скачать книгу бесплатно
Күнү тула эргийэ
Суохтуу, батыһа, сайыһа,
Кынаттарым умайа
Эйигинниин көтүстүннэр.
«Хаҥаластыын кыттыһан…»
Хаҥаластыын кыттыһан
Халыҥ аймах үөскээбит.
Бордоҥ, Малдьаҕар холбоһон
Мэҥэ илгэ сирдээбит.
Таатталарга Өксөкүлээх,
Ойуунускай, Алампа.
Дүпсүннэргэ Күлүмнүүр,
Намҥа Махсыым уонна Ылдьаа.
Куорунайга Уоһукап,
Сэмэн, Соппуруон Дайыылап.
Анаабырдар, аммалар
Хаҥаластан хаҥыыллар.
Олоохуна, Аллан буоллун
Түҥ үйэттэн аймахтыылар.
Бүлүү, Сунтаар, Халыма,
Ньурба, Дьааҥы, Кэбээйи,
Хаһан баҕар, умнума,
Хантан хааннаах бэйэҕин.
«Дойду дьонун» тарҕаппыт
Дархан Тойон Дойдуһа.
«Тойон ууһун» ирдээн муспут
Уола «Мунньан» ааттаммыт.
Уҥа хайыс, хаҥас хайыс
Барылара биир Хаҥалас.
Уокка да киир, ууга да түс,
Халыҥ аймах Хаҥалас.
«Бу тыл мэҥэ дорҕоонноро…»
Бу тыл мэҥэ дорҕоонноро
Миигин ханна тиэрдэрий?
Хаалбат-сүппэт хааннара
Сүрэхпин тоҕо хамсатарый?
Баҕар ханнык боотурум
Аатын-суолун аһыйарый?
Умнуллубут урдустарым
Кэриэстэрин санатарый?
Харахпар көстөн кэлэр
Улуу байҕал балкыыра.
Инники күөҥҥэ сиэллэрэр
Улуу истиэп боотура.
Уурааҕынан хаһыытаһыы
Халыҥ аймах сэлэтэ.
Көҥүл, түмсүү, холбоһуу
Дархан ууһун кэккэтэ.
Ол хаІыллар үөһэттэн
Илин өрүскэ түспүттэр.
Эркээнини, Туймааданы
Эликтэрэ толорбуттар.
Хаҥаластар
Халыҥ аймах хаҥаластар
Ханыылаһан олорбуттар.
Кыайтарбатах боотураттар
Сэлэлии охтубуттар.
Кимэ биллибэт ааттара
Кэнтиккэ былдьаммыттар.
Тоһуттубут уҥуохтара
Томтордору толорбуттар.
Онтон үүммүт титириктэр
Баараҕай тииттэр буолбуттар.
Сорохторо – муҥурааттар
Сууллубаттыы турбуттар.
Хаҥыл аймах хаҥаластар
Ханыылаһан кэлбиттэр.
Дуоҕалардаах кылыстар
Киэҥ аартыгы тэлбиттэр.
«Уруу – ырааҕа, уу – чугаһа»
Ити кэмтэн этиллибит.
Баай күөл тула Хаҥ ууһа
Тарханаата тэриллибит.
Күүстээх албан ааттара
Кэнтик ахсын хаалбыттар.
Кинилэртэн эллэнэннэр
Хаҥаластар хаҥаабыттар.
Эркээни ыһыаҕа
Сарсыардаттан эрдэлээн
Сатыы, аттаах хомунна.
Эргилиннэ сыл күүппүт
Кылыһахтаах сайыммыт.
Торҕо солко уот кустук
Мырааннары курдаата.
Оһуор-симэх, ойуу-бичик
Күөрэгэйдиин ылласта.
Айааннардаах үрэхтэрэ
Арылыйа сүүрдүлэр.
Таҥара түһэн сатыылыыр
Хочолоро өҥсүйдүлэр.
Орто дойду уһуктан
Олоҥхолуур, үҥкүүлүүр.
Тойон ууһа манна мустан
Түһүлгэлээн ыһыахтыыр.
Ыччат ырыата
Сахаада үрдүнэн сатараан
Саргылаах оһуохай тарҕанар.
Хоһуллар ол онно аан бастаан
Халыҥ уус холбоһук туһунан.
Хос ырыата:
Албан аат, Хаҥалас, эйиэхэ!
Аатырбыт Тыгыммыт – биһиэнэ!
Хаһан да ханыылас, халыҥаа
Хаҥалас аймаҕа барыта!
Кэккэлээ, хаан-уруу Үс Бүлүү,
Кэбээйи, Нам, Таатта, Халыма,
Сахаада туһа диэн, туруоҕуҥ,
Сомоҕо биир ньыгыл буолуоҕуҥ!
Хос ырыата.
Хотойдор көтөллөр үрдүккэ
Хаҥалас кэккэтин хаҥата,
Ыраах да, чугас да буолуоҕуҥ,
Бу ырыа тылларын ыллыаҕыҥ!
Хос ырыата.
Өлүөнэ номохторо
Өлүөнэҕэ олорор
Өрүү дьикти мин санаабар.
Өлбөт мөҥү уутугар
Өксөйөбүн үллэр сааспар.
Үрдүк чымаан очуостарга
Мин күннэтэ ыттарым.
Онно хаалбыт номохторго
Истибиппин буларым.
Килбиэн, чымаан очуостар
Кистэлэҥи саһыарбыттар.
Кынаттаах саһарҕалар
Кинилэри кууспуттар.
Манна таас кыыс таас уоллуун
Ыйдаҥаҕа сипсиһэллэр.
Буурҕа, куйаас да буоллун,
Умнуспакка көрсүһэллэр.
Тахсар күнүм таманыгар
Тапталларын этэллэр.
Киирэр күнүм килбиэнигэр
Килбигийэ кэпсэтэллэр.
Ол уоллаах кыыс таптала
Очуос тааска суоруллубут.
Өлбөт өрөгөй махтала
Үйэлэргэ чочуллубут.
Тарханааттар
Халыҥ хаары хаһаннар,
Хаамар Сиһин туорааннар,
Хаҥыл аттаах, дуоҕалаах
Хаҥаластар иһэллэр.
Халлаан диэки хайыһыҥ —
Хотойдоро чаҥырҕыыр.
Үүт өрүһү батыһыҥ —
Эрдиилэрэ кылбардыыр.
Суорба туруук хайаҕа
Суруктарын ойуулаан,
Истиэп итии тыынынан
Хочолору толортоон
Тэгил күнтэн тэһииннээх,
Тойон хаантан төрүттээх,
Байҕал тула, тэрээһиннээх
Тарханааттар кэллилэр.
Соргу көтөҕүүтэ
«Тахсан барбыт суолуҥ…»
Тахсан барбыт суолуҥ
кэннигиттэн
Көбүс-көнөтүк тыргыллар.
Күнү быһа көмүк хаар
үллүктүүр,
Сып-сылаастык кууһардыы.
Эн барбыт суолуҥ
Көстүбэт буолла,
Сүтэрдим тунал хаарга.
Хаһан төннөргүн
кэтэһэммин,
Хаар киһилии чуҥкуйдум.
Эн төннөн иһэр суолуҥ
Хомус тылыныы
дьүрүһүйэр.
Ону кытары
ахтылҕаным
Дьикти дорҕоонунан туолар.
Муус устар 7 күнэ
