Sızanaq

скачать книгу бесплатно


Xalid ona qalxmağa köməy elədi. Ayaqqabılarını, plaşını geyindirdi, şərfini boynuna dolayıb barmaqları ilə saçlarını daradı.

* * *

Səbinə başında səbətlə:

– Oğuldur, oxdur, hər evdə yoxdur, – oxuya-oxuya içəri daxil oldu.

Naza gülə-gülə:

– Nolub, az, səhərin gözü açılmamış?

– Aaaa, yadından çıxıb?

– Nə, ay qız?

– Bu gün hara gedəciydik?

Naza dodağını dişdiyib iki əlli başına qapaz vurdu:

– Vaaay, kül mənim başıma. Təmiz yadımdan çıxıb, vallah.

Zakir əlində armudu stəkanda çayla mətbəxdən çıxıb, mavi lentlərlə bəzədilmiş səbəti gördü:

– Kimi nişanlayıblar?

Naza əllərinin havada oynadaraq:

– Daş başıma, yadımdan çıxıb bu gün Aidanın oğlunun çilə çıxdısına getməliyik.

Zakir çayından qurtum alaraq yaxınlaşıb səbətin içində-kilərə baxdı. Uşaq üçün hamam ləvazimatları idi. Dərindən nəfəs aldı:

– Allah saxlasın, – əlindəki stəkanı masanın üstünə qoydu, pul qabından pul çıxarıb Nazaya uzatdı: – Bunu da mənim adımdan verərsən. Qız neçə vaxtdı yoxdu, mən də heç fikir vermirəm.

– Guya o burda olanda onun varlığı hiss olunur ki. Siçan kimi sakitçə işiynən məşğul olur da, – Naza qımışdı.

Səbinə bəzənib, əyninə təzə tikdiyi firuzəyi rəngli paltarını geyinib Nazagi-lin yanına gəldi. Saçlarını açıb, hər iki yandan tel ayırıb telbəndlə ayırdığı saçlarını yığdı.

Naza ona baxdı:

– Maşallah, gözəlliyə bax e! Bu ölmüşü bir saat görməsəm, ürəyim partdıyar, – deyib Zakirə baxdı. Zakir sanki ilk dəfə idi Səbinəni görürüdü. O, gözlərini Səbinəyə dikib ondan gözünü çəkmirdi, elə bil Misir əfsanələrindən bir ilahə ilə üz-üzə dayanmışdı, yaxud firuzə adasından gəlmiş pərini görmüş və nitqi tutulmuşdu. Baxışlarında, gülüşündə uşaq saflığı gizlənmiş mələyi xatırladırdı. O, güldükçə iri, qonur gözləri parıldayır, gözlərinin dərinliyində xırda qığılcımlar oynayırdı.

Səbinə gülə-gülə uşaq ədası ilə paltarının balağını yelləyib Zakirə yaxınlaşdı:

– Necəyəm? – ətarfında döndü.

Zakir ondan baxışlarını qaçırdıb sakit, biganə səslə:

– Maşallah, yiyəsinə qismət! – deyib masadan stəkanı götürdü və mətbəxə keçdi. Naza gah Səbinəyə, gah da Zakirə baxıb əlini ağzına apardı və işarə barmağını dişlədi. Səbinənin bir anda əhvalı korlandı. Mətbəxə gedən Zakirin ardınca baxaraq kresloda əyləşdi, ayağlarını çarpazlayıb yellənməyə başladı. Naza onun bu halına heç dözmədi. Səbinə beş dəqiqə də belə otursa, ağlamağa başlayacaqdı. Naza tələsik mətbəxə keçdi, Zakir yemək yeyirdi, ona yaxınlaşdı:

– Zəhər tuluğusan e, vallah. Dilin qopardı desəydin ki, gözəl görünürsən?

Zakir tərs şillə yemiş kimi ağzına aparmaq istədiyi qaşığı havada saxlayıb yenidən boşqaba qaytardı:

– Dedim də. Daha nə deməliydim ki?

– Gördüm necə dedin. Nə quru adamsan e, vallah. Gör hə hala düşdü yazıq.

– Onun halından mənə nə?! Sən canın, ona ağıl ver, getsin tayını tapsın. Mənim uşaq-muşağnan oynamağa vaxtım yoxdu.

– Minnətin olsun. Xalq deyir, qız gözün açsın, məni tanısın, bunun dediyinə bax.

Zakir sanki bu sözlər ona deyilmirmiş kimi yeməyinə davam elədi. Naza incik halda Səbinənin yanına gəldi:

– Hə, Səbiş, dur, gedək. Qonaq-zad deyilik ki, deyilən vaxtda orda olaq, bir az qıza əl də yetirək.

Səbinə, yerindən qalxıb dabanlı ayaqqılarını geyindi, plaşını çiyninə atıb çantasını və səbəti götürdü.

Naza onu süzdü:

– Əlindəkiləri ver, əynini əməlli geyin, yaxanı da bağla.

Səbinə sifətini turşutdu:

– Lazım deyil, onsuzda taksiynən gedirik. Hazırsansa, çıxaq?

– Hə, gedək. Zakir, biz getdik.

Zakir, mətbəxin qapısından boylandı:

– Salamat.

* * *

Dan yeri sökülürdü. Hava yavaş-yavaş işıqlanırdı. Ulduzlar sönmüşdü, dan ulduzu isə hələ də parlayırdı. Ulduzların içində ən çox sevdiyim və uşaqlıqdan bəri onu öz ulduzum seçdyiyim ulduz – Dan ulduzu. Ulduzları seyr eliyəndə babamı xatırlayıram. Nəvələrdən ən kiçiyi olduğum üçün onu çox yaşlı biri kimi xatırlayıram. Qırmızı yanaq, hündür, dolu bədənli, burma bığlı, çox mehriban, səbrli, bəzən də nəvələrini əyləndirmək üçün gilə saman, su qatır, palçıq yoğurub və kərpiç kəsməyə tənbəllik etməyən bir insan idi. Sonra qurumuş kərpiçlərlə nənəmin təndirini təzəliyər, nənəm də ona baxıb deyirdi: “Bekar qalmısan, Allah haqqı”. Yay gecələrini babamgildə keçirmək mənim üçün xüsusi zövq idi. Hər gecə pilləkanlarda oturub tut ağacının budaqları arasından ulduzları seyr edərdik. Bəzən isə səmanı daha yaxşı görmək üçün bağçada qızılgüllər əkilmiş təpəçiyin üstünə çıxırdıq. O mənə “Böyük ayı” , “Dolça”, “Kiçik ayı”, “Cənub Tacı”, “Qartal” bürclərinin harda yerləşməsini danışır, sonra barmağımı tutub göstərdiyi bürclərin ulduzlarını havada xəttlər çəkərək birləşdirərdi.

Babam cavanlıqda hərbçiydi, bəlkə elə buna görə də hər şey haqqında məlumatlı idi. Onun əlləri də qızıl idi, hərdən gizlincə onun emalatxanasına girər və onu izləyərdim. Evimizdəki əşyalarının çoxunu özü düzəltmişdi; asılqan, masa, oturacaq, nənəm üçün yuxayayan, oxlov və sairə. O, ağac rəndəliyəndə rəndənin bıçağından çıxan buruq- buruq ağac qabıqlarının xoş ətri emalatxananı bürüyürdü, bu ətri çox sevirdim. Babama baxdıqca mənə elə gəlirdi ki, onun bacarmadığı iş yoxdur. Asılqanı düzəltməyi indi də yadımdadır. O, enli taxtanın üzərində dəliklər açdı, sonra odun parçalarından yonduğu qarmağa bənzər fiqurları həmin dəliklərə yerləşdirdi. Mənim: “Bu nədi?” – sualıma o:

“Asılqan düzəldirəm, bizə gələndə plaşını, yaylığını səliqəylə asar-san” – deyib başımı tumarlamışdı. Mən də balaca, özündən razı qızcığaz gəlib-gedənlərə elan eləmişdim ki, bu asılqan mənim şərəfimə hazırlanıb və kim xoşuma gəlməsə, ora paltarını asamağa icazə verməyəcəm. Çox ədabaz və şıltaq idim. O zamanlar mən lap balacaydım, həyat mənim üçün əzizlənməkdən, əylənməkdən ibarət idi. Bəlkə də o vaxt böyüdükdə nələrlə üzləşəcəyimi bilsəydim, yəqin ki, heç böyümək istəməzdim. Elə ərköyün, şıltaq çağlarımda qalmağa üstünlük verərdim. Yəqin ki, dedim, deməli, şübhəm var, təbii ki, gələcəyim haqqında hər nə bilsəydim də, yenə böyümək istəyəcəkdim, bu hər bir uşağın arzusudur. Qızlar tez böyüyüb gözəl görünməyə, anaları kimi dabanlı ayaqqabı geyinib bəzək əşyalarından; ətirlərdən, ənlik-kirşandan istıfadə etməyə can atırlar. Qonaqlıqda, bayramda qadınları görəndə heyrət və hardasa qibtə hissi ilə onları izləyirdim. Hamı mənim üçün gözəl idi. Ələlxüsus bir qohum xanım var idi, o məni qucaqlayıb öpəndə onun ətrinin qoxusu günlərlə mənim üzərimdə qalırdı. Növbəti günlər əl-üzümü yumaq istəmirdim, ətrin gedəcəyindən qorxurdum. Anamı o həddə çatdır-mışdım ki, yazıq qadın mənim əlimdən öz ətirlərini gizlətmişdi. Anam ətir qabını unutdusa, vəssalam, fürsət mənim idi, bitənə kimi ətiri üstümə boşaldırdım. Anam çox desə də: “Bu çox bahalı ətirdir, bundan azca qulaqlarının dalına vursan kifayətdir”, – xeyri yox idi, mən ətirlə çimirdim və təbii ki, daha sonra atam işdən gəlincə küncdə durmaqla cəzalandırılırdım. Ən pisi isə küncütlü konfetimdən məhrum olunurdum. Bütün bu cəzalara baxmayaraq, uşaqlıq həvəsinin qarşını almaq olmurdu. Növbəti dəfə anamın qarşısında durub yazıq baxışlarla ona baxmaq kifayət idi ki, burnumdan tutmuş ayaq barmaqlarıma kimi ətirlənim. Bununla da həm cəzadan qaçmış olurdum, həm də istədiyimi əldə edirdim. Bunları düşünüb xatırladığım an dodağım qaçdı. Qonağım qaşlarını çatıb dedi:

– Nə fikirləşirik?

– Uşaqlığımı xatırladım.

– Hə… Uşaqlıq illəri… hərə uşaqlığını bir cür yaşayır, illər keçir kimsə ötən illəri üçün darıxır, kimsə heç xatırlamaq istəmir.

– Sənin uşaqlığın necə olub?

– Bəs sənin?

– Birinci mən sual verdim.

– Heç xatırlamaq istəmirəm, – qonağım gözünü üfüqə dikdi. Sanki uzaq-dan-uzağa kiməsə baxırdı. Mən növbəti “Niyə?” sualımı vermək istəyəndə o, sözümü kəsdi və gülümsədi:

– Gedək, günəşi qarşılayaq, – qonağım pilləkanlardan endi.

Daxilimdə bir uşaq atılıb-düşdü, deyəsən, mən hələ də böyüməmişdim.

– Gedək, – onun ardınca qaçdım. O məni görüb qaçdı, ona cata bilməsəm də, ardınca qaçırdım. O qaça-qaça qayığını bağladığı yerə gəldi. Mən hələ də uzaqda idim, uzun illərdi qaçmırdım, təngnəfəs olmuşdum. O, əlini havaya qaldırdı: