Светильник жизни

8

Але ўсё шляхецкае саслоўеНе прыняло ніяк таго казання,Як ні кажы прыгожа ім выслоўі,Яны ўсё пушчаюць у апраўданне.Яны Радзіму прамянялі хуткаНа вольнасці шляхецкія адны,І гутарка была між німі чутна:Па-польску гаварылі ўсе яны.За тое, што забылі сваю мову,За тое, што аслабілі Радзіму,Павінны былі ўсе прыняць умовуПадзелаў Польшчы, любай ім краіны.Як ні стараўся аднавіць РадзімуПан патрыёт, але не ўдалося.Была тым часам страчана гадзіна,На месцы ўсё вярнуць не давялося.І Беларусь, Радзіма дарагая,К Расійскім землям адышла ўся,І скарб народны хутка ўжо трапляеЎ Расію, да расійскага жыцця.Але не злілісь брацкія народыКультураю і моваю сваёй,Такая ўжо была ў іх прырода,Што гонар не кідалі яны свой.І так пражылі многа або мала,Аж тут, глядзіш, і новая бяда:Вайна с французам раптам напаткала,Аднак, і ёй прыйшла ўжо чарга.

9

Напалеон, французскі імператар,Хацеў адзін над светам панаваць,Ён быў вялікі, моцны ўзурпатар,І моцную для гэтага меў раць.І вось вайной пайшоў ён на Расію,І шмат нарабаваў ужо дабра,А за Масквою раптам абяссілеў,Яго спаткала дужая бяда.І наша войска, доблесны Кутузаў,Пагналі прэч – на захад ад зямель, —Бядою абярнулась для французаўВайна, як люду страшная мяцель.Але пажылі мірна мы не доўга,Год с пяцьдзесят, а можа троху больш,Узняў паўстанне пане КаліноўскіЗа Беларусь, за край бацькоўскі свой.І ён казаў, што не народ для ўрадаПавінен існаваць, наадварот.Сапраўднаю і шчыраю ўладайЛічыў ён ту, што выбіраў народ.Але паўстанне ўдачы не імела,Пасварыліся польскія паны,І ваявалі быццам бы нясмела,І хутка паздаваліся яны.Вось так, урад народнае паўстаннеРэпрэсіямі жорстка падавіў,Аднак свядомасць, мудрасць і пазнаннеНароду аніяк ён не забіў.

10

Але народ не мог трымацца болей,І зноў ён рэвалюцыю ўзняў,Каб вызваліцца хутка з той няволі,Народ тут сілу духа паказаў.І, скінуўшы царызм, яго ўладаЎсталявала новы, лепшы строй,Савецкі строй, адзіны ўсюль парадак,З адзінаю сталіцаю – Масквой.Аднак, усё ж, мы дужа пацярпелі:Пачатак быў дваццатага стагоддзя,І страт людзей мы шмат ужо імелі,Вайна, як смерць, хадзіла па народзе.Але народ, як быццам бы сілач,