verdiyi qədəhdən bir qurtum alıram.Qırtlağımdan mədəmə doğru bir yanğın başlayır.Üzümün necə bir hala düşdüyünü görmürəm.Amma gülməli olmalıdır!Əmim qəhqəhə
çəkir Atam qaşları çatılmış, başını yelləyərək bizi izləyir.
11
– Özünə gəlir! Həkimi çağırın, həkim....
Ağzımda rakının acı dadı itir. Amma mədəmdə bir bu-lanma var.
–Baxın oyanır! Tibb bacısı, tez olun, həkimi çağırın … həkim …
həkim hardadır?
Səsi artıq çox dəqiq eşidirəm.Təlaşlı bir sevinc içində, qulaqlarımda cingildəyir.Gözlərimi açıram.Başımın üstündəki qaraltılar sürətlə dəqiqləşir. Əvvəl arvadım Məlikə, sonra əmim İsmətin üzünü seçirəm. Məlikə mənə sarı əyilmişdi, şəfqətli ki-çilən gözləri yaşla dolu idi.
–Necəsən,canım?..Yaxşılaşacaqsan…yaxşılaşacaqsan,fikir eləmə!
Mənə ümid verməyə çalışır, amma onun özünün təskin-liyə ehtiyacı var. Əmim İsmət soyuqqanlı görünür. Ona baxdı-ğımızı görüncə gülümsünür. Gözlərində hələ itməmiş bir narahatlığın izləri var.Yaxınlaşır.
– Yaxşı görünürsən, – deyir.
Səsində inciklik var? Vecimə belə deyil. Minəni soruşmaq istəyirəm.
– Onu sağ-salamat gördünüzmü?
Səsim o qədər gücsüzdür ki, üşüyürəm. Əmim sanki re-aksiyamı ölçmək istəyərcəsinə gözlərini üzümə dikərək cavablayır sualımı:
– Qarşıdurmanı seçdi, ölü olaraq ələ keçirə bildik, – deyir .– O birini də sən həll eləmişdin biz gələnə kimi.
Kimi həll etmişəm?.. Fəxri… Fəxridən danışır yəqin. Bəli, onu vurdum. Yerə yıxıldığını gördüm. Yəqin o da məni yarala-dı. Xeyr, Fəxri atəş aça bilmədi axı. Məni vuran o biri idi. Simitçi qiyafəli hərif. Onu da vurdular? Ölüb görəsən?
Əmim sanki düşüncələrimi oxuyur, ya da dediklərini necə qar-şılayacağımı öyrənmək istəyir:
12
– Qaçmaq istəyirdi, təşkilat evində dirəşdik. Atəş açdı… Kaş, sağ
tuta biləydik.
