скачать книгу бесплатно
Оҕочоос поэт киирэрэ.
Хаһан эрэ хоһооннорум
Арыллыбыт ырайа
Ханна баарый?.. Булбатым,
Тыргыллыбыт айан суола.
Оччотооҕу кэм туоһута
Миэнэ омоон ыллык этэ.
Бүгүн кэлэн соһутта
Чогдоон ыалын тэлгэһэтэ.
4
Кыһыҥҥы суолбут бэлиэтэ
Өрүс уҥуортан сирдиирэ.
Өйдүүбүн, таҥара дьиэтэ
Кытылтан кытаран көстөрө.
Ону көрөн тураммыт
Тэҥинэн өрө тыынарбыт.
Сылаабытын умнаммыт:
– Кэллибит, – дэһэн үөрэрбит.
Көрүҥ, үөрэммит оскуолабыт
Турбут омооно хаалбатах.
Олордубут тирэх маспыт
Хата, күүтэн сууллубатах.
Асфальт суолу кыйа
Аныгы село тутуллубут.
Биһигини тоһуйа
Таас оскуола сандаарбыт.
5
Ааспыт олох туоһулара
Бүгүн биһиги эбиппит,
Туолбут үйэ аҥаара
Оскуоланы бүтэрбиппит.
Дойдубут, дьоммут туһугар
Билэрбит иэспитин төлүүрү,
Уустук, ыарахан күнүгэр
Көмөҕө суһаллык кэлэри!
«Оскуола – үлэ – үрдүк үөрэх»
Ыҥырыы таһаарбыппыт.
Сүүрбэ алта хоһуун сүрэх
Тутуспутунан хаалбыппыт.
Сайдам ыра, ырыа эрэ
Биһигини саатыыра.
Таптал уонна көхтөөх үлэ
Күннэтэ кынаттыыра.
Атаартаабыт «Аартыккар»
Эмиэ эргиллэн кэллибит.
Махтал, үйэлээх ааккар
Нөрүөн нөргүйэбит.
Уһун кытылгын батыспыттар
СаІалаах эргэ тутууларыҥ.
Мырааны дабайан тахсыбыттар
Мансардалаах ыалларыҥ.
Арай мин умнубаппын
Сүллүгэс күрүөлээх балаҕаммын.
Тирии халҕанын аһаммын
Ыраах суолга аттаммыппын.
Үгүспүт элбэҕи умнуо,
Үйэ аҥаара ааспыт номнуо.
Өйдөөн кэлиэ, күлүө-үөрүө,
Эҕэрдэлиэ, мөккүһүө.
Ырыаһыт, үлэһит дьоннордоох
Бу мин дойдум – Булгунньахтаах.
Кытылгыттан бүгүн дьоллоох
Күммүт эмиэ тахсыахтаах.
Үөрэммит оскуолабар
Оҕо сааспар сүүрбүт-көппүт,
Олус даҕаны суохтаспыт
Оскуолам аанын сэрэнэн,
Оҕонньор долгуйа аһабын.
Ахтар-саныыр оскуолам
Тиҥилэҕэ тип-тигинэс.
Сүүс да сааһын туоллар,
Сүүрэн-көтөн тэйиэккэлэс.
Кини ханна тиэтэйэр,
Иннигэр туох кэтэһэр?
Билии-көрүү көҕө дуу,
Биитэр кими туругурдуу?..
Ыксыыр кини урут тиийэн
Экзаменын туттараары.
Ааспыт көлүөнэ ыччаттарын
Дьылҕаларын кэпсээри.
Хараҥаттан тымтык тутан
Сырдыкка кэлбиттэрин.
Өстөөхтөрүн кыайан-хотон
Өрөгөйдөөн өлбүттэрин.
Кырдьыктара хойутаан
Эргиллибит ааттары.
Үйэлэри уҥуордаан
Ытыллыбыт ыралары.
Көрүдүөргэ күлсүү-салсыы
Кинини аралдьыппат.
Оскуолабыт өссө салҕыы
Хайаларын кэтэһэр?..
Кини хаһан тиийэн кэлэр,
Күүтэр сүүрбэ биирис үйэ.
Саха аймах киэн туттар
Бастыҥ, дьоһун генийэ?
Сүүһүн туолбут оскуолам
Сүрдээҕин диэн долгуйар.
Ааны аһыҥ, туораан биэриҥ,
Киирэн кэллин, тоһуйуҥ!
Ахтар-саныыр оскуолам
Тиҥилэҕэ тип-тигинэс.
Сүүс да сааһын туоллар,
Сүүрэн-көтөн тэйиэккэлэс.
Оскуола интэринээтэ
Испитин өллөөбүт, дьиэлээбит,
Ичигэстик таҥыннарбыт,
Интэринээт барахсаны
Истиҥник ахтабыт аны.
Сэрии, сут оҕолоро
Эн тотоойу хааһыгынан
Тыыннаах хаалбыт сылларбытын
Умнубакка кырыйдыбыт.
Улахан дьоннуун тэбис-тэҥҥэ
Үлэҕэ мүккүллэммит,
Уһун сайын сынньаммакка
Улааппыппыт «көлүллэммит».
Этэрбэс, үтүлүк тэстэн,
Угунньабыт быган тахсан,
Күннэтэ отууттан тиэстэн
Көлөһүн күнүн аахсарбыт.
Уора-көстө ол быыһыгар
Уончалаах бэдик уолаттар
Оскуолабыт аһылларын
Олуһун даҕаны кэтэһэрбит.
Испитин өллөөбүт, дьиэлээбит,
Ичигэстик таҥыннарбыт,
Ийэбит кэриэтэ иитэлээбит
Интэринээти ахтабыт.
Махтал бэлиэтэ
Палата эмин сыта
Муннубар саба биэрдэ.
Убайым, кэпсээ эрэ,
Көрсүспэтэх ыраатта.
Истибэтиҥ этэрбитин,
Манна көрсүөх буолбатыҥ.
Сэниэҥ-күүһүҥ эстибитин
Билиниэххин баҕарбатыҥ.
Саас барахсан салытан,
Чанчыктаргын салаабытын
Кистиэҥ суоҕа, саһыараҥҥын,
Харахтарыҥ хатыыламмыт.
Дьэ, ити ааспыт суол айана
Чэпчэки буолбатах буоллаҕа.
Харса суох хамсаппыт дьайаана
Тэллэххэр охторон бардаҕа.
Көрсүспүт үөрүүгэ, сэһэргээ,
Чуумпуга тэһийбэт буоларыҥ.
Түннүккэр саһарҕа тэйиэлиир
Эһэбит умаппыт күөрдүнүү.
Ааспатах, тохтообот тииһиктэр
Чыскылыы ытыран ылаллар.
Иннэлэр эн эккэр, сүрэххэр
Эрчими киллэрэ сатыыллар.
Бу кэмҥэ эн төбөҥ сынньанар,
Букатын ыалдьыбат кэриэтэ.
Ытыһыҥ бүлгүммэр тайанар,
Бу миэхэ махталыҥ бэлиэтэ.
Үөһэттэн үрүҥ күн сырдыга
Күрүлэс уотунан сырайар.
Саҕаҕы эргийбит кустуга
Эн тэлбит суолгунуу дьэргэйэр.
Оол онно, ходуһа баһыгар,
Хотуургун сиэн уолуҥ туппута.
– Сотору этэҥҥэ эргиллээр! —
Оҕочоос чуопчаара турбута.
Оо, сүрэх, кыратык даҕаны
Быысталы биэрбэккэ үлэлээ.
Биир утах хаалыаҕар дылытын
Быстары билбэккэ тэбиэлээ.
Ийэм кэриэһигэр
Киһи аймах биир кэрэ
Киһитин сүтэрдэҕэ.
Аһыныгас сүрэҕэ
Аны тэбэн бүттэҕэ.
Үрүҥ көмүс оноҕостуу
Сулустарга ый көтөр,
Ийэм саҥа маһыныы
Түннүкпүнэн бу көстөр.
Сирдээх халлаан сүтэрбит
Киһилэрин кэриэстии,
Мин сүрэҕим титирэстиир
Мунан турар сулустуу.
Аны ийэбит биһигини
Аһыныа, таптыа суоҕа.
Хайабытын эрэ кини
Хомуруйуо, хай±ыа суоҕа.
Киһи аймах биир кэрэ
