Читать книгу Лекции по истории философии (Георг Вильгельм Фридрих Гегель) онлайн бесплатно на Bookz (117-ая страница книги)
bannerbanner
Лекции по истории философии
Лекции по истории философииПолная версия
Оценить:
Лекции по истории философии

3

Полная версия:

Лекции по истории философии

272

Ср. Tennemann, Bd. III, 198.

273

Однако как бы кратко ни ответил Аристотель, а все же он ответил свойственным ему образом, ставя непосредственно вслед за первым вопросом второй (η ουδε ταλλα φαντασματα αλλουκ ανευ φαντασματον). Этот ответ все же, как нам кажется, по-видимому, совершенно удовлетворителен, так как в сказанном, несомненно, заключается мнение Аристотеля, что первоначальные мысли деятельного ума (разума), в противоположность мыслям страдательного ума, совершенно уничтожили в себе элементы представления, тогда как мыслям страдательного ума это не вполне удалось, хотя и в них момент представления не является существенным. Примечание издателя.

274

Против этого толкования мы должны лишь напомнить, что υστιερον и προτερον согласно словоупотреблению Аристотеля всегда относится к тому же произведению. Говоря же о других произведениях, он употребляет выражения: εν αλλοις, εν ετεροις, αλλοτε или εις εκεινον τον καιρον αποκεισθω (De Ausc. phys., I, 9). И если бы даже на это возразили – это возражение совершенно правильно, – что все физические и психологические произведения, включая и «Метафизику», образуют единую большую дисциплину, так что Аристотель может употреблять выражения υστερον и προτερον, ссылаясь в одном из этих произведений на другое, то я все же доказал, что περιτησψυχης должно быть помещено далеко за метафизикой (Michelet, Examen critique etc., p. 209–222). Но не может ли выражение υστερον относиться к следующей главе? И в самом деле, выдвинутое в конце седьмой главы затруднение, по-видимому, вполне разрешается вышеприведенными словами (стр. 344–345) восьмой главы. Примечание издателя.

275

Ethic. Nicom., I, 2 – 12 (4 – 12); X, 6–8; Eth. Eudem., II, 1.

276

Magn. Moral., I, 5, 35; Eth. Nic., I, 13; Eth. Eud., II, 1.

277

Ethic. Nicomach., II, 5–7 (6–9); Magn. Moral., I, 5–9; Eth. Eud., II, 3.

278

Ср. Arist., Eth. Nicom., I, 1 (3).

279

Arist., Eth. Nic., I, 1 (2).

280

Arist., Polit., III, 1; IV, 14–16.

281

Arist., Polit., III, 7 (5); IV, 13.

282

Arist., Polit., III, 13 (8–9).

283

Categor., с. 3 (с. 2, § 3–5).

284

Categor., с. 4 (с. 2, § 6–8).

285

Arist., Categor., с. 10–14 (8 – 11); ср. Kant, Kritik d. r. Vernunft, стр. 79 (6-е изд.).

286

Categor., с. 5 (3).

287

Arist., Categor., с. 4 (2); De Interpretat., с. 4–6.

288

Arist., Analytic-prior., I, 1; Topic, I, 1.

289

Arist., Topic., I, 13 (11) et 1.

290

Arist., Topic., I, c. 16–18 (14–16); II, 7–8, 10.

291

Arist., Topic., III, 1; Buhle, Argum., p, 18.

292

Analyt. prior., II, 23 (25).

293

всеобщее

294

Diog. Laёrt., VII, 1, 12, 31–32, 5, 2 (IV, 6–7), 13, 6 – 11, 28–29; Tennemann, Bd. IV, S. 4; Bd. II, S. 532, 534; Brucker, Hist. crit. phil., Bd. I, S. 895, 897–899 (cp. Fabric., Biblioth. graec., II, p. 413), 901.

295

Diog. Laёrt., VII, 168–169, 176.

296

Diog. Laёrt., VII, 179–181, 184, 189–202; Tennemann, Bd. IV, S. 443

297

Diog. Laёrt., VI, 81; Cicer., Acad. Quaest., IV, 30; De Oratore, II, 37–38; De Senectute, c. 7; Tennemann, Bd. IV, S. 444.

298

Cicer., De Officiis, III, 2; De nat. Deor., I, 3; Suidas, s. v. Posidonius, Bd. III, S. 159.

299

Aul. Gell., Noct. Att., I, 2 (Gronovius ad h. l.); II, 18; XV, 11; XIX, 1.

300

Stob., Eclog. phys., t. I, p. 32.

301

Diog. Laёrt., VII, 136, 142, 156–157; Plularch. de plac. philos., IV, 21.

302

Diog. Laёrt., VII, 135; Stob., Eclog. phys., I, p. 178.

303

Sext. Empir., adv. Math., IX, 101–103.

304

Diog. Laёrt., VII, 137.

305

Sext. Empir., adv. Math., VII, 234; Diog. Laёrt., VII, 138–140, 147–148.

306

Diog. Laёrt., VII, 54, 46; Sext. Empir., adv. Math., VII, 227–230.

307

Sext. Empir., adv. Math., VIII, 403 sqq.; cf. Senec., Epist., 107.

308

Diog. Laёrt., VII, 63; Sext. Empir., adv. Math., VIII, 70.

309

Diog. Laёrt., VII, 79–80, 83.

310

Cicer., De officiis, I, 3, III; Diog. Laёrt., VII, 98–99.

311

Diog. Laёrt., VII, 94.

312

Diog. Laёrt., VII, 127–128; Cicer., Paradox., 2.

313

Cicer., De finibus, III, 13; Tusculan., Quaest., II, 25.

314

Diog. Laёrt., VII, 107–108.

315

Plutarch., De Stoicorum repugnantia, p. 1031 (ed. Xyl.); Stob., Eclog. ethic., t. II, p. 110; Diog. Laёrt., VII, 125.

316

Diog. Laёrt., VII, 116–117, 121–122, 129; Sext. Empir., adv. Math., XI, 190–194.

317

Tacit., Annal., XIV, 53; XIII, 42, 3.

318

Diog. Laёrt., X, 1–8, 10–15; Cic., De nat. Deor., I. 26; De finibus, II, 25; Brucker, Hist. crit. phil., t. I, p. 1230–1231, 1233, 1236; Sext. Emp., adv. Math., X, 18; I, 3.

319

Diog. Laёrt., X, 11, 24, 9; IV, 43; Cic., De finib., V, 1; Euseb., Praep. evangel., XIV, 5.

320

Diog. Laёrt., X, 26.

321

Diog. Laёrt., X, 31.

322

Diog. Laёrt., X, 31–32.

323

Diog. Laёrt., X, 33.

324

Diog. Laёrt., X, 33–34.

325

Diog. Laёrt., X, 34.

326

из ощущений мы сознаем себе представления как всеобщее, – благодаря этому оно становится устойчивым. Представления сами во мнении (δοξα) испытываются при помощи ощущений, являются ли они устойчивыми, поверяются ли это в общем правильно

327

первое начало,

328

В квадратных скобках – опущенное во втором издании. Ред.

329

Diog. Laёrt., X, 48–49.

330

Diog. Laёrt., X, 50–51

331

Diog. Laёrt., X, 54–55.

332

Diog. Laёrt., X, 55–58.

333

Diog. Laёrt., X, 43–44, 60–61; Сiс., De fato, с. 10; De finibus, I, 6; Plutarch., De animae procreat. e Timaeo, p. 1015.

334

Diog. Laёrt., X, 78–80, 86–87, 93–96, 101, 97.

335

Diog. Laёrt., X, 113–114.

336

Cicer., De natura Deorum, I, 20.

337

Diog. Laёrt., X, 66, 63–64.

338

Diog. Laёrt., X, 141–143.

339

Diog. Laёrt., X, 122–123, 139.

340

Cicer., De nat. Deorum., I, 17, 19–20.

341

Cicer., De divinat., II, 17; De nat. Deor., I, 8.

342

Diog. Laёrt., X, 124–125, 127.

343

Diog. Laёrt., X, 127–132 (119, 135).

344

Sext. Empir., Pirrh. Hyp., I, c. 33, 220.

345

Diog. Laёrt., IV, 28–33, 36–38, 42, 44; Brucker, Hist. crit. phil., t. I, p. 746; Tennemann, Bd. IV, S. 443; Cic., De finib., II, 1.

346

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, c. 33, § 232; Diog. Laёrt., IV, 32.

347

Sext. Empir., adv. Math., VII, 154.

348

Sext. Empir., adv.Math., VII, 154–156.

349

Diog. Laёrt., IV, 62, 65; Tennemann, Bd. IV, S. 334, 443–444; Cicer., Acad. Quaest., II, 6; Valer. Maxim., VIII, 7, ext. 5.

350

Plutarch, Cato major, c.22; Gell., Noct. Attic., VII, 14; Cic., De orat., II, 37–38; Aelian Var. hist., III, 17; Brucker, Hist. crit. phil., t. I, p. 763.

351

Sext. Empir., adv. Math., VII, 159–160.

352

Sext. Empir., adv. Math., VII, 160–161.

353

Sext. Empir., adv. Math., VII, 161–164, 402.

354

Sext. Empir., adv. Math., VII, 165.

355

Sext. Empir., adv. Math., VII, 166–169.

356

Sext. Empir., adv. Math., VII, 166–167.

357

Sext. Empir., adv. Math., VII, 173–175.

358

Sext. Empir., adv. Math., VII, 176–177; 187–189; 179.

359

Sext. Empir., adv. Math., VII, 181–184.

360

Здесь и несколькими строками ниже «положительная философия» употребляется в совершенно другом значении, чем то, в котором оно, как мы только что видели, дважды употреблялось Гегелем, так как там умозрение противополагается догматизму. Вместе с тем мы должны радикально различать между этим выражением у Гегеля в его двояком значении и хвастливо выступившей в новейшее время положительной философией, которая лишь уклоняется от необходимости мыслящего познания, чтобы броситься наконец в объятия откровения и голой веры, хотя она и называет себя свободным мышлением. Примечание издателя.

361

Лекции относятся к 1825–1826 гг. Примечание издателя.

362

Diog. Laёrt., IX, 71–73; сравн. Bd. I, S. 180, 267, 307.

363

Diog. Laёrt, IX, 61–65, 69–70; Brucker, Hist. crit. phil., t. I, p. 1320–1323.

364

Diog, Laёrt., IX, 109.

365

Diog. Laёrt., IX, 116; Brucker, Hist. crit. phil., t. I, p. 1328.

366

Brucker, Hist. crit. phil., t. II. p. 631–636.

367

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, c. 39, § 221–225.

368

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, c. 3, § 7; Diog. Laёrt., IX, 69–70.

369

Ср. выше стр. 306.

370

Diog. Laёrt., IX, 68.

371

Sext. Empir., Perrh. Hyp., I, c. 8, § 17.

372

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, с. 14, § 40–44.

373

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, с. 14, § 79–82, 85–89.

374

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, с. 14, § 91–92.

375

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, c. 14, § 100, 112.

376

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, c. 14, § 118–120.

377

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, c. 14, § 124–126.

378

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, c. 14, § 129–131, 133.

379

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I, c. 14, § 141–144.

380

Sext. Empir., Pyrrh. Hyp., I. c. 14, § 145, 148–149.

381

Pyrrh. Hyp., I, с. 15, § 164–169 (Diog. Laёrt., IX, 88–89).

382

Phil., De confusione linguarum, p. 358; De special. legib., II, p. 806, 807; De mundi opificio, p. 15; De migratione Abrahami, p. 303, 417, 418; Quis rer. divin. haeres, p. 518; Quod Deus sit immutabilis, pp. 301, 302; De monarchia, I, p. 816; De nominum mutatione, p. 1045; De Cherub., p. 124; De somniis, p. 57.

383

Phil., De somniis, p. 574, 575; Liber legis allegoriarum, I, p. 48; Quod Deus sit immutabilis, p. 298.

384

Phil., De mundi opificio, p. 4–6; De agricultura, p. 195; De somniis, p. 597, 599.

385

Phil., Leg. allegor., I, р. 46 et II, р. 93; Quod deterius potiori insidiari soleat, p. 165; De temulentia, p. 244; De somniis, p. 578, 586, 588; De confus. ling., p. 341, 345; Enseb. Phaep. ev. IIV, C. 13; De vita Mosis, III, p. 672; De sacrif. Abel, p. 140.

386

Buhle, Lehrbuch d. Gesch. d. Phil., Pt. IV, p. 124; Phil., De mundi opificio, p. 5.

387

Phil., De mundi opificio, p. 4; De victimas offerentibus, p. 857 (Buhle, ibid., p. 125).

388

Phil., De mundi opificio, р. 5–6 (Brucker, Hist. crit. phil., T. II, p. 802, 803).

389

Brucker, Hist. crit. phil., Т. II, р. 834–840, 924–927.

390

Irira, Porta coelorum, Dissertatio, I, с. 4; с. 6, § 13 etc. 7, § 2, IV, с. 4, s. 99; II, с. 1; V, с. 7, 8; Tiedeman, Geist der speculativen Philosophie, Pt. III, p. 149, 150, 155–157; Buhle, Lehrbuch d. Gesch. d. Phil., Pt. IV, p. 154, 156, 160, 162.

391

Neander, Genetische Entwickelung der vornehmsten gnostischen Systeme, S. 10, 33–34; Phil., De nominum mutat., p. 1046.

392

Neander, Genetische Entwickelung etc., S. 168, 170, 171.

393

Neander, Genetische Entwickelung etc., S. 94–97.

394

Ibid., Genetische Entwickelung etc., p. 160, 10–13; Phil., Quod Deus sit immut., p. 304.

395

Cp. Buhle, Lehrbuch d. Gesch. d. Phil., T. IV, с. 195–200.

396

Brucker, Hist. crit. phil., Т. II, р. 205, 213–214.

397

Porfirius, Vit. Plotini (Praemissa Ennead, Plot.; Basil., 1580) p. 2–3, 6–8; Brucker, Hist. crit. phil., T. II, p. 218–221; Tiedeman, Geist der specul. Phil., Bd. III, S. 272; Buhle, Lehrbuch d. Gesch. d. Phil., T. IV, c. 306.

398

Ср. Plotin, Ennead, I, 1.6, с. 7; IV, 1.4, с. 39–43; Procli, Theol. Plat., I, р. 69–70 (ed. Aem. Portus, Hamburg, 1618).

399

Plotin, Ennead, III, 1.6, с. 6; VI, 1.9, с. 1, 2; III, 1.8, с. 8.

400

Ibid., Ennead, Ι, 1.3; περι του τινα και ποθεν τα κακα, с. 2 (VI, 1.9, с. 6); III, 1.8, с. 9, 10.

401

Plotin, Ennead, V, 1.3, с. 13, 14; 1.2, с. 1; VI, 1.2, с. 9, 10; 1.8, с. 8, 9; 1.9, с. 3; 1.8, с. 7 (13, 21).

402

Steinhardt, Questiones de dialectica Plotini ratione, α p. 21; Plotini, Ennead, VI, 1.9, c. 1–9, passim.

403

Plotin, Ennead, III, 1.8, с. 10, fin.; IV, 1.3, с, 17; V, 1.1, с. 4, 5; с. 7; 1.4, с. 2; 1.5, с. 1.

404

Plotin, Ennead, V, 1.1, с. 6 (IV, 1.3, с. 17).

405

Ibid., Ennead, V, 1.2, с. 1; 1.1, c. 7; VI, 1.9, с. 2.

406

Plotin, Ennead, V, 1.3, с. 5; VI, 1.2, с. 8; II, 1.4, c. 4; VI, 1.4, с. 2; V, 1.9, с. 8, 9.

407

Plotin, Ennead, VI, 1.2, с. 2; V, 1.9, с. 8.

408

Ibid., Ennead, IV, 1.3, с. 17.

409

Plotin, Ennead, IV, 1.3, с. 17.

410

Ibid., Ennead, V, 1.3, c. 5.

411

Plotin, Ennead, II, 1.9, с. 1–3, 6.

412

Если бы мы перевели: «в умопостигаемом мире», то мы выразились бы неправильно, ибо нигде у Плотина мы не находим слова «мир». Мы не имеем также права употребить выражение «умопостигаемые вещи», как будто существуют еще другого рода вещи; такие различения и определения совершенно не встречаются у Плотина.

413

Plotin, Ennead, II, 1.4, с. 4, 12–15; 1.5, с. 2–5.

414

Plotin, Ennead, Ι, 1.8, с. 2, 3.

415

Buhle, Lehrbuch d. Gesch. d. Phil., T. IV, S. 418, 419; Tiedeman, Geist d. specul. Phil., В. III, S. 421, 423; cp. Ρlotin, Ennead, IV, 1.3 и 8, passim.

416

Ibid., Lehrbuch d. Gesch. d. Phil., T. IV, с. 419, 420.

417

Brucker, Hist. ctit. phil., Τ. II, p. 248, 268.

418

Ср. Procl, Theol. Plat., III, р. 140.

419

Brucker, Hist. crit. Phil., Т. II, р. 320; Tennemann, Т. VI, S. 284–289; Marinus, Vita Procli, passim. (Proem. Theol. Plat.).

420

Procli, Institutionis theologiae, S. 26.

421

Procli, Instit. theol., S. 27; Theol. Plat., III, p. 119; II, p. 101–102; III, p. 121; Instit. theol., S. 5.

422

Procli, Instit. theol., S. 1–2; S. 28; Theol. Plat., III, p. 118, 122–125; II, p. 108–109.

423

Procli, Theol. Plat., III, р. 123–124.

424

Procli, Theol. Plat., III, р. 14; I, 127; Instit. theol., с 192.

425

Можно поставить вопрос, не должно ли быть выпущено слово και, так что η ακροτης των οντων было бы в таком случае приложением.

426

Procli, Theol. Plat., III, р. 144 (VI, р. 503); Instit. theol., с. 124, 170.

427

Ibid., Theol. Plat., I, pp. 69–70.

428

Brucker, Hist. phil., Т. II, р. 350, 347; Jean Malala, Hist. chron., T. II, р. 187; Nic. Alemanus, Ad Procopii anecdot., с 26, р. 377.

429

Neander, Genetische Entwickelung der vornehmsten gnostischen Systeme, S. 43.

430

Neander, Genetische Entwickelung der vornehmsten gnostischen Systeme, S. 87–91.

431

Tennemann, Bd. VIII, Abt. 1, S. 366; Buhle, Lehrbuch d. Gesch. d. Phil., Τ. V, S. 36; Brucker, Hist. crit. phil., Т. III, p. 23–24, 28–29.

432

Moses Maimonides, More Nevochim, р. 1, с. 71, р. 133–134 (Basil., 1629).

433

Moses Maimonides, More Nevochim, р. I, с. 73, р. 152–155, 157–159.

434

Pocock, Specim. hist. Arab., р. 78–79; Hottinger, Biblioth. orient., с. 2, р. 219; Brucker, Hist. crit. phil., T. III, р. 65–66; Tennemann, Bd. VIII, Abt. 1, S. 374.

435

Hottinger, II, p. 221; Gabriel Sionita, De moribus Orient, p. 16; Brucker, II, p. 73–74; Tennemann, а. а. О., S. 374–375.

436

Leo Africanus, De illustrib. Arabum viris, с. 9, р. 268; Abulphar, Dynast IX, p. 230; Tiedemann, Geist der specul. Phil., Bd. IV, S. 112 u. flg.; Brucker, II., p. 80–84.

437

Leo Africanus, De illustrib. Arabum viris, с 9, р. 268; Abulphar, Dynast IX, p. 230; Tiedemann, Geist der specul. Phil., Bd. IV, S. 112 u. flg.; Brucker, II, p. 80–84.

438

Brucker, II, р. 97.

439

Ibid., I.1, р. 101; Tennemann, а. а. О., S. 420–421.

440

Moses Maimonides, More Nevochim, р. I, с. 51, р. 76–78; с. 57–58, р. 93–98; II, с. 1–2; р. 184–193; III, с. 8, р. 344–351; etc. etc.

441

Brucker, Hist. crit. phil., Т. III, р. 614–617; Bulaeus, Hist. Universitatis Parisiensis, T. I, p. 184.

442

Bulaeus, Hist. Univ. Paris., T. I, p. 182 (Tennemann, Bd. VIII, S. 71–72).

443

«De praedestinatione», «Prooemium (veterum auctorum, qui IX saeculo de praedestinatione et gratia scripserunt, opera et fragmenta», cura Gilb. Manguin, Paris, 1650, T. I, p. 103).

444

Tennemann, Bd. VIII, Abt. I, S. 115–117.

445

Anselmi, Epistol., XLI; Tennemann, Bd. VIII, Abt. 1, S. 159–160.

446

Tennemann, Bd. VIII, Abt. 1, S. 116; Eadmerus, De vita Anselmi(subjunct operibus Anselmi editis a Gabr. Gerberon, 1721 Fol), p. 6.

447

Tennemann, Bd. VIII, Abt. I, S. 139; Brucker, Hist. crit. phil., T. III, p. 665.

448

Tiedemann, Geist der specul. Phil., Bd. IV, S. 277; Brucker, Hist. crit. phil., T. III, p. 762.

449

Tennemann, Bd. VIII, Abt. 2, S. 457–458.

450

Brucker, Hist. crit. phil., Т. III, р. 764–768.

451

Tennemann, Bd. VIII, Abt., I, S. 317, 325; Brucker, Hist. crit. phil., T. III, p. 668; Thomas Aquinas, «in IV libros sentent.», L. II, Dist. 17, Qu I, Art. I; Alberti Magni, Summa Theol., p. 1, Tract. IV; Qu. 20 (oper., T. XVII, p. 76).

452

Brucker, Hist. crit. phil., Т. III, р. 825–828; Bulaeus, Hist. Univ. Paris., T. IV, p. 970.

453

Duns Scotus in magistrum sententiarum. Proemium (Tennemann, Bd. VIII, Abt. 2, S. 706).

454

Brucker, Hist. crit. phil., T. III, р. 828; et not. us Sancrutius.

455

Trithemius, Annal. Hirsaugiens, Τ, I, р. 133.

456

Brucker, Hist. crit. phil., Т. III, р. 779, 697; Tennemann, Bd. VIII, Abt. 1, S. 353–359, и там же Anmerk. 3; ср. Jourdain, Gesch. d. arist. Schriften im Mittelalter, uebersetzt von Stohr, S. 165–175; Bulaeus, Hist. Univ. Paris., T. III, p. 82, 142; Launoius, De varia Arist. fortuna ni Academ., Paris,c. IX, p. 210.

457

Brucker, Hist. crit. phil., T. III, р. 788–798.

458

Rixner, Handbuch d. Geschichte der Phil., Bd. II, S. 26 (erste Ausgabe); Anselmus, De fide Trinitatis, с 2; Buhle, Lehrbuch d. Geschichte d. Philosophie, T. V, S. 184; Abaelard, Epist., 21; Tennemann, Bd. VIII, Abt. 1, S. 162–163.

459

Tennemann, Bd. VIII, Abt. S. 839; Ioh. Sariberiensis, Metaligicus, L. II, c. 17.

460

Tiedemann, Geist d. spec. Phil., Bd. V, S. 401–402; Suarez, Disputationes metaphysicae, Disp. I, Sectio 6.

461

Tiedemann, a. a. O., Bd. IV, S. 490–491; Thomas Aquinas, De entect. essent, c. 3 et 5.

462

Tiedemann, Geist d. spec. Phil., Bd. IV, S. 609–613; Scotus, In Magistrum sententiar, L. II, Dist. 3, 1–6; Occam, in libr. I sentnent., Dist. II; Quaest, 6 (Tennemann, Bd. VIII, Abt. 2, S. 852–853).

bannerbanner