скачать книгу бесплатно
– Andre, qrafinya sizə necə təsir bağışladı?
– Məncə, xanım de Lamott çox kasıb və bədbəxt qadındır.
– O sizin xoşunuza gəldimi?
– Onun üzündən nəsə bir hiyləgərlik oxunurdu, bu da mənim xoşuma gəlmədi.
– Siz hər şeyə şübhə eləyirsiniz, Andre. Sizin xoşunuza gəlmək üçün adam gərək kamillik mücəssəməsi olsun. Ancaq mən bu balaca qrafinyanı ürəyiaçıq qadın kimi tanıdım.
– Sizin xoşunuza gəlibsə, onun bəxti gətirib…
– Ehtiyatlı olun! – bu zaman o biri qadın gözlənilmədən qışqırdı. Kabriolet az qalmışdı küçənin tinindəki yükdaşıyanı vursun. Arxadan hirsli səslər, söyüşlər eşidildi. Arabaçı cəld başqa küçəyə buruldu. Yoldan keçənlər onları söyməyə davam etdi.
– Aha, kabriolet! Rədd olsun kabriolet!
Ətrafdakılar get-gedə daha yüksək səslə bağırırdılar. Kabrioletin qoşulduğu atlardan biri – Belus hürküb sürətini artırdı. Yoldan keçənlər pərən-pərən düşdülər.
Birinci maneəni keçən kabriolet ikincidə dayanmağa məcbur oldu.
– Bu qışqırıqlar bizə aiddir? – kabrioletdəki qadınlardan biri digərindən soruşdu.
– Qorxuram ki, elə olsun, – yol yoldaşı cavab verdi.
– Komissar! Komissar! – kimsə çığırdı.
Hər iki qadın heyrətlə ətrafa boylandı.
– Xanım, biz məhv olduq! – Andre yaşca böyük qadının qulağına pıçıldadı.
– Veber! – qadın alman dilində arabaçıya dedi. – Kömək edin, düşək.
Arabaçı əmri dərhal yerinə yetirdi. Qadınlar rahatca yerə hoppandılar. Bu zaman ətrafdakılar tökülüşüb kabrioleti qırmağa başladılar.
– Bunlar adam deyillər, vəhşidirlər! – qadın almanca deyinməyə davam etdi.
Həmin vaxt kiminsə nəzakətli səsi eşidildi:
– Onlar sizə haqlı olaraq qəzəblidirlər, xanım. Bu gündən etibarən Parisdə bahara qədər kabrioletlərin hərəkəti qadağan olunub. Çünki buzda-qarda yoldan keçənlər sürüşüb təkər altına düşə bilər.
Bu nəzakətli səsin haradan gəldiyini görmək üçün qadınlar ətrafa boylandılar. Nəhayət, gənc zabiti gördülər. O, ilk baxışdan qadınların xoşuna gəldi. Yaşca böyük olan xanım alman dilində tez-tələsik cavab verdi:
– Cənab, mənim bundan qətiyyən xəbərim yoxdur!
– Siz başqa yerdən gəlmisiniz, xanım? – gənc zabit soruşdu.
– Bəli, cənab! Deyin, mən nə etməliyəm? Onlar kabrioleti qırırlar!
– Qoy qırsınlar, xanım. Fürsətdən istifadə edin. Varlıların özlərini gözə soxması kasıb parislilərin xoşuna gəlmir. Bugünkü sərəncam əsasında sizi komissarlığa apara bilərlər.
– Of, belə şey ola bilməz! – yaşca kiçik qadın bərkdən dedi.
– Onda, – zabit güldü, – mən camaatın arasından yol açan kimi siz tez aradan çıxın.
– Əlinizi verin, cənab. Bizi meydandakı faytonlara qədər ötürün, – yaşca böyük qadın hökmlə dedi. Sonra isə arabaçıya üz tutdu. – Veber! Belusu şahə qaldır. Qoy camaat qorxub qaçsın!
– Birdən onlar kabrioleti qırdılar?
– Bacarırsansa, Belusu, ən başlıcası da özünü xilas et. Mənim yeganə tapşırığım budur.
Bir neçə dəqiqə sonra gənc zabit hər iki qadını faytonların müştəri gözlədiyi meydana çatdırdı.
Versala doğru
Gənc zabit meydandakı faytonçulardan birinə xanımları Versala aparmağı tapşırdı. Arabaçı pulu bəri başdan istədi. Ancaq nə qədər axtarsalar da, qadınlarda hətta bir su[4 - Su – Fransa krallığında pul vahidi] belə tapılmadı. Onlar arabaçıya girov olaraq nəsə qiymətli bir şey vermək qərarına gəldilər. Lakin zabit qadınları sıxıntıdan qurtarmaq üçün pul kisəsini açıb arabaçıya bir luidor uzatdı. Bundan sonra arabaçı qapını açdı və xanım onu müşayiət edən qadınla karetə mindi.
– Avara, – gənc hərbçi arabaçıya dedi, – xanımları istədikləri yerə çatdır. Özü də tez, fırıldaq-zad olmasın. Eşitdin?
Arabaçı qadınların xoşuna gəlməmişdi. Odur ki gənc zabitin onları tərk etmək fikrində olması hər ikisini qorxuya saldı.
– Xanım, – yaşca kiçik qadın pıçıltı ilə yol yoldaşına dedi, – o bizi tək qoymamalıdır…
– Niyə? Adını, ünvanını soruşarıq, sabah bir luidorunu yollayarıq.
– Mən bunu nəzərdə tutmurdum. Arabaçıdan gözüm su içmir…
– Haqlısınız, – yaşca böyük qadın onunla razılaşdı və zabitə səsləndi: – Cənab! Biz arabaçıdan qorxuruq. Nəsə yaxşı adama oxşamır.
– Nahaq yerə narahat olursunuz, – zabit dedi. – Karetin nömrəsini bilirəm. Sizi qane etməsə, mənə müraciət edərsiniz.
– Sizə? – Andre çaşıb fransızca dedi. – Necə müraciət edəcəyik ki, heç adınızı da bilmirik.
Gənc zabit duruxdu, sonra da heyrətlə dilləndi:
– Siz fransızca danışırsınız! Bir saatdır alman dilinin qol-qabırğasını sındırmaqla məşğulam! Xanım, bu heç də yaxşı iş deyil!
– Cənab, bizi bağışlayın, – o biri qadın yol yoldaşının köməyinə çatdı. – Parisdə çətin vəziyyətə düşdüyümüzü görürsünüz. Bizim haqqımızda pis fikirləşməyin. Əgər mümkünsə, köməyinizi bizdən əsirgəməyin. Yoxsa başqasından yardım istəmək məcburiyyətində qalacağıq.
– Xanım, mən sizin ixtiyarınızdayam! – yad qadının hökmlü və məlahətli səsi qarşısında təslim olan zabit cavab verdi.
– Onda, cənab, zəhmət olmasa, bizə qoşulun.
Zabit dinməzcə karetə oturub arabaçıya qışqırdı:
– Tərpən!
O, səliqə ilə surtukunun[5 - Surtuk – uzun ətəkli, yaxadan dizlərə doğru tək və ya cüt tərəfli düymələnən kişi üst geyimi. XVII əsrin sonlarında Avropada ortaya çıxmışdır.] ətəyini düzəldib iki qadınla üzbəüz bir küncdə özünə yer elədi.
Karet hərəkətə gəldi. Elə ki mənzil başına çatdılar, yaşca böyük qadın zabitə minnətdarlıq elədi:
– Sizin yardımınız sayəsində gəlib çata bildik. Bunu heç vaxt unutmayacağıq, cənab! Zəhmət olmasa, bizə adınızı deyin. Yoxsa, bir luidoru bizə bağışlamaq istəyirsiniz?
– Mən kral donanmasının zabiti qraf de Şarniyəm.
– Şarni! – yaşca böyük qadın təkrarladı. Sanki dedi: “Çox gözəl, mən bu adı unutmaram!”
Əmr
İki naməlum qadın saraya tərəf gedəndə Müqəddəs Lüdovik kilsəsi saatının səsi eşidildi.
– İlahi! Saat on ikiyə iyirmi dəqiqə qalıb! – hər iki qadın bərkdən dedi.
– Baxın, qapılar bağlıdır! – Andre əlavə etdi.
– Mən Loranı səsləyəcəyəm. O məni gözləməlidir. Gec gələcəyimi ona demişəm.
Andre qapıya yaxınlaşdı.
– Kimdir? – içəridən eşidilən səs onu qabaqladı.
– Bu, Loran deyil! – gənc qadın qorxu ilə dedi.
– Loran burada yoxdur! – həmin səs hökmlə cavab verdi.
– Kim olursunuzsa olun, açın qapını! – Andre is-rarla dedi.
– Açmıram! Mən əmr almışam!
– Axı biz əlahəzrətin məiyyətindən olan xanımlarıq! Biz sarayda yaşayırıq. İstəyirik öz evimizə qayıdaq.
– Mən isə, xanımlar, birinci bölüyün qapıçısıyam. Sizi içəri buraxa bilmərəm. Bu, kralın əmridir.
– Kralın? – qadınlar vahimə içində təkrar soruşdular. – Biz məhv olduq!
Andre, az qala, havalanmışdı.
– Xanım, – o dedi, – əgər bu qapı bağlıdırsa, deməli, bütün qapılar bağlıdır.
– Siz haqlısınız, Andre. Bu, kralın dəhşətli gedişidir!
Qadın son sözləri hədələyici nifrətlə dedi. Hər iki xanım divar boyu sıralanmış daş skamyalara oturdu.
– Sabah hamı biləcək. Mən biabır oldum. Mən məhv oldum! – yaşca böyük qadın məyus halda pıçıldadı. Sonra da əlavə etdi: – Burada qəsd var, Andre, biz isə həmin qəsdin qurbanlarıyıq.
Bu vaxt Versal körpüsündən addım səsləri eşidildi. Eyni vaxtda sadəlövh, şən bir gəncin səsi gəldi. O, qadınları görmədi və qapını döyərək səsləndi:
– Loran!
– Qardaş! – yaşca böyük qadın gəncə yaxınlaşıb onun çiyninə toxundu.
– Kraliça! – gənc bir addım geri sıçrayıb şlyapasını çıxardı.
– Axşamınız xeyir, qardaş.
– Axşamınız xeyir, bacı. Siz tək deyilsiniz?
– Yox, madmazel Andre de Taverne mənimlədir.
– A-a, lap yaxşı! Axşamınız xeyir, madmazel!
– Əlahəzrət! – Andre təzim edərək pıçıldadı.
– Xanım, siz gedirsiniz? – gənc soruşdu.
– Yox, yox! Biz qayıtmaq istəyirik.
– Məgər Loranı çağırmamısınız?
– Əlbəttə, çağırmışıq! Siz də çağırın, özünüz görəcəksiniz.
Bundan sonra həmin gənc – qraf d’Artua[6 - Kral XVI Lüdovikin qardaşı idi. Sonralar X Karl adı ilə taxta çıxmışdır.] da qapıya yaxınlaşdı.
– Loran!
– Gözəl! Zarafat təzədən başlayır! – qapıçının səsi eşidildi. – Xəbərdarlıq edirəm, məni yenə incitsəniz, indicə zabiti çağıracağam!
– Bu nə deməkdir? – gənc dilxor halda kraliçadan soruşdu.
– O deməkdir ki, Loranı başqa biri ilə əvəzləyiblər.
Gənc şahzadə şpaqanın[7 - Şpaqa – qılınc növü] dəstəyi ilə yenə qapını döyüb Loranı çağırdı. Hirslənmiş qapıçı qışqırdı:
– İndi zabiti çağıracağam!
– Lənət şeytana! Çağır, avara, iyirmi dəqiqədir mən də bunu istəyirəm!
Bir az sonra qapının arxasından addım səsləri eşidildi. Qapıçı hay-küyün səbəbini ona izah elədi.
– Cənab leytenant, bu adamlar içəriyə soxulmaq istəyirlər.
– Bunda qəribə nə var ki? – qraf d’Artua söyləndi. – Biz axı sarayda yaşayırıq.
– Doğrudur. Lakin saraya daxil olmağınız qadağan edilib. Kralın əmri belədir. Hətta axşam saat on birdən sonra özü də gəlsə, qapını açmamağı tapşırıb. Ona görə məni bağışlayın.
Leytenant sözünü deyib qapıdan uzaqlaşdı.
– Biz məhv olduq! – kraliça qaynının əlindən tutaraq dedi.
– Sizin getdiyinizdən kiminsə xəbəri var idi? – qraf soruşdu.
