скачать книгу бесплатно
Бiрiншi ?ыз. Жо?, сипамай-а? ?ойы?ыз. Бiра? неге ?расыз, мына ?амшы?ыз жаман тидi ?ой. И-и…
?абдуррахман. Ендеше неге арт жа?ы?ды ашып ж?ресi??
Бiрiншi ?ыз. Ашып ж?рген жо?пын.
?абдуррахман. ?й! Ашпа?анда не ?алды? Арт жа?ы? тырсиып анадайдан менмендеп ай?айлап т?р?ан жо? па! (халы??а ?арап) Б?л баланы? ата-анасы бар ма? Анасы кiм екен ?зi?
Топтан бiр ?йел шы?ып шейхтi? жанына келiп то?тайды.
?ызды? анасы. (к?з жасын с?ртiп) Мен… мен б?л бай??сты? шешесi.
?абдуррахман. ?ызы?ызды ?алай т?рбиелегенсiз? ?алай ?ана мына т?рiмен к?шеге жiбергенсiз?
?ызды? анасы. Е-е… б?лар ?азiр бiздi ты?дай ма! Мода солай дейдi. К?йлек кисе?шi десем, арт жа?ы?ды жапса?шы десем, менi? арт жа?ым ?демi, оны жауып ?айтемiн, дейдi. Б?рi ?зiмнi? байлы?ым – ешкiмнен ?рлап ал?ан жо?пын, дейдi.
?абдуррахман. О Алла?! А?ыр заманы? жа?ын болар. ?ыздарымызда мынадай был?ылда?ан батпан ??йры?тан бас?а байлы? ?алмаса, а?ыр заманны? келмесi не?! А?ыл, инабат, ?ят, – б?рi ?дiрем ?алды. ?аза?ты? ?ызына т?н ажарлы келбет, с?лу дидар, бота к?з, ?алам ?ас, ойма? ерiн, сымбатты бейне – м?ны? б?рiнi? ?ажетi болмай ?алды. Ма?тан т?татын бiр-а? байлы? ?алды – майдан тырсылдап жарылайын деп т?р?ан к?т! (та?ы да ?ызды? арт жа?ынан ?амшымен салып ?алады; ?ыз та?ы да шы??ырып б?л?ынады)
?абдуррахман. (?азыдан) Хазiретi ?азы, мына ?ыз?а ?андай жаза та?айындайсыз?
?азы. Жиырма д?ре берiлсiн.
?абдуррахман. Д?рыс. (?ызды ?стап т?р?ан к?мекшiлерiне) К?неки, апары?дар, берi?дер тиiстi д?ресiн. Айт?ан а?ыл ??ла? ар?ылы ?онбаса – арт жа?ынан ?онатын шы?ар.
Шейхты? к?мекшiлерi ?ызды д?ре со?атын ба?ан?а апарып ?олдарын кiсендейдi. Жендет ?ызды ?амшыны? астына алады. ?ыз ай?ай?а басып ала?ды басына к?тердi, о?ан ?арайтын жендет жо?, д?ренi? санын жария санап т?р. Халы? гу-гу, кейбiреуi к?лiп жатыр, кейбiреулерi ?ызды кекетiп бiрде?е деп жатыр, кейбiреулерi жендетпен бiрге д?ре санап т?р. (немесе осыны? б?рi сахнада к?рсетiлмейдi, к?рермен тиесiлi дыбыстар ар?ылы хабардар болады) Д?ре со?ылып бол?асын жендеттер ?ызды босатады, ол арт жа?ын ?стап, а?са?дап ж?йiне кетедi. Ол жылап барады, топты? iшiнен ?ызды кекетiп-м??атып жатыр, ?ыз олар?а бiрде?е деп жауап ?атып барады.
?абдуррахман. (?азыны? жанына оралып келiп, екiншi ?ыз?а) Кiндiгi? неге ашы?, ??! (?ызды? кiндiк т?сын к?здеп ?амшысын сермейдi, ?ыз шы??ырып ?алып, iшiн екi ?олымен басып, б??ып ?алады, оны? жанында т?р?ан шейхтi? к?мекшiлерi ерiксiз т?р?ызады)
Екiншi ?ыз. А?атай! ?рма?ызшы! Кешiрi?iз, мен ендi кiндiгiмдi ашпаймын. Кешiрi?iз, а?атай, кешiрi?iз, мен ендi д?рыс киiнiп ж?ремiн! (жылап жiбередi)
?абдуррахман. Киiнесi?, ?рине киiнесi?! Ендi жал?ыз сен емес, барлы? ?ыз-келiншек адам сия?ты киiнiп ж?ретiн болады. (?азы?а) Мына ?ыз?а ?андай жаза та?айындайсыз?
?азы. Бала тым жас екен. Сонды?тан бiрiншi ретке кешiрсек ?айтедi?
?абдуррахман. Менен несiн с?райсыз – б?л жерде ?азы сiз емес пе! Шари?ат за?ы бойынша жазасын берi?iз. Та?айында?ан жаза?ыз тым же?iл болса, немесе орынсыз кешiрiм жасаса?ыз Алла?ты? алдында жауап бересiз.
?азы. И?, и?, ?рине. Ал б?л бала?а он д?ре со?ы?дар.
?абдуррахман. (к?мекшiлерiне) Апары?дар ба?ан?а, со?ы?дар он д?ре!
Халы? шуласып кетедi. Аяса?даршы, ?аршадай баланы ?алай сабайсы?дар! М?лдем жас ?лi, ?олдары? сынсын! деп жатыр.
?абдуррахман. Тынышталы?дар! Б?л не шу? Он д?реден ешкiм ?лмейдi. ?айта жа?сы саба? болады. ?зiне де, бас?а ?ыз балалар?а да. Жандары? ашыса б?рын ?айда болды?дар? Неге жала?аш ж?ргiзiп ?ойды?дар балалары?ды?! Осыларды? б?рi сендердi? алдары?да ж?рмеп пе едi! Жала?аштанып, к?н??а белуарынан батып ж?ргенде аямады?дар, ал ендi ?дiл жаза аларында аяп ?алыпсы?дар. (к?мекшiлерiне) Не?ып т?рсы?дар? Апары?дар, байла?дар ба?ан?а.
?ызметшiлер ?ызды ба?ан?а кiсендейдi де, жендет ?ызды? жалынып-жалпай?анына, к?з жасына ?арамастан д?ре со?ады. (немесе б?ны? б?рi сахнадан тыс жерде болып жат?анын к?рермен тиесiлi дыбыстарды? к?мегiмен т?сiнедi) Халы? гу-гу. Сосын б?л ?ыз да босатылып ж?йiне кетедi.
?азы. Ендi кiм бар?
?абдуррахман. Келесi ?ылмыскердi ?келi?дер.
Шейхты? к?мекшiлерi бiр жас жiгiттi алып келедi.
?азы. Б?л жiгiттi? ?ылмысы неде?
?абдуррахман. Б?л ?ры. ?алта ?а?ып тазартатын ?ры, ?олыны? жылбыс?асы бар. Бiр м?сылманны? к?м?жнiгiн ?рлап жат?ан жерiнде ?сталыпты.
?азы. Ку?герлер бар ма?
?абдуррахман. Бар. Ку?герлер, жа?ында?дар. (екi ку?гер келедi)
?азы. Б?л ку?герлер сенiмдi ме?
?абдуррахман. Б?л м?сылмандарды бiздi? хазiретi имам сенiмдi адамдар деп сипатта?ан. Екеуi де б?рыннан намазхан екен.
?азы. Жа?сы. (бiрiншi ку?герге) Мына жiгiттi? ?рлы? жаса?анын ?з к?зi?iзбен к?рдi?iз бе?
?рлан?ан адам. (топты? iшiнен шы?ып ?азыны? жанына келедi) ?рине! Б?л ?рыны? ?олынан мен ?зiм ?стап алдым. Мен б?л жiгiттi ?атал т?рде жазалауы?ызды с?раймын. (шейхке) Мен сiздi ж?з пайыз?а ?олдаймын. Б?л ?рылар мен ?ылмыскерлер ?бден ??тырып алды. Осылай ?атал жаза ?олданып тыймаса болмайды.
?абдуррахман. Тыямыз, бiз ендi б?кiл ?ылмысты тыямыз. Ол ж?нiнде ешкiм к?м?нданбасын. Ал сiз орны?ыз?а бары?ыз, шари?ат сотыны? ж?мысына кедергi жасама?ыз.
?рлан?ан адам. Жа?сы, хазiретi шейх. (кетедi)
?азы. (бiрiншi ку?герге) Мына жiгiттi? ана кiсiнi? к?м?жнiгiн ?рла?аны ж?нiнде ку?лiк етесi? бе?
Бiрiншi ку?гер. И?! Б? жiгiттi? ана кiсiнi? к?м?жнiгiн ?алтасынан алып шы??анын мен ?з к?зiммен к?рдiм.
?азы. К?м?жнiгiн ?рлады ма, ?лде ?алтасынан алып шы?ты ма?
Бiрiншi ку?гер. (та?ыр?ай ?арайды) Сiз ?ызы? екенсiз. Осы екi с?здi? ?андай айырмашылы?ы бар?
?азы. Айырмашылы? бар. Егер б?л жiгiт к?м?жнiктi ?рласа, ?ш??ду – б?л жiгiт жа?а?ы м?сылманны? к?м?жнiгiн ?рлады, деп ку?лiк ет. Ал егер ол к?м?жнiктi ж?й ?алтадан алып шы?са, онда м?селе бас?а.
Бiрiншi ку?гер. (мырс етiп к?ледi, топта?ылар да о?ан ?осылады) ?ры к?м?жнiктi ж?й ала ма?
?абдуррахман. Ку?гер, сiз мыс?ылдамай ?азыны? с?ра?ына д?рыс жауап берi?iз.
Бiрiншi ку?гер. (к?лкi пыша? кескендей тыйылады) Жарайды. ?ш??ду, ку?лiк етемiн – б?л жiгiт жа?а?ы м?сылманны? к?м?жнiгiн ?рлады.
?азы. Жа?сы. (екiншi ку?герге) Ал сiз не дейсiз?
Екiншi ку?гер. И?, ?ш??ду, ку?лiк етемiн – б?л жiгiт жа?а?ы м?сылманны? к?м?жнiгiн ?рлады. Мен базарда сауда жасаймын, ал б?л жiгiт ?рдайым сонда ж?редi, ж?не ж?й ж?рмейдi, сатушыларды да, сатып алушыларды да ?ан ?а?сатып ж?редi. ?олынан шап берiп ?стал?ан к?нде де ??тылып ж?рдi. Б?ны? ?рлы?ы ж?нiнде б?кiл базар бiледi, тек мына екумiзден бас?а ешкiм ку?гер бол?ысы келмедi. Илла?и, осы жiгiт ?ры! Баукеспе ?ры!
?абдуррахман. Мiнеки, бiз ?рыларды ?шкерелеп жазалауды? орнына ?ылмысын жасырып ба?амыз. Содан кейiн, ?ылмыскерлер саны к?ннен к?нге артып бара жатыр деп байбалам саламыз. Жа?сы, сiздер боссыздар. (ку?герлер кетедi)
?азы. (?ры?а) Ал, жiгiтiм, сен не дейсi??
?ры. Кешiрi?iз, мен ендiг?рi еште?е ?рламаймын.
?абдуррахман. Сен ?зi неге ?рлы?пен айналысасы?? ?рламаса? аштан ?атасы? ба?
?ры. Жо?. Аштан ?атпаймын.
?абдуррахман. ?лде ж?мыс iстей алмайтын м?гедекпiсi??
?ры. Жо?, мен ??рылыста ж?мыс iстеймiн.
?абдуррахман. Жала?ы? аз ба? Отбасы?ды асырау?а жетпей ме?
?ры. Жетедi. Отбасым жо?. ?лi ?йленген жо?пын.
?абдуррахман. Онда не керек са?ан?! Не жетпейдi?
?ры. Бiлмеймiн. (о? ?олын к?терiп) Менi? ?рлы?ыма мына ?олым кiн?лi. Осы ?олымнан к?ретiн болдым! К?лiк iшiнде, базарда, ?йтеуiр к?пшiлiк арасына т?ссем болды – дуылдап ?ышиды-ай кеп. Содан бiрде?е жым?ырма?анымша ?ышуы басылмайды! Не iстерiмдi бiлмеймiн!
?абдуррахман. Не iстеуi?дi сен бiлмесе? бiз бiлемiз. (?азы?а) ?андай жаза та?айындайсыз?
?азы. Б?л жiгiттi? ?олын бiлезiктен шауып таста?дар. Содан кейiн ?рлауын ?оймаса екiншi ?олынан да айрылады.
?абдуррахман. Д?рыс! (?ры?а) Ж?р, жазайы? ?олы?ны? ауруын. ?андырайы? ?ышуын.
?ры. А?ай! Шаппа?ызшы ?олымды! Мен ендi еште?е ?рламаймын.
?абдуррахман. И?, и?, мен б?л с?зi?е ?бден сенемiн. Жал?ыз сен емес – ?олы?нан айырыл?аны?ды к?рген кез келген адамны? ендi ?рлы??а баруы екiталай. Сол ?шiн бiз шари?ат сотын енгiзiп отырмыз. (к?мекшiлерiне) Не?ып т?рсы?дар? Орында?дар ?азыны? ?кiмiн.
К?мекшiлерi жiгiттi ойбайлатып апарады да ?олын дi?ге ?ояды. Жендет балтаны к?терiп, ?ай жерден шабатынын к?здеп бiраз т?рады. Жiгiт аппа? ?удай болып ?арап т?р. Жендет балтасын тарс еткiзiп т?сiргенде, демiн iшiне тартып т?р?ан жiгiт ай?айлап орнынан атып т?рады да, шабыл?ан ?олын екiншi ?олымен ?ысып алып зытып бередi. (немесе осыны? б?рi сахнадан тыс жерде болады, к?рермен тиесiлi дыбыстар ар?ылы т?сiнедi. ?ры жiгiт шабыл?ан ?олын екiншi ?олымен ?ысып сахнада т?р?ан халы?ты? алдынан ж?гiрiп ?тедi) Халы? шулап жатыр.
Бiрiншi адам. ?й! То?таты?дар ?лгiнi! ?ансырап ?ледi ?ой! ?уып жетiп ?олын та?у керек! (бiр-екi жiгiт ?рыны? со?ынан кетедi)
Екiншi адам. О?ба?андар! ?анiшерлер!
?шiншi адам. ?анпезерлер! Хайуандар!
?абдуррахман. Ей! Сендер не бiлесi?дер?! Б?л жiгiттi бiз жазалады деймiсi?дер? Жо?! Оны Алла? та?ала жазалады! Ж?не б?л жаза Жарат?анны? ра?ымы. Б?л жiгiт ?олынан айрылды, ал оны? есесiне шайтанны? аз?ыруынан ??тылды. Ол ендi ?рлы? жасамайды, к?н?сiн ?зiнi? ?анымен жуып-шайып адал ?мiр с?руге м?мкiндiк алды. Иншалла, Алла? ендi м?ны? ?ылмыстарын кешiредi. ?йткенi Алла? адамды екi рет жазаламайды. Т?сiндi?дер ме ендi? (к?мекшiлерiне) К?нi, ?келi?дер келесi ?ылмыскердi
?азы. Осымен до?арса? ?айтедi, хазiретi шейх? Б?гiнгiге жетер.
?абдуррахман. О не дегенi?iз! Хал?ымыз ?ылмыс пен к?на?а белуарынан батып ж?р. Жергiлiктi т?рме iстi бол?ан ?ылмыскерлерге лы? толы, ?азiр онда ая? басар жер жо?. Ара? iстеп сататындар мен iшетiндер, есiрткi тарататындар мен наша?орлар, жез?кшелер мен зина?орлар, ??мар ойын ?йымдастырушылар мен ойнаушылар, пара алушылар мен пара берушiлер, а?шаны ?сiмге берушiлер мен а??ау е?бекшiлдердi алдап ж?рген алая?тар, адам ?лтiрушiлер мен зорлаушылар, ?рылар мен адам тонаушылар, еркек пен еркек жынысты ?атынас?а т?сушiлер, ?йел мен ?йел ?осылып отбасын ??рушылар ж?не сол сия?ты т?рлi-т?рлi аз?ындар ?здерiнi? сотын тосып отыр. Осындай ?ылмыскерлер мен аз?ындардан арылмай бiз на?ыз ислами мемлекет ??ра алмаймыз. Сонды?тан ерiнбей, шаршамай, бiлегiмiздi т?рiп алып iске кiрiсейiк.
?азы. Жарайды, ?келi?дер келесi ?ылмыскердi.
Шейхтi? к?мекшiлерi бiр жас келiншектi алып келедi. Осы жерде Ас?ар келедi.
?абдуррахман. (?азыны? жанында?ы бос орынды н?с?ап) Хазiретi имам, келi?iз, мiне сiздi? орны?ыз. (Ас?ар отырады, оны? екi к?зi ?ылмыскерде)
?азы. Б?л келiншектi? ?ылмысы неде?
Ас?ар. Не б?лдiре ?ойды екен б?л бала?
?абдуррахман. Е-е, хазiретi имам! Сiз адамны? сырт?ы пiшiнiне ?арама?ыз. Осындай, т?к бiлмегенсiп, ?лбiреп т?р?андарды? iшiнде ?лген ит жатады. Б?л о?ба?ан жа?а ту?ан н?рестесiн перзенханада тастап кетiптi.
Ас?ар. (не дерiн бiлмей ?алып) М-м… кеткен екен бiр ?ателiк… жас ?ой…
?азы. Ку?герлер бар ма?
?абдуррахман. Бар. Бiр д?рiгер ж?не екi медбике.
Ку?герлер ?азыны? алдына келедi. Д?рiгер ер адам.
?азы. (д?рiгерге) Сiз мына келiншектi? ?з н?рестесiн перзентханада тастап кеткенiн растап ку?лiк етесiз бе?
Д?рiгер. И?, ?ш??ду, ку?лiк етемiн – осы келiншек ?з баласын перзентханада тастап кеттi.
?азы. Жа?сы. (медбикелерге) Ал сiздер ше?
Екi медбике. (бiрлесiп) ?ш??ду, ку?лiк етемiз – осы келiншек бала табысымен одан бас тартты да тастап кеттi.
?азы. Жа?сы, сiздер кете берi?iздер. (келiншекке) Бала?ды неге тастап кеттi?? К?йеуi? ?айда?
Келiншек. К?йеуiм жо?. Менi бiр жiгiт алдап, ?йленемiн дедi де екi?абат болып ?ал?анда тастап кеттi. Сосын, баланы асырай алмайтын бол?асын, оны тастау?а м?жб?р болдым.
?абдуррахман. ?тiрiк! Айнала?а ?арашы – не?! Ж?рт балаларын асырай алмай аштан ?ырылып жатыр ма? Б?л не сандыра?ы??! Неке ?иыспай еркекпен неге т?секке жатты?? (келiншек ?ндемейдi) Ал, жарайды, шайтанны? аз?ыруына ?шыра?ан екенсi?, некесiз бiр аз?ынмен т?сектес бол?ан екенсi?, екi ?абатты болып ?ал?ан екенсi?, бала тап?ан екенсi? – не болмай жатыр ?азiргi заманда?! Неге сен ?зi?нi? с?биi?дi, бейк?н?, титтей н?ресте?дi тастап кеттi?? Содан кейiн ?алай жер бетiн басып ж?ремiн деп ойлады??! (келiншек т?мен ?арап ?ндемейдi, шейх ?азы?а б?рылады) ?андай жаза та?айындайсыз?
?азы. Ж?з д?ре!
Ас?ар. Мен м?ндай жазамен келiспеймiн. Ж?з д?ре дегенi?iз – ол ?лiм жазасымен пара-пар! Елу д?ренi? ?зi жетiп жатыр.
?абдуррахман. Жо?, хазiретi имам! Б?л жерде аяушылы? дегендi ?ою керек. ?ылмыскерлердi аяп бiз ?о?амды д?рыс жол?а бастай алмаймыз.
Ас?ар. ?ылмыскер ?ылмысына сай жаза алу?а тиiстi. Баланы тастап кеткенi ?шiн ?лiм жазасына ?ию?а бола ма?
?абдуррахман. Ал м?ны? некесiз еркекпен т?сектес бол?анын ?айда ?оясыз? Ол ?ылмыс емес пе?! Б?л жазамен бiз бала тастап кететiндерге ?оса зина?орлар?а да саба? бермекпiз. ?лде сiз зина?орлы?ты ?олдайсыз ба?
Ас?ар. Жо?, ?олдамаймын. Б?л ?ызды алда?ан жiгiт ?айда екен? Оны да жауап?а тартып осы ж?з д?ренi екеуiне б?лiп беру керек.
?абдуррахман. Ол сабазы? iсiн тындырып iзiн суытыпты. О?ай ??тылдым деп ж?р ?ой, сiр?. Алланы? жазасынан ??тыла алмасын бiлмейдi ?ой ол сорлы. (к?мекшiлерiне) Сонымен, ?азы ж?з д?ре та?айындады. Апары?дар, берi?дер ?ылмыскердi? тиiстi жазасын!
Халы? та?ы шуласып кетедi.
Бiрiншi адам. Ойбай-ау! Ж?з д?реге б?л бейшара шыдай ма?! ?лiп кетпей ме!
Екiншi адам. И?, ?айдан шыдасын! Б?лар оны ?дейi ?лтiрейiн деп т?р!
?абдуррахман. Тынышталы?дар! Егер ажалы келсе – ?лер. Ал егер сызы?ына жетпесе – тiрi ?алады, ?мiрiн жа?адан бастайтын м?мкiндiк алады. Не болса да б?л бейба??а хайыр – жа?а айт?ан жо?пын ба, Алла та?ала ?ылмыскердi екi рет жазаламайды деп!
Келiншек. (?зiн не тосып т?р?анын жа?а ?ана т?сiнгендей тiзерлеп отыра кетiп) А?атай! К?кетай! Кешiрi?iз! Мен ж?з д?реге шыдай алмаймын. ?лiп кетемiн!
?абдуррахман. ?лсе? – ?рем ?ап! Сенi? жер бетiнде ж?ргенi?нен не пайда?! Егер сен ?з iшi?нен шы??ан бала?ды аямаса? – бiз сенен не ?айыр к?тпекпiз? ?зi? ойлашы – кiмге сенi? ?мiрi? ?ажет?! Бiздi? жа?а ?о?амымызда сендей к?кектерге орын жо?!
Келiншек. (е?iреп жылап жiбередi) Кешiрi?iзшi! Мен баламды ?айтып аламын! Б?гiн барып аламын! ?азiр барамын! Т?сiндiм ?ателiгiмдi, т?сiндiм!
