Odisseya

Həmin vaxt adaxlılar Odisseyin evində oyunlar təşkil edib özlərini nizəatma və diskatma üzrə yarışlarda sınayırdılar. Antinoy məşhur nəsildən olduğu üçün baş tərəfdə əyləşmişdi. Onun yanına bir həmyerlisi yaxınlaşaraq Telemahın nə vaxt Pilosdan dönəcəyini soruşdu, o, Telemaha səyahət üçün öz gəmisini verdiyini, indi də gəminin özünə lazım olduğunu dedi. Adaxlılar bunu eşidəndə təəccüb içində qaldılar. Onların heç ağlına da gəlməzdi ki, Telemah artıq Pilosa yollanıb. Onlara elə gəlirdi ki, Telemah tək qalmaq üçün dağlarda-dərələrdə gəzir. Antinoy gəmi sahibindən soruşdu:

– Düzünü de görüm, Telemah nə vaxt yola düşüb? Kimlərlə gedib? Səndən gəmini məcburən alıb, yoxsa öz xoşunla vermisən?

Gəmi sahibi gəmini öz xoşu ilə, Telemaha kömək etmək istədiyi üçün verdiyini və onunla birlikdə itakalı gənclərin könüllü olaraq səyahətə çıxdıqlarını, həm də Odisseyin dostu Mentorun onlarla birlikdə getdiyini dedi. Amma o, bircə şeyə təəccüblənirdi ki, artıq neçə gündür İtakanı tərk edən Mentora bir gün öncə rast gəlib. O bunları deyib getdi. Antinoy isə qəzəbdən qızarıb hirslə dedi:

– İşlər çox pisdir! Bu səyahət bizə qarşı çevrilə bilər! Heç bu balaca gədənin belə bir səyahətə çıxacağını təsəvvürümə gətirməzdim! Bir tədbir görmək lazımdır. Mənə bir gəmi və iyirmi yoldaş tapın ki, onu körfəzdə pusaq. Onu dönərkən tutmaq lazımdır.

Təklifi hamı bəyəndi. Lakin bu, Penelopadan gizli qalmadı. Söhbəti eşidən carçı ona hər şeyi xəbər verdi.

Eşitdiklərindən dərin kədərə düçar olan Penelopa Afinaya dua etməyə başladı və ona oğlunun ölümdən və pisniyyətli adaxlılardan qurtulması üçün yalvardı. Afina da onun yalvarışını eşitdi.

Antinoy isə etibar etdiyi iyirmi nəfər seçib onlarla birlikdə sahilə getdi. Orada Antinoyun əlaltıları gəmini dənizə çıxarıb lövbər atdılar, gəminin dirək və yelkənlərini isə endirdilər. Bu yolla onlar körfəzə girən gəmilərin nəzərini cəlb etməyəcəkdilər.

Afina isə artıq yatmış, lakin yuxusunda da rahatlıq tapa bilməyib oğlu üçün narahat olan Penelopanı sakitləşdirmək istədi. Bunun üçün onun uzaqda yaşayan bacısının ruhunu Penelopanın yuxusuna göndərdi. O, Penelopaya Telemah üçün narahat olmamağı məsləhət görüb onun evinə sağ-salamat dönəcəyini dedi.

Adaxlılarsa şam yeməklərini bitirib İtakadan azca aralı olan kiçik bir adanın limanında pusquda duraraq Telemahı gözləməyə başladılar.

Beşinci nəğmə

Alyanaqlı Eos səhəri açanda ilahlar məşvərətə toplaşdılar. Afina baş verənləri danışdıqdan sonra Zevs dedi:

– Hermes, sən Kalipsonun yanına yollan və nimfaya de ki, biz Odisseyin evə dönmək qərarını vermişik. O, taxta parçalarından sal düzəltməli və onun üzərində iyirmi gün üzərək gedib Sheriya torpaqlarına çatmalıdır. Orada feakiyalılar ona layiq olduğu hörməti göstərəcək, gəmi, mal-mülk verib yola salacaqlar, o da öz yurduna dönəcək.

Hermes Zevsin əmrinə tabe olub yola düşdü və bir göz qırpımında Kalipsonun adasına gəldi. Nimfanın yaşadığı mağaraya girəndə yandırılmış ətirli otların gözəl qoxusunu hiss etdi. Hermes hər yanın gözəlliyi və nimfanın nəğmə oxuyan valehedici səsi qarşısında bir anlıq donub-qaldı. Lakin o, tez özünə gəlib mağaraya daxil oldu. Kalipso onu görən kimi tanıdı, çünki ilahlar bir-birini tanımaya bilməz. Amma Odissey Hermesin gözünə dəymədi, o, çılpaq qayalardan birinin üstündə oturub doğma yurdu üçün göz yaşı axıdırdı.

Kalipso Hermesi xoş üzlə qarşılayaraq dedi:

– Mənim evimə pənah gətirən hörmətli Hermes! Səni burada tez-tez görməyə alışmamışıq. Buyur, içəri keç. Nə arzun var? İmkanlarım daxilində istədiyini yerinə yetirməyə hazıram!

Hermes Kalipsonun dəvəti ilə yemək süfrəsinin arxasında əyləşib gözəl nemətlərdən daddıqdan sonra dedi:

– İlahə, mən buraya öz istəyimlə deyil, Zevsin əmri ilə gəlmişəm. Sənin adanda bir ərən var. Zevs deyir ki, onun qismətinə burada qalmaq yazılmayıb. O öz evinə dönməli, vətənində uzun illər xoşbəxt yaşadıqdan sonra ölməlidir.

Kalipso Hermesə etiraz dolu bir səslə cavab verdi:

– Axı niyə siz ilahlar belə qəddarsınız? Nəyə görə bir ilahənin adi insanla izdivacına imkan vermirsiniz? Mən onu dənizdə tapıb xilas etmişəm. Onun qayğısına qalmışam. Onu ölümsüz etmək niyyətindəydim. Amma bir halda ki Zevs özü mənə bu əmri verir, onda ona getməyə izin verəcəyəm. Lakin ona verə biləcəyim nə gəmim, nə də adamlarım var. Ona yalnız vətəninə gedib çıxması üçün məsləhət verə bilərəm.

– Onu buraxmalısan. Yoxsa Zevsin qəzəbindən qorx!

Bu sözləri deyib Hermes uçub getdi. Kalipso isə Odisseyin yanına yollandı:

– Bəsdir artıq bütün günü ağlayıb-sızladın! Səni buraxıram. Məsləhətimi dinlə. Özünə sal düzəlt. Sənə çörək, su və şərab verəcəyəm ki, yolda ac qalmayasan. Sonra da səni evinə aparacaq küləyi yollayacağam. İlahların köməyi ilə evinə sağ-salamat dönəcəksən.

Odissey nimfaya qəzəblə cavab verdi:

– Sənin ağlında mənim evə dönməyim deyil, ilahə! Başqa bir şeydir. Axı mən necə adi bir sal üstündə okeanı üzüb keçə bilərəm? Sən and içməsən ki, başqa bir niyyətin yoxdur, mən o salın üstünə ömrüm boyu çıxmaram.

Nimfa gülümsəyərək dedi:

– Necə də hiyləgərsən, əzizim. Qoy mənə hava, geniş səma, Stiksin suları şahid olsunlar ki, sənə heç bir bədbəxtlik arzulamıram! Ölümsüz ilahlar bilirlər ki, bu, ən ağır anddır7.

Odissey ona inandı və onlar şam etməyə yollandılar. Gecə düşüncə isə hər ikisi yatdı.

Növbəti gün Kalipso Odisseyə balta verib onu adanın içəri tərəflərinə apardı. Orada Kalipso ona hündür şam ağaclarını göstərdi ki, onlardan sal düzəltsin. Özü isə mağarasına döndü.

Odissey düz dörd gün dayanmadan işlədi, geniş və möhkəm sal düzəltdi, ortasında dirək yerləşdirdi, Kalipsonun verdiyi möhkəm parçanı həmin dirəkdən yelkən kimi asdı. Ertəsi gün Kalipsonun verdiyi şərab, su, çörək və digər ərzağı salda yerləşdirib yola düşdü. Kalipso da ona söz verdiyi kimi, salı irəliyə aparacaq külək göndərdi.

Odisseyin okeanda olduğu on səkkizinci gün, nəhayət ki, Sheriya görünməyə başladı. Elə bu vaxt Poseydon həbəş torpaqlarından geri dönürdü. O, Odisseyi görüb düşündü: “Bu nə deməkdir? İlahlar Odisseyin taleyini özləri həll etməyə başlayıblar? Onun əzablı yolu artıq bitmək üzrədir, amma mən onun qarşısına bir az da əngəl çıxararam”. Poseydon qara buludları okean üzərində toplayıb bütün dəli küləkləri qaldırdı, onlar hamısı birdən əsməyə başlayıb okeanda burulğan yaratdı. Odissey gördüyü mənzərədən vahiməyə gələrək özlüyündə dedi: “Bu nədir, İlahi? İlahə düz deyirdi ki, mən evə çatana qədər hələ çox bəlalardan keçəcəyəm. Amma inanmıram ki, buradan sağ çıxam. Burada belə ucuz ölümlə ölməkdənsə, müharibədə ölsəydim, daha yaxşı olardı”.

Elə bunu düşünmüşdü ki, hündür bir dalğa var gücü ilə onun salının üzərinə gəldi, dirəyi ortadan qırıb yelkəni parçaladı və salı iki yerə ayırdı. Odisseyi isə saldan çox uzağa atdı. Odissey bütün gücünü toplayıb sal tərəfə üzdü və ondan qalan bir parçanın üzərinə çıxdı. Bu vaxt onu dəniz nimfalarından biri görüb bu ölümlü insana yazığı gəldi, tez okeanın dərinliyindən Odisseyin yanına qalxaraq dedi:

– Yazıq! Poseydon sənə nəyə görə belə zülm edir? Ancaq qorxma, səni məhv etməyəcək. Məsləhətimi dinlə. Əynindəki bu ağır paltarları çıxar. Salını isə dalğaların ixtiyarına ver. Özün də bu örtüyü al və geyin. O səni qoruyacaq. Qollarını işə salaraq sahilə tərəf dayanmadan üz, orada səni xilas gözləyir. Sahilə çıxan kimi örtüyü əynindən çıxar və bacardığın qədər dənizə uzağa at, atarkən də arxasınca baxma.

Nimfa sözünü deyib əlindəki örtüyü Odisseyə uzatdı və elə o an dalğaların altında yoxa çıxdı. Bu vaxt Poseydon yenidən bir uca dalğanı Odisseyin üzərində oturduğu sala çırpdı. O, dalğanın gücündən parça-parça oldu. Odissey suya yıxıldı, batmamaq üçün saldan qopmuş ağac parçasından yapışdı. Özü suda, bir əli ağac parçasında ikən paltarını birtəhər soyundu və nimfanın verdiyi örtüyü əyninə keçirdi. Sonra özünü dalğaların ağuşuna atıb var gücü ilə sahilə doğru üzməyə başladı. Düz iki gün-iki gecə Odissey ölümlə üz-üzə qalaraq dalğalar tərəfindən ora-bura atıldı. Onu hər an ölüm təhlükəsi gözləyirdi, nəhayət ki, üçüncü gün küləklər sakitləşdi. Odissey yaxında torpağın olduğunu görüb elə sevindi ki, yorğunluğuna baxmayaraq, tez-tez üzməyə başladı və çox keçmədi ki, oraya çatdı. Quruya çıxan kimi nimfanın örtüyünü suya atıb sevinc içində torpağı öpdü. Sonra isə özünə yatıb dincəlmək, həm də vəhşi heyvanlardan qorunmaq üçün yer axtarmağa başladı. Birdən gözünə yanaşı bitən iki zeytun kolu sataşdı. Yaxınlaşıb baxanda onların arasında boş yerin və həmin yerin üzərində çoxlu yarpağın olduğunu gördü. Odissey tez oraya girib yarpaqların arasına uzandı. Kənardan o heç görünmürdü, kollar onu tamamilə gizlədirdi.

Altıncı nəğmə

Odisseyin rahat yatdığı vaxt ilahə Afina ona kömək etmək üçün feakiyalıların şəhərinə yollandı. Feakiyalılar lap çoxdan Sheriyada məskən salmış, şəhər tikmiş, qala divarları ucaltmışdılar. Həmin şəhəri hökmdar Alkinoy idarə edirdi.

Afina onun sarayına daxil olaraq hökmdarın gənc qızının yatdığı otağa girdi, onun rəfiqəsinin surətini alaraq yatmış qıza yaxınlaşıb dedi:

– Navsikaya, toyuna az qalıb, amma sən heç bir hazırlıq görmürsən. Halbuki sənin cehizlik paltarların, örtüklərin və bənzərsiz parçaların suya çəkilməlidir. Bunun üçün biz gərək çaya gedək. Ona görə də yerindən qalxan kimi atana de ki, sənə at arabası versin, biz bütün parçaları ona yerləşdirərik.

Navsikaya ayılan kimi gecə gördüyü yuxuya təəccübləndi. Valideynlərinin yanına tələsib atasına dedi:

– Ata, mənə böyük araba verilməsini əmr et, özümün, sənin və qardaşlarımın paltarlarını aparıb çayda yumaq istəyirəm.

Navsikaya qarşıdakı toy barəsində heç bir söz deməsə də, atası məsələnin nə yerdə olduğunu anladı və böyük bir arabanın hazırlanması əmrini verdi. Araba hazır olan kimi parça və paltarlar arabaya yükləndi, gənc şahzadə də arabaya əyləşib atlara qamçı vurdu. Araba yola düşdü. Qulluqçu qızlar da onun arxasınca yola düzəldilər.

Onlar tezliklə çaya çatdılar, arabanın içindəkiləri çayın suyu zəif axan yerinə boşaltdıqdan sonra paltarlarının ətəklərini əllərinə yığıb suya girdilər və şən əhvali-ruhiyyə ilə gətirdiklərini yumağa başladılar. Hər şeyi yuyub tərtəmiz etdikdən sonra qurutmaq üçün günün altına sərdilər və topla oyun oynamağa başladılar. İlahə Afina istəyirdi ki, Odisseyi məhz Navsikaya atasının evinə aparsın. Ona görə də qızlardan biri topu o birinə atarkən ilahə topu çaya tərəf yönəltdi. Top şappıltı ilə suya düşəndə qızlar səs-küy salaraq Odisseyi yuxudan ayıltdılar.

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

1

Tiran – ölkəni zorakılıqla idarə edən hökmdar, diktator

2

Amazonlar – qədim yunan mifologiyasında yalnız qadın döyüşçülərdən ibarət olan tayfa

3

Egist – Mikena hökmdarı Atreyin qardaşı oğlu; həddi-büluğa çatanda Atreyi öldürdüyünə görə onun oğulları Aqamemnon və Menelay tərəfindən Mikenadan qovulmuş, qardaşlar Troyaya yollandıqdan sonra Aqamemnonun arvadı Klitemnestranı yoldan çıxarıb Aqamemnonu qətlə yetirmişdir. Orest atasının intiqamını alaraq anasını və Egisti öldürmüşdür.

4

Siklop – qədim yunan mifologiyasında təkgözlü div; ehtimal olunur ki, Homer bu obrazı oğuz mifologiyasındakı Təpəgöz obrazından götürüb.

5

Kifara – qədim yunan simli musiqi aləti; kifarada yalnız kişilər ifa edərdilər.

6

Gərdunə – cəng arabası

7

Stiks – qədim yunan mifologiyasına görə, yeraltı səltənətdən axan çay; Stiks həm də ilahə sayılır və o öz övladları ilə birlikdə Zevsə atasına qarşı apardığı müharibədə ən birinci kömək edənlərdən olmuşdur. Buna görə də Zevs ona and içilmək hüququnu verir. Stiksin sularına and içmiş ilah öz andını tutmazsa, onda düz birilllik yuxuya gedir və doqquz il müddətinə Olimpdən qovulur.