скачать книгу бесплатно
Kuklaların sahibi xırıltılı səsiylə Pinokkiodan soruşdu:
– Mənim teatrımda nə hoqqa çıxarırsan?
– İnanın, zati-aliləri, mənim heç bir günahım yoxdur. Məni səhnəyə taxta bacı-qardaşlarım dəvət edib.
– Yaxşı, səninlə sonra danışarıq.
Tamaşadan sonra Mancafoko adlı nəhəng cənab mətbəxə gedib özünə quzu ətindən yemək hazırlamağa başladı. Ocaqda yandırmaq üçün odunun çatışmadığını görüb kuklalara əmr elədi ki, Pinokkionu onun yanına gətirsinlər. Çünki o, quru ağacdan hazırlanmışdı və sobada daha yaxşı yanacaqdı.
Nəhəng cənabın əmrini eşidən Arlekin və Pulçinella ağalarının niyyətini başa düşdülər. Əvvəlcə Pinokkionu çağırmağa tərəddüd etsələr də, axırda onun sözünə qulaq asmağa məcbur oldular. Pinokkionun «ölmək istəmirəm» deyə yalvarması Mancafokonun ürəyinə rəhm saldı və nəhəng cənab onu bağışladı.
8
Teatr sahibinin qəribə bir vərdişi vardı: kiməsə yazığı gələndə daldabal asqırmağa başlayırdı. Bu dəfə də belə oldu. Doyunca asqırandan sonra o, Pinokkioya baxıb bağırdı:
– Bəsdir ağlayıb-sıtqadın! De görüm, valideynlərin sağdır?
– Atam sağdır. Anamın heç üzünü də görməmişəm.
– Səni ocağa atsam, atan bu dərdə dözməz! Ona yazığım gəlir. Lakin çox acmışam, quzunu qızartmaq üçün odunum da azdır, gərək sənin yerinə kuklalarımdan birini yandıram. Ey, mühafizəçilər, haradasınız? Arlekini tutub ocağa atın!
Ağac parçasından düzəldilmiş əli qılınclı arıq, uzun iki mühafizəçi dərhal irəli çıxdı. İşi belə görən Arlekinin əl-ayağı bir-birinə dolaşdı, sonra da özünü itirib yerə yıxıldı.
Pinokkionun ürəyi dözmədi, ağanın ayaqlarına düşüb ağlamağa başladı:
– Onu bağışlayın, əlahəzrət! Ya da elə məni ocağa atın. Qoymaram ki, yazıq Arlekin mənim yerimə ölsün!
Pinokkionun bu sözləri bütün kuklaları kövrəltdi. Hətta taxtadan düzəldilmiş mühafizəçilər də ağlamağa başladılar. Mancafokonun ürəyi bu dəfə də dözmədi. O, yenidən asqırmağa başladı. Asqırıb qurtardıqdan sonra isə qəfildən Pinokkionu qucaqlayıb dedi:
– Sən yaxşı oğlansan! Bu gün mən quzu ətini ala-çiy də yeyə bilərəm. Lakin gələn dəfə belə olmayacaq!
Kuklalar Arlekinin bağışlandığını eşidəndə səhnəyə qaçıb bütün işıqları yandırdılar, dan yeri ağarıncaya qədər oxuyub-oynadılar.
Mancafoko ertəsi gün Pinokkionu yanına çağırıb ondan başına gələnləri nağıl etməsini istədi. Pinokkiodan atasının fədakarlığı barədə öyrənən ağa ona beş qızıl sikkə verib tapşırdı ki, bu pulları qoca Ceppetoya çatdırsın.
Pinokkio teatr sahibinə xeyli minnətdarlıq elədi, kuklaların hamısını öpdü, mühafizəçiləri bağrına basdı və xoşbəxt şəkildə evə tərəf yola düzəldi.
* * *
Çox getməmişdi ki, küçədə Axsaq Tülküyə və Kor Pişiyə rast gəldi. Kor Pişik Axsaq Tülkünün qolundan yapışmışdı ki, rahat gəzə bilsin. Əvəzində isə Axsaq Tülkü hər iki gözü tutulmuş Pişiyə bələdçilik edirdi.
Taxta Oğlancığazı görən Tülkü onu yanına çağırıb mehribanlıqla təzim elədi və dedi:
– Sabahın xeyir, Pinokkio.
– Sabahın xeyir. Adımı haradan bilirsən?
– Sənin atanı yaxşı tanıyıram.
– Onu harada görmüsən?
– Axşam gördüm. Evinizin yanında dayanmışdı.
– Nə edirdi?
– Əynində nazik köynək vardı və soyuqdan möhkəm titrəyirdi.
– Yazıq atam! Lakin şükürlər olsun, bundan sonra o, soyuqdan titrəməyəcək.
– Nə üçün?
– Çünki mən artıq varlı adamam.
Tülkü istehzayla güldü:
– Sənsən varlı adam?
Pişik də istehzayla gülümsədi.
Pinokkio əsəbiləşdi:
– Burada gülməli heç nə yoxdur! Ürəyiniz paxıllıqdan partlasa da, deyəcəyəm, əgər belə işlərdən ağlınız nəsə kəsirsə, bilin ki, mənim beş qızıl sikkəm var.
Pinokkio pulları çıxarıb onlara göstərdi.
Tülkü soruşdu:
– Bu pulları neyləyəcəksən?
Taxta Oğlancığaz həvəslə cavab verdi:
– İlk növbədə atama yeni gödəkçə, sonra özümə əlifba kitabı alacağam. Məktəbə gedəcəyəm, dərslərimi yaxşı oxuyacağam və sənət sahibi olacağam.
Onlar bir müddət birlikdə getdikdən sonra Axsaq Tülkü qəfildən dayandı və üzünü Pinokkioya tutub dedi:
– İstəyirsən, qızıl sikkələrin qatbaqat artsın? Beş sikkə dönüb yüz, min, hətta iki min olsun? Bu, çox asandır. Bizimlə Axmaqlar ölkəsinə getməyin kifayətdir.
Pinokkio bir dəqiqə düşündü, sonra isə qətiyyətlə dedi:
– Yox, getmirəm. Evdə məni atam gözləyir. Yazıq qoca, yəqin, dünən evə qayıtmadığım üçün çox narahatdır. Heyif ki, mən yaramaz uşaq olmuşam. Gərək Danışan İşıldaböcəyin sözlərinə qulaq asaydım. O, çox haqlı idi. Düz deyirdi ki, sözə baxmayan uşaqların axırı yaxşı olmur. Bax dünən axşam Mancafokonun teatrında başıma gəlməyən qalmadı. Az qala ölümdən döndüm. Ax, ax, indi də yadıma düşəndə qorxudan tir-tir əsirəm!
– Yaxşıca düşün, Pinokkio, qismətinə təpik atma, – deyə Axsaq Tülkü təklifini təkrarladı.
Kor Pişik də Tülkünün sözlərinə qüvvət verdi:
– Tülkü haqlıdır. Məncə də, qismətinə təpik atma!
Axsaq Tülkü yenidən dilləndi:
– Unutma, beş sikkən sabaha qədər iki min sikkəyə çevrilə bilər.
Kor Pişik bu dəfə də onun sözlərinə qüvvət verdi:
– Düz deyir. İki min sikkəyə çevrilə bilər!
Pinokkionun heyrətdən ağzı açıla qaldı.
– Axı bu necə ola bilər?
Tülkü cavab verdi:
– Deyim, qulaq as. Axmaqlar ölkəsində yerləşən Sehrli Tala barədə, yəqin ki, eşitmisən. Orada bir çala qazıb içinə bir sikkə qoyursan, üzərini torpaqla basdırırsan, üstünə iki vedrə su, bir çimdik də duz tökürsən, axşam sakitcə uzanıb yatırsan. Gecə sikkə böyüyür, ağaca çevrilir, sonra gül açır, səhər gün çıxandan sonra talaya gəlib görürsən ki, orada gözəl bir ağac bitib, üstündə də saysız-hesabsız güllər – sikkələr var. Beləcə, hər sikkə beş yüz yeni sikkəyə çevrilir, beşi beşə vur, deməli, səhər sənin iki min beş yüz qızıl sikkən olacaq.
Pinokkio bu dəfə sevincdən atılıb-düşməyə başladı:
– Mən həmin sikkələri yığıb iki minini özümə götürəcəyəm, qalan beş yüzünü isə sizə bağışlayacağam.
Tülkü bu sözlərdən incidi:
– Bizə bağışlayacaqmış. Allah eləməsin! Biz özümüzçün çalışmırıq, biz yalnız başqalarını varlandırmaq istəyirik.
Kor Pişik Axsaq Tülkünün son sözlərini təkrarladı:
– …başqalarını varlandırmaq istəyirik.
Pinokkio fikirləşdi ki, Tülkü də, Pişik də çox mərhəmətli və namusludurlar, onlara inanmaq olar. Beləcə, bir anda atasını da, ona almağı vəd etdiyi yeni gödəkçəni də, əlifba kitabını da unutdu. Dedi:
– Elə isə, yubanmayaq! Axmaqlar ölkəsinə yollanmağın vaxtıdır.
Beləcə, Pinokkio, Axsaq Tülkü və Kor Pişik yola düzəldilər. Axşama yaxın «Qırmızı Xərçəng» meyxanasına çatdılar. İçəri keçib üçü də bir masa arxasında əyləşdilər. Pinokkio dostlarından az yedi. Bütün fikri-zikri qızıl sikkələrin yanında idi.
Şam yeməyindən sonra Axsaq Tülkü meyxana sahibindən özüylə dostu Kor Pişiyə və Pinokkioya iki ayrı otaq sifariş elədi:
– Yolumuz uzundur, bir az gözümüzün acısını alaq. Gecəyarısı bizi oyadarsınız ki, səyahətimizə davam edək.
Meyxana sahibi:
– Baş üstə, senyorlar, – deyib Tülküylə Pişiyə göz vurdu. Bu o demək idi ki, sizin nə demək istədiyinizi yaxşı başa düşdüm.
9
Pinokkio gün ərzində çox yorulduğundan yerinə uzanan kimi yatmışdı. O, yuxuda üstündə qızıl sikkələr bitmiş ağaca əlini yenicə uzatmışdı ki, qapı taqqıltısına oyandı. Gələn meyxana sahibi idi. Gecəyarısı olduğunu xəbər vermək istəyirdi.
Axsaq Tülküylə Kor Pişik iki saat əvvəl çıxıb getmişdilər. Məgər Pişiyə xəbər gəlmişdi ki, böyük balasının pəncəsi donub və o, ölüm təhlükəsiylə üz-üzədir.
Dostları sabah dan yeri ağaranda onu Sehrli Talada gözləyəcəkdilər.
Pinokkio cibindən bir sikkə çıxarıb dünənki naharın pulunu verdi. O, meyxanadan çıxanda hər yer zülmət qaranlıq idi. Birdən Taxta Oğlancığaz kötüyün üzərində zəif bir işıq gördü, bu, balaca bir böcək idi.
Pinokkio soruşdu:
– Sən kimsən?
Balaca həşəratın səsi sanki quyunun dibindən gəlirdi:
– Mən Danışan İşıldaböcəyin kölgəsiyəm. Sənə bir məsləhətim var. Elə indicə evə qayıt və cibində qalan dörd sikkəni atana ver. Sən gedəndən bəri o, durmadan ağlayır. Hə, bir də, səni asan yolla, bir göz qırpımında varlandıracaqlarını vəd edənlərə əsla inanma. Belələri ya axmaqdırlar, ya da fırıldaqçı. Yadında saxla, öyüd-nəsihət dinləməyən uşaqlar gec-tez peşman olurlar.
– Yenə boş-boş danışırsan. Səni dinləməyə nə vaxtım var, nə də həvəsim. Gecən xeyrə qalsın, İşıldaböcək.
– Xeyrə qarşı, Pinokkio. Özünü xəta-bəladan və soyğunçulardan qoru!
Bunu deyib Danışan İşıldaböcək qəfildən qeybə çəkildi. Ətraf yenidən zil qaranlığa büründü.
Bu zaman Pinokkio arxadan kolların arasında yarpaqların xışıldadığını eşitdi. Geri çevriləndə kömür çuvallarına bürünmüş iki qorxunc fiqur gördü. Barmaqlarının ucunda yeriyən bu fiqurlar onu izləyirdilər. Pinokkio düşündü ki, onlar soyğunçulardır. Başqa yer tapmadığından əlindəki dörd sikkəni dilinin altında gizlətdi. Qaçıb aradan çıxmaq istəyirdi ki, qulağının dibində səs eşitdi:
– Ölmək istəmirsənsə, pullarını bura ver!
Pinokkio cavab verə bilmədi, çünki sikkələri dilinin altında gizlətmişdi. Üz-gözünü bürüşdürüb əl-qol hərəkətləri etməyə başladı. O bununla soyğunçuları inandırmaq istəyirdi ki, cibində bir qəpik də yoxdur.
Hündürboylu soyğunçu dedi:
– Pullarını bizə ver, yoxsa səni öldürəcəyik.
Digər soyğunçu onun dediyi son sözü təkrarladı:
– …öldürəcəyik.
Pinokkio çarəsizliklə qışqırdı:
– Yalvarıram, mənə toxunmayın. Atama yazığınız gəlsin, o mənim yoxluğuma dözə bilməz!
Bu sözləri deyəndə ağzındakı sikkələr göründü.
– Demək, pulları ağzında gizlətmisən, yaramaz. Tez onları yerə tüpür! – bunu deyib soyğunçulardan biri Pinokkionun burnundan, digəri çənəsindən yapışdı. Bəstəboy soyğunçu cibindən iti bıçaq çıxarıb Pinokkionun dişlərini aralamaq istədi. Lakin Taxta Oğlancığaz ildırım sürəti ilə onun əlini tutdu. Soyğunçunun ətini dişləyib yerə tüpürəndə təəccübdən Pinokkionun matı-qutu qurudu – yerə düşən pişik pəncəsi idi!
Taxta Oğlancığaz soyğunçuların əlindən çıxıb qaçmağa başladı. Soyğunçular isə onu qarabaqara izləyirdilər.
Xeyli qaçandan sonra Pinokkio yaxınlıqda bir ev gördü. Qapını döydü.
Pəncərədən mavi saçlı bir qız göründü. Pinokkio ona yalvardı:
– Ey gözəl qız, qapını aç. Mənə yazığın gəlsin!..
Mavi saçlı qız qapını açanadək bayaqdan bəri Pinokkionu izləyən qarətçilər bıçağı onun böyrünə dirədilər. Xoşbəxtlikdən Taxta Oğlancığaz möhkəm ağacdan hazırlanmışdı, bıçaq ona dəyən kimi parça-parça oldu.
Qarətçilərdən biri dedi:
– Aydındır, onu asmaq lazımdır!
