скачать книгу бесплатно
– Yorğun görünürsən, – mister Foster dedi. – Yəqin, bu gün əməlli-başlı təlaşlanmısan.
– Hə, yaman narahat gün idi. Gedim yatım.
– Səhərə maşın sifariş etmişəm, – kişi dedi. – Saat doqquza.
– Əzizim, çox sağ ol. Ümid edirəm, bu dəfə məni hava limanınadək yola salmayacaqsan.
– Yox, – əri yavaş-yavaş dedi. – Yəqin ki, yox. Lakin yolda məni kluba ata bilərsən.
Qadın ərinin üzünə baxdı və ona elə gəldi ki, bu adam hardasa çox uzaqdadır, sanki onları nəsə ayırır. Kişi birdən ondan o qədər uzaqlaşdı ki, missis Foster qarşısında duranın onun çox yaxşı tanıdığı adam, ya bir başqası olduğunu dəqiq deyə bilməzdi.
– Klub şəhərin mərkəzindədir, – qadın dedi. – O, hava limanına gedən yolun üstündə deyil.
– Amma, əzizim, sənin o qədər vaxtın var ki. Nədir, məni kluba aparmaq istəmirsən?
– Yox-yox, əlbəttə ki, gedərik.
– Bu başqa məsələ. Sabah görüşərik.
Qadın ikinci mərtəbədə yerləşən yataq otağına qalxdı. Gün ərzində üst-üstə toplanmış yorğunluq onu əldən salmışdı, odur ki yatağına girən kimi yuxuya getdi.
Missis Foster səhərisi gün erkən qalxdı və o, doqquzun yarısında artıq aşağıda yola tam hazır vəziyyətdə idi. Tezliklə, saat doqquzdan sonra əri də peyda oldu.
– Qəhvə hazırlamısan? – o soruşdu.
– Yox, əzizim. Elə bilirdim, səhər yeməyini klubda yeyəcəksən. Maşın gəlib. Bizi gözləyir. Mən hazıram.
Onlar hollda dayanmışdılar – son zamanlar, deyəsən, elə ancaq hollda görüşürdülər. Qadının əynində palto, başında şlyapa, əlində çanta vardı, kişi əcaib biçilmiş köhnə dəbli, hündür yaxalıqlı pencək geyinmişdi.
– Baqajın hardadır?
– Hava limanında.
– Hə, – o dedi. – Hə, əlbəttə ki. Əgər əvvəlcə məni kluba aparmaq fikrindəsənsə, deməli, bir az tez çıxmalıyıq, hə?
– Hə! – qadın qışqırdı. – Hə, hə, rica edirəm!
Dayan, bircə siqarımı götürüm. İndi qayıdıram. Maşına otur.
Qadın çevrilib bayıra çıxdı. Onları çöldə gözləyən sürücü maşının qapısını açdı.
– Saat neçədir? – o soruşdu.
– Artıq ona on beş dəqiqə işləyib.
Mister Foster beş dəqiqə sonra çıxdı və ərinin pilləkənlərlə yavaş-yavaş düşməsinə baxan qadın onun dar şalvarda ayaqlarının keçi ayaqlarına oxşadığına diqqət yetirdi. Kişi dünənki kimi pilləkənlərin ortasında dayanıb göy üzünə baxdı və havanı ciyərlərinə çəkdi. Hava tam açılmasa da, yüngül dumanın arasından artıq günəş şüaları görünürdü.
– Bu dəfə, bəlkə, bəxtin gətirdi, – arvadının yanında əyləşən mister Foster dedi.
– Lütfən, tələsin, – qadın sürücüyə dedi. – Şalımla işiniz olmasın. Onu özüm də düzəldə bilərəm. Lütfən, tərpənin. Mən gecikirəm.
Sürücü sükan arxasına keçib mühərriki işə saldı.
– Bir dəqiqə! – mister Foster qəfil dilləndi. – Sürücü, gözləyin.
– Əzizim, nə olub?
Qadın ərinin paltosunun cibində eşələndiyini gördü.
– İstəyirəm mənim adımdan Ellenə balaca bir hədiyyə verəsən, – o dedi. – Görəsən, hara yoxa çıxdı? Pilləkənlərlə düşəndə əlimdə idi.
– Mən sənin əlində heç nə görmədim. Bu hədiyyə söhbəti hardan çıxdı?
– Ağ kağıza bükülmüş balaca bir qutudur. Dünən sənə verməyi unutdum.
– Nə qutu?! – missis Foster əsəbi halda dedi. – Mən qutu-filan görməmişəm!
Qadın həyəcanla arxa oturacağı əlləməyə başladı. Əri isə həmin arada paltosunun cibini eşələməyə davam etdi. Sonra paltosunun düymələrini açıb pencəyinin ciblərini yoxlamağa başladı.
– Lənət şeytana, – o dedi, – yəqin, onu yataq otağında unutmuşam. Bircə dəqiqə, indi gəlirəm.
– Aman Allah, lütfən! – missis Foster çığırdı. – Bizim vaxtımız yoxdur! Lütfən, onu unut! Sonra poçtla göndərərsən. Yəqin, nəsə bir daraq-filandır. Sən ona həmişə daraq bağışlamısan.
– Başa düşmədim, darağın nəyi pisdir ki? – mister Foster hiddətlə soruşdu. Qadın, deyəsən, bu dəfə həddini aşmışdı.
– Əzizim, əmin ol ki, heç də pis deyil. Sadəcə…
– Burda otur! – kişi əmr etdi. – İndi onu gətirəcəm.
– Tez ol, əzizim! Yalvarıram, tez tərpən!
Qadın yerindən qımıldanmadan ərini gözlədi…
– Sürücü, saat neçədir?
Sürücü qolundakı saata baxdı.
– Mənimkində onun yarısına lap az qalıb.
– Hava limanına bir saata çatarıq?
– Hə, çatarıq.
Elə həmin an missis Foster əri oturan tərəfdə söykənəcəklə oturacaq arasında nəsə ağ bir şeyin ilişib qaldığını gördü. Qadın əlini uzadıb kağıza bükülmüş qutunu çıxartdı və o arada diqqət yetirdi ki, sanki qutunu qəsdən ora soxublar.
– Bu da qutu! – missis Foster çığırdı. – Mən onu tapdım! Aman Allah, indi onu düz bir saat otaqda axtaracaq! Sürücü, tez olun, qaçıb ona xəbər verin.
Sürücü, bəstəboy irlandiyalı narazı halda ağız büzüb maşından həvəssiz çıxdı və pilləkənlərlə qalxıb evin giriş qapısına doğru getdi. Sonra geri qayıdıb dedi:
– Qapı bağlıdır. Sizin açarınız var?
– Hə, indi taparam.
Missis Foster tez çantasını eşələməyə başladı. Üzündən təlaş yağırdı, dodaqları əsəbi şəkildə irəli uzanmışdı.
– Hə, tapdım! Yox-yox, özüm getsəm yaxşıdır. Belə daha tez olar. Onun harda olduğunu bilirəm.
Qadın cəld maşından çıxıb əlində açar pilləkənlərlə giriş qapısına doğru qalxdı. Açarı deşiyə salıb burmağa hazırlaşırdı ki, yerində donub-qaldı. Başını yuxarı qaldıran missis Foster dayandığı nöqtəyə mıxlandı. O, beş, altı, yeddi, səkkiz, doqquz, on saniyə gözlədi… Sonra başını irəli uzadıb gərildi və az əvvəl içəridən eşitdiyi səsin təkrarlanıb-təkrarlanmayacağına qulaq kəsildi.
Hə-hə, o dəqiq nəsə eşitməyə çalışırdı. Deyəsən, qulağını da yavaş-yavaş qapıya yaxınlaşdırırdı. Budur, qulağını qapıya dirədi, bir neçə saniyə bu pozada dayandı – baş yuxarı qalxıb, qulaq qapıya dirənib, əli açarı sıxıb… Evin dərin qatlarından gələn hansısa səslərə qulaq verib, elə indicə evə daxil olacaq.
Sonra missis Foster silkinib açarı deşikdən çıxartdı və pilləkənlərlə aşağı qaçdı.
– Artıq çox gecdir! – o, sürücüyə qışqırdı. – Onu gözləyə bilmərəm, sadəcə, bilmərəm. Mən təyyarəyə gecikirəm. Sürücü, tez olun! Hava limanına!
Sürücü qadına diqqətlə baxsaydı, onun üzünün kağıztək ağardığının fərqinə varardı. İndi bu sima o qədər də səfeh görünmürdü, əksinə, üstünə sərt bir pərdə çökmüşdü. Missis Foster, adətən, küncləri aşağı baxan ağzını büzdü, gözləri parıldadı, səsində hökmlü intonasiya peyda oldu.
– Sürücü, tez olun, ləngiməyin!
– Bəs əriniz sizinlə getmir? – sürücü təəccüblə soruşdu.
– Əlbəttə ki, yox! Mən onu klubda düşürəcəkdim. Amma artıq bunun bir önəmi yoxdur. O məni başa düşər. Taksi götürər. Siz də məni bu qədər danışdırmayın! Mən Parisə uçan təyyarəyə çatmalıyam!
Arxada oturan missis Fosterin durmadan tələsdirdiyi sürücü tezliklə hava limanına çatdı və qadın uçuşdan bir neçə dəqiqə əvvəl təyyarəyə minməyə macal tapdı. O, kreslosuna yayxanıb pəncərədən Atlantik sularını seyr etməyə başladı. Nəhayət, Parisə yollanır, mühərrikin uğultusunun müşayiəti ilə düşündü. Əcaib hisslər keçirirdi. O özünü olduqca əmin və yaxşı hiss edirdi ki, bu da şübhə doğururdu. Ruh halı qadını azacıq ehtiyatlandırırdı, amma təyyarə Nyu-Yorkdan və Altmış ikinci küçədən uzaqlaşdıqca qadın daha çox sakitləşirdi. Parisə çatan missis Foster özünü son dərəcə əmin, soyuqqanlı və sakit hiss edirdi.
O öz nəvələrini gördü və həyatda bu uşaqlar şəkildəkindən də qəşəng idilər. Sadəcə, mələkdirlər, o özünə deyir, çox qəşəngdirlər. Missis Foster nəvələrini hər gün gəzməyə aparır, onlara pirojna yedizdirir, hədiyyələr alır və maraqlı əhvalatlar danışırdı.
O, həftədə bir dəfə, çərşənbə axşamı ərinə məktub yazırdı – təzə xəbərlərlə və qeybətlə dolu mehriban, səmimi məktublar və onlar həmişə bu sözlərlə bitirdi: «Əzizim, vaxtında yeməyi unutma, hərçənd qorxuram ki, yanında olmadığım üçün bunu etməyəsən».
Altı həftə keçəndən sonra Amerikaya, ərinin yanına qayıtmalı olduğuna görə hamı məyus oldu. Daha dəqiq desək, ondan başqa hamı. Maraqlıdır ki, gözləniləndən fərqli olaraq, o bu gerçəyi rahatlıqla qarşılayırdı. Və missis Foster doğmaları ilə sağollaşanda davranışından və sözlərindən nəsə hiss olunurdu ki, qadın tezliklə geri qayıdacaq.
Lakin o, sadiq qadın kimi Parisdə lazım olandan çox qalmadı. Düz altı həftədən sonra ərinə teleqram göndərdi və Nyu-Yorka uçan təyyarəyə mindi.
Aydluaylda çatan missis Foster heç kəsin onu qarşılamadığını gördü. Bu ona maraqlı gəldi. Lakin bununla belə son dərəcə sakit idi və baqajını taksiyə aparan hambala lazım olandan çox pul vermədi.
Nyu-Yorkda Parisə nisbətən soyuq idi, küçələr boyu navalçalarda çirkli qar qalıqları vardı. Taksi Altmış ikinci küçədəki evə yaxınlaşdı və missis Foster sürücünü onun iki çamadanını pilləkənə kimi daşımağa razı sala bildi. Sonra onunla hesablaşıb zəngi basdı. Qapıda gözlədi, lakin zəngə heç kəs hay vermədi. Hər ehtimala qarşı, zəngi bir dəfə də basdı və səsin hardasa yemək otağında əks-səda verdiyini eşitdi. Qapıya isə heç kəs yaxınlaşmadı. O, açarını çıxarıb özü qapını açdı.
İçəri girərkən ilk gördüyü şey poçt yeşiyinin deşiyindən döşəməyə düşmüş bir yığın məktub oldu. Ev qaranlıq və soyuq idi. Babanın saatının üstündə əvvəlkitək mələfə vardı. Boş ev adamın üstünə gəlirdi və havada tanış olmayan qəribə, zəif bir qoxu hiss olunurdu.
Missis Foster holldan keçib bir anlıq sol tində itdi. Bu hərəkətdə nəsə qəsdən edilmiş bir şey vardı. Qadın sanki şayiələrin doğruluğunu yoxlamağa, ya da hansısa şübhəsindən əmin olmağa gedirdi. Bir neçə saniyə sonra geri qayıdanda isə üzündə xəfif məmnunluq sezilirdi.
O, hollda dayanıb, sanki bundan belə nə edəcəyini düşündü. Sonra geri çevrilib ərinin kabinetinə getdi. Yazı masasının üzərindəki ünvan kitabçasını götürüb tələsmədən vərəqlədi, dəstəyi qaldırıb nömrəni yığdı.
– Alo, – o dedi. – Altmış ikinci küçədəki doqquzuncu evdən narahat edirlər… Hə-hə. Bura təcili kimisə göndərə bilərsiniz? Hə, deyəsən, ikinci və üçüncü mərtəbənin arasında ilişib qalıb. Hər bir halda mənə belə gəlir… İndi gəlirsiniz? Çox yaxşı, lütf etdiniz. Bilirsiniz, bu ayaqlarla artıq pilləkənləri qalxmaqda çətinlik çəkirəm. Çox sağ olun. Hələlik.
O, dəstəyi qoyub eləcə ərinin yazı masasının arxasında oturub-qaldı və tezliklə gəlib lifti təmir edəcək işçini gözlədi.
MADAM ROZETT
– Aman Allah, necə də yaxşıdır, – Qoca dedi.
O bir əlində sodalı viski qədəhi, digərində siqaret vannada uzanmışdı. Vanna ağzınacan dolu idi və o, vaxtaşırı ayaq barmaqları ilə kranı çevirərək qaynar su əlavə edirdi.
O, başını azca qaldırıb bir udum viski içdi, sonra yenə geri söykənib gözlərini yumdu.
– Yalvarıram, çıx, – qonşu otaqdan səs eşidildi. – Qoca, çıx, bir saatdan çoxdur ki, ordasan.
Gənc çarpayının qırağında çılpaq oturub stəkandan yavaş-yavaş içir və öz növbəsini gözləyirdi.
– Yaxşı, – Qoca hay verdi. – Suyu buraxıram.
O, ayağını uzadıb tıxacı çıxartdı.
Gənc ayağa qalxıb əlində stəkan tələsmədən vanna otağına getdi. Qoca vannada bir az da uzanıb, sonra stəkanını ehtiyatla sabun taxçasına qoydu, ayağa qalxıb dəsmalı götürdü. O, bəstəboy idi, güclü, üstəlik, yoğun ayaqları və baldırları vardı. Kürən və dalğalı saçları cod idi, bir qədər sivri üzünü çillər basmışdı. Sinəsindəki tüklər də kürən idi.
– Aman Allah, – o, vannanın dibinə baxıb dedi, – mən ki səhranın yarısını bura gətirmişəm.
– Yaxşısı budur, qumu yuyub-təmizlə və məni ora burax. Beş aydır ki, vannada yuyunmamışam.
Bu, müharibənin əvvəlində, biz Liviyada italyanlarla döyüşəndə baş vermişdi. Çətin günlər idi, çünki təyyarəçilər azlıq edirdi, əvəzində çox uçmalı olurduq. Onları, şübhəsiz ki, İngiltərədən göndərə bilməzdilər, çünki döyüş Britaniya uğrunda idi. Buna görə də uzun müddət səhrada qalmaq və əcaib, qeyri-təbii həyat sürmək lazım gəlirdi. Çirkli balaca çadırda yaşayır, hər gün eyni parçdakı su ilə əl-üzünü yuyur və üzünü qırxır, sonra elə həmin parçın suyu ilə dişlərini təmizləyir, ya çayın, ya da yeməyin içindən hökmən milçək çıxarmalı olurdun. Üstəlik, bu qum fırtınaları həm çöldə, həm də çadırda eyni cür vıyıldayır və bütün bunlar hətta ən təmkinli kişini belə özündən çıxarırdı. İradəsinə hakim ola bilməyən əsgərlər yoldaşlarına partlayır və özlərinə hirslənirdilər. Onlar dizenteriyadan, «Misir ishalı»ndan, qulaq ağrısından və səhra həyatında qaçılmaz olan digər xəstəliklərdən əziyyət çəkirdilər. Başlarına C-79 italyan təyyarələrindən bombalar yağan bu kişilərin qadınları yox idi və onlar hazırda olduqları yerdə çiçəklərin bitdiyini görmürdülər. Onların, demək olar ki, heç nələri yox idi, həyat bircə qumdan, qumdan və qumdan ibarət idi. Onlar italyan CP-42-lərlə köhnə «gloster-gladiatorlar»la vuruşur, uçmayanda isə özlərinə başqa bir məşğuliyyət tapa bilmirdilər.
Bəzən birisi əqrəb tutur, onları kerosin kanistrinə salır və həşəratları ölümünə döyüşdürürdü. Eskadrilyada əqrəblər arasında həmişə bütün döyüşləri udan məğlubedilməzlər, çempionlar, öz Co Luisləri[10 - Co Luis (1914-1981) – amerikalı boksçu, 1937-1949-cu illərdə ağır çəkidə dünya çempionu] olurdu. Ona ləqəb verirdilər; o məşhurlaşırdı, məşq rasionu isə böyük sirr olurdu və bu sirri təkcə sahibi bilirdi. Məşq rasionunun əqrəb üçün mühüm olduğu hesab edilirdi. Bəzilərinə qaxac ət yedizdirirdilər, digərlərinə «makonaçiz» adlı iyrənc ət konservi verirdilər, üçüncüləri böcəklərə qonaq edirdilər, üstəlik, elələri də olurdu ki, onlara döyüşdən əvvəl pivə içizdirirdilər. Pivə əqrəbi guya xoşbəxt və özündən əmin edirdi. Amma pivə içən həşəratlar həmişə uduzurdular. Hərçənd böyük döyüşlər və böyük çempionlar olurdu və axşamlar uçuşlar bitəndən sonra bir qrup təyyarəçi və texnikin qumsallıqda dövrə qurduğunu görmək mümkün idi. Onlar əllərini dizlərinə dirəyib döyüşü izləyir, əqrəbləri həvəsləndirir və sanki boksçulara, ya da pəhləvanlara tamaşa edirlərmiş kimi çığırışırdılar. Sonra qələbə anı gəlir və qalib sahib şadyanalıq edirdi. O, qumun üstündə hoppanıb-düşür, qışqırır, əl-qolunu yelləyir və müzəffər həşəratın məziyyətlərini sadalayırdı. Ən görkəmli əqrəbin sahibi Xəyalpərəst adlı serjant idi. O, çempionu təkcə marmeladla yemləyirdi. Ədəbsiz ləqəbi olan və dalbadal qırx iki döyüş udan bu əqrəb günlərin bir günü məşq zamanı sakitcə öldü. Hadisə Xəyalpərəst onu nəslini davam etdirmək üçün azadlığa buraxmağa hazırlaşanda baş verdi.
Gördüyünüz kimi, səhra həyatı böyük sevinc gətirmədiyindən onu balaca sevinc əvəzləyir və uşaq oyunları yaşlı kişilərin əyləncəsinə çevrilir. Bu orda olan hər kəsə aid idi: həm təyyarəçilərə, həm mexaniklərə, həm paraşüt qablaşdıranlara, həm yemək hazırlayan kaprallara, həm də dükan sahiblərinə. Bu, Qocaya da, Gəncə də aid idi. Onlar yalvar-yaxar iki sutkalıq məzuniyyət götürə bilmiş və təyyarə ilə Qahirəyə gəlmişdilər. Mehmanxanaya gələn Qoca ilə Gənc vannanı elə səbirsizliklə gözləmişdi ki, bəlkə də, yeni evlənənlər ilk gecələrini bu qədər arzulamamışdı.
Qoca qurulandı, sonra dəsmalı belinə sarıyıb və əllərini başının altına qoyub çarpayıda uzandı. Gənc vanna otağında idi. O, başını vannanın ucuna qoyub isti sudan həzz alır və bunu inildəməklə büruzə verirdi.
– Gənc, qulaq as görüm, – Qoca dedi.
– Eşidirəm.
– Bəs indi nə ilə məşğul olacağıq?
– Qadınlarla, – Gənc cavab verdi. – Qadın tapıb şam yeməyinə dəvət edəcəyik.
– Bu sonranın işidir, – Qoca dedi. – Bu gözləyə bilər.
Axşam təzə düşmüşdü.
– Mən belə düşünmürəm, – Gənc dedi.
– Mənsə düşünürəm ki, – Qoca etiraz etdi, – bu gözləyə bilər.
Qoca bu dünyada çox yaşamış və çox şey görmüşdü. Tələsik hərəkət etmək ona görə deyildi. İyirmi yeddi yaşı vardı, eskadrilyada komandir də daxil olmaqla hamıdan çox yaşlı idi və hər kəs onun ağzından çıxana hörmətlə yanaşırdı.
– Əvvəlcə dükanları gəzək, – o dedi.
– Sonra? – vanna otağından səs gəldi.
