скачать книгу бесплатно
Mavi Qatarın sirri
Aqata Kristi
Dünya ədəbiyyatından seçmələr
Dereklə evli olan milyonçu qızı Rut başqa birini – qraf Roşu sevir, onun yanına getmək üçün qatara minir. Elə həmin gecə qatarda qətlə yetirilir. Xəfiyyə Erkin Puaro qatili tapmaq üçün dərhal hərəkətə keçir…
Aqata Kristi
Mavi Qatarin Sirri
Qəzənfər Paşayevin tərcüməsi əsasında sadələşdirilmiş və ixtisar edilmişdir.
© ALTUN KİTAB MMC – 2018
UĞURSUZ PLAN
Cənab Papopolus məşhur qızıl-zinət alverçisi idi. Onu hər yerdə tanıyırdılar. Bilirdilər ki, Papopolus ən bahalı zinət əşyalarını alıb-satmağı xoşlayır. Həmişə də öz alverini əlaltından edirdi. Papopolusun Parisin mərkəzində böyük evi vardı. Onun qızıl dükanlarına isə şəhərin bir çox yerlərində rast gəlmək olardı.
Qaranlıq yenicə düşmüşdü. Papopolus öz otağında oturub dincəlirdi. Həyəcanlı olduğu üzündən aydın sezilirdi. Bu vaxt həbəş sifətli qulluqçu içəri girdi. Ehtiramla baş əydikdən sonra dedi:
– Cənab, Markiz adlı bir nəfər sizi görmək istəyir.
Üzündən nuranilik və xeyirxahlıq yağan Papopolus «Markiz» adını eşidəndə yerində qurcalandı. Başının işarəsi ilə «gəlsin» dedi.
Çox keçmədi ki, Markiz deyilən adam içəri keçdi. Papopolus onunla salamlaşdı. Oturmaq üçün yer göstərdi. Qonaq nəzakətli səslə dedi:
– Gecənin bu vaxtı sizi narahat etdiyim üçün üzr istəyirəm.
– Xoşdur, xoşdur, – Papopolusun gözləri bir anda parladı, – yəqin ki, bu axşamı yaxşı keçirmisiniz?
Markiz başını aşağı salıb boğuq səslə cavab verdi:
– Şəxsən mən yox.
– Bu nə deməkdir, nə olub ki? – iti nəzərlə qonağı süzdü.
– Plan baş tutmadı. Mən nə desəniz gözləyərdim, amma bu cür uğursuzluğu ağlıma da gətirməzdim.
Papopolusun sifətindəki nurani və xeyirxah cizgilər bir anda yoxa çıxdı. Onun rəngi qaraldı. Gözləri bərələ qaldı.
– Açıq de görüm, nə baş verib?
– Dediyiniz amerikalı bahalı yaqutu götürüb küçəyə çıxan kimi bizim adamlar ona hücum edib. Amma amerikalının üstündə tapança olub və dərhal onlara atəş açıb. Bizim adamlar da polis gəlməmiş aradan çıxmağa məcbur olublar.
Markiz danışdıqca Papopolusun qəzəbləndiyi səsindən açıq-aydın duyulurdu.
– Bu ki lap naşılıqdır, – qızıl-zinət alverçisi səsini qaldırdı, – onlar niyə küçənin ortasında hücum edirdilər? Münasib yer tapmaq olmazdı? Heç gözləməzdim, heç gözləməzdim…
Papopolus bu sözləri deyib narazı-narazı başını buladı. Markiz onu sakitləşdirmək üçün dedi:
– Cənab, narahat olmayın, bu uğursuzluq boş şeydir. Onun elə bir zərəri yoxdur. Gələn dəfə hər şey qaydasında olacaq.
– Mən sizin qabiliyyətinizə inanıram, – qədim əşyalar alverçisi dedi.
– Bilirəm, artıq sizdə mənim də, adamlarımın da belə işlərdə ustalığına şübhə yaranıb. İnanın, mən sizə söz verirəm ki, hər şey qaydasında olacaq. Amma gərək siz də sözünüzün üstündə durasınız. Əməyimizi yüksək qiymətləndirəsiniz.
Bu söz Papopolusa toxundu. İncik halda dedi:
– Mən sözümdə möhkəm adamam, – Papopolus Markizin əlini sıxdı, – tapşırığı uğurla yerinə yetirsəniz, düşündüyünüzdən də çox qazanacaqsınız.
Markizin üzündə təbəssüm göründü. Bundan sonra onlar sağollaşıb ayrıldılar.
AMERİKALI MİLYONÇU
Rufus van Aldin məşhur amerikalı milyonçudur. Onun da qızıl-zinət əşyalarına böyük marağı var. Harada belə qədim əşya olduğunu eşidirsə, dərhal onu almağa çalışır. Özü də bunun üçün çoxlu pul xərcləməkdən çəkinmir.
Bir neçə gün idi ki, van Aldin uzaq səfərdə idi. Bu səfərin məqsədi haqqında çox az adam nə isə bilirdi. O, işə gələn kimi birinci mərtəbədəki qulluqçudan ona məktub olub-olmadığını soruşdu. Qulluqçu gələn məktubların hamısını ikinci mərtəbəyə – mayor Nayton adlı köməkçiyə göndərdiyini dedi. Birdən nəsə yadına düşdü, tez masanın gözünü açıb siyirmədən bir məktub çıxartdı.
– Az qala unutmuşdum, cənab, bu məktub elə indicə gəlib, – qulluqçu dedi.
Van Aldin məktubu aldı. Üstünü oxuyan kimi birdən-birə görkəmi dəyişdi. Bayaqdan çox şən olan sifəti tutuldu. Amma heç nə deməyib ikinci mərtəbəyə qalxdı. Öz otağına keçdi. Otaqda yeni köməkçisi Nayton van Aldinə gələn məktubları qaydaya salmaqla məşğul idi. Milyonçu içəri girəndə o özündən asılı olmayaraq dik atıldı.
– Salam, Nayton! – van Aldin mehriban səslə köməkçisinə dedi.
– Xoş gəlmisiniz, cənab. Səfəriniz necə keçdi?
– Pis olmadı, – milyonçu könülsüz cavab verdi. Sonra gülümsəyərək dedi: – Əsas odur ki, arzusunda olduğum matahı aldım.
– Siz həmişə istəyinizə nail olursunuz, – Nayton da təbəssümlə dilləndi.
– Elədir, – van Aldin özündənrazı halda dedi. – Məktubların arasında təcili olanı varmı?
– Yox, cənab, – Nayton cavab verdi, – həm də mən hələ bütün məktubları saf-çürük eləməmişəm.
– Yaxşı, onda təcili bir şey olsa, xəbər eləyərsən, – van Aldin paltosunu çıxardıb masasına tərəf getdi. Nayton isə işinə davam etməyə başladı.
Van Aldin bu köməkçisindən çox razı idi. Naytonla iki ay əvvəl tanış olmuşdu. Bu gənc mayor onun ürəyinə yatmışdı. Nayton axsayırdı. Bunun səbəbini soruşanda mayor ona sənədlər göstərmişdi. Həmin sənədlərdən məlum olurdu ki, Nayton müharibədə yaralanıb. Gənc mayor van Aldindən münasib iş yeri olub-olmadığını soruşanda amerikalı milyonçu ona öz yanında şəxsi katibi – köməkçisi kimi yüksək vəzifə təklif etmişdi.
Van Aldin Naytonu işə götürməyinə indi də çox sevinirdi. Çünki bu gənc mayor əldən iti, mədəni, ziyalı və yorulmaq bilməyən bir adam idi.
Birdən milyonçunun gözü qulluqçudan yenicə alıb masanın üzərinə qoyduğu son məktuba sataşdı. Qəmgin baxışlarla zərfin üstünü yenidən oxudu. Sonra zərfi cırdı, içindəki kağız parçasını oxumağa başladı. Oxuduqca da sifəti qəzəbdən alışıb-yanır, dodaqlarını gəmirirdi. Birdən əlini masaya çırpdı, əsəbi səslə dedi:
– Ah, mənim zavallı qızım! Nə yaxşı ki, qoca atan hələ sağdır, yoxsa o dəyyus, Allah bilir, sənin başına daha nə oyun açar. Yox, mən bu işi belə qoymaram.
Bunu deyəndən sonra van Aldin qəzəblə ayağa qalxdı. Paltosunu geyib iti addımlarla otaqdan çıxmaq istəyəndə Nayton soruşdu:
– Cənab, siz harasa gedirsiniz?
– Bəli, mən təcili qızımı görməliyəm.
– Sizi soruşsalar…
– Deyərsən ki, rədd olsunlar, – van Aldin köməkçisinin sözünü yarımçıq kəsdi. Sonra qapını arxasınca çırpıb getdi.
Van Aldinin qızının adı Rut idi. Onun iyirmi səkkiz yaşı vardı. Çox da gözəl deyildi, amma saçlarının rəngi ilə hamını valeh edirdi. Onun şabalıdı saçları qara gözləri, zil qara kirpikləri ilə bir ahəng yaradırdı. Rutun uca qaməti vardı. Yüksək səslə danışmağı sevirdi. Lap atası kimi. Van Aldin qızını uşaqlıqdan sərbəst böyütmüşdü. Rut hər şeyi öz bildiyi kimi edirdi. Heç kimi dinləmir, heç kimin fikri ilə razılaşmırdı. Nə bilirdi, onu da eləyirdi. Həmişə də özünü haqlı sayırdı. Amerikalı milyonçu gözünün ağı-qarası tək övladını çox sevirdi. Onun xoşbəxt olması üçün bütün var-dövlətindən keçməyə hazır idi.
Az öncə oxuduqca əsəbiləşdiyi məktubu da Rut yazmışdı. Rut Derek adlı bir nəfərdə ərdə idi. Son vaxtlar van Aldin hiss edirdi ki, qızı ilə əri yola getmirlər, aralarında tez-tez mübahisə düşür. Derek bəzən günlərlə evə gəlmirdi. İndi qızın atasına yazdığı məktub da bunu təsdiqləyirdi. Rut Derekin başqa qadınlarla gəzdiyini yazırdı.
Van Aldin işdən birbaşa qızıgilə gəldi. Qapını qulluqçu açdı, milyonçunu görən kimi təbəssümlə onu içəri dəvət etdi. Rut gələnin atası olduğunu görəndə sevincindən van Aldinin boynuna sarıldı. Atası da qızını köksünə sıxıb üzündən öpdü.
Van Aldin dərhal əsas məsələyə keçdi:
– Məktubunu oxudum. Derek yenə nə törədib?
– Danışılası deyil, – bayaqdan şıltaq-şıltaq gülən Rut birdən-birə ciddiləşdi, – o lap həddini aşıb. Daha məni eşitmək belə istəmir. Bir aydır ki, üzünü görmürəm. Bir qadın var, onunla çəkinmədən hər yerə gedir.
– Hansı qadınla? – van Aldin soruşdu.
– Sən onu tanıyırsan, ata, rəqqasədir, – qızı cavab verdi.
– Mirellə?
– Hə. Keçən həftə Derekin atasının – lord Lekənbərinin yanına getdim. Hər şeyi ona başa saldım. O da Dereki tənbeh edəcəyinə söz verdi.
– Ay-hay! – van Aldin dilləndi, – ona qulaq asan kimdir? Hamı bilir ki, lord Lekənbərinin bir ayağı burda, bir ayağı gordadır. Onun dedikləri Derekə təsir etməz. Bu qulağından alıb o qulağından buraxacaq.
– Ata, sən bir şey eləyə bilməzsən? – Rut əlacsız halda soruşdu.
– Mən sənə kömək edə bilərəm, amma… – milyonçu ata sözünü yarımçıq kəsdi.
– Nə amma, ata? Sən nə demək istəyirsən?
– Amma sənin buna iradən çatmalıdır, qızım! – van Aldin bunu deyib başını aşağı salaraq dinmədi.
Rutun heyrətdən matı-qutu qurudu. Çünki atasının nə demək istədiyini yaxşı başa düşürdü. Van Aldin istəyirdi ki, qızı Derekdən boşansın. Rutun heyrətləndiyini görən milyonçu dedi:
– Qızım, artıq Derek ağlını tamam itirib. Onun düzəlməyi mümkün deyil. Mən isə razı olmaram ki, qızım əzab çəksin. Bilirəm, bütün günah məndədir. Mən səni sevdiyin oğlandan ayırıb Derekə ərə verdim. Amma bu barədə danışmaq artıq gecdir. Gələcəyə baxmaq lazımdır. Son vaxtlar Derekin sənin başına açdığı oyunlar mənim dincliyimi əlimdən alıb. Bunun sonu olmalıdır.
– Səncə, boşanmaqdan başqa yol yoxdur? – Rut soruşdu.
– Yox, qızım, təəssüf ki, yoxdur, – van Aldin başını bulayaraq cavab verdi.
– Bəs o buna razılıq verməsə? – qız xəbər aldı.
– Bunu mənim öhdəmə burax, qızım, – ata özünə arxayın şəkildə cavab verdi, – o nəyi əsas gətirib boşanmaqdan imtina edə bilər ki?
Rut heç nə demədi. Amma van Aldin qızının tərəddüd içində olduğunu anladı.
– Düzünü de, qızım, – milyonçu ata soruşdu, – səni narahat edən nə isə varmı?
– Yox, ata, yox, – Rut tez cavab verdi.
– Elə isə sən narahat olma. Qoca atan bu problemi yoluna qoyacaq. İndi isə mənim sənə gözəl bir hədiyyəm var. Gəl göstərim, – van Aldin gülümsəyərək dedi.
– Nə hədiyyə? – Rut təəccüblə soruşdu.
– Hə, özü də bahalı, ürəyin istəyən bir hədiyyə almışam sənə, – bunu deyib van Aldin əlini paltosunun döş cibinə uzatdı. Oradan çıxardığı kiçik mücrünü Ruta verdi. Qız mücrünü həvəslə açdı. Mücrüdəki yaqutu görəndə sevincindən qışqırdı:
– Ata, ata, bu nə aləmdir!
– Xoşuna gəldimi? – milyonçu soruşdu.
– Hələ bir soruşursan da! Misilsizdir, – Rut dilləndi. – Bunu haradan almısan?
– Bu, sirdir, – van Aldin güldü. – Belə qiymətli şeyi yalnız əlaltından almaq olar. Bəlkə də, sən bu yaqut haqqında eşitmisən. Onun adı «Ürəklərə od salan – yandırıb yaxan» dır.
– Sağ ol, ata, sən mənə həmişə ən yaxşı hədiyyəni almısan! – Rut yenidən van Aldinin boynuna sarıldı.
– Başqa cür ola da bilməz, – ata qızının şabalıdı saçlarını sığallayıb dedi, – bilirsən ki, mənim dünyada səndən başqa heç kimim yoxdur.
– Sənə hədiyyə etdiyim bu məşhur yaqutun adı «Ürəklərə od salan – yandırıb-yaxamdır.
Ata-bala yenidən bir-birinə sarıldılar. Nəhayət, van Aldin dedi ki, işləri çox olduğundan getməlidir. Rut atasından xahiş elədi ki, qalsın, birgə nahar etsinlər. Amma van Aldin vaxtının olmadığını dedi. Qapıdan çıxanda Rut atasına dedi:
– Yəqin ki, bu boşanma məsələsi mənim Fransaya getməyimə mane olmayacaq.
– Sən Fransaya gedirsən? – ata təəccübləndi.
– Hə, ayın 14-də.
– Yaxşı, get. Amma o yaqutları özünlə aparma.
Rut razılıq əlaməti olaraq başını tərpətdi. Van Aldin zarafatla dedi:
– Mən istəmirəm ki, yaqutun ucbatından qızımı ya soysunlar, ya da həyatına qəsd eləsinlər.
Rut da ona sataşdı:
– Bəs onda niyə sən onu elə beləcə, cibində gətirmisən?
Van Aldin duruxdu. Qızı hiss etdi ki, nəsə baş verib.
– Ata, niyə fikrə getdin?
– Heç, qızım, mən bu yaqutları alan günün axşamı Parisdə başıma gələn bir hadisəni xatırladım. Yaqutları alıb küçəyə çıxanda iki nəfər mənə hücum elədi. Tapançamı çıxarıb onlara tərəf atəş açan kimi qaçdılar.
– Afərin, ata, – Rut əlini əlinə vurub onu alqışladı, – sən əsl qəhrəmansan!
QARŞILIQLI XƏYANƏT
