скачать книгу бесплатно
Хәлең бармы шуңа түзәрлек?»
«Ир-атларга карап, үрнәк алсаң,
Алар чыдам, алар куәтле…
Чирли-чирли җәфаланма бер дә,
Нәрсәң җитмәгән ди ул хәтле?..
Өрлек кебек егетләргә генә
Хас нәрсә ул язу – авыр бит…
Өрсәм, очып китәрсең дип куркам,
Бар, буталма монда, ары кит…»
Рәхмәт инде, сүзләрең хак, тик бит
Көч беләктә түгел – йөрәктә.
Сыный-сыный яшим үз көчемне.
Миңа менә нәкъ шул кирәк тә!..
Без һаман шулай идек…
Их!
Без чана шуа идек,
Ә таулар шома иде.
Үзебез шома булмадык,
Ялгышлар шуңа иде…
Үрләрдән шуа идек,
Җилләрне куа идек.
Җилкуар булып үсмәдек,
Көн дә эш туа иде…
Бозлардан шуа идек,
Башларны җуя идек.
Тик башсыз булып йөрмәдек,
Һәрвакыт уяу идек…
Без нәрсә белә идек:
Егылсак көлә идек.
Чанасыз да шуа идек,
Без һаман шулай идек…
Атылмыйча калган ук өчен
Дуэльләргә кызлар чакырмаган,
Халык белми андый хәлләрне.
Атылмаган нәфрәт булып җилгә
Очып киткән зәңгәр шәлләре…
Аткан уктай ләкин бәгырьләрне
Уеп кергән йөрәк җырлары.
Нәкышләргә иңеп калган алар,
Өзелсә дә сулыш, тыннары…
Дуэльләргә чакырмаган кызлар,
Намусларын аклар өченгә.
Бәргәләнеп сыкранса да җаннар,
Сулыгып-сулыгып тынган эченнән.
Тамакларда төер булып калган
Соңгы сүзне кайдан эзләргә?
Киерелгән җәядәге уктай
Төбәлгән ул кара йөзләргә…
Күпме язмышларга батып кергән
Салкын хокуксызлык хәнҗәре.
Эчтән генә тынып калган, димсең,
Зиләйлүкләр, Зөлхиҗәләре?!
Юк, гасырлар аша килгән бер моң,
Адашмыйча саклап үз көчен.
Кайтарырга теләп гүя үчен,
Атылмыйча калган ук өчен.
Дуэльләргә кызлар чакырмаган,
Ул килешми безнең халыкка.
Җырларында дәшә алар һаман
Мәхәббәттәй горур хаклыкка!
Мин булып
Без дөнья хәлен беләбез,
Дөнья безнекен белә.
Яшь аралаш көнгә карыйм,
Мин булып кояш көлә…
Сүнмә син җилдә, яңгырда,
Ялкыным, дөрлә генә!
Мин булып мәхәббәт кергән
Берәүнең йөрәгенә…
Мин булып җиргә береккән
Мәңгелек сөю көче.
Мин яшим шуның хакына,
Мин шуңа күрә кеше…
Дәвамы бар
Кеше белән көтмәгәндә очрашу бар,
Күңел тартып һәм җан атып дуслашу бар.
Тик бу бәхет күпкә түгел, узып китә.
Очрашуның яман ягы – хушлашу бар…
Йөрәгеңә оя кора сагыш кошы,
Гаҗәп, ләкин сагышның да бер тәме бар…
Ярый әле, бу чирдән дә була терелеп,
Дәвасы шул: һәр дуслыкның дәвамы бар…
Яши кеше, тыныч сымак тыштан гына,
Ә эчендә гомер буе бер гаме бар:
Иртәгегә ашкынмаса бүгенгесе,
Бу дөньяның ни мәгънәсе, ни яме бар?
Яши бәхет, яши һаман өметләнеп,
Җирдә әле ризыгы бар, тәгаме бар.
Газап булыр иде яшәү хәтта бер көн,
Ярый әле, киләчәге, дәвамы бар!..
Хакыйкать
Сулар ага, еллар ага, гомер ага…
Җир үзе дә бер искерә, бер яңара.
Үзгәрәләр кешеләр дә, нигезләр дә, —
Бертөрлелек сыя алмый бу дөньяга…
Һәммә җисем сайланышта, үзгәрештә.
Тик бер нәрсә кала мәңге бер рәвештә:
Ул – ХАКЫЙКАТЬ! —
Бүгенгеме, кичәгеме —
Аерма юк!
Без табынган бу изгелек ни зурлыкта,
Без соң аның бөтенеме, кисәгеме?..
Тик хакыйкать бүленмәгән өлешләргә —
Ваклап булмый аны алтын-көмешләргә!
Сөйлә әле, әти…
Сөйлә әле, әти, оныгыңа
Малай чакта күргәннәреңне.
Бөтерелеп шартлап торган озын
Чыбыркылар үргәннәреңне…
Сөйлә әле, әти, яшьлегеңне,
Кызык хәлләрне күп күргән сез.
Ничек итеп яшь-җилкенчәк килеш
Бергә колхоз төзеп йөргәнсез…
Сөйлә әле, ничек Чаллы аша
Казан каласына укырга
Киткәнеңне, тагын сөйләче бер,
Ничек итеп аны онытырга…
Сөйлә әле, әти, беренче кат
Балаларга дәрес биргәнең.
Ничек итеп беркөн ул дәресне
«Сугыш» дигән дәһшәт бүлгәнен…
Авыр булса әйтмәсәң дә ярый,
Җәһәннәмгә чыгып киткәнең…
Үзем сөйләрмен мин ул көннәрнең
Ахыры нәрсә булып беткәнен…
Үзем сөйләрмен мин кайтканыңны,
Яраланып аннан аягың…
Син класска аксап килеп кергәч
Төшеп киткән култык таягың.
Пырхылдашып кызлар көлешкәннәр —
Усаллыктан түгел, бала бит…
Син сөйләгән идең никтер шуны,
Әллә ниләр истә кала бит…
Сөйлә әле, икс, игрекларның
Ничек чыга идең очына.
«Галим абый» булып калганыңны
Һәрбер балаң, һәр укучыңа…
Сөйлә әле, әти, «бабай» булгач
Баштан бөтен үткәннәреңне.
Без үскәндә илдә ниләр булып,
Ничек дөнья көткәннәреңне…
Ике шинель
Ике шинель чөйдә, безнең өйдә.
Берсе иске, тетелеп беткән,
бик күптәнге.
Һичкем кими аны, гүя тып-тын гына
Сөйләп тора үзенең данлы юл үткәнен.
Сугыш исе сеңеп калган бу шинельгә,
Дару катыш дары исе, төтен исе.
Китергәнгә җиңү язын безнең илгә,
Тотабыз без аны тарих төсе итеп.
Икенчесе – энә-җептән чыккан яңа,
Күрше егете армиядән кайтты ялга.
Күрешергә кергән менә безнең янга.
Ике шинель чөйдә, безнең өйдә.
Берсе тузган, зур юл узган,
берсе – яңа…
Утны-суны кичеп кайткан карт шинельнең
Әйтәсе бер изге сүзе бар күк аңа…
Мамай курганы
