скачать книгу бесплатно
“Bu mümkündü. Onu tapa bilərsən?”
Aqren “Əgər varsa bəlkə,” dedi tərəddüdlə. “Ancaq mən çox yorulmuşam, bunun bir faydası olmaya bilər. İçərini görmək üçün çox enerjiyə ehtiyacım var. Bəlkə sabah?”
Etrak başını yellədərək “Sabah olmaz,” deyə etiraz etdi. “Çox gecdi, burada onsuz da kifayət qədər vaxt itirmişik.”
Qadın nakra bezgin bir nəfəs alaraq “Mən heç haradan başlayacağımı bilmirəm,” dedi, səs tonuna çətinliklə hakim olurdu. “İçəri yəqin ki, qaranlıqdı, hara gedəcəyimi necə biləcəm?”
“Narahat olma. Sənə istiqamət verərəm.”
Aqren mübahisə etməyin bir mənası olmadığını anlayıb “Yaxşı,” dedi. Girişə yaxınlaşaraq gözlərini yumub fikrini cəmlədi. Yalnız, onun kimilərin sahib olduğu bu bənzərsiz gücdən istifadə etmək Aqrenin heç vaxt xoşuna gəlmirdi. Ruhunu bədənindən ayırmaq həm yorucu, həm də təhlükəli idi.
Qadın nakra başını əyib fikrini cəmləyərkən, Etrak “Giriş düz önümüzdədi,” deyə bildirərək silahdaşına yol göstərdi. “Ehtimal ki, əsas dəhliz sağa əyilərək şərqə yönəlir… nə isə görürsən?”
Bir anlıq səssizlikdən sonra üzündə yaranan ifadəylə pıçıltılı səslər çıxarmağa başlayan Aqren, nəyəsə baxırmış kimi başını sağa-sola çevirərək “Qaranlıqdı. Heç nə görmürəm,” dedi.
Silahdaşının gücdən düşərək titrəməyə başlayan ayaqlarını görüb onun belindən qavrayan Etrak, bunun çox davam edə bilməyəcəyini anlayıb ”Aqren, işıq… işıq axtarmağa çalış,” deyə qulağına pıçıldadı.
“Heç nə görmürəm, zibil! Qaranlıqdı… deyəsən dəhlizdəyəm,” deyə yavaş-yavaş zəifləyən səs tonuyla bildirən Aqren gözlərini açaraq yorğunluq içərisində özünü silahdaşının qollarına təslim etdi.
Qısa müddətlik huşsuzluqdan ayılaraq yavaş-yavaş gözlərini açan Aqren, ona maraqla baxan Etrakı görüb ayağa qalxdı. Bu vaxt ərzində təcrübəli nakra, onun oyanmağını səbirlə gözləmişdi.
Hava artıq qaralırdı, günəş qərbə əyilmiş, qürub etməyə hazırlaşırdı. Etrak gördükləri haqda ondan soruşmaq üçün tam özünə gəlməyini gözləsə də, Aqren “Başqa giriş var,” deyə bildirdi.
“Yerini görə bildin?”
“Cənub şərqdə, gün batmamış çatarıq.”
“Çox gözəl.”
“Ustad,” deyə Aqren, Etrakı saxladı “Bura ilə bağlı çox qəribə hislərim var.”
Etrak gözlədi.
“Ölüm,” dedi Aqren “Çoxlu ölüm hiss edirəm.”
Etrak “Narahat olma,” dedi.
Qarşısında durduqları təpənin üstünə çıxaraq öncə şərqə gedib, yenidən yoxuş aşağı enərək cənuba yönəldilər. Aqrenin rəhbərliyi altında bir müddət yeriyərək hiss etdiyi o kiçik işıq sızıntısının yerini tapmaqları çətin olmamışdı.
İlk baxışda təbii halda yaranmış yarığa bənzəyən giriş, olduqca ensiz və alçaq idi. Hətta Aqren içəri keçərkən başını əymək məcburiyyətində qalmışdı.
Etrak, ətrafı sürətlə nəzərdən keçirib divara bərkidilmiş məşəli çıxararaq yandırdı. Alovlanan məşəlin işığında girdikləri yer aydın görünürdü.
Məşəlin ətrafı işıqlandırmağı ilə hər iki nakra gözləmədikləri bir mənzərə ilə qarşılaşdılar. Səliqə ilə düzülmüş on dörd yataq, otağın iki küncündə üstü kitabla dolu masalar və yerə sərilmiş xalçası ilə daha çox yataqxanaya bənzəyən otağın qapısı dəmir barmaqlıqlardan hazırlanmışdı.
“Görəsən, bu yataqlar nə üçündür?” soruşdu Aqren.
“İndi bilərik,” dedi təcrübəli nakra.
Etrak və Aqren otaqdan dəhlizə açılan qapıdan çıxıb titrək atəşin işığında dəhlizlə irəliləməyə başladılar. Görünür, girdikləri otaq dəhlizin son otağı idi, oradan çıxdıqdan sonra dəhliz on addım uzanıb sola qıvrılırdı. Dəhlizlə irəlilədikcə Aqren daha da heyrətə düşürdü. O, buranın döşəməsi kələ-kötür, divarları nəm, tavanı isə alçaq bir yer kimi təsəvvür etmişdi. Ancaq gördükləri bunun tam əksi idi. Döşəmə və divarlar düzgün yonulmuş daşlarla hörülmüşdü, tavan hətta onun görə bilmədiyi qədər yüksəkdə dayanırdı.
“İndi hara?” yol ayrıcına çatan təcrübəli nakra bu gün olduqca böyük nailiyyət əldə edən silahdaşına üzünü çevirərək soruşdu.
“Sağa.”
Dəhlizin sağ tərəfində geniş bir otağa açılan dəmir qapı vardı. Aqren otağın təhlükəsizliyindən əmin olub, otaqdakı məşəlləri yandıraraq buranı lazımi dərəcədə işıqlandırdı. Etrak, otaq aydınlandıqca daha bir gözləmədiyi mənzərə ilə qarşılaşdı, bura sığınacağın kitabxanası və tədqiqat otağı idi, ancaq ona gözlənilməz gələn mənzərə bu deyil, yerdəki insan sümükləri idi.
“Burada nə baş verib?” deyə Aqren heyrətlə soruşdu.
Etrak yerdəki cəsədlərdən birinə yaxınlaşıb öncə çürümüş paltarlarına baxıb sonra da bəziləri bir-birinə qarışmış sümük yığınında neçə cəsədin olduğunu dəqiq anlamaq üçün kəllə sümüklərini saydı. “On üç nəfər,” deyə ayağa qalxaraq bildirdi.
“Yataqxanada on dörd yataq var,” dedi Aqren.
“Deyəsən, biri biz gələn yerdən qaçıb.”
“Bunu vidralar edib?” qadın nakra otağın içində bir şey tapmaq ümidi ilə fırlanaraq soruşdu.
Etrak “Yox, inanmıram,” deyə ciddiyyətlə bildirdi. “Bunu vidralar etsəydi, onların hər parçası otağın bir küncündə olardı.”
“Zəhərlənmə?”
“Bəlkə də. Əsas sual, hamısının qapalı qapı arxasında ölümüdü,” deyərək təcrübəli nakra yerdəki bir cəsədin parça-parça olmuş paltarını xəncəri ilə kəsib sümüklərdəki izlərə baxdı.
Aqren isə toz basmış kağız və kitablar arasında yararlı məlumatlar tapmaq ümidi ilə axtarmağa başladı. Amma çoxu, köhnə Azar dilində tibb kitablarından ibarət yararsız məlumatlar idi.
Sümük yığınlarının ətrafında gəzərək daha dolğun məlumat toplamağa çalışan Etrak, hər cəsəddə eyni izləri və qabırğada meydana gəlmiş çatları gördükcə başını tərpədib, cəsədlərlə ehtimallar arasında bir körpü qurmağa çalışırdı. Bu vaxta qədər Aqren toz arasında yararlı bir şey tapmayacağını anlayıb cəsədlərin ciblərini axtarmağa başlamışdı.
Etrak uzun müddət çəkən araşdırma nəticəsində deyəsən bir nəticəyə gəlmişdi, ayağa qalxıb dərin bir nəfəs dərdi. Xəncərini qınına salıb toz basmış stula oturaraq ovcu ilə üzünü ovuşdurdu.
“Etrak,” əlində kiçik kitabça tutan silahdaşı ona səsləndi, “buna baxın.” Kitabçanı sümüklərin üstündən ehtiyatla keçərək təqdim etdi. “Cəsədin üstündən tapdım, deyəsən gündəlikdi.”
Etrak əl böyüklüyündə nazik kitabçanı götürərək maraqla açdı. Qan, ilk səhifələrindəki mürəkkəbi tamam oxunmaz hala salıb səhifələri bir-birinə yapışdırdığı üçün növbəti oxunaqlı səhifədən başlayaraq gərəkli bildiyi yerləri oxudu.
Yanan məşəllərdən birini götürən Aqren, dəhlizə çıxıb başqa otaqları yoxlamağa getdi.
72-ci gün: Bu gün yataq otağına daha dörd yataq gətirdilər, elə həmin gün bir təbib və üç kimyagərin tədqiqat qrupuna qatılmağıyla on dörd nəfər olduq. Məncə, dördü də gördükləri işə görə çox gəncdirlər, ancaq nəzarətçilər onlara inanır. Düşünürəm tədqiqat qrupuna daha heç kəs qatılmayacaq, ancaq yeni baxıcıya ehtiyacımız var. Bu lənətə gəlmiş məxluqlar hər həftə bir baxıcını öldürürlər. Axırıncısı qaçmağa çalışan vidranı yalın əllə tutmağa çalışarkən öldü, daha doğrusu, vidra onu ortadan iki yerə böldü. Bu əsl dəhşət idi…
Qəfil qapıda görünən Aqren “Ustad,” dedi həyəcanla, “deyəsən bir şey tapdım.”
Etrak günlüyü kiçik çantasına yerləşdirib silahdaşını izləyərək çıxdıqları otaqdan iyirmi addım uzaqlıqda olan başqa bir otağa girdilər. Otağın girişi iki qat dəmir barmaqlıqlarla qorunsa da qapısı açıq idi. Aqren buradakı divara bərkidilmiş məşəlləri ilk gəlişində artıq yandırmışdı. Qaranlığa doğru uzanan ensiz otaq, nəm və soyuq idi. Qapının yanındakı kiçik otaqda müxtəlif dəmir alətlər, zəncir və nizəyə bənzər əşyalar məşəlin titrək alovunda parlayırdı. Daha çox enli dəhlizə bənzəyən otağın hər iki tərəfində otuza yaxın divara oyulmuş hücrə vardı. Etrak əlində məşəl tutmuş Aqrenlə birlikdə otağın sonuna doğru səbirli addımlarla irəliləməyə başladı. Hücrələrin hamısının qapısı bağlı, bir çoxununsa içində vidra sümükləri vardı.
Aqren, “Görəsən, bu vidraları nə məqsədlə saxlayırdılar?” soruşaraq barmaqlıqlardan birinə yaxınlaşdı.
Etrak otağın sonunda qaralan başqa bir otağın girişini görərək “İndi bilərik,” dedi əminliklə. Silahdaşından məşəli alaraq növbəti otağa öndən girdi. Onun girməyi ilə aydınlanan otaq, Etrak kimi döyüşçünün də tüklərini ürpətdi. Zəncirlə tavandan asılan vidra cəsədi, qanlı əməliyyat masası və duzlu suda saxlanan müxtəlif orqanlar.
Silahdaşının ardınca otağa girən Aqren, gördüyü mənzərə və duyduğu bərbad qoxu təsiri ilə əlini burnuna aparıb “Bu nədi belə?” deyə heyrətini gizlətmədi.
Etrak tavandan asılaraq qurudulmuş, lakin buna baxmayaraq görünüşünü çox da itirməyən məxluqa diqqətlə nəzər yetirdi. Bədənindəki su tamam çəkildiyi üçün normalda olduğundan daha arıq görünən cəsəd, boyda döyüşçüylə eyni idi. Başı bir ayının başına oxşasa da, ağzı daha geniş və böyük idi. Bədəni, sanki, həddən artıq kökəlmiş və böyümüş canavarın bədəninə oxşayırdı, böyük dişlərini örtən dodağı quruyaraq çəkilmişdi.
Etrak məşəli bir az da yaxınlaşdırıb xəncərini qınından çıxararaq məxluqun ustalıqla kəsilmiş və yenidən tikilmiş sinəsinə baxdı. Hələ də əli burnunda gəzən Aqren “Deyəsən, onlar vidralar üzərində bəzi təcrübələr aparırdılar,” dedi. “Başa düşmürəm bu onların nəyinə lazımdı?”
“Bunu görürsən?” deyə Etrak xəncərinin ucu ilə cəsədin bədənindəki seyrək tükləri göstərdi. “Əvvəllər buna bənzər bir şey görmüşdün?”
Əlini burnundan çəkib bayaqdan fikir vermədiyi qəribə bir fakta gözlərini zilləyən Aqren, çaşqınlıqdan nə deyəcəyini bilmədi. Vidraların dərisi qurbağa dərisinə bənzəyir və bədənlərinin heç bir yerində tük olmur. Elə bu səbəbdən onlar soyuğa və əsasən də gün işığına qarşı çox dözümsüzdürlər.
“Təqribən doxsan il bundan əvvəl,” Etrak xəncərini yenidən qınına saldı, “biz şimala yaxın kəndlərdən birində buna bənzər ölü bir vidra tapmışdıq.”
“Siz şimal dediniz?” Təəccüblə soruşdu qadın nakra, “Axı vidralar…”
“Bilirəm soyuğa dözümsüzdülər. Ancaq tapdığımız bu məxluq, ölü olsa da soyuğa davamlı olduğunu təyin etdik,” dedi Etrak. “Bədəni eynən bunun kimi seyrək tüklə örtülmüşdü və demək olar ki, bütün orqanları sıradan çıxmışdı. Alimlərimiz bunun təsadüfən yaranmış, sürətli uyğunlaşma olduğunu və bu səbəbdən daxili orqanlarının inkişaf sabitliyinin pozulduğunu dedilər.”
“Amma eyni uyğunlaşma iki fərqli vidrada ola bilməz,” deyə Aqren silahdaşının fikrini tamamladı.
Etrak başını tərpətdi.
“Yəni demək istəyirsiniz onları kimsə soyuğa uyğunlaşdırmaq istəyib?” deyə soruşdu Aqren. “Bunu nə məqsədlə etsinlər?”
Etrak “Əsas sual bu deyil,” deyə bildirdi. “Əsas sual, sığınacağı niyə tərk etdikləridir. Onlar buranı demək olar ki, bir gündə tərk ediblər və özləri ilə heç nə götürməyiblər. Hətta alimləri də öz təcrübələri ilə birlikdə basdırıblar.”
“Bəlkə, boş yerə çalışdıqlarını anlayıb bu işdən əl çəkiblər.”
“İnanmıram,” dedi təcrübəli nakra əminliklə. “Kölgələr belə tez təslim olsaydı, dörd yüz il onlarla mübarizə aparmağa məcbur olmazdıq,” deyərək otağın çıxışına yaxınlaşdı. “Gedək, burada görəcək işimiz qalmadı.”
2
Sİrlİ qoca
Təsadüf – yaradıcının insanlar üçün yazdığı taleyi gerçəkləşdirmə üsullarından biridir.
(Aarsin qəbiləsi, atalar sözü.)
Üfüqdən aramla çıxan günəş, dağ ətəyində qurulmuş, Dor kəndi üzərinə qırmızı şəfəqlərini salırdı. Bu kənd çox yeni olmağına baxmayaraq artıq bir çox kəndli ailələr üçün yuvaya çevrilmişdi. Çox təhlükəli yerlər olduğu üçün əvvəllər yeni yaradılacaq bu gözdən uzaq kənddə heç kəs qalmaq istəmirdi. Ancaq Raqa hökmdarının ikiqat müdafiə, ev və torpaqların qarşılıqsız paylanması haqda verdiyi vədlər bəziləri üçün qaçırılmaz təklif kimi görünmüşdü. İlk başlarda sakini az olsa da, sonralar buranı öz evləri kimi qəbul edənlərin sayı elə sürətlə artmağa başladı ki, hətta beş il ərzində kəndin müdafiə çəpərini iki dəfə genişləndirmək lazım gəlmişdi.
Qəsəbə və şəhərlərdən uzaq olan kəndə, demək olar yad insan gəlmir, gəldikdə isə Dor sakinləri onu öz evlərində qonaq qalsın deyə az qala məcbur edirlər. Necə olsa da bura kiçik bir kənddir və çox az əyləncə imkanları var. Odur ki, hər yeni sakin danışacağı yeni əhvalat və ya mənsub olduğu yerlərin nağılları kəndə bir müddətlik rəng qata bilərdi.
Eçso da bu cür qonaqlardan biridir. Eçso buralı deyil. O, Şimal İkram qəbiləsində yaşlı nənəsi ilə birlikdə yaşayır. Nənəsi təbib olduğundan və bu mövsümdə şimaldakı bitki örtüyü qoyunları otarmağa belə azlıq etdiyindən o, artıq üç ildir ki, hər altı ayda bir tükənmiş dərman ehtiyatlarını bərpa etmək üçün bu kəndə gəlir. Bir çox yeri hələ də kəşf edilməmiş, zəngin bitki örtüyünə sahib Dor kəndi, onun kimilər, yəni xeneralar (təbib köməkçisi) üçün əsl cənnət sayılırdı.
Əlində toxunma səbətlə kəndin yenicə aydınlanmağa başlayan kələ-kötür küçəsində görünən ilk insan, orta boylu, dolu cüssəli gənc Eçso oldu. Ayağında şimallılara xas sadə dəri ayaqqabı və özünə məxsus açıq qəhvəyi yay paltarı geyinmişdi. Kənardan bəzilərinə görə kök görünən Eçsonun çəkisi ilə heç bir narazılığı yox idi. Onun gəldiyi yerdə bu cür bədən quruluşu hətta ideal sayılırdı. Yumru sifətinə xoş bir görünüş verən tünd qəhvəyi göz rəngi qalın qaşının yaratdığı kölgədə çətinliklə seçilirdi. Əlini başına atıb dağınıq saçını düzəltmək üçün sığallayan Eçso, əsnəyərək ətrafına boylandı.
Kifayət qədər yaxşı qorunmağına və gün işığı ilə təhlükə riskinin aradan qalxmağına baxmayaraq, insanlar bayıra çıxmazdan əvvəl bir müddət evlərində günəşin özünü tam göstərməyini gözləyirdilər. Eçso isə bu cür ehtiyata gərək duymurdu. Qarşılıqsız olaraq ona evlərində qalmaq nəzakəti göstərən ailə onun şimaldan – yəni vidraların çox az olduğu yerlərdən gəldiyi üçün bu qorxunc məxluqların nəyə qadir olduqlarını bilmədiyini düşünürlər. Lakin bu belə deyil. Düzdü, onun yaşadığı yerdə vidralar azdı, ancaq o, məxluqların nə qədər qəddar və təhlükəli olduğunu bu kənddə yaşayan hər kəsdən yaxşı bilir.
Həm də o, xenera idi. Onun işi nadir tapılan şəfalı bitkiləri toplamaqdı ki, bu işdə gün çıxdıqdan sonra keçən hər bir saat onun əleyhinə işləyir. Çünki sarı çiçək, mora və qrimlu kimi nadir çiçəklərin, hansı ki, bunlarla olduqca ağır xəstəliklər müalicə olunur, günəşin doğuşu ilə ən yararlı yerləri olan ləçəkləri solaraq tökülür, ya da təsiri azalır.
Son dəfə ona lazım olan ləvazimatları götürdüyünə əmin olan Eçso, kənddəki yeganə geniş küçə ilə taxta evlərin və ağacların yanından keçərək çıxışa yaxınlaşdı. Kəndin, yalnız, bir giriş və çıxışı vardı. Yoğun ağaclardan hazırlanmış hündür darvazaya xaricdən iti uclu dəmir iynələr bərkidilmişdi. Daxildən isə dörd addım hündürlüyündə tək nəfərlik gözətçi qülləsi yüksəlirdi. Bu cür qüllələr günəş batana yaxın kəndliləri xəbərdar etmək və kəndə hücum olarsa, kömək çağırmaq üçün istifadə olunurdu.
Eçso qüllə nəzarətçisinin oturduğu yerdə yatdığını görüb bezgin nəfəs dərdi. O bu cür mənzərə ilə demək olar ki, hər səhər qarşılaşırdı. Darvazanı yalnız nəzarətçi və bir də qazzalar aça bilərdi. Onların xaricində heç kəs qapıya toxuna bilməzdi. Eçso qazza görmək ümidi ilə ətrafa boylandı. Ancaq bu vaxta qazzalar nadir hallarda qalardılar. Son çıxış yolu olaraq hər səhər etdiyi şeyi etmək məcburiyyətində qaldığını anlayıb yerə əyilərək bir neçə kiçik daş götürdü. Əlindəkilərdən yaxşısını seçib nəzarətçinin başı üstündəki zəngi nişan alıb atdı. Daşın dəyməsi ilə zəngin çıxardığı zil səsi nəzarətçini yerindən dik atdı. Başını qaldırıb yuxusuzluqdan qızarmış gözlərini bərəldərək bir neçə saniyə sərsəmcə ətrafa boylanan nəzarətçi, qapının ağzında Eçsonu görüb sakitləşdi.
Eçso günahkarca əlini qaldırıb “Sabahınız xeyir, cənab Mudi,” dedi. “Bağışlayın, bunu etmək istəməzdim ancaq…”
“Eybi yoxdu cavan oğlan, sənə olar.” Mudi əli ilə üzünü ovuşdurub, “Ancaq sənə, bunu qazzalar belə etsə inan ki onları bir də içəri buraxmaram,” deyərək nərdivandan aşağı enməyə başladı.
“Sizə inanıram.”
Eçso kənddə hər kəsdən tez durduğu üçün darvazanı qoruyan nəzarətçi ilə ən çox əlaqə saxlayan insan idi. Əsl adı çox uzun və qəribə tələffüz olunduğu üçün hər kəs ona Mudi deyirdi. Aralarındakı yaş fərqinə baxmayaraq Eçsonun şirin dili və yerimə tərzi ona ölmüş oğlunu xatırlatdığı üçün qısa vaxtda dost olmuşdular.
“Bəs qazzalar çoxdan gedib?” Eçso, söz olsun deyə soruşdu.
“Həəə çoxdan. Elə gecəyarısı bir dənəsi gəlmişdi, o da heç bir az durmadı getdi.”
“Gecəyarısı? niyə belə gec?”
“Nə bilim. Bu döyüşçü millətini bilmirsən? Sual verəndə elə bil daşla danışırsan. Heç nə demədi. Gecənin bir yarısı gəldi, sonra da işim var deyib getdi.”
Qəribə görünüşlü açarı çıxarıb (açardan çox, kiçik çəkicə bənzəyirdi) darvazanın qapısını açdı. Qapını aralayıb Eçsoya yol verərək “Yaxşı, ehtiyatlı ol. Belə vaxtı meşəliyə yaxın yerlərdə hələ də vidra ola bilər,” deyə xəbərdarlıq etdi.
Eçso “Olaram,” dedi qapıdan çıxarkən.
Eçso keçən illərdən fərqli olaraq bu il bir neçə gün evə qayıtmaqda gecikmişdi. Yazın əvvəlində gələn ani çovğun demək olar ki, bütün bitki örtüyünü məhv etdiyi üçün o, evə əliboş qayıtmaq yerinə çovğunun dəymədiyi dağətəyi qapalı yer axtarırdı ki, dünən belə bir yer tapmışdı. Kəndin yaxınlığında gözdən uzaq bu yer, hündür dağ və sıx meşənin əhatəsində bitkilərin zərər görmədiyi, bəlkə də, yeganə yer idi. Eçso həmin yerə çatıb əraziyə göz gəzdirdikcə dağ ətəyində bənzərsiz gözəlliyə sahib bu yamacın, onun təxmin etdiyindən də zəngin və toxunulmaz qaldığını görürdü.
Rəngarəng çiçəklərlə örtülü kiçik ərazi, şimala doğru yüksələrək otların seyrəldiyi qayalıqlarda sonlanırdı. Ləngimədən işə başlayan gənc Eçso, orda-burda bitmiş bitkiləri iti gözləri ilə çətinlik çəkmədən taparaq bəzilərinin çiçəyini, bəzilərini dibindən qoparır, bəzilərini isə gətirdiyi enli bıçaqla kökündən çıxarıb səliqə ilə səbətə yığırdı. Çöhrəsindəki gülümsəmə azalmaq bilmirdi. Çoxdandır bu qədər bitki toplamamışdı. “Yaxşı ki, böyük səbət götürmüşəm,” deyə düşündü. Hələ təzə gəlməyinə baxmayaraq indidən səbət yarısına qədər dolmuşdu.
Eçso gün batdıqda buraların nə qədər təhlükəli olduğunu düşündü. Kəndlilərin dediyinə görə, nəhəng vidralar tutduqları qurbanlarını burada işgəncə ilə öldürürdülər. Hətta səslərinin kəndə qədər gəldiyini belə eşidənlər olmuşdu. Amma o bu səslərin heç vaxt şahidi olmamışdı. Daha çox bunların uşaqları qorxutmaq üçün uydurulduğuna inanırdı. Bu düşüncələrlə təpəyə doğru, qayaların üstü ilə ehtiyatlı addımlarla çıxaraq işinə ara vermədən davam etdi.
Çiçəklərin biri-birinə qarışmış məstedici ətri, qarlı dağların zirvəsindən süzülərək gələn təmiz havası və səhərin açılmağı ilə hər yanı götürmüş o gözəl quş səslərinə artıq fikir vermirdi.
Birdən başını qaldırıb qorxu ilə ətrafa boylanan Eçso, az əvvəl insan qışqırığına bənzər bir səs eşitdiyinə əmin idi. Nəfəsini tutaraq yerində ətrafına boylanıb səsin gəldiyi yeri təyin etməyə çalışsa da, heç nə görməməyi onu daha da qorxudurdu. Az əvvəl günün doğuşu ilə sevinc mahnıları oxuyan quşlar, təpəni ölüm səssizliyinə tərk etmişdilər. Gənc oğlan dağın arxasından tamam çıxmış, parlaq oxları ilə hər yana işıq saçan günəşə baxıb onu heç bir təhlükənin gözləmədiyinə və qışqırıq məsələsini özü uydurduğunu düşünməyə çalışdı.
Səbət dolmuşdu. Son dəfə əli ilə lazım olan hər şeyi yığıb-yığmadığını yoxladıqdan sonra dirçələrək özündən asılı olmadan zirvəyə doğru nəzər saldı. Gözünə dəyən bir şey onun gözlərini qırparaq daha da diqqətlə baxmasına səbəb olmuşdu. Bu iki çılpaq daşın arasında bitmiş nənəsinin çoxdandı axtardığı nadir tapılan qısa gövdəli siyadan başqa heç nə deyildi. Səbəti olduğu yerə qoyaraq yuxarı çıxmaq üçün ön baxış keçirdikdən sonra yenidən dırmaşmağa başladı.
Olduqca sevincli görünürdü və deyəsən, bayaqkı narahatlığı unutmuşdu. Çiçəyin yanına çatıb onu çıxarmağa başlayanda nə qədər yüksəkdə olduğunu gördü, heç bu qədər yüksəyə qalxmamışdı, amma hal-hazırda qalxdığına peşman da deyildi. Çünki bu nadir çiçək istənilən əziyyətə dəyərdi. Bu ot bir vaxtlar yayılmış və minlərlə insanın həyatına son qoymuş dəhşətli xəstəliyə qarşı dərman hazırlamaq üçün istifadə olunan yeganə bitkidir. Siyanın təkcə bir zoğundan hazırlanan dərman, ən az otuz nəfəri ölümdən xilas etmə gücünə sahib olduğu üçün o ən dəyərli dərman otları içində birinci gəlirdi. Bundan başqa onu satmaq da çox asan idi. İstənilən şəhərdə bu çiçəyi asanlıqla sata və ya bir çox dəyərli mal qarşılığında dəyişə bilərdi.
Eçso çiçəyin zərif gövdəsindən tutub ustalıqla kökündən çıxardı. Durduğu yerdən boylanaraq səbətin olduğu yerə baxıb, tək əli ilə necə düşəcəyini bir gözünü qıyaraq düşünürdü. Külək bir neçə saniyəlik dayanıb xışıldayan ağacların səsi kəsiləndə, qulağına qəribə bir uğultu səsi gələn Eçso, ayağa qalxıb səsin istiqamətini tapmağa çalışdı. Aramsız olaraq, sanki, dərin bir quyudan gələn səs, yuxarıdan, onun bir neçə addımlığından gəlirdi. Eçso adətən nənəsinin məşhur Tanımadığın ot sənə yalnız ziyan gətirər tövsiyəsinə uymağı üstün tutardı. Ancaq bu gün yox. Sabah evə qayıdacağının, həm də əlidolu qayıdacağının ona verdiyi sevinc hissi, görünür bəzi tövsiyələri unutdurmuşdu.
Çiçəyi ehtiyatla daşın üstünə qoyub yuxarı dırmaşdı. Bir neçə addımlıq məsafə çıxıb ona qəribə gələn, yola bənzər düz zəminə qalxdı. Ensiz yol sağ tərəfə, aşağı doğru uzanırdı. Eçso qulağını qabardıb səsin gəldiyi yerə tərəf yolu izlədi. O, irəlilədikcə, dərinlikdən gələn anlaşılmaz uğultu, daha da aydınlaşmağa başlayır, daha çox onlarla vidranın xırıltısına bənzəyirdi. Özü nə qədər inkar etməyə çalışsa da, bağrında dəli kimi döyünən ürəyi və hər hərəkətə reaksiya verən gözləri əslində nə qədər qorxduğunun ən bariz dəlili idi.
Bir neçə addım tərəddüdlə səsin artdığı yerə doğru gedib dəhşət içində geniş və qaranlıq girişi olan mağaraya baxdı. Eçso artıq kənd sakinlərinin nə üçün bura gəlmədiyini anlamışdı. Bu dağda böyük bir vidra yuvası var və o, hal-hazırda bu yuvanın on addımlığında dayanmışdı. Mağaranın ağzındakı hələ təzəcə qurumuş qan ləkələri buradan getmək, hətta qaçmaq vaxtının çoxdan gəldiyini göstərirdi. Cəsur görünməyin mənasız olduğunu anlayan Eçso, sürətlə arxaya çevrilərək qaçdı. Amma bu qaçış iki addımı keçməmişdi.
Heç üzünü çevirməmiş bərk bir cismə dəyərək yerə yıxıldı. O an nə olduğunu və nə ilə qarşılaşdığını anlamamışdı. Başını qaldıran zaman, belindən asılan böyük qılıncı ilə, iri əzələli qollarını sinəsində birləşdirmiş qazza gördü. Döyüşçü dəmir piltələrdən hazırlanmış ağır zireh geyinmişdi. Hər iki qolundakı enli biləklik və ayağındakı dəmir dizliklər iti tikanlarla örtülmüşdü. Qara, çirkin sifətində dərin caynaq izlərini və bu izlərin üzərindəki səliqəli tikişləri görmək mümkün idi.
Qazzalar eynən nakralar kimi sabitlik və insanların təhlükəsizliyini təmin edən döyüşçülərdir. Döyüş texnikası və iri cüssələri ilə nakralardan tamam fərqlənən qazzalar, adətən idarəsi daha asan olan nakra qılıncının əksinə ağır qılınclardan (daha çox enli, baltaya bənzər qılınclardan) və ağır zirehli geyimlərdən istifadə edirlər. Bədən quruluşlarından, cəldlik üçün yox, zərbəyə davamlılıq və ağır zərbələr endirmək üçün təlim gördükləri aydın olurdu.
Qazzalar iki növə ayrılırlar: müdafiəçilər və mühafizəçilər. Müdafiəçilər yalnız gecələr, insanları və kəndləri vidralardan qorumaq üçün işləyirlər. Mühafizəçilər isə, qanun pozuntularına qarşı mübarizə aparırlar. Bu səbəbdən geyimləri daha xəfif, bədən quruluşları isə daha kiçik olur. Mühafizəçilər əksərən təlimini yeni bitirmiş qazzalar olduğu kimi müdafiəçilər təcrübəli və güclü döyüşçülərdən seçilirdi.
Döyüşçü yarı hirsli, yarı təəccüblü baxışlarla rəngi solmuş gəncə izah gözləyən gözlərlə bir müddət baxdı.
Eçso həyəcanla dərin-dərin nəfəs alaraq çətinliklə “Ba… bağışlayın,” dedi, “mən – burada ot… çiçək yığırdım, səs eşitdim…”
Döyüşçü bu qəribə cümlənin arxasından üzünü qırışdırıb “Nə işin var sənin burada?!” deyə şiddətlə qışqırdı. “Buranın nə qədər təhlükəli olduğundan xəbərin var?!”
